Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga

४. भोजनवग्गो

4. Bhojanavaggo

१. आवसथपिण्डसिक्खापदं

1. Āvasathapiṇḍasikkhāpadaṃ

२०३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन सावत्थिया अविदूरे अञ्‍ञतरस्स पूगस्स आवसथपिण्डो पञ्‍ञत्तो होति। छब्बग्गिया भिक्खू पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय सावत्थिं पिण्डाय पविसित्वा पिण्डं अलभमाना आवसथं अगमंसु। मनुस्सा – ‘‘चिरस्सम्पि भदन्ता आगता’’ति ते सक्‍कच्‍चं परिविसिंसु। अथ खो छब्बग्गिया भिक्खू दुतियम्पि दिवसं…पे॰… ततियम्पि दिवसं पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय सावत्थिं पिण्डाय पविसित्वा पिण्डं अलभमाना आवसथं गन्त्वा भुञ्‍जिंसु। अथ खो छब्बग्गियानं भिक्खूनं एतदहोसि – ‘‘किं मयं करिस्साम आरामं गन्त्वा! हिय्योपि इधेव आगन्तब्बं भविस्सती’’ति, तत्थेव अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जन्ति। तित्थिया अपसक्‍कन्ति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जिस्सन्ति! नयिमेसञ्‍ञेव आवसथपिण्डो पञ्‍ञत्तो; सब्बेसञ्‍ञेव आवसथपिण्डो पञ्‍ञत्तो’’ति।

203. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sāvatthiyā avidūre aññatarassa pūgassa āvasathapiṇḍo paññatto hoti. Chabbaggiyā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā piṇḍaṃ alabhamānā āvasathaṃ agamaṃsu. Manussā – ‘‘cirassampi bhadantā āgatā’’ti te sakkaccaṃ parivisiṃsu. Atha kho chabbaggiyā bhikkhū dutiyampi divasaṃ…pe… tatiyampi divasaṃ pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā piṇḍaṃ alabhamānā āvasathaṃ gantvā bhuñjiṃsu. Atha kho chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘kiṃ mayaṃ karissāma ārāmaṃ gantvā! Hiyyopi idheva āgantabbaṃ bhavissatī’’ti, tattheva anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjanti. Titthiyā apasakkanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjissanti! Nayimesaññeva āvasathapiṇḍo paññatto; sabbesaññeva āvasathapiṇḍo paññatto’’ti.

अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जिस्सन्तीति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjissantīti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘एको आवसथपिण्डो भुञ्‍जितब्बो। ततो चे उत्तरिं भुञ्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Eko āvasathapiṇḍo bhuñjitabbo. Tato ce uttariṃ bhuñjeyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२०४. तेन खो पन समयेन आयस्मा सारिपुत्तो कोसलेसु जनपदे सावत्थिं गच्छन्तो येन अञ्‍ञतरो आवसथो तेनुपसङ्कमि। मनुस्सा – ‘‘चिरस्सम्पि थेरो आगतो’’ति सक्‍कच्‍चं परिविसिंसु। अथ खो आयस्मतो सारिपुत्तस्स भुत्ताविस्स खरो आबाधो उप्पज्‍जि, नासक्खि तम्हा आवसथा पक्‍कमितुं। अथ खो ते मनुस्सा दुतियम्पि दिवसं आयस्मन्तं सारिपुत्तं एतदवोचुं – ‘‘भुञ्‍जथ, भन्ते’’ति। अथ खो आयस्मा सारिपुत्तो – ‘‘भगवता पटिक्खित्तं अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जितु’’न्ति कुक्‍कुच्‍चायन्तो न पटिग्गहेसि; छिन्‍नभत्तो अहोसि। अथ खो आयस्मा सारिपुत्तो सावत्थिं गन्त्वा भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना अनुवसित्वा अनुवसित्वा आवसथपिण्डं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

204. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto kosalesu janapade sāvatthiṃ gacchanto yena aññataro āvasatho tenupasaṅkami. Manussā – ‘‘cirassampi thero āgato’’ti sakkaccaṃ parivisiṃsu. Atha kho āyasmato sāriputtassa bhuttāvissa kharo ābādho uppajji, nāsakkhi tamhā āvasathā pakkamituṃ. Atha kho te manussā dutiyampi divasaṃ āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘bhuñjatha, bhante’’ti. Atha kho āyasmā sāriputto – ‘‘bhagavatā paṭikkhittaṃ anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjitu’’nti kukkuccāyanto na paṭiggahesi; chinnabhatto ahosi. Atha kho āyasmā sāriputto sāvatthiṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā anuvasitvā anuvasitvā āvasathapiṇḍaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२०५. ‘‘अगिलानेन भिक्खुना एको आवसथपिण्डो भुञ्‍जितब्बो। ततो चे उत्तरि भुञ्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

205.‘‘Agilānena bhikkhunā eko āvasathapiṇḍo bhuñjitabbo. Tato ce uttari bhuñjeyya, pācittiya’’nti.

