| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
១០. ភិក្ខុនុបស្សយសុត្តំ
10. Bhikkhunupassayasuttaṃ
៣៧៦. អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុនុបស្សយោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ យេនាយស្មា អានន្ទោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នា ខោ តា ភិក្ខុនិយោ អាយស្មន្តំ អានន្ទំ ឯតទវោចុំ –
376. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho sambahulā bhikkhuniyo yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ –
‘‘ឥធ, ភន្តេ អានន្ទ, សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តា 1 វិហរន្តិយោ ឧឡារំ បុព្ពេនាបរំ វិសេសំ សញ្ជានន្តី’’តិ 2។ ‘‘ឯវមេតំ , ភគិនិយោ, ឯវមេតំ, ភគិនិយោ! យោ ហិ កោចិ, ភគិនិយោ, ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តោ វិហរតិ, តស្សេតំ បាដិកង្ខំ – ‘ឧឡារំ បុព្ពេនាបរំ វិសេសំ សញ្ជានិស្សតី’’’តិ។
‘‘Idha, bhante ānanda, sambahulā bhikkhuniyo catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā 3 viharantiyo uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānantī’’ti 4. ‘‘Evametaṃ , bhaginiyo, evametaṃ, bhaginiyo! Yo hi koci, bhaginiyo, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissatī’’’ti.
អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ តា ភិក្ខុនិយោ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ។ អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវន្តំ ឯតទវោច –
Atha kho āyasmā ānando tā bhikkhuniyo dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā ānando sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ឥធាហំ, ភន្តេ, បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុនុបស្សយោ តេនុបសង្កមិំ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិំ។ អថ ខោ, ភន្តេ, សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ យេនាហំ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា មំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នា ខោ, ភន្តេ, តា ភិក្ខុនិយោ មំ ឯតទវោចុំ – ‘ឥធ, ភន្តេ អានន្ទ, សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តា វិហរន្តិយោ ឧឡារំ បុព្ពេនាបរំ វិសេសំ សញ្ជានន្តី’តិ។ ឯវំ វុត្តាហំ, ភន្តេ, តា ភិក្ខុនិយោ ឯតទវោចំ – ‘ឯវមេតំ, ភគិនិយោ, ឯវមេតំ, ភគិនិយោ! យោ ហិ កោចិ, ភគិនិយោ, ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តោ វិហរតិ, តស្សេតំ បាដិកង្ខំ – ឧឡារំ បុព្ពេនាបរំ វិសេសំ សញ្ជានិស្សតី’’’តិ។
‘‘Idhāhaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ. Atha kho, bhante, sambahulā bhikkhuniyo yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho, bhante, tā bhikkhuniyo maṃ etadavocuṃ – ‘idha, bhante ānanda, sambahulā bhikkhuniyo catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā viharantiyo uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānantī’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, tā bhikkhuniyo etadavocaṃ – ‘evametaṃ, bhaginiyo, evametaṃ, bhaginiyo! Yo hi koci, bhaginiyo, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissatī’’’ti.
‘‘ឯវមេតំ, អានន្ទ, ឯវមេតំ, អានន្ទ! យោ ហិ កោចិ, អានន្ទ, ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តោ វិហរតិ, តស្សេតំ បាដិកង្ខំ – ‘ឧឡារំ បុព្ពេនាបរំ វិសេសំ សញ្ជានិស្សតិ’’’ 5។
‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda! Yo hi koci, ānanda, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissati’’’ 6.
