| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पेतवत्थु-अट्ठकथा • Petavatthu-aṭṭhakathā |
१४. भोगसंहरणपेतिवत्थुवण्णना
14. Bhogasaṃharaṇapetivatthuvaṇṇanā
मयं भोगे संहरिम्हाति इदं भोगसंहरणपेतिवत्थु। तस्स का उप्पत्ति? भगवति वेळुवने विहरन्ते राजगहे किर चतस्सो इत्थियो मानकूटादिवसेन सप्पिमधुतेलधञ्ञादीहि वोहारं कत्वा अयोनिसो भोगे संहरित्वा जीवन्ति। ता कायस्स भेदा परं मरणा बहिनगरे परिखापिट्ठे पेतियो हुत्वा निब्बत्तिंसु। ता रत्तियं दुक्खाभिभूता –
Mayaṃbhoge saṃharimhāti idaṃ bhogasaṃharaṇapetivatthu. Tassa kā uppatti? Bhagavati veḷuvane viharante rājagahe kira catasso itthiyo mānakūṭādivasena sappimadhuteladhaññādīhi vohāraṃ katvā ayoniso bhoge saṃharitvā jīvanti. Tā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā bahinagare parikhāpiṭṭhe petiyo hutvā nibbattiṃsu. Tā rattiyaṃ dukkhābhibhūtā –
८०१.
801.
‘‘मयं भोगे संहरिम्हा, समेन विसमेन च।
‘‘Mayaṃ bhoge saṃharimhā, samena visamena ca;
ते अञ्ञे परिभुञ्जन्ति, मयं दुक्खस्स भागिनी’’ति॥ –
Te aññe paribhuñjanti, mayaṃ dukkhassa bhāginī’’ti. –
विप्पलपन्तियो भेरवेन महासद्देन विरविंसु। मनुस्सा तं सुत्वा भीततसिता विभाताय रत्तिया बुद्धप्पमुखस्स भिक्खुसङ्घस्स महादानं सज्जेत्वा सत्थारं भिक्खुसङ्घञ्च निमन्तेत्वा पणीतेन खादनीयेन भोजनीयेन परिविसित्वा भगवन्तं भुत्ताविं ओनीतपत्तपाणिं उपनिसीदित्वा तं पवत्तिं निवेदेसुं। भगवा ‘‘उपासका तेन वो सद्देन कोचि अन्तरायो नत्थि, चतस्सो पन पेतियो दुक्खाभिभूता अत्तना दुक्कटं कम्मं कथेत्वा परिदेवनवसेन विस्सरेन विरवन्तियो –
Vippalapantiyo bheravena mahāsaddena viraviṃsu. Manussā taṃ sutvā bhītatasitā vibhātāya rattiyā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ sajjetvā satthāraṃ bhikkhusaṅghañca nimantetvā paṇītena khādanīyena bhojanīyena parivisitvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ upanisīditvā taṃ pavattiṃ nivedesuṃ. Bhagavā ‘‘upāsakā tena vo saddena koci antarāyo natthi, catasso pana petiyo dukkhābhibhūtā attanā dukkaṭaṃ kammaṃ kathetvā paridevanavasena vissarena viravantiyo –
‘‘मयं भोगे संहरिम्हा, समेन विसमेन च।
‘‘Mayaṃ bhoge saṃharimhā, samena visamena ca;
ते अञ्ञे परिभुञ्जन्ति, मयं दुक्खस्स भागिनी’’ति॥ –
Te aññe paribhuñjanti, mayaṃ dukkhassa bhāginī’’ti. –
इमं गाथमाहंसूति अवोच।
Imaṃ gāthamāhaṃsūti avoca.
तत्थ भोगेति परिभुञ्जितब्बट्ठेन ‘‘भोगा’’ति लद्धनामे वत्थाभरणादिके वित्तूपकरणविसेसे। संहरिम्हाति मच्छेरमलेन परियादिन्नचित्ता कस्सचि किञ्चि अदत्वा सञ्चिनिम्ह। समेन विसमेन चाति ञायेन च अञ्ञायेन च, ञायपतिरूपकेन वा अञ्ञायेन ते भोगे अम्हेहि संहरिते इदानि अञ्ञे परिभुञ्जन्ति। मयं दुक्खस्स भागिनीति मयं पन कस्सचिपि सुचरितस्स अकतत्ता दुच्चरितस्स च कतत्ता एतरहि पेतयोनिपरियापन्नस्स महतो दुक्खस्स भागिनियो भवाम, महादुक्खं अनुभवामाति अत्थो।
Tattha bhogeti paribhuñjitabbaṭṭhena ‘‘bhogā’’ti laddhanāme vatthābharaṇādike vittūpakaraṇavisese. Saṃharimhāti maccheramalena pariyādinnacittā kassaci kiñci adatvā sañcinimha. Samena visamena cāti ñāyena ca aññāyena ca, ñāyapatirūpakena vā aññāyena te bhoge amhehi saṃharite idāni aññe paribhuñjanti. Mayaṃ dukkhassa bhāginīti mayaṃ pana kassacipi sucaritassa akatattā duccaritassa ca katattā etarahi petayonipariyāpannassa mahato dukkhassa bhāginiyo bhavāma, mahādukkhaṃ anubhavāmāti attho.
एवं भगवा ताहि पेतीहि वुत्तं गाथं वत्वा तासं पवत्तिं कथेत्वा तं अट्ठुप्पत्तिं कत्वा सम्पत्तपरिसाय धम्मं देसेत्वा उपरि सच्चानि पकासेसि, सच्चपरियोसाने बहू सोतापत्तिफलादीनि पापुणिंसूति।
Evaṃ bhagavā tāhi petīhi vuttaṃ gāthaṃ vatvā tāsaṃ pavattiṃ kathetvā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desetvā upari saccāni pakāsesi, saccapariyosāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.
भोगसंहरणपेतिवत्थुवण्णना निट्ठिता।
Bhogasaṃharaṇapetivatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / पेतवत्थुपाळि • Petavatthupāḷi / १४. भोगसंहरपेतवत्थु • 14. Bhogasaṃharapetavatthu
