| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៤៩៦] ១៣. ភិក្ខាបរម្បរជាតកវណ្ណនា
[496] 13. Bhikkhāparamparajātakavaṇṇanā
សុខុមាលរូបំ ទិស្វាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អញ្ញតរំ កុដុម្ពិកំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ កិរ សទ្ធោ អហោសិ បសន្នោ, តថាគតស្ស ចេវ សង្ឃស្ស ច និពទ្ធំ មហាសក្ការំ ករោតិ។ អថេកទិវសំ ចិន្តេសិ ‘‘អហំ ពុទ្ធរតនស្ស ចេវ សង្ឃរតនស្ស ច បណីតានិ ខាទនីយភោជនីយានិ ចេវ សុខុមវត្ថានិ ច ទេន្តោ និច្ចំ មហាសក្ការំ ករោមិ, ឥទានិ ធម្មរតនស្សបិ ករិស្សាមិ, កថំ នុ ខោ តស្ស សក្ការំ ករោន្តេន កត្តព្ព’’ន្តិ។ សោ ពហូនិ គន្ធមាលាទីនិ អាទាយ ជេតវនំ គន្ត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា បុច្ឆិ ‘‘អហំ, ភន្តេ, ធម្មរតនស្ស សក្ការំ កត្តុកាមោម្ហិ, កថំ នុ ខោ តស្ស សក្ការំ ករោន្តេន កត្តព្ព’’ន្តិ។ អថ នំ សត្ថា អាហ – ‘‘សចេ ធម្មរតនស្ស សក្ការំ កត្តុកាមោ, ធម្មភណ្ឌាគារិកស្ស អានន្ទស្ស សក្ការំ ករោហី’’តិ។ សោ ‘‘សាធូ’’តិ បដិស្សុណិត្វា ថេរំ និមន្តេត្វា បុនទិវសេ មហន្តេន សក្ការេន អត្តនោ គេហំ នេត្វា មហារហេ អាសនេ និសីទាបេត្វា គន្ធមាលាទីហិ បូជេត្វា នានគ្គរសភោជនំ ទត្វា មហគ្ឃេ តិចីវរប្បហោនកេ សាដកេ អទាសិ។ ថេរោបិ ‘‘អយំ សក្ការោ ធម្មរតនស្ស កតោ, ន មយ្ហំ អនុច្ឆវិកោ, អគ្គសាវកស្ស ធម្មសេនាបតិស្ស អនុច្ឆវិកោ’’តិ ចិន្តេត្វា បិណ្ឌបាតញ្ច វត្ថានិ ច វិហារំ ហរិត្វា សារិបុត្តត្ថេរស្ស អទាសិ។ សោបិ ‘‘អយំ សក្ការោ ធម្មរតនស្ស កតោ, ឯកន្តេន ធម្មស្សាមិនោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្សេវ អនុច្ឆវិកោ’’តិ ចិន្តេត្វា ទសពលស្ស អទាសិ។ សត្ថា អត្តនោ ឧត្តរិតរំ អទិស្វា បិណ្ឌបាតំ បរិភុញ្ជិ, ចីវរសាដកេ អគ្គហេសិ។
Sukhumālarūpaṃdisvāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ kuṭumbikaṃ ārabbha kathesi. So kira saddho ahosi pasanno, tathāgatassa ceva saṅghassa ca nibaddhaṃ mahāsakkāraṃ karoti. Athekadivasaṃ cintesi ‘‘ahaṃ buddharatanassa ceva saṅgharatanassa ca paṇītāni khādanīyabhojanīyāni ceva sukhumavatthāni ca dento niccaṃ mahāsakkāraṃ karomi, idāni dhammaratanassapi karissāmi, kathaṃ nu kho tassa sakkāraṃ karontena kattabba’’nti. So bahūni gandhamālādīni ādāya jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā pucchi ‘‘ahaṃ, bhante, dhammaratanassa sakkāraṃ kattukāmomhi, kathaṃ nu kho tassa sakkāraṃ karontena kattabba’’nti. Atha naṃ satthā āha – ‘‘sace dhammaratanassa sakkāraṃ kattukāmo, dhammabhaṇḍāgārikassa ānandassa sakkāraṃ karohī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā theraṃ nimantetvā punadivase mahantena sakkārena attano gehaṃ netvā mahārahe āsane nisīdāpetvā gandhamālādīhi pūjetvā nānaggarasabhojanaṃ datvā mahagghe ticīvarappahonake sāṭake adāsi. Theropi ‘‘ayaṃ sakkāro dhammaratanassa kato, na mayhaṃ anucchaviko, aggasāvakassa dhammasenāpatissa anucchaviko’’ti cintetvā piṇḍapātañca vatthāni ca vihāraṃ haritvā sāriputtattherassa adāsi. Sopi ‘‘ayaṃ sakkāro dhammaratanassa kato, ekantena dhammassāmino sammāsambuddhasseva anucchaviko’’ti cintetvā dasabalassa adāsi. Satthā attano uttaritaraṃ adisvā piṇḍapātaṃ paribhuñji, cīvarasāṭake aggahesi.
ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ ‘‘អាវុសោ, អសុកោ នាម កុដុម្ពិកោ ‘ធម្មរតនស្ស សក្ការំ ករោមី’តិ ធម្មភណ្ឌាគារិកស្ស អានន្ទត្ថេរស្ស អទាសិ។ ថេរោ ‘នាយំ មយ្ហំ អនុច្ឆវិកោ’តិ ធម្មសេនាបតិនោ អទាសិ, សោបិ ‘នាយំ មយ្ហំ អនុច្ឆវិកោ’តិ តថាគតស្ស អទាសិ។ តថាគតោ អញ្ញំ ឧត្តរិតរំ អបស្សន្តោ អត្តនោ ធម្មស្សាមិតាយ ‘មយ្ហមេវេសោ អនុច្ឆវិកោ’តិ តំ បិណ្ឌបាតំ បរិភុញ្ជិ, ចីវរសាដកេបិ គណ្ហិ, ឯវំ សោ បិណ្ឌបាតោ យថានុច្ឆវិកតាយ ធម្មស្សាមិនោវ បាទមូលំ គតោ’’តិ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ បិណ្ឌបាតោ បរម្បរា យថានុច្ឆវិកំ គច្ឆតិ, បុព្ពេបិ អនុប្បន្នេ ពុទ្ធេ អគមាសិយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asuko nāma kuṭumbiko ‘dhammaratanassa sakkāraṃ karomī’ti dhammabhaṇḍāgārikassa ānandattherassa adāsi. Thero ‘nāyaṃ mayhaṃ anucchaviko’ti dhammasenāpatino adāsi, sopi ‘nāyaṃ mayhaṃ anucchaviko’ti tathāgatassa adāsi. Tathāgato aññaṃ uttaritaraṃ apassanto attano dhammassāmitāya ‘mayhameveso anucchaviko’ti taṃ piṇḍapātaṃ paribhuñji, cīvarasāṭakepi gaṇhi, evaṃ so piṇḍapāto yathānucchavikatāya dhammassāminova pādamūlaṃ gato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva piṇḍapāto paramparā yathānucchavikaṃ gacchati, pubbepi anuppanne buddhe agamāsiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តោ អគតិគមនំ បហាយ ទស រាជធម្មេ អកោបេន្តោ ធម្មេន រជ្ជំ ការេសិ។ ឯវំ សន្តេបិស្ស វិនិច្ឆយោ សុញ្ញោ វិយ អហោសិ។ រាជា អត្តនោ អគុណគវេសកោ ហុត្វា អន្តោនិវេសនាទីនិ បរិគ្គណ្ហន្តោ អន្តេបុរេ ច អន្តោនគរេ ច ទ្វារគាមេសុ ច អត្តនោ អគុណំ កថេន្តំ អទិស្វា ‘‘ជនបទេ គវេសិស្សាមី’’តិ អមច្ចានំ រជ្ជំ និយ្យាទេត្វា បុរោហិតេន សទ្ធិំ អញ្ញាតកវេសេនេវ កាសិរដ្ឋេ ចរន្តោ កញ្ចិ អគុណំ កថេន្តំ អទិស្វា បច្ចន្តេ ឯកំ និគមំ បត្វា ពហិទ្វារសាលាយំ និសីទិ។ តស្មិំ ខណេ និគមវាសី អសីតិកោដិវិភវោ កុដុម្ពិកោ មហន្តេន បរិវារេន ន្ហានតិត្ថំ គច្ឆន្តោ សាលាយំ និសិន្នំ សុវណ្ណវណ្ណំ សុខុមាលសរីរំ រាជានំ ទិស្វា ឧប្បន្នសិនេហោ សាលំ បវិសិត្វា បដិសន្ថារំ កត្វា ‘‘ឥធេវ ហោថា’’តិ វត្វា គេហំ គន្ត្វា នានគ្គរសភោជនំ សម្បាទេត្វា មហន្តេន បរិវារេន ភត្តភាជនានិ គាហាបេត្វា អគមាសិ។ តស្មិំ ខណេ ហិមវន្តវាសី បញ្ចាភិញ្ញោ តាបសោ អាគន្ត្វា តត្ថេវ និសីទិ។ នន្ទមូលកបព្ភារតោ បច្ចេកពុទ្ធោបិ អាគន្ត្វា តត្ថេវ និសីទិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatto agatigamanaṃ pahāya dasa rājadhamme akopento dhammena rajjaṃ kāresi. Evaṃ santepissa vinicchayo suñño viya ahosi. Rājā attano aguṇagavesako hutvā antonivesanādīni