Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၈. ဘိဒုရသုတ္တဝဏ္ဏနာ
8. Bhidurasuttavaṇṇanā
၇၇. အဋ္ဌမေ ဘိဒုရာယန္တိ ဘိဒုရော အယံ။ ကာယောတိ ရူပကာယော။ သော ဟိ အင္ဂပစ္စင္ဂာနံ ကေသာဒီနဉ္စ သမူဟဋ္ဌေန, ဧဝံ ကုစ္ဆိတာနံ ဇေဂုစ္ဆာနံ အာယော ဥပ္ပတ္တိဒေသောတိပိ ကာယော။ တတ္ရာယံ ဝစနတ္ထော – အာယန္တိ ဧတ္ထာတိ အာယော။ ကေ အာယန္တိ? ကုစ္ဆိတာ ကေသာဒယော။ ဣတိ ကုစ္ဆိတာနံ အာယောတိပိ ကာယော ။ အတ္ထတော ပန စတုသန္တတိဝသေန ပဝတ္တမာနာနံ ဘူတုပာဒာယဓမ္မာနံ ပုဉ္ဇော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘိက္ခဝေ, အယံ စတုမဟာဘူတမယော ရူပကာယော ဘိဒုရော ဘေဒနသီလော ဘေဒနသဘာဝော ခဏေ ခဏေ ဝိဒ္ဓံသနသဘာဝောတိ။ ‘‘ဘိန္ဒရာယ’’န္တိပိ ပာဌော, သော ဧဝတ္ထော။ ဝိညာဏန္တိ တေဘူမကံ ကုသလာဒိစိတ္တံ။ ဝစနတ္ထော ပန – တံ တံ အာရမ္မဏံ ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ။ ယဉ္ဟိ သဉ္ဇာနနပဇာနနဝိဓုရံ အာရမ္မဏဝိဇာနနံ ဥပလဒ္ဓိ, တံ ဝိညာဏံ။ ဝိရာဂဓမ္မန္တိ ဝိရဇ္ဇနဓမ္မံ, ပလုဇ္ဇနသဘာဝန္တိ အတ္ထော။ သဗ္ဗေ ဥပဓီတိ ခန္ဓူပဓိ, ကိလေသူပဓိ, အဘိသင္ခာရူပဓိ, ပဉ္စကာမဂုဏူပဓီတိ ဧတေ ‘‘ဥပဓီယတိ ဧတ္ထ ဒုက္ခ’’န္တိ ဥပဓိသညိတာ သဗ္ဗေပိ ဥပာဒာနက္ခန္ဓကိလေသာဘိသင္ခာရပဉ္စကာမဂုဏဓမ္မာ ဟုတ္ဝာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ, ဥဒယဗ္ဗယပ္ပဋိပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခာ, ဇရာယ မရဏေန စာတိ ဒ္ဝိဓာ ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗသဘာဝတာယ ပကတိဝိဇဟနဋ္ဌေန ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။ ဧဝမေတ္ထ အနိစ္စဒသ္သနသုခတာယ ရူပဓမ္မေ ဝိညာဏဉ္စ ဝိသုံ ဂဟေတ္ဝာ ပုန ဥပဓိဝိဘာဂေန သဗ္ဗေပိ တေဘူမကဓမ္မေ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတ္ဝာ အနိစ္စဒုက္ခာနုပသ္သနာမုခေန တထာဗုဇ္ဈနကာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အဇ္ဈာသယေန သမ္မသနစာရော.ကထိတော။ ကာမဉ္စေတ္ထ လက္ခဏဒ္ဝယမေဝ ပာဠိယံ အာဂတံ, ‘‘ယံ ဒုက္ခံ, တဒနတ္တာ’’တိ (သံ. နိ. ၃.၁၅) ပန ဝစနတော ဒုက္ခလက္ခဏေနေဝ အနတ္တလက္ခဏမ္ပိ ဒသ္သိတမေဝာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
77. Aṭṭhame bhidurāyanti bhiduro ayaṃ. Kāyoti rūpakāyo. So hi aṅgapaccaṅgānaṃ kesādīnañca samūhaṭṭhena, evaṃ kucchitānaṃ jegucchānaṃ āyo uppattidesotipi kāyo. Tatrāyaṃ vacanattho – āyanti etthāti āyo. Ke āyanti? Kucchitā kesādayo. Iti kucchitānaṃ āyotipi kāyo . Atthato pana catusantativasena pavattamānānaṃ bhūtupādāyadhammānaṃ puñjo. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, ayaṃ catumahābhūtamayo rūpakāyo bhiduro bhedanasīlo bhedanasabhāvo khaṇe khaṇe viddhaṃsanasabhāvoti. ‘‘Bhindarāya’’ntipi pāṭho, so evattho. Viññāṇanti tebhūmakaṃ kusalādicittaṃ. Vacanattho pana – taṃ taṃ ārammaṇaṃ vijānātīti viññāṇaṃ. Yañhi sañjānanapajānanavidhuraṃ ārammaṇavijānanaṃ upaladdhi, taṃ viññāṇaṃ. Virāgadhammanti virajjanadhammaṃ, palujjanasabhāvanti attho. Sabbe upadhīti khandhūpadhi, kilesūpadhi, abhisaṅkhārūpadhi, pañcakāmaguṇūpadhīti ete ‘‘upadhīyati ettha dukkha’’nti upadhisaññitā sabbepi upādānakkhandhakilesābhisaṅkhārapañcakāmaguṇadhammā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā, udayabbayappaṭipīḷanaṭṭhena dukkhā, jarāya maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmetabbasabhāvatāya pakativijahanaṭṭhena vipariṇāmadhammā. Evamettha aniccadassanasukhatāya rūpadhamme viññāṇañca visuṃ gahetvā puna upadhivibhāgena sabbepi tebhūmakadhamme ekajjhaṃ gahetvā aniccadukkhānupassanāmukhena tathābujjhanakānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayena sammasanacāro.kathito. Kāmañcettha lakkhaṇadvayameva pāḷiyaṃ āgataṃ, ‘‘yaṃ dukkhaṃ, tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15) pana vacanato dukkhalakkhaṇeneva anattalakkhaṇampi dassitamevāti veditabbaṃ.