२०६. अगिलानो नाम सक्‍कोति तम्हा आवसथा पक्‍कमितुं।

206.Agilāno nāma sakkoti tamhā āvasathā pakkamituṃ.

गिलानो नाम न सक्‍कोति तम्हा आवसथा पक्‍कमितुं।

Gilāno nāma na sakkoti tamhā āvasathā pakkamituṃ.

आवसथपिण्डो नाम पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरं भोजनं – सालाय वा मण्डपे वा रुक्खमूले वा अज्झोकासे वा अनोदिस्स यावदत्थो पञ्‍ञत्तो होति। अगिलानेन भिक्खुना सकिं भुञ्‍जितब्बो। ततो चे उत्तरि ‘भुञ्‍जिस्सामी’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āvasathapiṇḍo nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ – sālāya vā maṇḍape vā rukkhamūle vā ajjhokāse vā anodissa yāvadattho paññatto hoti. Agilānena bhikkhunā sakiṃ bhuñjitabbo. Tato ce uttari ‘bhuñjissāmī’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२०७. अगिलानो अगिलानसञ्‍ञी ततुत्तरि आवसथपिण्डं भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अगिलानो वेमतिको ततुत्तरि आवसथपिण्डं भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अगिलानो गिलानसञ्‍ञी ततुत्तरिं आवसथपिण्डं भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

207. Agilāno agilānasaññī tatuttari āvasathapiṇḍaṃ bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Agilāno vematiko tatuttari āvasathapiṇḍaṃ bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Agilāno gilānasaññī tatuttariṃ āvasathapiṇḍaṃ bhuñjati, āpatti pācittiyassa.

गिलानो अगिलानसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। गिलानो वेमतिको आपत्ति दुक्‍कटस्स। गिलानो गिलानसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Gilāno agilānasaññī, āpatti dukkaṭassa. Gilāno vematiko āpatti dukkaṭassa. Gilāno gilānasaññī, anāpatti.

२०८. अनापत्ति गिलानस्स, अगिलानो सकिं भुञ्‍जति, गच्छन्तो, वा आगच्छन्तो वा भुञ्‍जति, सामिका निमन्तेत्वा भोजेन्ति, ओदिस्स पञ्‍ञत्तो होति, न यावदत्थो पञ्‍ञत्तो होति, पञ्‍च भोजनानि ठपेत्वा सब्बत्थ अनापत्ति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

208. Anāpatti gilānassa, agilāno sakiṃ bhuñjati, gacchanto, vā āgacchanto vā bhuñjati, sāmikā nimantetvā bhojenti, odissa paññatto hoti, na yāvadattho paññatto hoti, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpatti, ummattakassa, ādikammikassāti.

आवसथपिण्डसिक्खापदं निट्ठितं पठमं।

Āvasathapiṇḍasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.

२. गणभोजनसिक्खापदं

2. Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ

२०९. तेन समयेन बुद्धो भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन देवदत्तो परिहीनलाभसक्‍कारो सपरिसो कुलेसु विञ्‍ञापेत्वा विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया कुलेसु विञ्‍ञापेत्वा विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्सन्ति! कस्स सम्पन्‍नं न मनापं, कस्स सादुं न रुच्‍चती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम देवदत्तो सपरिसो कुलेसु विञ्‍ञापेत्वा विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, देवदत्त, सपरिसो कुलेसु विञ्‍ञापेत्वा विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, सपरिसो कुलेसु विञ्‍ञापेत्वा विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

209. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena devadatto parihīnalābhasakkāro sapariso kulesu viññāpetvā viññāpetvā bhuñjati. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā kulesu viññāpetvā viññāpetvā bhuñjissanti! Kassa sampannaṃ na manāpaṃ, kassa sāduṃ na ruccatī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma devadatto sapariso kulesu viññāpetvā viññāpetvā bhuñjissatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, devadatta, sapariso kulesu viññāpetvā viññāpetvā bhuñjasīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, sapariso kulesu viññāpetvā viññāpetvā bhuñjissasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Gaṇabhojane pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१०. तेन खो पन समयेन मनुस्सा गिलाने भिक्खू भत्तेन निमन्तेन्ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

210. Tena kho pana samayena manussā gilāne bhikkhū bhattena nimantenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२११. तेन खो पन समयेन मनुस्सा चीवरदानसमये सचीवरभत्तं पटियादेत्वा भिक्खू निमन्तेन्ति – ‘‘भोजेत्वा चीवरेन अच्छादेस्सामा’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। चीवरं परित्तं उप्पज्‍जति। भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरदानसमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

211. Tena kho pana samayena manussā cīvaradānasamaye sacīvarabhattaṃ paṭiyādetvā bhikkhū nimantenti – ‘‘bhojetvā cīvarena acchādessāmā’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Cīvaraṃ parittaṃ uppajjati. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvaradānasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१२. तेन खो पन समयेन मनुस्सा चीवरकारके भिक्खू भत्तेन निमन्तेन्ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति । भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरकारसमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