‘‘កតមេសុ ចតូសុ? ឥធានន្ទ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា, វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។ តស្ស កាយេ កាយានុបស្សិនោ វិហរតោ កាយារម្មណោ វា ឧប្បជ្ជតិ កាយស្មិំ បរិឡាហោ, ចេតសោ វា លីនត្តំ, ពហិទ្ធា វា ចិត្តំ វិក្ខិបតិ។ តេនានន្ទ 7, ភិក្ខុនា កិស្មិញ្ចិទេវ បសាទនីយេ និមិត្តេ ចិត្តំ បណិទហិតព្ពំ។ តស្ស កិស្មិញ្ចិទេវ បសាទនីយេ និមិត្តេ ចិត្តំ បណិទហតោ បាមោជ្ជំ ជាយតិ។ បមុទិតស្ស បីតិ ជាយតិ។ បីតិមនស្ស កាយោ បស្សម្ភតិ។ បស្សទ្ធកាយោ សុខំ វេទយតិ 8។ សុខិនោ ចិត្តំ សមាធិយតិ។ សោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘យស្ស ខ្វាហំ អត្ថាយ ចិត្តំ បណិទហិំ, សោ មេ អត្ថោ អភិនិប្ផន្នោ។ ហន្ទ, ទានិ បដិសំហរាមី’តិ។ សោ បដិសំហរតិ ចេវ ន ច វិតក្កេតិ ន ច វិចារេតិ។ ‘អវិតក្កោម្ហិ អវិចារោ, អជ្ឈត្តំ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ’’។
‘‘Katamesu catūsu? Idhānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa kāye kāyānupassino viharato kāyārammaṇo vā uppajjati kāyasmiṃ pariḷāho, cetaso vā līnattaṃ, bahiddhā vā cittaṃ vikkhipati. Tenānanda 9, bhikkhunā kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahitabbaṃ. Tassa kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahato pāmojjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati. Pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedayati 10. Sukhino cittaṃ samādhiyati. So iti paṭisañcikkhati – ‘yassa khvāhaṃ atthāya cittaṃ paṇidahiṃ, so me attho abhinipphanno. Handa, dāni paṭisaṃharāmī’ti. So paṭisaṃharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti. ‘Avitakkomhi avicāro, ajjhattaṃ satimā sukhamasmī’ti pajānāti’’.
‘‘បុន ចបរំ, អានន្ទ, ភិក្ខុ វេទនាសុ…បេ.… ចិត្តេ…បេ.… ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា, វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។ តស្ស ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សិនោ វិហរតោ ធម្មារម្មណោ វា ឧប្បជ្ជតិ កាយស្មិំ បរិឡាហោ, ចេតសោ វា លីនត្តំ, ពហិទ្ធា វា ចិត្តំ វិក្ខិបតិ។ តេនានន្ទ, ភិក្ខុនា កិស្មិញ្ចិទេវ បសាទនីយេ និមិត្តេ ចិត្តំ បណិទហិតព្ពំ។ តស្ស កិស្មិញ្ចិទេវ បសាទនីយេ និមិត្តេ ចិត្តំ បណិទហតោ បាមោជ្ជំ ជាយតិ ។ បមុទិតស្ស បីតិ ជាយតិ។ បីតិមនស្ស កាយោ បស្សម្ភតិ។ បស្សទ្ធកាយោ សុខំ វេទយតិ។ សុខិនោ ចិត្តំ សមាធិយតិ។ សោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘យស្ស ខ្វាហំ អត្ថាយ ចិត្តំ បណិទហិំ, សោ មេ អត្ថោ អភិនិប្ផន្នោ។ ហន្ទ, ទានិ បដិសំហរាមី’តិ។ សោ បដិសំហរតិ ចេវ ន ច វិតក្កេតិ ន ច វិចារេតិ។ ‘អវិតក្កោម្ហិ អវិចារោ, អជ្ឈត្តំ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ។ ឯវំ ខោ, អានន្ទ, បណិធាយ ភាវនា ហោតិ។
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa dhammesu dhammānupassino viharato dhammārammaṇo vā uppajjati kāyasmiṃ pariḷāho, cetaso vā līnattaṃ, bahiddhā vā cittaṃ vikkhipati. Tenānanda, bhikkhunā kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahitabbaṃ. Tassa kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahato pāmojjaṃ jāyati . Pamuditassa pīti jāyati. Pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedayati. Sukhino cittaṃ samādhiyati. So iti paṭisañcikkhati – ‘yassa khvāhaṃ atthāya cittaṃ paṇidahiṃ, so me attho abhinipphanno. Handa, dāni paṭisaṃharāmī’ti. So paṭisaṃharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti. ‘Avitakkomhi avicāro, ajjhattaṃ satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Evaṃ kho, ānanda, paṇidhāya bhāvanā hoti.
