| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៨. ភិទុរសុត្តវណ្ណនា
8. Bhidurasuttavaṇṇanā
៧៧. អដ្ឋមេ ភិទុរាយន្តិ ភិទុរោ អយំ។ កាយោតិ រូបកាយោ។ សោ ហិ អង្គបច្ចង្គានំ កេសាទីនញ្ច សមូហដ្ឋេន, ឯវំ កុច្ឆិតានំ ជេគុច្ឆានំ អាយោ ឧប្បត្តិទេសោតិបិ កាយោ។ តត្រាយំ វចនត្ថោ – អាយន្តិ ឯត្ថាតិ អាយោ។ កេ អាយន្តិ? កុច្ឆិតា កេសាទយោ។ ឥតិ កុច្ឆិតានំ អាយោតិបិ កាយោ ។ អត្ថតោ បន ចតុសន្តតិវសេន បវត្តមានានំ ភូតុបាទាយធម្មានំ បុញ្ជោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ភិក្ខវេ, អយំ ចតុមហាភូតមយោ រូបកាយោ ភិទុរោ ភេទនសីលោ ភេទនសភាវោ ខណេ ខណេ វិទ្ធំសនសភាវោតិ។ ‘‘ភិន្ទរាយ’’ន្តិបិ បាឋោ, សោ ឯវត្ថោ។ វិញ្ញាណន្តិ តេភូមកំ កុសលាទិចិត្តំ។ វចនត្ថោ បន – តំ តំ អារម្មណំ វិជានាតីតិ វិញ្ញាណំ។ យញ្ហិ សញ្ជាននបជាននវិធុរំ អារម្មណវិជាននំ ឧបលទ្ធិ, តំ វិញ្ញាណំ។ វិរាគធម្មន្តិ វិរជ្ជនធម្មំ, បលុជ្ជនសភាវន្តិ អត្ថោ។ សព្ពេ ឧបធីតិ ខន្ធូបធិ, កិលេសូបធិ, អភិសង្ខារូបធិ, បញ្ចកាមគុណូបធីតិ ឯតេ ‘‘ឧបធីយតិ ឯត្ថ ទុក្ខ’’ន្តិ ឧបធិសញ្ញិតា សព្ពេបិ ឧបាទានក្ខន្ធកិលេសាភិសង្ខារបញ្ចកាមគុណធម្មា ហុត្វា អភាវដ្ឋេន អនិច្ចា, ឧទយព្ពយប្បដិបីឡនដ្ឋេន ទុក្ខា, ជរាយ មរណេន ចាតិ ទ្វិធា វិបរិណាមេតព្ពសភាវតាយ បកតិវិជហនដ្ឋេន វិបរិណាមធម្មា។ ឯវមេត្ថ អនិច្ចទស្សនសុខតាយ រូបធម្មេ វិញ្ញាណញ្ច វិសុំ គហេត្វា បុន ឧបធិវិភាគេន សព្ពេបិ តេភូមកធម្មេ ឯកជ្ឈំ គហេត្វា អនិច្ចទុក្ខានុបស្សនាមុខេន តថាពុជ្ឈនកានំ បុគ្គលានំ អជ្ឈាសយេន សម្មសនចារោ.កថិតោ។ កាមញ្ចេត្ថ លក្ខណទ្វយមេវ បាឡិយំ អាគតំ, ‘‘យំ ទុក្ខំ, តទនត្តា’’តិ (សំ. និ. ៣.១៥) បន វចនតោ ទុក្ខលក្ខណេនេវ អនត្តលក្ខណម្បិ ទស្សិតមេវាតិ វេទិតព្ពំ។
77. Aṭṭhame bhidurāyanti bhiduro ayaṃ. Kāyoti rūpakāyo. So hi aṅgapaccaṅgānaṃ kesādīnañca samūhaṭṭhena, evaṃ kucchitānaṃ jegucchānaṃ āyo uppattidesotipi kāyo. Tatrāyaṃ vacanattho – āyanti etthāti āyo. Ke āyanti? Kucchitā kesādayo. Iti kucchitānaṃ āyotipi kāyo . Atthato pana catusantativasena pavattamānānaṃ bhūtupādāyadhammānaṃ puñjo. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, ayaṃ catumahābhūtamayo rūpakāyo bhiduro bhedanasīlo bhedanasabhāvo khaṇe khaṇe viddhaṃsanasabhāvoti. ‘‘Bhindarāya’’ntipi pāṭho, so evattho. Viññāṇanti tebhūmakaṃ kusalādicittaṃ. Vacanattho pana – taṃ taṃ ārammaṇaṃ vijānātīti viññāṇaṃ. Yañhi sañjānanapajānanavidhuraṃ ārammaṇavijānanaṃ upaladdhi, taṃ viññāṇaṃ. Virāgadhammanti virajjanadhammaṃ, palujjanasabhāvanti attho. Sabbe upadhīti khandhūpadhi, kilesūpadhi, abhisaṅkhārūpadhi, pañcakāmaguṇūpadhīti ete ‘‘upadhīyati ettha dukkha’’nti upadhisaññitā sabbepi upādānakkhandhakilesābhisaṅkhārapañcakāmaguṇadhammā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā, udayabbayappaṭipīḷanaṭṭhena dukkhā, jarāya maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmetabbasabhāvatāya pakativijahanaṭṭhena vipariṇāmadhammā. Evamettha aniccadassanasukhatāya rūpadhamme viññāṇañca visuṃ gahetvā puna upadhivibhāgena sabbepi tebhūmakadhamme ekajjhaṃ gahetvā aniccadukkhānupassanāmukhena tathābujjhanakānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayena sammasanacāro.kathito. Kāmañcettha lakkhaṇadvayameva pāḷiyaṃ āgataṃ, ‘‘yaṃ dukkhaṃ, tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15) pana vacanato dukkhalakkhaṇeneva anattalakkhaṇampi dassitamevāti veditabbaṃ.