212. Tena kho pana samayena manussā cīvarakārake bhikkhū bhattena nimantenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti . Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvarakārasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१३. तेन खो पन समयेन भिक्खू मनुस्सेहि सद्धिं अद्धानं गच्छन्ति। अथ खो ते भिक्खू ते मनुस्से एतदवोचुं – ‘‘मुहुत्तं, आवुसो, आगमेथ; पिण्डाय चरिस्सामा’’ति। ते एवमाहंसु – ‘‘इधेव, भन्ते, भुञ्‍जथा’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता न पटिग्गण्हन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, अद्धानगमनसमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

213. Tena kho pana samayena bhikkhū manussehi saddhiṃ addhānaṃ gacchanti. Atha kho te bhikkhū te manusse etadavocuṃ – ‘‘muhuttaṃ, āvuso, āgametha; piṇḍāya carissāmā’’ti. Te evamāhaṃsu – ‘‘idheva, bhante, bhuñjathā’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, addhānagamanasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो, अद्धानगमनसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo, addhānagamanasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१४. तेन खो पन समयेन भिक्खू मनुस्सेहि सद्धिं नावाय गच्छन्ति। अथ खो ते भिक्खू ते मनुस्से एतदवोचुं – ‘‘मुहुत्तं, आवुसो, तीरं उपनेथ; पिण्डाय चरिस्सामा’’ति। ते एवमाहंसु – ‘‘इधेव, भन्ते, भुञ्‍जथा’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता न पटिग्गण्हन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, नावाभिरुहनसमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

214. Tena kho pana samayena bhikkhū manussehi saddhiṃ nāvāya gacchanti. Atha kho te bhikkhū te manusse etadavocuṃ – ‘‘muhuttaṃ, āvuso, tīraṃ upanetha; piṇḍāya carissāmā’’ti. Te evamāhaṃsu – ‘‘idheva, bhante, bhuñjathā’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, nāvābhiruhanasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो, अद्धानगमनसमयो, नावाभिरुहनसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo, addhānagamanasamayo, nāvābhiruhanasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१५. तेन ० खो पन समयेन दिसासु वस्संवुट्ठा भिक्खू राजगहं आगच्छन्ति भगवन्तं दस्सनाय। मनुस्सा नानावेरज्‍जके भिक्खू पस्सित्वा भत्तेन निमन्तेन्ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, महासमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

215. Tena 0 kho pana samayena disāsu vassaṃvuṭṭhā bhikkhū rājagahaṃ āgacchanti bhagavantaṃ dassanāya. Manussā nānāverajjake bhikkhū passitvā bhattena nimantenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, mahāsamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘गणभोजने , अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो, अद्धानगमनसमयो, नावाभिरुहनसमयो, महासमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Gaṇabhojane , aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo, addhānagamanasamayo, nāvābhiruhanasamayo, mahāsamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२१६. तेन खो पन समयेन रञ्‍ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स ञातिसालोहितो आजीवकेसु पब्बजितो होति। अथ खो सो आजीवको येन राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा राजानं मागधं सेनियं बिम्बिसारं एतदवोच – ‘‘इच्छामहं, महाराज, सब्बपासण्डिकभत्तं कातु’’न्ति। ‘‘सचे त्वं, भन्ते, बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं पठमं भोजेय्यासि’’। ‘‘एवं करेय्यामी’’ति। अथ खो सो आजीवको भिक्खूनं सन्तिके दूतं पाहेसि – ‘‘अधिवासेन्तु मे भिक्खू स्वातनाय भत्त’’न्ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता गणभोजन’’न्ति। अथ खो सो आजीवको येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदि, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठितो खो सो आजीवको भगवन्तं एतदवोच – ‘‘भवम्पि गोतमो पब्बजितो, अहम्पि पब्बजितो; अरहति पब्बजितो पब्बजितस्स पिण्डं पटिग्गहेतुं। अधिवासेतु मे भवं गोतमो स्वातनाय भत्तं सद्धिं भिक्खुसङ्घेना’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन। अथ खो सो आजीवको भगवतो अधिवासनं विदित्वा पक्‍कामि। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, समणभत्तसमये गणभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

216. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa ñātisālohito ājīvakesu pabbajito hoti. Atha kho so ājīvako yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, mahārāja, sabbapāsaṇḍikabhattaṃ kātu’’nti. ‘‘Sace tvaṃ, bhante, buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṭhamaṃ bhojeyyāsi’’. ‘‘Evaṃ kareyyāmī’’ti. Atha kho so ājīvako bhikkhūnaṃ santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘adhivāsentu me bhikkhū svātanāya bhatta’’nti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā gaṇabhojana’’nti. Atha kho so ājīvako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so ājīvako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhavampi gotamo pabbajito, ahampi pabbajito; arahati pabbajito pabbajitassa piṇḍaṃ paṭiggahetuṃ. Adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho so ājīvako bhagavato adhivāsanaṃ viditvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, samaṇabhattasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२१७. गणभोजने , अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो, अद्धानगमनसमयो, नावाभिरुहनसमयो, महासमयो, समणभत्तसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