‘‘កថញ្ចានន្ទ , អប្បណិធាយ ភាវនា ហោតិ? ពហិទ្ធា , អានន្ទ, ភិក្ខុ ចិត្តំ អប្បណិធាយ ‘អប្បណិហិតំ មេ ពហិទ្ធា ចិត្ត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ បច្ឆាបុរេ ‘អសំខិត្តំ វិមុត្តំ អប្បណិហិត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ ច បន ‘កាយេ កាយានុបស្សី វិហរាមិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ។ ពហិទ្ធា, អានន្ទ, ភិក្ខុ ចិត្តំ អប្បណិធាយ ‘អប្បណិហិតំ មេ ពហិទ្ធា ចិត្ត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ បច្ឆាបុរេ ‘អសំខិត្តំ វិមុត្តំ អប្បណិហិត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ ច បន ‘វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរាមិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ។ ពហិទ្ធា, អានន្ទ, ភិក្ខុ ចិត្តំ អប្បណិធាយ ‘អប្បណិហិតំ មេ ពហិទ្ធា ចិត្ត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ បច្ឆាបុរេ ‘អសំខិត្តំ វិមុត្តំ អប្បណិហិត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ ច បន ‘ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរាមិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ។ ពហិទ្ធា, អានន្ទ, ភិក្ខុ ចិត្តំ អប្បណិធាយ ‘អប្បណិហិតំ មេ ពហិទ្ធា ចិត្ត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ បច្ឆាបុរេ ‘អសំខិត្តំ វិមុត្តំ អប្បណិហិត’ន្តិ បជានាតិ។ អថ ច បន ‘ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរាមិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា សុខមស្មី’តិ បជានាតិ។ ឯវំ ខោ, អានន្ទ, អប្បណិធាយ ភាវនា ហោតិ។
‘‘Kathañcānanda , appaṇidhāya bhāvanā hoti? Bahiddhā , ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘vedanāsu vedanānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘citte cittānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Evaṃ kho, ānanda, appaṇidhāya bhāvanā hoti.
‘‘ឥតិ ខោ, អានន្ទ, ទេសិតា មយា បណិធាយ ភាវនា, ទេសិតា អប្បណិធាយ ភាវនា។ យំ, អានន្ទ, សត្ថារា ករណីយំ សាវកានំ ហិតេសិនា អនុកម្បកេន អនុកម្បំ ឧបាទាយ, កតំ វោ តំ មយា។ ឯតានិ, អានន្ទ, រុក្ខមូលានិ, ឯតានិ សុញ្ញាគារានិ! ឈាយថានន្ទ, មា បមាទត្ថ; មា បច្ឆា វិប្បដិសារិនោ អហុវត្ថ! អយំ វោ អម្ហាកំ អនុសាសនី’’តិ។
‘‘Iti kho, ānanda, desitā mayā paṇidhāya bhāvanā, desitā appaṇidhāya bhāvanā. Yaṃ, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni! Jhāyathānanda, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha! Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.
ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទីតិ។ ទសមំ។
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Dasamaṃ.
អម្ពបាលិវគ្គោ បឋមោ។
Ambapālivaggo paṭhamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
អម្ពបាលិ សតោ ភិក្ខុ, សាលា កុសលរាសិ ច;
Ambapāli sato bhikkhu, sālā kusalarāsi ca;
សកុណគ្ធិ មក្កដោ សូទោ, គិលានោ ភិក្ខុនុបស្សយោតិ។
Sakuṇagdhi makkaṭo sūdo, gilāno bhikkhunupassayoti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ភិក្ខុនុបស្សយសុត្តវណ្ណនា • 10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១០. ភិក្ខុនុបស្សយសុត្តវណ្ណនា • 10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā
