Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൧൦. ഭിക്ഖുനുപസ്സയസുത്തം
10. Bhikkhunupassayasuttaṃ
൩൭൬. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖുനുപസ്സയോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ താ ഭിക്ഖുനിയോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോചും –
376. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho sambahulā bhikkhuniyo yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ –
‘‘ഇധ, ഭന്തേ ആനന്ദ, സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്താ 1 വിഹരന്തിയോ ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനന്തീ’’തി 2. ‘‘ഏവമേതം , ഭഗിനിയോ, ഏവമേതം, ഭഗിനിയോ! യോ ഹി കോചി, ഭഗിനിയോ, ഭിക്ഖു വാ ഭിക്ഖുനീ വാ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്തോ വിഹരതി, തസ്സേതം പാടികങ്ഖം – ‘ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനിസ്സതീ’’’തി.
‘‘Idha, bhante ānanda, sambahulā bhikkhuniyo catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā 3 viharantiyo uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānantī’’ti 4. ‘‘Evametaṃ , bhaginiyo, evametaṃ, bhaginiyo! Yo hi koci, bhaginiyo, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissatī’’’ti.
അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ താ ഭിക്ഖുനിയോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിം. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച –
Atha kho āyasmā ānando tā bhikkhuniyo dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā ānando sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ഇധാഹം, ഭന്തേ, പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖുനുപസ്സയോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദിം. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ, ഭന്തേ, താ ഭിക്ഖുനിയോ മം ഏതദവോചും – ‘ഇധ, ഭന്തേ ആനന്ദ, സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്താ വിഹരന്തിയോ ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനന്തീ’തി. ഏവം വുത്താഹം, ഭന്തേ, താ ഭിക്ഖുനിയോ ഏതദവോചം – ‘ഏവമേതം, ഭഗിനിയോ, ഏവമേതം, ഭഗിനിയോ! യോ ഹി കോചി, ഭഗിനിയോ, ഭിക്ഖു വാ ഭിക്ഖുനീ വാ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്തോ വിഹരതി, തസ്സേതം പാടികങ്ഖം – ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനിസ്സതീ’’’തി.
‘‘Idhāhaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ. Atha kho, bhante, sambahulā bhikkhuniyo yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho, bhante, tā bhikkhuniyo maṃ etadavocuṃ – ‘idha, bhante ānanda, sambahulā bhikkhuniyo catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā viharantiyo uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānantī’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, tā bhikkhuniyo etadavocaṃ – ‘evametaṃ, bhaginiyo, evametaṃ, bhaginiyo! Yo hi koci, bhaginiyo, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissatī’’’ti.
‘‘ഏവമേതം, ആനന്ദ, ഏവമേതം, ആനന്ദ! യോ ഹി കോചി, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു വാ ഭിക്ഖുനീ വാ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്തോ വിഹരതി, തസ്സേതം പാടികങ്ഖം – ‘ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനിസ്സതി’’’ 5.
‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda! Yo hi koci, ānanda, bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto viharati, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānissati’’’ 6.
‘‘കതമേസു ചതൂസു? ഇധാനന്ദ, ഭിക്ഖു കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരതി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ, വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാദോമനസ്സം. തസ്സ കായേ കായാനുപസ്സിനോ വിഹരതോ കായാരമ്മണോ വാ ഉപ്പജ്ജതി കായസ്മിം പരിളാഹോ, ചേതസോ വാ ലീനത്തം, ബഹിദ്ധാ വാ ചിത്തം വിക്ഖിപതി. തേനാനന്ദ 7, ഭിക്ഖുനാ കിസ്മിഞ്ചിദേവ പസാദനീയേ നിമിത്തേ ചിത്തം പണിദഹിതബ്ബം. തസ്സ കിസ്മിഞ്ചിദേവ പസാദനീയേ നിമിത്തേ ചിത്തം പണിദഹതോ പാമോജ്ജം ജായതി. പമുദിതസ്സ പീതി ജായതി. പീതിമനസ്സ കായോ പസ്സമ്ഭതി. പസ്സദ്ധകായോ സുഖം വേദയതി 8. സുഖിനോ ചിത്തം സമാധിയതി. സോ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘യസ്സ ഖ്വാഹം അത്ഥായ ചിത്തം പണിദഹിം, സോ മേ അത്ഥോ അഭിനിപ്ഫന്നോ. ഹന്ദ, ദാനി പടിസംഹരാമീ’തി. സോ പടിസംഹരതി ചേവ ന ച വിതക്കേതി ന ച വിചാരേതി. ‘അവിതക്കോമ്ഹി അവിചാരോ, അജ്ഝത്തം സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി’’.