217.Gaṇabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo, addhānagamanasamayo, nāvābhiruhanasamayo, mahāsamayo, samaṇabhattasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

२१८. गणभोजनं नाम यत्थ चत्तारो भिक्खू पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरेन भोजनेन निमन्तिता भुञ्‍जन्ति। एतं गणभोजनं नाम।

218.Gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro bhikkhū pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantitā bhuñjanti. Etaṃ gaṇabhojanaṃ nāma.

अञ्‍ञत्र समयाति ठपेत्वा समयं।

Aññatra samayāti ṭhapetvā samayaṃ.

गिलानसमयो नाम अन्तमसो पादापि फलिता ¹ होन्ति। ‘‘गिलानसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Gilānasamayo nāma antamaso pādāpi phalitā ² honti. ‘‘Gilānasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

चीवरदानसमयो नाम अनत्थते कथिने वस्सानस्स पच्छिमो मासो, अत्थते कथिने पञ्‍चमासा। ‘‘चीवरदानसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Cīvaradānasamayo nāma anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañcamāsā. ‘‘Cīvaradānasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

चीवरकारसमयो नाम चीवरे कयिरमाने। ‘‘चीवरकारसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Cīvarakārasamayo nāma cīvare kayiramāne. ‘‘Cīvarakārasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

अद्धानगमनसमयो नाम ‘‘अद्धयोजनं गच्छिस्सामी’’ति भुञ्‍जितब्बं, गच्छन्तेन भुञ्‍जितब्बं, गतेन भुञ्‍जितब्बं।

Addhānagamanasamayo nāma ‘‘addhayojanaṃ gacchissāmī’’ti bhuñjitabbaṃ, gacchantena bhuñjitabbaṃ, gatena bhuñjitabbaṃ.

नावाभिरुहनसमयो नाम ‘‘नावं अभिरुहिस्सामी’’ति भुञ्‍जितब्बं, आरुळ्हेन भुञ्‍जितब्बं, ओरुळ्हेन भुञ्‍जितब्बं।

Nāvābhiruhanasamayo nāma ‘‘nāvaṃ abhiruhissāmī’’ti bhuñjitabbaṃ, āruḷhena bhuñjitabbaṃ, oruḷhena bhuñjitabbaṃ.

महासमयो नाम यत्थ द्वे तयो भिक्खू पिण्डाय चरित्वा यापेन्ति, चतुत्थे आगते न यापेन्ति। ‘‘महासमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Mahāsamayo nāma yattha dve tayo bhikkhū piṇḍāya caritvā yāpenti, catutthe āgate na yāpenti. ‘‘Mahāsamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

समणभत्तसमयो नाम यो कोचि परिब्बाजकसमापन्‍नो भत्तं करोति। ‘‘समणभत्तसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Samaṇabhattasamayo nāma yo koci paribbājakasamāpanno bhattaṃ karoti. ‘‘Samaṇabhattasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

‘‘अञ्‍ञत्र समया भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

‘‘Aññatra samayā bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२१९. गणभोजने गणभोजनसञ्‍ञी, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। गणभोजने वेमतिको, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। गणभोजने नगणभोजनसञ्‍ञी, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

219. Gaṇabhojane gaṇabhojanasaññī, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Gaṇabhojane vematiko, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Gaṇabhojane nagaṇabhojanasaññī, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa.

नगणभोजने गणभोजनसञ्‍ञी , आपत्ति दुक्‍कटस्स। नगणभोजने वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नगणभोजने नगणभोजनसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Nagaṇabhojane gaṇabhojanasaññī , āpatti dukkaṭassa. Nagaṇabhojane vematiko, āpatti dukkaṭassa. Nagaṇabhojane nagaṇabhojanasaññī, anāpatti.

२२०. अनापत्ति समये, द्वे तयो एकतो भुञ्‍जन्ति, पिण्डाय चरित्वा एकतो सन्‍निपतित्वा भुञ्‍जन्ति, निच्‍चभत्तं, सलाकभत्तं, पक्खिकं, उपोसथिकं, पाटिपदिकं, पञ्‍च भोजनानि ठपेत्वा सब्बत्थ अनापत्ति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

220. Anāpatti samaye, dve tayo ekato bhuñjanti, piṇḍāya caritvā ekato sannipatitvā bhuñjanti, niccabhattaṃ, salākabhattaṃ, pakkhikaṃ, uposathikaṃ, pāṭipadikaṃ, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpatti, ummattakassa, ādikammikassāti.