ဂာထာယံ ဥပဓီသု ဘယံ ဒိသ္ဝာတိ ဥပဓီသု ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏဝသေန ဘယံ ဒိသ္ဝာ, တေသံ ဘာယိတဗ္ဗတံ ပသ္သိတ္ဝာ။ ဣမိနာ ဗလဝဝိပသ္သနံ ဒသ္သေတိ။ ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏမေဝ ဟိ ဝိဘဇိတ္ဝာ ဝိသေသဝသေန အာဒီနဝာနုပသ္သနာ နိဗ္ဗိဒာနုပသ္သနာတိ စ ဝုစ္စတိ။ ဇာတိမရဏမစ္စဂာတိ ဧဝံ သမ္မသန္တော ဝိပသ္သနာဉာဏံ မဂ္ဂေန ဃဋေတ္ဝာ မဂ္ဂပရမ္ပရာယ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဇာတိမရဏံ အတီတော နာမ ဟောတိ။ ကထံ? သမ္ပတ္ဝာ ပရမံ သန္တိန္တိ ပရမံ ဥတ္တမံ အနုတ္တရံ သန္တိံ သဗ္ဗသင္ခာရူပသမံ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တ္ဝာ။ ဧဝံဘူတော စ ကာလံ ကင္ခတိ ဘာဝိတတ္တောတိ စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂာနံ ဝသေန ဘာဝနာဘိသမယနိပ္ဖတ္တိယာ ဘာဝိတကာယသီလစိတ္တပညတ္တာ ဘာဝိတတ္တော မရဏံ ဇီဝိတဉ္စ အနဘိနန္ဒန္တော ကေဝလံ အတ္တနော ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနကာလံ ကင္ခတိ ဥဒိက္ခတိ, န တသ္သ ကတ္ထစိ ပတ္ထနာ ဟောတီတိ။ တေနာဟ –
Gāthāyaṃ upadhīsu bhayaṃ disvāti upadhīsu bhayatupaṭṭhānañāṇavasena bhayaṃ disvā, tesaṃ bhāyitabbataṃ passitvā. Iminā balavavipassanaṃ dasseti. Bhayatupaṭṭhānañāṇameva hi vibhajitvā visesavasena ādīnavānupassanā nibbidānupassanāti ca vuccati. Jātimaraṇamaccagāti evaṃ sammasanto vipassanāñāṇaṃ maggena ghaṭetvā maggaparamparāya arahattaṃ patto jātimaraṇaṃ atīto nāma hoti. Kathaṃ? Sampatvāparamaṃ santinti paramaṃ uttamaṃ anuttaraṃ santiṃ sabbasaṅkhārūpasamaṃ nibbānaṃ adhigantvā. Evaṃbhūto ca kālaṃ kaṅkhati bhāvitattoti catunnaṃ ariyamaggānaṃ vasena bhāvanābhisamayanipphattiyā bhāvitakāyasīlacittapaññattā bhāvitatto maraṇaṃ jīvitañca anabhinandanto kevalaṃ attano khandhaparinibbānakālaṃ kaṅkhati udikkhati, na tassa katthaci patthanā hotīti. Tenāha –
‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ။
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
ကာလဉ္စ ပဋိကင္ခာမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ’’တိ။ (ထေရဂာ. ၆၀၆)။
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā’’ti. (theragā. 606);
အဋ္ဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၈. ဘိဒုရသုတ္တံ • 8. Bhidurasuttaṃ