| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมานวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
๖. ภิกฺขาทายกวิมานวณฺณนา
6. Bhikkhādāyakavimānavaṇṇanā
อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานนฺติ ภิกฺขาทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อทฺธานมคฺคปฎิปโนฺน อญฺญตรํ คามํ ปิณฺฑาย ปวิโฎฺฐ เอกสฺส ฆรทฺธาเร อฎฺฐาสิฯ ตตฺถ อญฺญตโร ปุริโส โธตหตฺถปาโท ‘‘ภุญฺชิสฺสามี’’ติ นิสิโนฺน โภชนํ อุปเนตฺวา ปาติยา ปกฺขิเตฺต ตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ปาติยา ภตฺตํ ตสฺส ภิกฺขุโน ปเตฺต อากิรโนฺต เตน ‘‘เอกเทสเมว เทหี’’ติ วุโตฺตปิ สพฺพเมว อากิริฯ โส ภิกฺขุ อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส ปุริโส ‘‘ฉาตชฺฌตฺตสฺส ภิกฺขุโน มยา อภุญฺชิตฺวา ภตฺตํ ทินฺน’’นฺติ อนุสฺสรโนฺต อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฎิลภิฯ โส อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานเตฺถโร เทวจาริกํ จรโนฺต มหติยา เทวิทฺธิยา วิโรจมานํ ทิสฺวา อิมาหิ คาถาหิ ปฎิปุจฺฉิ –
Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānanti bhikkhādāyakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena aññataro bhikkhu addhānamaggapaṭipanno aññataraṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho ekassa gharaddhāre aṭṭhāsi. Tattha aññataro puriso dhotahatthapādo ‘‘bhuñjissāmī’’ti nisinno bhojanaṃ upanetvā pātiyā pakkhitte taṃ bhikkhuṃ disvā pātiyā bhattaṃ tassa bhikkhuno patte ākiranto tena ‘‘ekadesameva dehī’’ti vuttopi sabbameva ākiri. So bhikkhu anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So puriso ‘‘chātajjhattassa bhikkhuno mayā abhuñjitvā bhattaṃ dinna’’nti anussaranto uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭilabhi. So aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsesu dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallānatthero devacārikaṃ caranto mahatiyā deviddhiyā virocamānaṃ disvā imāhi gāthāhi paṭipucchi –
๑๐๘๑.
1081.
‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ, สมนฺตโต ทฺวาทส โยชนานิ;
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;
กูฎาคารา สตฺตสตา อุฬารา, เวฬุริยถมฺภา รุจกตฺถตา สุภาฯ
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
๑๐๘๒.
1082.
‘‘เทวิทฺธิปโตฺตสิ มหานุภาโว…เป.…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
วโณฺณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
โสปิ ตสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –
Sopi tassa imāhi gāthāhi byākāsi –
๑๐๘๓.
1083.
‘‘โส เทวปุโตฺต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
๑๐๘๔.
1084.
‘‘อหํ มนุเสฺสสุ มนุสฺสภูโต, ทิสฺวาน ภิกฺขุํ ตสิตํ กิลนฺตํ;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, disvāna bhikkhuṃ tasitaṃ kilantaṃ;
เอกาหํ ภิกฺขํ ปฎิปาทยิสฺสํ, สมงฺคิ ภเตฺตน ตทา อกาสิํฯ
Ekāhaṃ bhikkhaṃ paṭipādayissaṃ, samaṅgi bhattena tadā akāsiṃ.
๑๐๘๕.
1085.
‘‘เตน เมตาทิโส วโณฺณ…เป.… วโณฺณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๑๐๘๔. ตตฺถ เอกาหํ ภิกฺขนฺติ เอกํ อหํ ภิกฺขามตฺตํ, เอกํ ภตฺตวฑฺฒิตกนฺติ อโตฺถฯ ปฎิปาทยิสฺสนฺติ ปฎิปาเทสิํ อทาสิํฯ สมงฺคิ ภเตฺตนาติ ภเตฺตน สมงฺคีภูตํ, ลทฺธภิกฺขนฺติ อโตฺถฯ เอวํ มหาเถโร เตน เทวปุเตฺตน อตฺตโน สุจริตกเมฺม ปกาสิเต สปริวารสฺส ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา มนุสฺสโลกมาคโต, ตํ ปวตฺติํ สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส กเถสิฯ สตฺถา ตํ อฎฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตมหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิฯ สา เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติฯ
1084. Tattha ekāhaṃ bhikkhanti ekaṃ ahaṃ bhikkhāmattaṃ, ekaṃ bhattavaḍḍhitakanti attho. Paṭipādayissanti paṭipādesiṃ adāsiṃ. Samaṅgi bhattenāti bhattena samaṅgībhūtaṃ, laddhabhikkhanti attho. Evaṃ mahāthero tena devaputtena attano sucaritakamme pakāsite saparivārassa tassa dhammaṃ desetvā manussalokamāgato, taṃ pavattiṃ sammāsambuddhassa kathesi. Satthā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattamahājanassa dhammaṃ desesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
ภิกฺขาทายกวิมานวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bhikkhādāyakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / วิมานวตฺถุปาฬิ • Vimānavatthupāḷi / ๖. ภิกฺขาทายกวิมานวตฺถุ • 6. Bhikkhādāyakavimānavatthu