गणभोजनसिक्खापदं निट्ठितं दुतियं।

Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.

३. परम्परभोजनसिक्खापदं

3. Paramparabhojanasikkhāpadaṃ

२२१. तेन समयेन बुद्धो भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। तेन खो पन समयेन वेसालियं पणीतानं भत्तानं भत्तपटिपाटि अधिट्ठिता होति। अथ खो अञ्‍ञतरस्स दलिद्दस्स कम्मकारस्स ³ एतदहोसि – ‘‘न खो इदं ओरकं भविस्सति यथयिमे मनुस्सा सक्‍कच्‍चं भत्तं करोन्ति; यंनूनाहम्पि भत्तं करेय्य’’न्ति। अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो येन किरपतिको तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं किरपतिकं एतदवोच – ‘‘इच्छामहं, अय्यपुत्त, बुद्धप्पमुखस्स भिक्खुसङ्घस्स भत्तं कातुं। देहि मे वेतन’’न्ति। सोपि खो किरपतिको सद्धो होति पसन्‍नो। अथ खो सो किरपतिको तस्स दलिद्दस्स कम्मकारस्स अब्भातिरेकं ⁴ वेतनं अदासि। अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो सो दलिद्दो कम्मकारो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अधिवासेतु मे, भन्ते, भगवा स्वातनाय भत्तं सद्धिं भिक्खुसङ्घेना’’ति। ‘‘महा खो, आवुसो, भिक्खुसङ्घो। जानाही’’ति। ‘‘होतु ⁵ भन्ते, महा भिक्खुसङ्घो। बहू मे बदरा पटियत्ता बदरमिस्सेन पेय्या परिपूरिस्सन्ती’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन।

221. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena vesāliyaṃ paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi adhiṭṭhitā hoti. Atha kho aññatarassa daliddassa kammakārassa ⁶ etadahosi – ‘‘na kho idaṃ orakaṃ bhavissati yathayime manussā sakkaccaṃ bhattaṃ karonti; yaṃnūnāhampi bhattaṃ kareyya’’nti. Atha kho so daliddo kammakāro yena kirapatiko tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ kirapatikaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, ayyaputta, buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa bhattaṃ kātuṃ. Dehi me vetana’’nti. Sopi kho kirapatiko saddho hoti pasanno. Atha kho so kirapatiko tassa daliddassa kammakārassa abbhātirekaṃ ⁷ vetanaṃ adāsi. Atha kho so daliddo kammakāro yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so daliddo kammakāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Mahā kho, āvuso, bhikkhusaṅgho. Jānāhī’’ti. ‘‘Hotu ⁸ bhante, mahā bhikkhusaṅgho. Bahū me badarā paṭiyattā badaramissena peyyā paripūrissantī’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो भगवतो अधिवासनं विदित्वा उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्‍कामि। अस्सोसुं खो भिक्खू – ‘‘दलिद्देन किर कम्मकारेन स्वातनाय बुद्धप्पमुखो भिक्खुसङ्घो निमन्तितो, बदरमिस्सेन पेय्या परिपूरिस्सन्ती’’ति। ते कालस्सेव पिण्डाय चरित्वा भुञ्‍जिंसु। अस्सोसुं खो मनुस्सा – ‘‘दलिद्देन किर कम्मकारेन बुद्धप्पमुखो भिक्खुसङ्घो निमन्तितो’’ति। ते दलिद्दस्स कम्मकारस्स पहूतं खादनीयं भोजनीयं अभिहरिंसु। अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो तस्सा रत्तिया अच्‍चयेन पणीतं खादनीयं भोजनीयं पटियादापेत्वा भगवतो कालं आरोचापेसि – ‘‘कालो, भन्ते, निट्ठितं भत्त’’न्ति।

Atha kho so daliddo kammakāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Assosuṃ kho bhikkhū – ‘‘daliddena kira kammakārena svātanāya buddhappamukho bhikkhusaṅgho nimantito, badaramissena peyyā paripūrissantī’’ti. Te kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjiṃsu. Assosuṃ kho manussā – ‘‘daliddena kira kammakārena buddhappamukho bhikkhusaṅgho nimantito’’ti. Te daliddassa kammakārassa pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ abhihariṃsu. Atha kho so daliddo kammakāro tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.

अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन तस्स दलिद्दस्स कम्मकारस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि सद्धिं भिक्खुसङ्घेन। अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो भत्तग्गे भिक्खू परिविसति। भिक्खू एवमाहंसु – ‘‘थोकं, आवुसो, देहि। थोकं, आवुसो, देही’’ति। ‘‘मा खो तुम्हे, भन्ते, ‘अयं दलिद्दो कम्मकारो’ति थोकं थोकं पटिग्गण्हित्थ। पहूतं मे खादनीयं भोजनीयं पटियत्तं।

Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena tassa daliddassa kammakārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho so daliddo kammakāro bhattagge bhikkhū parivisati. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘thokaṃ, āvuso, dehi. Thokaṃ, āvuso, dehī’’ti. ‘‘Mā kho tumhe, bhante, ‘ayaṃ daliddo kammakāro’ti thokaṃ thokaṃ paṭiggaṇhittha. Pahūtaṃ me khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ.

पटिग्गण्हथ, भन्ते, यावदत्थ’’न्ति। ‘‘न खो मयं, आवुसो, एतंकारणा थोकं थोकं पटिग्गण्हाम। अपिच, मयं कालस्सेव पिण्डाय चरित्वा भुञ्‍जिम्हा; तेन मयं थोकं थोकं पटिग्गण्हामा’’ति।

Paṭiggaṇhatha, bhante, yāvadattha’’nti. ‘‘Na kho mayaṃ, āvuso, etaṃkāraṇā thokaṃ thokaṃ paṭiggaṇhāma. Apica, mayaṃ kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjimhā; tena mayaṃ thokaṃ thokaṃ paṭiggaṇhāmā’’ti.

अथ खो सो दलिद्दो कम्मकारो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम भदन्ता मया निमन्तिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ति! न चाहं पटिबलो यावदत्थं दातु’’न्ति? अस्सोसुं खो भिक्खू तस्स दलिद्दस्स कम्मकारस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खू अञ्‍ञत्र निमन्तिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर, भिक्खवे, भिक्खू अञ्‍ञत्र निमन्तिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जन्तीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा अञ्‍ञत्र निमन्तिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho so daliddo kammakāro ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā mayā nimantitā aññatra bhuñjissanti! Na cāhaṃ paṭibalo yāvadatthaṃ dātu’’nti? Assosuṃ kho bhikkhū tassa daliddassa kammakārassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū aññatra nimantitā aññatra bhuñjissantī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū aññatra nimantitā aññatra bhuñjantīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā aññatra nimantitā aññatra bhuñjissanti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘परम्परभोजने पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Paramparabhojanepācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२२२. तेन खो पन समयेन अञ्‍ञतरो भिक्खु गिलानो होति। अञ्‍ञतरो भिक्खु पिण्डपातं आदाय येन सो भिक्खु तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘भुञ्‍जाहि, आवुसो’’ति। ‘‘अलं, आवुसो, अत्थि मे भत्तपच्‍चासा’’ति। तस्स भिक्खुनो पिण्डपातो उस्सूरे ⁹ आहरीयित्थ। सो भिक्खु न चित्तरूपं भुञ्‍जि। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना परम्परभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन , भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

222. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Aññataro bhikkhu piṇḍapātaṃ ādāya yena so bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘bhuñjāhi, āvuso’’ti. ‘‘Alaṃ, āvuso, atthi me bhattapaccāsā’’ti. Tassa bhikkhuno piṇḍapāto ussūre ¹⁰ āharīyittha. So bhikkhu na cittarūpaṃ bhuñji. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā paramparabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana , bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘परम्परभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Paramparabhojane,aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२२३. तेन खो पन समयेन मनुस्सा चीवरदानसमये सचीवरभत्तं पटियादेत्वा ¹¹ भिक्खू निमन्तेन्ति – ‘‘भोजेत्वा चीवरेन अच्छादेस्सामा’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता परम्परभोजन’’न्ति। चीवरं परित्तं उप्पज्‍जति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरदानसमये परम्परभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

223. Tena kho pana samayena manussā cīvaradānasamaye sacīvarabhattaṃ paṭiyādetvā ¹² bhikkhū nimantenti – ‘‘bhojetvā cīvarena acchādessāmā’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā paramparabhojana’’nti. Cīvaraṃ parittaṃ uppajjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvaradānasamaye paramparabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘परम्परभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Paramparabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२२४. तेन खो पन समयेन मनुस्सा चीवरकारके भिक्खू भत्तेन निमन्तेन्ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति – ‘‘पटिक्खित्तं भगवता परम्परभोजन’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरकारसमये परम्परभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

224. Tena kho pana samayena manussā cīvarakārake bhikkhū bhattena nimantenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti – ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā paramparabhojana’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvarakārasamaye paramparabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२२५. ‘‘परम्परभोजने, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। गिलानसमयो, चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

225.‘‘Paramparabhojane, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Gilānasamayo, cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२२६. अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय आयस्मता आनन्देन पच्छासमणेन येन अञ्‍ञतरं कुलं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो ते मनुस्सा भगवतो च आयस्मतो च आनन्दस्स भोजनं अदंसु। आयस्मा आनन्दो कुक्‍कुच्‍चायन्तो न पटिग्गण्हाति। ‘‘गण्हाहि ¹³, आनन्दा’’ति। ‘‘अलं, भगवा , अत्थि मे भत्तपच्‍चासा’’ति। ‘‘तेनहानन्द, विकप्पेत्वा गण्हाही’’ति। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, विकप्पेत्वा ¹⁴ परम्परभोजनं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, विकप्पेतब्बं – ‘मय्हं भत्तपच्‍चासं इत्थन्‍नामस्स दम्मी’’’ति।

226. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya āyasmatā ānandena pacchāsamaṇena yena aññataraṃ kulaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho te manussā bhagavato ca āyasmato ca ānandassa bhojanaṃ adaṃsu. Āyasmā ānando kukkuccāyanto na paṭiggaṇhāti. ‘‘Gaṇhāhi ¹⁵, ānandā’’ti. ‘‘Alaṃ, bhagavā , atthi me bhattapaccāsā’’ti. ‘‘Tenahānanda, vikappetvā gaṇhāhī’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vikappetvā ¹⁶ paramparabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, vikappetabbaṃ – ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ itthannāmassa dammī’’’ti.

२२७. परम्परभोजनं नाम पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरेन भोजनेन निमन्तितो, तं ठपेत्वा अञ्‍ञं पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरं भोजनं भुञ्‍जति, एतं परम्परभोजनं नाम।

227.Paramparabhojanaṃ nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito, taṃ ṭhapetvā aññaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjati, etaṃ paramparabhojanaṃ nāma.

अञ्‍ञत्र समयाति ठपेत्वा समयं।

Aññatra samayāti ṭhapetvā samayaṃ.

गिलानसमयो नाम न सक्‍कोति एकासने निसिन्‍नो यावदत्थं भुञ्‍जितुं। ‘‘गिलानसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Gilānasamayo nāma na sakkoti ekāsane nisinno yāvadatthaṃ bhuñjituṃ. ‘‘Gilānasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

चीवरदानसमयो नाम अनत्थते कथिने वस्सानस्स पच्छिमो मासो, अत्थते कथिने पञ्‍च मासा। ‘‘चीवरदानसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Cīvaradānasamayo nāma anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañca māsā. ‘‘Cīvaradānasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

चीवरकारसमयो नाम चीवरे कयिरमाने। ‘‘चीवरकारसमयो’’ति भुञ्‍जितब्बं।

Cīvarakārasamayo nāma cīvare kayiramāne. ‘‘Cīvarakārasamayo’’ti bhuñjitabbaṃ.

‘‘Aññatra samayā bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२२८. परम्परभोजने परम्परभोजनसञ्‍ञी, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। परम्परभोजने वेमतिको, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। परम्परभोजने नपरम्परभोजनसञ्‍ञी, अञ्‍ञत्र समया, भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

228. Paramparabhojane paramparabhojanasaññī, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Paramparabhojane vematiko, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Paramparabhojane naparamparabhojanasaññī, aññatra samayā, bhuñjati, āpatti pācittiyassa.

नपरम्परभोजने परम्परभोजनसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नपरम्परभोजने वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नपरम्परभोजने नपरम्परभोजनसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Naparamparabhojane paramparabhojanasaññī, āpatti dukkaṭassa. Naparamparabhojane vematiko, āpatti dukkaṭassa. Naparamparabhojane naparamparabhojanasaññī, anāpatti.

२२९. अनापत्ति समये, विकप्पेत्वा भुञ्‍जति, द्वे तयो निमन्तने एकतो भुञ्‍जति, निमन्तनपटिपाटिया भुञ्‍जति, सकलेन गामेन निमन्तितो तस्मिं गामे यत्थ कत्थचि भुञ्‍जति , सकलेन पूगेन निमन्तितो तस्मिं पूगे यत्थ कत्थचि भुञ्‍जति, निमन्तियमानो भिक्खं गहेस्सामीति भणति, निच्‍चभत्ते, सलाकभत्ते, पक्खिके, उपोसथिके, पाटिपदिके, पञ्‍च भोजनानि ठपेत्वा सब्बत्थ अनापत्ति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

229. Anāpatti samaye, vikappetvā bhuñjati, dve tayo nimantane ekato bhuñjati, nimantanapaṭipāṭiyā bhuñjati, sakalena gāmena nimantito tasmiṃ gāme yattha katthaci bhuñjati , sakalena pūgena nimantito tasmiṃ pūge yattha katthaci bhuñjati, nimantiyamāno bhikkhaṃ gahessāmīti bhaṇati, niccabhatte, salākabhatte, pakkhike, uposathike, pāṭipadike, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpatti, ummattakassa, ādikammikassāti.

परम्परभोजनसिक्खापदं निट्ठितं ततियं।

Paramparabhojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.