គាថាយំ ឧបធីសុ ភយំ ទិស្វាតិ ឧបធីសុ ភយតុបដ្ឋានញាណវសេន ភយំ ទិស្វា, តេសំ ភាយិតព្ពតំ បស្សិត្វា។ ឥមិនា ពលវវិបស្សនំ ទស្សេតិ។ ភយតុបដ្ឋានញាណមេវ ហិ វិភជិត្វា វិសេសវសេន អាទីនវានុបស្សនា និព្ពិទានុបស្សនាតិ ច វុច្ចតិ។ ជាតិមរណមច្ចគាតិ ឯវំ សម្មសន្តោ វិបស្សនាញាណំ មគ្គេន ឃដេត្វា មគ្គបរម្បរាយ អរហត្តំ បត្តោ ជាតិមរណំ អតីតោ នាម ហោតិ។ កថំ? សម្បត្វា បរមំ សន្តិន្តិ បរមំ ឧត្តមំ អនុត្តរំ សន្តិំ សព្ពសង្ខារូបសមំ និព្ពានំ អធិគន្ត្វា។ ឯវំភូតោ ច កាលំ កង្ខតិ ភាវិតត្តោតិ ចតុន្នំ អរិយមគ្គានំ វសេន ភាវនាភិសមយនិប្ផត្តិយា ភាវិតកាយសីលចិត្តបញ្ញត្តា ភាវិតត្តោ មរណំ ជីវិតញ្ច អនភិនន្ទន្តោ កេវលំ អត្តនោ ខន្ធបរិនិព្ពានកាលំ កង្ខតិ ឧទិក្ខតិ, ន តស្ស កត្ថចិ បត្ថនា ហោតីតិ។ តេនាហ –
Gāthāyaṃ upadhīsu bhayaṃ disvāti upadhīsu bhayatupaṭṭhānañāṇavasena bhayaṃ disvā, tesaṃ bhāyitabbataṃ passitvā. Iminā balavavipassanaṃ dasseti. Bhayatupaṭṭhānañāṇameva hi vibhajitvā visesavasena ādīnavānupassanā nibbidānupassanāti ca vuccati. Jātimaraṇamaccagāti evaṃ sammasanto vipassanāñāṇaṃ maggena ghaṭetvā maggaparamparāya arahattaṃ patto jātimaraṇaṃ atīto nāma hoti. Kathaṃ? Sampatvāparamaṃ santinti paramaṃ uttamaṃ anuttaraṃ santiṃ sabbasaṅkhārūpasamaṃ nibbānaṃ adhigantvā. Evaṃbhūto ca kālaṃ kaṅkhati bhāvitattoti catunnaṃ ariyamaggānaṃ vasena bhāvanābhisamayanipphattiyā bhāvitakāyasīlacittapaññattā bhāvitatto maraṇaṃ jīvitañca anabhinandanto kevalaṃ attano khandhaparinibbānakālaṃ kaṅkhati udikkhati, na tassa katthaci patthanā hotīti. Tenāha –
‘‘នាភិនន្ទាមិ មរណំ, នាភិនន្ទាមិ ជីវិតំ;
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
កាលញ្ច បដិកង្ខាមិ, និព្ពិសំ ភតកោ យថា’’តិ។ (ថេរគា. ៦០៦);
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā’’ti. (theragā. 606);
អដ្ឋមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៨. ភិទុរសុត្តំ • 8. Bhidurasuttaṃ
