| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เปตวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Petavatthu-aṭṭhakathā |
๑๔. โภคสํหรณเปติวตฺถุวณฺณนา
14. Bhogasaṃharaṇapetivatthuvaṇṇanā
มยํ โภเค สํหริมฺหาติ อิทํ โภคสํหรณเปติวตฺถุฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควติ เวฬุวเน วิหรเนฺต ราชคเห กิร จตโสฺส อิตฺถิโย มานกูฎาทิวเสน สปฺปิมธุเตลธญฺญาทีหิ โวหารํ กตฺวา อโยนิโส โภเค สํหริตฺวา ชีวนฺติฯ ตา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา พหินคเร ปริขาปิเฎฺฐ เปติโย หุตฺวา นิพฺพตฺติํสุฯ ตา รตฺติยํ ทุกฺขาภิภูตา –
Mayaṃbhoge saṃharimhāti idaṃ bhogasaṃharaṇapetivatthu. Tassa kā uppatti? Bhagavati veḷuvane viharante rājagahe kira catasso itthiyo mānakūṭādivasena sappimadhuteladhaññādīhi vohāraṃ katvā ayoniso bhoge saṃharitvā jīvanti. Tā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā bahinagare parikhāpiṭṭhe petiyo hutvā nibbattiṃsu. Tā rattiyaṃ dukkhābhibhūtā –
๘๐๑.
801.
‘‘มยํ โภเค สํหริมฺหา, สเมน วิสเมน จ;
‘‘Mayaṃ bhoge saṃharimhā, samena visamena ca;
เต อเญฺญ ปริภุญฺชนฺติ, มยํ ทุกฺขสฺส ภาคินี’’ติฯ –
Te aññe paribhuñjanti, mayaṃ dukkhassa bhāginī’’ti. –
วิปฺปลปนฺติโย เภรเวน มหาสเทฺทน วิรวิํสุฯ มนุสฺสา ตํ สุตฺวา ภีตตสิตา วิภาตาย รตฺติยา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ สเชฺชตฺวา สตฺถารํ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ นิมเนฺตตฺวา ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน ปริวิสิตฺวา ภควนฺตํ ภุตฺตาวิํ โอนีตปตฺตปาณิํ อุปนิสีทิตฺวา ตํ ปวตฺติํ นิเวเทสุํฯ ภควา ‘‘อุปาสกา เตน โว สเทฺทน โกจิ อนฺตราโย นตฺถิ, จตโสฺส ปน เปติโย ทุกฺขาภิภูตา อตฺตนา ทุกฺกฎํ กมฺมํ กเถตฺวา ปริเทวนวเสน วิสฺสเรน วิรวนฺติโย –
Vippalapantiyo bheravena mahāsaddena viraviṃsu. Manussā taṃ sutvā bhītatasitā vibhātāya rattiyā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ sajjetvā satthāraṃ bhikkhusaṅghañca nimantetvā paṇītena khādanīyena bhojanīyena parivisitvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ upanisīditvā taṃ pavattiṃ nivedesuṃ. Bhagavā ‘‘upāsakā tena vo saddena koci antarāyo natthi, catasso pana petiyo dukkhābhibhūtā attanā dukkaṭaṃ kammaṃ kathetvā paridevanavasena vissarena viravantiyo –
‘‘มยํ โภเค สํหริมฺหา, สเมน วิสเมน จ;
‘‘Mayaṃ bhoge saṃharimhā, samena visamena ca;
เต อเญฺญ ปริภุญฺชนฺติ, มยํ ทุกฺขสฺส ภาคินี’’ติฯ –
Te aññe paribhuñjanti, mayaṃ dukkhassa bhāginī’’ti. –
อิมํ คาถมาหํสูติ อโวจฯ
Imaṃ gāthamāhaṃsūti avoca.
ตตฺถ โภเคติ ปริภุญฺชิตพฺพเฎฺฐน ‘‘โภคา’’ติ ลทฺธนาเม วตฺถาภรณาทิเก วิตฺตูปกรณวิเสเสฯ สํหริมฺหาติ มเจฺฉรมเลน ปริยาทินฺนจิตฺตา กสฺสจิ กิญฺจิ อทตฺวา สญฺจินิมฺหฯ สเมน วิสเมน จาติ ญาเยน จ อญฺญาเยน จ, ญายปติรูปเกน วา อญฺญาเยน เต โภเค อเมฺหหิ สํหริเต อิทานิ อเญฺญ ปริภุญฺชนฺติฯ มยํ ทุกฺขสฺส ภาคินีติ มยํ ปน กสฺสจิปิ สุจริตสฺส อกตตฺตา ทุจฺจริตสฺส จ กตตฺตา เอตรหิ เปตโยนิปริยาปนฺนสฺส มหโต ทุกฺขสฺส ภาคินิโย ภวาม, มหาทุกฺขํ อนุภวามาติ อโตฺถฯ
Tattha bhogeti paribhuñjitabbaṭṭhena ‘‘bhogā’’ti laddhanāme vatthābharaṇādike vittūpakaraṇavisese. Saṃharimhāti maccheramalena pariyādinnacittā kassaci kiñci adatvā sañcinimha. Samena visamena cāti ñāyena ca aññāyena ca, ñāyapatirūpakena vā aññāyena te bhoge amhehi saṃharite idāni aññe paribhuñjanti. Mayaṃ dukkhassa bhāginīti mayaṃ pana kassacipi sucaritassa akatattā duccaritassa ca katattā etarahi petayonipariyāpannassa mahato dukkhassa bhāginiyo bhavāma, mahādukkhaṃ anubhavāmāti attho.
เอวํ ภควา ตาหิ เปตีหิ วุตฺตํ คาถํ วตฺวา ตาสํ ปวตฺติํ กเถตฺวา ตํ อฎฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสตฺวา อุปริ สจฺจานิ ปกาเสสิ, สจฺจปริโยสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ
Evaṃ bhagavā tāhi petīhi vuttaṃ gāthaṃ vatvā tāsaṃ pavattiṃ kathetvā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desetvā upari saccāni pakāsesi, saccapariyosāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.
โภคสํหรณเปติวตฺถุวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bhogasaṃharaṇapetivatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เปตวตฺถุปาฬิ • Petavatthupāḷi / ๑๔. โภคสํหรเปตวตฺถุ • 14. Bhogasaṃharapetavatthu