pariggaṇhanto antepure ca antonagare ca dvāragāmesu ca attano aguṇaṃ kathentaṃ adisvā ‘‘janapade gavesissāmī’’ti amaccānaṃ rajjaṃ niyyādetvā purohitena saddhiṃ aññātakaveseneva kāsiraṭṭhe caranto kañci aguṇaṃ kathentaṃ adisvā paccante ekaṃ nigamaṃ patvā bahidvārasālāyaṃ nisīdi. Tasmiṃ khaṇe nigamavāsī asītikoṭivibhavo kuṭumbiko mahantena parivārena nhānatitthaṃ gacchanto sālāyaṃ nisinnaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ sukhumālasarīraṃ rājānaṃ disvā uppannasineho sālaṃ pavisitvā paṭisanthāraṃ katvā ‘‘idheva hothā’’ti vatvā gehaṃ gantvā nānaggarasabhojanaṃ sampādetvā mahantena parivārena bhattabhājanāni gāhāpetvā agamāsi. Tasmiṃ khaṇe himavantavāsī pañcābhiñño tāpaso āgantvā tattheva nisīdi. Nandamūlakapabbhārato paccekabuddhopi āgantvā tattheva nisīdi.
កុដុម្ពិកោ រញ្ញោ ហត្ថធោវនឧទកំ ទត្វា នានគ្គរសេហិ សូបព្យញ្ជនេហិ ភត្តបាតិំ សជ្ជេត្វា រញ្ញោ ឧបនេសិ។ រាជា នំ គហេត្វា បុរោហិតស្ស ព្រាហ្មណស្ស អទាសិ។ ព្រាហ្មណោ គហេត្វា តាបសស្ស អទាសិ។ តាបសោ បច្ចេកពុទ្ធស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា វាមហត្ថេន ភត្តបាតិំ, ទក្ខិណហត្ថេន កមណ្ឌលុំ គហេត្វា ទក្ខិណោទកំ ទត្វា បត្តេ ភត្តំ បក្ខិបិ។ សោ កញ្ចិ អនិមន្តេត្វា អនាបុច្ឆិត្វា បរិភុញ្ជិ។ តស្ស ភត្តកិច្ចបរិយោសានេ កុដុម្ពិកោ ចិន្តេសិ ‘‘មយា រញ្ញោ ភត្តំ ទិន្នំ, រញ្ញា ព្រាហ្មណស្ស, ព្រាហ្មណេន តាបសស្ស, តាបសេន បច្ចេកពុទ្ធស្ស, បច្ចេកពុទ្ធោ កញ្ចិ អនាបុច្ឆិត្វា បរិភុញ្ជិ, កិំ នុ ខោ ឥមេសំ ឯត្តកំ ទានការណំ, កិំ ឥមស្ស កញ្ចិ អនាបុច្ឆិត្វាវ ភុញ្ជនការណំ, អនុបុព្ពេន តេ បុច្ឆិស្សាមី’’តិ។ សោ ឯកេកំ ឧបសង្កមិត្វា វន្ទិត្វា បុច្ឆិ។ តេបិស្ស កថេសុំ –
Kuṭumbiko rañño hatthadhovanaudakaṃ datvā nānaggarasehi sūpabyañjanehi bhattapātiṃ sajjetvā rañño upanesi. Rājā naṃ gahetvā purohitassa brāhmaṇassa adāsi. Brāhmaṇo gahetvā tāpasassa adāsi. Tāpaso paccekabuddhassa santikaṃ gantvā vāmahatthena bhattapātiṃ, dakkhiṇahatthena kamaṇḍaluṃ gahetvā dakkhiṇodakaṃ datvā patte bhattaṃ pakkhipi. So kañci animantetvā anāpucchitvā paribhuñji. Tassa bhattakiccapariyosāne kuṭumbiko cintesi ‘‘mayā rañño bhattaṃ dinnaṃ, raññā brāhmaṇassa, brāhmaṇena tāpasassa, tāpasena paccekabuddhassa, paccekabuddho kañci anāpucchitvā paribhuñji, kiṃ nu kho imesaṃ ettakaṃ dānakāraṇaṃ, kiṃ imassa kañci anāpucchitvāva bhuñjanakāraṇaṃ, anupubbena te pucchissāmī’’ti. So ekekaṃ upasaṅkamitvā vanditvā pucchi. Tepissa kathesuṃ –
២៧០.