‘‘Katamesu catūsu? Idhānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa kāye kāyānupassino viharato kāyārammaṇo vā uppajjati kāyasmiṃ pariḷāho, cetaso vā līnattaṃ, bahiddhā vā cittaṃ vikkhipati. Tenānanda 9, bhikkhunā kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahitabbaṃ. Tassa kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahato pāmojjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati. Pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedayati 10. Sukhino cittaṃ samādhiyati. So iti paṭisañcikkhati – ‘yassa khvāhaṃ atthāya cittaṃ paṇidahiṃ, so me attho abhinipphanno. Handa, dāni paṭisaṃharāmī’ti. So paṭisaṃharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti. ‘Avitakkomhi avicāro, ajjhattaṃ satimā sukhamasmī’ti pajānāti’’.
‘‘പുന ചപരം, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു വേദനാസു…പേ॰… ചിത്തേ…പേ॰… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരതി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ, വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാദോമനസ്സം. തസ്സ ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സിനോ വിഹരതോ ധമ്മാരമ്മണോ വാ ഉപ്പജ്ജതി കായസ്മിം പരിളാഹോ, ചേതസോ വാ ലീനത്തം, ബഹിദ്ധാ വാ ചിത്തം വിക്ഖിപതി. തേനാനന്ദ, ഭിക്ഖുനാ കിസ്മിഞ്ചിദേവ പസാദനീയേ നിമിത്തേ ചിത്തം പണിദഹിതബ്ബം. തസ്സ കിസ്മിഞ്ചിദേവ പസാദനീയേ നിമിത്തേ ചിത്തം പണിദഹതോ പാമോജ്ജം ജായതി . പമുദിതസ്സ പീതി ജായതി. പീതിമനസ്സ കായോ പസ്സമ്ഭതി. പസ്സദ്ധകായോ സുഖം വേദയതി. സുഖിനോ ചിത്തം സമാധിയതി. സോ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘യസ്സ ഖ്വാഹം അത്ഥായ ചിത്തം പണിദഹിം, സോ മേ അത്ഥോ അഭിനിപ്ഫന്നോ. ഹന്ദ, ദാനി പടിസംഹരാമീ’തി. സോ പടിസംഹരതി ചേവ ന ച വിതക്കേതി ന ച വിചാരേതി. ‘അവിതക്കോമ്ഹി അവിചാരോ, അജ്ഝത്തം സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ആനന്ദ, പണിധായ ഭാവനാ ഹോതി.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa dhammesu dhammānupassino viharato dhammārammaṇo vā uppajjati kāyasmiṃ pariḷāho, cetaso vā līnattaṃ, bahiddhā vā cittaṃ vikkhipati. Tenānanda, bhikkhunā kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahitabbaṃ. Tassa kismiñcideva pasādanīye nimitte cittaṃ paṇidahato pāmojjaṃ jāyati . Pamuditassa pīti jāyati. Pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedayati. Sukhino cittaṃ samādhiyati. So iti paṭisañcikkhati – ‘yassa khvāhaṃ atthāya cittaṃ paṇidahiṃ, so me attho abhinipphanno. Handa, dāni paṭisaṃharāmī’ti. So paṭisaṃharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti. ‘Avitakkomhi avicāro, ajjhattaṃ satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Evaṃ kho, ānanda, paṇidhāya bhāvanā hoti.
‘‘കഥഞ്ചാനന്ദ , അപ്പണിധായ ഭാവനാ ഹോതി? ബഹിദ്ധാ , ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ചിത്തം അപ്പണിധായ ‘അപ്പണിഹിതം മേ ബഹിദ്ധാ ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി. അഥ പച്ഛാപുരേ ‘അസംഖിത്തം വിമുത്തം അപ്പണിഹിത’ന്തി പജാനാതി. അഥ ച പന ‘കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി. ബഹിദ്ധാ, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ചിത്തം അപ്പണിധായ ‘അപ്പണിഹിതം മേ ബഹിദ്ധാ ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി. അഥ പച്ഛാപുരേ ‘അസംഖിത്തം വിമുത്തം അപ്പണിഹിത’ന്തി പജാനാതി. അഥ ച പന ‘വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി. ബഹിദ്ധാ, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ചിത്തം അപ്പണിധായ ‘അപ്പണിഹിതം മേ ബഹിദ്ധാ ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി. അഥ പച്ഛാപുരേ ‘അസംഖിത്തം വിമുത്തം അപ്പണിഹിത’ന്തി പജാനാതി. അഥ ച പന ‘ചിത്തേ ചിത്താനുപസ്സീ വിഹരാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി. ബഹിദ്ധാ, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ചിത്തം അപ്പണിധായ ‘അപ്പണിഹിതം മേ ബഹിദ്ധാ ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി. അഥ പച്ഛാപുരേ ‘അസംഖിത്തം വിമുത്തം അപ്പണിഹിത’ന്തി പജാനാതി. അഥ ച പന ‘ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ സുഖമസ്മീ’തി പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ആനന്ദ, അപ്പണിധായ ഭാവനാ ഹോതി.
‘‘Kathañcānanda , appaṇidhāya bhāvanā hoti? Bahiddhā , ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘vedanāsu vedanānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘citte cittānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Bahiddhā, ānanda, bhikkhu cittaṃ appaṇidhāya ‘appaṇihitaṃ me bahiddhā citta’nti pajānāti. Atha pacchāpure ‘asaṃkhittaṃ vimuttaṃ appaṇihita’nti pajānāti. Atha ca pana ‘dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī’ti pajānāti. Evaṃ kho, ānanda, appaṇidhāya bhāvanā hoti.
‘‘ഇതി ഖോ, ആനന്ദ, ദേസിതാ മയാ പണിധായ ഭാവനാ, ദേസിതാ അപ്പണിധായ ഭാവനാ. യം, ആനന്ദ, സത്ഥാരാ കരണീയം സാവകാനം ഹിതേസിനാ അനുകമ്പകേന അനുകമ്പം ഉപാദായ, കതം വോ തം മയാ. ഏതാനി, ആനന്ദ, രുക്ഖമൂലാനി, ഏതാനി സുഞ്ഞാഗാരാനി! ഝായഥാനന്ദ, മാ പമാദത്ഥ; മാ പച്ഛാ വിപ്പടിസാരിനോ അഹുവത്ഥ! അയം വോ അമ്ഹാകം അനുസാസനീ’’തി.
‘‘Iti kho, ānanda, desitā mayā paṇidhāya bhāvanā, desitā appaṇidhāya bhāvanā. Yaṃ, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni! Jhāyathānanda, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha! Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി. ദസമം.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Dasamaṃ.
അമ്ബപാലിവഗ്ഗോ പഠമോ.
Ambapālivaggo paṭhamo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
അമ്ബപാലി സതോ ഭിക്ഖു, സാലാ കുസലരാസി ച;
Ambapāli sato bhikkhu, sālā kusalarāsi ca;
സകുണഗ്ധി മക്കടോ സൂദോ, ഗിലാനോ ഭിക്ഖുനുപസ്സയോതി.
Sakuṇagdhi makkaṭo sūdo, gilāno bhikkhunupassayoti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. ഭിക്ഖുനുപസ്സയസുത്തവണ്ണനാ • 10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൧൦. ഭിക്ഖുനുപസ്സയസുത്തവണ്ണനാ • 10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā