| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๑๐. ภิกฺขุนุปสฺสยสุตฺตวณฺณนา
10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā
๓๗๖. กมฺมฎฺฐานกมฺมิกาติ กมฺมฎฺฐานมนุยุตฺตาฯ วิเสเสตีติ วิเสโส, อติสโย, สฺวายํ ปุพฺพาปรวิเสโส อุปาทายุปาทาย คเหตโพฺพติ ตํ ทเสฺสตุํ ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิมาหฯ
376.Kammaṭṭhānakammikāti kammaṭṭhānamanuyuttā. Visesetīti viseso, atisayo, svāyaṃ pubbāparaviseso upādāyupādāya gahetabboti taṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha.
อุปฺปชฺชติ กิเลสปริฬาโหติ กาเย อสุภาทิวเสน มนสิการํ อทหนฺตสฺส มนสิการสฺส วีถิยํ อปฎิปนฺนตา สุภาทิวเสน กายารมฺมโณ กิเลสปริฬาโห จ อุปฺปชฺชติฯ วีริยารมฺภสฺส อภาเวน ตสฺมิํ อารมฺมเณ เจตโส วา ลีนตฺตํ โหติ, โคจรชฺฌตฺตโต พหิทฺธา ปุถุตฺตารมฺมเณ จิตฺตํ วิกฺขิปติฯ เอวํ กิเลสปริฬาเห จาติอาทินา ติวิธมฺปิ ภาวนานุโยคสฺส กิเลสวตฺถุภาวํ อุปาทาย สมุจฺจยวเสน อฎฺฐกถายํ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน เต ปริฬาหลีนตฺตวิเกฺขปา เอกชฺฌํ น ปวตฺตนฺติ, ตสฺมา ปาฬิยํ ‘‘กายารมฺมโณ วา’’ติอาทินา อนิยมโตฺถ วา-สโทฺท คหิโตฯ กิเลสานุรญฺชิเตนาติ กิเลสวิวณฺณิตจิเตฺตน หุตฺวา น วตฺติตพฺพํฯ กถํ ปน วตฺติตพฺพนฺติ อาห ‘‘กิสฺมิญฺจิเทวา’’ติฯ น จ วิตเกฺกติ น จ วิจาเรตีติ กิเลสสหคเต วิตกฺกวิจาเร น ปวเตฺตติฯ สุขิโตติ ฌานสุเขน สุขิโตฯ
Uppajjatikilesapariḷāhoti kāye asubhādivasena manasikāraṃ adahantassa manasikārassa vīthiyaṃ apaṭipannatā subhādivasena kāyārammaṇo kilesapariḷāho ca uppajjati. Vīriyārambhassa abhāvena tasmiṃ ārammaṇe cetaso vā līnattaṃ hoti, gocarajjhattato bahiddhā puthuttārammaṇe cittaṃ vikkhipati. Evaṃ kilesapariḷāhe cātiādinā tividhampi bhāvanānuyogassa kilesavatthubhāvaṃ upādāya samuccayavasena aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Yasmā pana te pariḷāhalīnattavikkhepā ekajjhaṃ na pavattanti, tasmā pāḷiyaṃ ‘‘kāyārammaṇo vā’’tiādinā aniyamattho vā-saddo gahito. Kilesānurañjitenāti kilesavivaṇṇitacittena hutvā na vattitabbaṃ. Kathaṃ pana vattitabbanti āha ‘‘kismiñcidevā’’ti. Na ca vitakketi na ca vicāretīti kilesasahagate vitakkavicāre na pavatteti. Sukhitoti jhānasukhena sukhito.
อิมสฺส ภิกฺขุโน ภาวนา ปวตฺตาติ สมฺพโนฺธฯ ยสฺมา หิ อิมสฺส ภิกฺขุโน ตํ มูลกมฺมฎฺฐานํ ปริปเนฺถ สติ ฐเปตฺวา พุทฺธคุณาทิอนุสฺสรเณน จิตฺตํ ปสาเทตฺวา มูลกมฺมฎฺฐานภาวนา ปวตฺตา, ตสฺมา ปณิธาย ภาวนาติ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ อฎฺฐเปตฺวาติ จิตฺตํ อปฺปวเตฺตตฺวาติ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ กมฺมฎฺฐานาทีนํ ติณฺณมฺปิ วเสน อตฺถโยชนา สมฺภวติฯ เตนาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ สาเรโนฺต วิยาติ รถํ วาหยโนฺต วิยฯ สมปฺปมาณโต อฎฺฐกาทิวเสน สุตจฺฉิตํ ปกฺขิปโนฺต วิยฯ สุเขเนว กิเลสานํ โอกาสํ อเทโนฺต อนฺตรา อสชฺชโนฺต อลคฺคโนฺตฯ วิปสฺสนาจารสฺส อารทฺธวุตฺติตํ อปริปนฺถตญฺจ ทเสฺสโนฺต โอปมฺมทฺวยมาหฯ พฺยาภงฺคิยาติ กาชทเณฺฑนฯ กิเลสปริฬาหาทีนนฺติ กิเลสปริฬาหลีนตฺตวิเกฺขปานํฯ
Imassa bhikkhuno bhāvanā pavattāti sambandho. Yasmā hi imassa bhikkhuno taṃ mūlakammaṭṭhānaṃ paripanthe sati ṭhapetvā buddhaguṇādianussaraṇena cittaṃ pasādetvā mūlakammaṭṭhānabhāvanā pavattā, tasmā paṇidhāya bhāvanāti vuttanti sambandho. Aṭṭhapetvāti cittaṃ appavattetvāti attho veditabbo. Kammaṭṭhānādīnaṃ tiṇṇampi vasena atthayojanā sambhavati. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Sārento viyāti rathaṃ vāhayanto viya. Samappamāṇato aṭṭhakādivasena sutacchitaṃ pakkhipanto viya. Sukheneva kilesānaṃ okāsaṃ adento antarā asajjanto alagganto. Vipassanācārassa āraddhavuttitaṃ aparipanthatañca dassento opammadvayamāha. Byābhaṅgiyāti kājadaṇḍena. Kilesapariḷāhādīnanti kilesapariḷāhalīnattavikkhepānaṃ.
คุฬขณฺฑาทีนีติ คุฬขณฺฑสกฺขรขณฺฑาทีนิ อุจฺฉุวิการภูตานิฯ ‘‘กาเย กายานุปสฺสี วิหรามี’’ติอาทิวจนโต ‘‘ปุพฺพภาควิปสฺสนา กถิตา’’ติ วุตฺตํฯ
Guḷakhaṇḍādīnīti guḷakhaṇḍasakkharakhaṇḍādīni ucchuvikārabhūtāni. ‘‘Kāye kāyānupassī viharāmī’’tiādivacanato ‘‘pubbabhāgavipassanā kathitā’’ti vuttaṃ.
อมฺพปาลิวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ambapālivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑๐. ภิกฺขุนุปสฺสยสุตฺตํ • 10. Bhikkhunupassayasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. ภิกฺขุนุปสฺสยสุตฺตวณฺณนา • 10. Bhikkhunupassayasuttavaṇṇanā