270.
‘‘សុខុមាលរូបំ ទិស្វា, រដ្ឋា វិវនមាគតំ;
‘‘Sukhumālarūpaṃ disvā, raṭṭhā vivanamāgataṃ;
កុដាគារវរូបេតំ, មហាសយនមុបាសិតំ។
Kuṭāgāravarūpetaṃ, mahāsayanamupāsitaṃ.
២៧១.
271.
‘‘តស្ស តេ បេមកេនាហំ, អទាសិំ វឌ្ឍមោទនំ;
‘‘Tassa te pemakenāhaṃ, adāsiṃ vaḍḍhamodanaṃ;
សាលីនំ វិចិតំ ភត្តំ, សុចិំ មំសូបសេចនំ។
Sālīnaṃ vicitaṃ bhattaṃ, suciṃ maṃsūpasecanaṃ.
២៧២.
272.
‘‘តំ ត្វំ ភត្តំ បដិគ្គយ្ហ, ព្រាហ្មណស្ស អទាសយិ;
‘‘Taṃ tvaṃ bhattaṃ paṭiggayha, brāhmaṇassa adāsayi;
អត្តានំ អនសិត្វាន, កោយំ ធម្មោ នមត្ថុ តេ។
Attānaṃ anasitvāna, koyaṃ dhammo namatthu te.
២៧៣.
273.
‘‘អាចរិយោ ព្រាហ្មណោ មយ្ហំ, កិច្ចាកិច្ចេសុ ព្យាវដោ;
‘‘Ācariyo brāhmaṇo mayhaṃ, kiccākiccesu byāvaṭo;
គរុ ច អាមន្តនីយោ ច, ទាតុមរហាមិ ភោជនំ។
Garu ca āmantanīyo ca, dātumarahāmi bhojanaṃ.
២៧៤.
274.
‘‘ព្រាហ្មណំ ទានិ បុច្ឆាមិ, គោតមំ រាជបូជិតំ;
‘‘Brāhmaṇaṃ dāni pucchāmi, gotamaṃ rājapūjitaṃ;
រាជា តេ ភត្តំ បាទាសិ, សុចិំ មំសូបសេចនំ។
Rājā te bhattaṃ pādāsi, suciṃ maṃsūpasecanaṃ.
២៧៥.
275.
‘‘តំ ត្វំ ភត្តំ បដិគ្គយ្ហ, ឥសិស្ស ភោជនំ អទា;
‘‘Taṃ tvaṃ bhattaṃ paṭiggayha, isissa bhojanaṃ adā;
អខេត្តញ្ញូសិ ទានស្ស, កោយំ ធម្មោ នមត្ថុ តេ។
Akhettaññūsi dānassa, koyaṃ dhammo namatthu te.
២៧៦.
276.
‘‘ភរាមិ បុត្តទារេ ច, ឃរេសុ គធិតោ អហំ;
‘‘Bharāmi puttadāre ca, gharesu gadhito ahaṃ;
ភុញ្ជេ មានុសកេ កាមេ, អនុសាសាមិ រាជិនោ។
Bhuñje mānusake kāme, anusāsāmi rājino.
២៧៧.
277.
‘‘អារញ្ញិកស្ស ឥសិនោ, ចិររត្តំ តបស្សិនោ;
‘‘Āraññikassa isino, cirarattaṃ tapassino;
វុឌ្ឍស្ស ភាវិតត្តស្ស, ទាតុមរហាមិ ភោជនំ។
Vuḍḍhassa bhāvitattassa, dātumarahāmi bhojanaṃ.
២៧៨.
278.
‘‘ឥសិញ្ច ទានិ បុច្ឆាមិ, កិសំ ធមនិសន្ថតំ;
‘‘Isiñca dāni pucchāmi, kisaṃ dhamanisanthataṃ;
បរូឡ្ហកច្ឆនខលោមំ, បង្កទន្តំ រជស្សិរំ។
Parūḷhakacchanakhalomaṃ, paṅkadantaṃ rajassiraṃ.
២៧៩.
279.
‘‘ឯកោ អរញ្ញេ វិហរសិ, នាវកង្ខសិ ជីវិតំ;
‘‘Eko araññe viharasi, nāvakaṅkhasi jīvitaṃ;
ភិក្ខុ កេន តយា សេយ្យោ, យស្ស ត្វំ ភោជនំ អទា។
Bhikkhu kena tayā seyyo, yassa tvaṃ bhojanaṃ adā.
២៨០.
280.
‘‘ខណន្តាលុកលម្ពានិ, ពិលាលិតក្កលានិ ច;
‘‘Khaṇantālukalambāni, bilālitakkalāni ca;
ធុនំ សាមាកនីវារំ, សង្ឃារិយំ បសារិយំ។
Dhunaṃ sāmākanīvāraṃ, saṅghāriyaṃ pasāriyaṃ.
២៨១.
281.
‘‘សាកំ ភិសំ មធុំ មំសំ, ពទរាមលកានិ ច;
‘‘Sākaṃ bhisaṃ madhuṃ maṃsaṃ, badarāmalakāni ca;
តានិ អាហរិត្វា ភុញ្ជាមិ, អត្ថិ មេ សោ បរិគ្គហោ។
Tāni āharitvā bhuñjāmi, atthi me so pariggaho.
២៨២.
282.
‘‘បចន្តោ អបចន្តស្ស, អមមស្ស សកិញ្ចនោ;
‘‘Pacanto apacantassa, amamassa sakiñcano;
អនាទានស្ស សាទានោ, ទាតុមរហាមិ ភោជនំ។
Anādānassa sādāno, dātumarahāmi bhojanaṃ.
២៨៣.
283.
‘‘ភិក្ខុញ្ច ទានិ បុច្ឆាមិ, តុណ្ហីមាសីន សុព្ពតំ;
‘‘Bhikkhuñca dāni pucchāmi, tuṇhīmāsīna subbataṃ;
ឥសិ តេ ភត្តំ បាទាសិ, សុចិំ មំសូបសេចនំ។
Isi te bhattaṃ pādāsi, suciṃ maṃsūpasecanaṃ.
២៨៤.
284.
‘‘តំ ត្វំ ភត្តំ បដិគ្គយ្ហ, តុណ្ហី ភុញ្ជសិ ឯកកោ;
‘‘Taṃ tvaṃ bhattaṃ paṭiggayha, tuṇhī bhuñjasi ekako;
នាញ្ញំ កញ្ចិ និមន្តេសិ, កោយំ ធម្មោ នមត្ថុ តេ។
Nāññaṃ kañci nimantesi, koyaṃ dhammo namatthu te.
២៨៥.
285.
‘‘ន បចាមិ ន បាចេមិ, ន ឆិន្ទាមិ ន ឆេទយេ;
‘‘Na pacāmi na pācemi, na chindāmi na chedaye;
តំ មំ អកិញ្ចនំ ញត្វា, សព្ពបាបេហិ អារតំ។
Taṃ maṃ akiñcanaṃ ñatvā, sabbapāpehi ārataṃ.
២៨៦.
286.
‘‘វាមេន ភិក្ខមាទាយ, ទក្ខិណេន កមណ្ឌលុំ;
‘‘Vāmena bhikkhamādāya, dakkhiṇena kamaṇḍaluṃ;
ឥសិ មេ ភត្តំ បាទាសិ, សុចិំ មំសូបសេចនំ។
Isi me bhattaṃ pādāsi, suciṃ maṃsūpasecanaṃ.
២៨៧.
287.
‘‘ឯតេ ហិ ទាតុមរហន្តិ, សមមា សបរិគ្គហា;
‘‘Ete hi dātumarahanti, samamā sapariggahā;
បច្ចនីកមហំ មញ្ញេ, យោ ទាតារំ និមន្តយេ’’តិ។
Paccanīkamahaṃ maññe, yo dātāraṃ nimantaye’’ti.
តត្ថ វិវនន្តិ និរុទការញ្ញសទិសំ ឥមំ បច្ចន្តំ អាគតំ។ កូដាគារវរូបេតន្តិ កូដាគារវរេន ឧបគតំ, ឯកំ វរកូដាគារវាសិនន្តិ អត្ថោ។ មហាសយនមុបាសិតន្តិ តត្ថេវ សុបញ្ញត្តំ សិរិសយនំ ឧបាសិតំ។ តស្ស តេតិ ឯវរូបំ តំ ទិស្វា អហំ បេមមកាសិំ, តស្ស តេ បេមកេន។ វឌ្ឍមោទនន្តិ ឧត្តមោទនំ។ វិចិតន្តិ អបគតខណ្ឌកាឡកេហិ វិចិតតណ្ឌុលេហិ កតំ។ អទាសយីតិ អទាសិ។ អត្តានន្តិ អត្តនា, អយមេវ វា បាឋោ។ អនសិត្វានាតិ អភុញ្ជិត្វា។ កោយំ ធម្មោតិ មហារាជ, កោ ឯស តុម្ហាកំ សភាវោ។ នមត្ថុ តេតិ នមោ តវ អត្ថុ, យោ ត្វំ អត្តនា អភុញ្ជិត្វា បរស្ស អទាសិ។
Tattha vivananti nirudakāraññasadisaṃ imaṃ paccantaṃ āgataṃ. Kūṭāgāravarūpetanti kūṭāgāravarena upagataṃ, ekaṃ varakūṭāgāravāsinanti attho. Mahāsayanamupāsitanti tattheva supaññattaṃ sirisayanaṃ upāsitaṃ. Tassa teti evarūpaṃ taṃ disvā ahaṃ pemamakāsiṃ, tassa te pemakena. Vaḍḍhamodananti uttamodanaṃ. Vicitanti apagatakhaṇḍakāḷakehi vicitataṇḍulehi kataṃ. Adāsayīti adāsi. Attānanti attanā, ayameva vā pāṭho. Anasitvānāti abhuñjitvā. Koyaṃ dhammoti mahārāja, ko esa tumhākaṃ sabhāvo. Namatthu teti namo tava atthu, yo tvaṃ attanā abhuñjitvā parassa adāsi.
អាចរិយោតិ កុដុម្ពិក ឯស មយ្ហំ អាចារសិក្ខាបកោ អាចរិយោ។ ព្យាវដោតិ ឧស្សុកោ។ អាមន្តនីយោតិ អាមន្តេតព្ពយុត្តកោ មយា ទិន្នំ ភត្តំ គហេតុំ អនុរូបោ។ ទាតុមរហាមីតិ ‘‘អហំ ឯវរូបស្ស អាចរិយស្ស ភោជនំ ទាតុំ អរហាមី’’តិ រាជា ព្រាហ្មណស្ស គុណំ វណ្ណេសិ។ អខេត្តញ្ញូសីតិ នាហំ ទានស្ស ខេត្តំ, មយិ ទិន្នំ មហប្ផលំ ន ហោតីតិ ឯវំ អត្តានំ ទានស្ស អខេត្តំ ជានាសិ មញ្ញេតិ។ អនុសាសាមីតិ អត្តនោ អត្ថំ បហាយ រញ្ញោ អត្ថញ្ច ធម្មញ្ច អនុសាសាមិ។
Ācariyoti kuṭumbika esa mayhaṃ ācārasikkhāpako ācariyo. Byāvaṭoti ussuko. Āmantanīyoti āmantetabbayuttako mayā dinnaṃ bhattaṃ gahetuṃ anurūpo. Dātumarahāmīti ‘‘ahaṃ evarūpassa ācariyassa bhojanaṃ dātuṃ arahāmī’’ti rājā brāhmaṇassa guṇaṃ vaṇṇesi. Akhettaññūsīti nāhaṃ dānassa khettaṃ, mayi dinnaṃ mahapphalaṃ na hotīti evaṃ attānaṃ dānassa akhettaṃ jānāsi maññeti. Anusāsāmīti attano atthaṃ pahāya rañño atthañca dhammañca anusāsāmi.
ឯវំ អត្តនោ អគុណំ កថេត្វា អារញ្ញិកស្សាតិ ឥសិនោ គុណំ កថេសិ។ ឥសិនោតិ សីលាទិគុណបរិយេសកស្ស។ តបស្សិនោតិ តបនិស្សិតស្ស។ វុឌ្ឍស្សាតិ បណ្ឌិតស្ស គុណវុឌ្ឍស្ស។ នាវកង្ខសីតិ សយំ ទុល្លភភោជនោ ហុត្វា ឯវរូបំ ភោជនំ អញ្ញស្ស ទេសិ, កិំ អត្តនោ ជីវិតំ ន កង្ខសិ។ ភិក្ខុ កេនាតិ អយំ ភិក្ខុ កតរេន គុណេន តយា សេដ្ឋតរោ។
Evaṃ attano aguṇaṃ kathetvā āraññikassāti isino guṇaṃ kathesi. Isinoti sīlādiguṇapariyesakassa. Tapassinoti tapanissitassa. Vuḍḍhassāti paṇḍitassa guṇavuḍḍhassa. Nāvakaṅkhasīti sayaṃ dullabhabhojano hutvā evarūpaṃ bhojanaṃ aññassa desi, kiṃ attano jīvitaṃ na kaṅkhasi. Bhikkhu kenāti ayaṃ bhikkhu katarena guṇena tayā seṭṭhataro.
ខណន្តាលុកលម្ពានីតិ ខណន្តោ អាលូនិ ចេវ តាលកន្ទានិ ច។ ពិលាលិតក្កលានិ ចាតិ ពិលាលិកន្ទតក្កលកន្ទានិ ច។ ធុនំ សាមាកនីវារន្តិ សាមាកញ្ច នីវារញ្ច ធុនិត្វា។ សង្ឃារិយំ បសារិយន្តិ ឯតេ សាមាកនីវារេ ធុនន្តោ សង្ឃារេត្វា បុន សុក្ខាបិតេ បសារេត្វា សុប្បេន បប្ផោដេត្វា កោដ្ដេត្វា តណ្ឌុលេ អាទាយ បចិត្វា ភុញ្ជាមីតិ វទតិ។ សាកន្តិ យំ កិញ្ចិ សូបេយ្យបណ្ណំ។ មំសន្តិ សីហព្យគ្ឃវិឃាសាទិមំសំ។ តានិ អាហរិត្វាតិ តានិ សាកាទីនិ អាហរិត្វា។ អមមស្សាតិ តណ្ហាទិដ្ឋិមមត្តរហិតស្ស។ សកិញ្ចនោតិ សបលិពោធោ។ អនាទានស្សាតិ និគ្គហណស្ស។ ទាតុមរហាមីតិ ឯវរូបស្ស បច្ចេកពុទ្ធស្ស អត្តនា លទ្ធភោជនំ ទាតុំ អរហាមិ។
Khaṇantālukalambānīti khaṇanto ālūni ceva tālakandāni ca. Bilālitakkalāni cāti bilālikandatakkalakandāni ca. Dhunaṃ sāmākanīvāranti sāmākañca nīvārañca dhunitvā. Saṅghāriyaṃ pasāriyanti ete sāmākanīvāre dhunanto saṅghāretvā puna sukkhāpite pasāretvā suppena papphoṭetvā koṭṭetvā taṇḍule ādāya pacitvā bhuñjāmīti vadati. Sākanti yaṃ kiñci sūpeyyapaṇṇaṃ. Maṃsanti sīhabyagghavighāsādimaṃsaṃ. Tāni āharitvāti tāni sākādīni āharitvā. Amamassāti taṇhādiṭṭhimamattarahitassa. Sakiñcanoti sapalibodho. Anādānassāti niggahaṇassa. Dātumarahāmīti evarūpassa paccekabuddhassa attanā laddhabhojanaṃ dātuṃ arahāmi.
តុណ្ហីមាសីនន្តិ កិញ្ចិ អវត្វា និសិន្នំ។ អកិញ្ចនន្តិ រាគកិញ្ចនាទីហិ រហិតំ។ អារតន្តិ វិរតំ សព្ពបាបានិ បហាយ ឋិតំ។ កមណ្ឌលុន្តិ កុណ្ឌិកំ។ ឯតេ ហីតិ ឯតេ រាជាទយោ តយោ ជនាតិ ហត្ថំ បសារេត្វា តេ និទ្ទិសន្តោ ឯវមាហ។ ទាតុមរហន្តីតិ មាទិសស្ស ទាតុំ អរហន្តិ។ បច្ចនីកន្តិ បច្ចនីកបដិបទំ។ ទាយកស្ស ហិ និមន្តនំ ឯកវីសតិយា អនេសនាសុ អញ្ញតរាយ បិណ្ឌបាតបរិយេសនាយ ជីវិកកប្បនសង្ខាតា មិច្ឆាជីវបដិបត្តិ នាម ហោតិ។
Tuṇhīmāsīnanti kiñci avatvā nisinnaṃ. Akiñcananti rāgakiñcanādīhi rahitaṃ. Āratanti virataṃ sabbapāpāni pahāya ṭhitaṃ. Kamaṇḍalunti kuṇḍikaṃ. Ete hīti ete rājādayo tayo janāti hatthaṃ pasāretvā te niddisanto evamāha. Dātumarahantīti mādisassa dātuṃ arahanti. Paccanīkanti paccanīkapaṭipadaṃ. Dāyakassa hi nimantanaṃ ekavīsatiyā anesanāsu aññatarāya piṇḍapātapariyesanāya jīvikakappanasaṅkhātā micchājīvapaṭipatti nāma hoti.
តស្ស វចនំ សុត្វា កុដុម្ពិកោ អត្តមនោ ទ្វេ ឱសានគាថា អភាសិ –
Tassa vacanaṃ sutvā kuṭumbiko attamano dve osānagāthā abhāsi –
២៨៨.
288.
‘‘អត្ថាយ វត មេ អជ្ជ, ឥធាគច្ឆិ រថេសភោ;
‘‘Atthāya vata me ajja, idhāgacchi rathesabho;
សោហំ អជ្ជ បជានាមិ, យត្ថ ទិន្នំ មហប្ផលំ។
Sohaṃ ajja pajānāmi, yattha dinnaṃ mahapphalaṃ.
២៨៩.
289.
‘‘រដ្ឋេសុ គិទ្ធា រាជានោ, កិច្ចាកិច្ចេសុ ព្រាហ្មណា;
‘‘Raṭṭhesu giddhā rājāno, kiccākiccesu brāhmaṇā;
ឥសី មូលផលេ គិទ្ធា, វិប្បមុត្តា ច ភិក្ខវោ’’តិ។
Isī mūlaphale giddhā, vippamuttā ca bhikkhavo’’ti.
តត្ថ រថេសភោតិ រាជានំ សន្ធាយាហ។ កិច្ចាកិច្ចេសូតិ រញ្ញោ កិច្ចករណីយេសុ។ ភិក្ខវោតិ បច្ចេកពុទ្ធា ភិក្ខវោ បន សព្ពភវេហិ វិប្បមុត្តា។
Tattha rathesabhoti rājānaṃ sandhāyāha. Kiccākiccesūti rañño kiccakaraṇīyesu. Bhikkhavoti paccekabuddhā bhikkhavo pana sabbabhavehi vippamuttā.
បច្ចេកពុទ្ធោ តស្ស ធម្មំ ទេសេត្វា សកដ្ឋានមេវ គតោ, តថា តាបសោ។ រាជា បន កតិបាហំ តស្ស សន្តិកេ វសិត្វា ពារាណសិមេវ គតោ។
Paccekabuddho tassa dhammaṃ desetvā sakaṭṭhānameva gato, tathā tāpaso. Rājā pana katipāhaṃ tassa santike vasitvā bārāṇasimeva gato.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ បិណ្ឌបាតោ យថានុច្ឆវិកំ គច្ឆតិ , បុព្ពេបិ គតោយេវា’’តិ វត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា កុដុម្ពិកោ ធម្មរតនស្ស សក្ការការកោ កុដុម្ពិកោ អហោសិ, រាជា អានន្ទោ, បុរោហិតោ សារិបុត្តោ, ហិមវន្តតាបសោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva piṇḍapāto yathānucchavikaṃ gacchati , pubbepi gatoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kuṭumbiko dhammaratanassa sakkārakārako kuṭumbiko ahosi, rājā ānando, purohito sāriputto, himavantatāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
ភិក្ខាបរម្បរជាតកវណ្ណនា តេរសមា។
Bhikkhāparamparajātakavaṇṇanā terasamā.
ជាតកុទ្ទានំ –
Jātakuddānaṃ –
កេទារំ ចន្ទកិន្នរី, ឧក្កុសុទ្ទាលភិសកំ;
Kedāraṃ candakinnarī, ukkusuddālabhisakaṃ;
សុរុចិ បញ្ចុបោសថំ, មហាមោរញ្ច តច្ឆកំ។
Suruci pañcuposathaṃ, mahāmorañca tacchakaṃ.
មហាវាណិជ សាធិនំ, ទសព្រាហ្មណជាតកំ;
Mahāvāṇija sādhinaṃ, dasabrāhmaṇajātakaṃ;
ភិក្ខាបរម្បរាបិ ច, តេរសានិ បកិណ្ណកេ។
Bhikkhāparamparāpi ca, terasāni pakiṇṇake.
បកិណ្ណកនិបាតវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pakiṇṇakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៤៩៦. ភិក្ខាបរម្បរជាតកំ • 496. Bhikkhāparamparajātakaṃ