४. काणमातुसिक्खापदं

4. Kāṇamātusikkhāpadaṃ

२३०. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन काणमाता उपासिका सद्धा होति पसन्‍ना। काणा गामके अञ्‍ञतरस्स पुरिसस्स दिन्‍ना होति। अथ खो काणा मातुघरं अगमासि केनचिदेव करणीयेन। अथ खो काणाय सामिको काणाय सन्तिके दूतं पाहेसि – ‘‘आगच्छतु काणा, इच्छामि काणाय आगत’’न्ति। अथ खो काणमाता उपासिका ‘‘किस्मिं विय रित्तहत्थं गन्तु’’न्ति पूवं ¹⁷ पचि। पक्‍के पूवे अञ्‍ञतरो पिण्डचारिको भिक्खु काणमाताय उपासिकाय निवेसनं पाविसि। अथ खो काणमाता उपासिका तस्स भिक्खुनो पूवं दापेसि। सो निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। सोपि निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। यथापटियत्तं पूवं परिक्खयं अगमासि। दुतियम्पि खो काणाय सामिको काणाय सन्तिके दूतं पाहेसि – ‘‘आगच्छतु काणा, इच्छामि काणाय आगत’’न्ति। दुतियम्पि खो काणमाता उपासिका ‘‘किस्मिं विय रित्तहत्तं गन्तु’’न्ति पूवं पचि। पक्‍के पूवे अञ्‍ञतरो पिण्डचारिको भिक्खु काणमाताय उपासिकाय निवेसनं पाविसि। अथ खो काणमाता उपासिका तस्स भिक्खुनो पूवं दापेसि। सो निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। सोपि निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। यथापटियत्तं पूवं परिक्खयं अगमासि। ततियम्पि खो काणाय सामिको काणाय सन्तिके दूतं पाहेसि – ‘‘आगच्छतु काणा, इच्छामि काणाय आगतं। सचे काणा नागच्छिस्सति, अहं अञ्‍ञं पजापतिं आनेस्सामी’’ति। ततियम्पि खो काणमाता उपासिका किस्मिं विय रित्तहत्थं गन्तुन्ति पूवं पचि। पक्‍के पूवे अञ्‍ञतरो पिण्डचारिको भिक्खु काणमाताय उपासिकाय निवेसनं पाविसि। अथ खो काणमाता उपासिका तस्स भिक्खुनो पूवं दापेसि। सो निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। सोपि निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि पूवं दापेसि। यथापटियत्तं पूवं परिक्खयं अगमासि। अथ खो काणाय सामिको अञ्‍ञं पजापतिं आनेसि।

230. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena kāṇamātā upāsikā saddhā hoti pasannā. Kāṇā gāmake aññatarassa purisassa dinnā hoti. Atha kho kāṇā mātugharaṃ agamāsi kenacideva karaṇīyena. Atha kho kāṇāya sāmiko kāṇāya santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘āgacchatu kāṇā, icchāmi kāṇāya āgata’’nti. Atha kho kāṇamātā upāsikā ‘‘kismiṃ viya rittahatthaṃ gantu’’nti pūvaṃ ¹⁸ paci. Pakke pūve aññataro piṇḍacāriko bhikkhu kāṇamātāya upāsikāya nivesanaṃ pāvisi. Atha kho kāṇamātā upāsikā tassa bhikkhuno pūvaṃ dāpesi. So nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Sopi nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Yathāpaṭiyattaṃ pūvaṃ parikkhayaṃ agamāsi. Dutiyampi kho kāṇāya sāmiko kāṇāya santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘āgacchatu kāṇā, icchāmi kāṇāya āgata’’nti. Dutiyampi kho kāṇamātā upāsikā ‘‘kismiṃ viya rittahattaṃ gantu’’nti pūvaṃ paci. Pakke pūve aññataro piṇḍacāriko bhikkhu kāṇamātāya upāsikāya nivesanaṃ pāvisi. Atha kho kāṇamātā upāsikā tassa bhikkhuno pūvaṃ dāpesi. So nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Sopi nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Yathāpaṭiyattaṃ pūvaṃ parikkhayaṃ agamāsi. Tatiyampi kho kāṇāya sāmiko kāṇāya santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘āgacchatu kāṇā, icchāmi kāṇāya āgataṃ. Sace kāṇā nāgacchissati, ahaṃ aññaṃ pajāpatiṃ ānessāmī’’ti. Tatiyampi kho kāṇamātā upāsikā kismiṃ viya rittahatthaṃ gantunti pūvaṃ paci. Pakke pūve aññataro piṇḍacāriko bhikkhu kāṇamātāya upāsikāya nivesanaṃ pāvisi. Atha kho kāṇamātā upāsikā tassa bhikkhuno pūvaṃ dāpesi. So nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Sopi nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi pūvaṃ dāpesi. Yathāpaṭiyattaṃ pūvaṃ parikkhayaṃ agamāsi. Atha kho kāṇāya sāmiko aññaṃ pajāpatiṃ ānesi.

अस्सोसि खो काणा – ‘‘तेन किर पुरिसेन अञ्‍ञा पजापति आनीता’’ति। सा रोदन्ती अट्ठासि। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन काणमाताय उपासिकाय निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो काणमाता उपासिका येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नं खो काणमातरं उपासिकं भगवा एतदवोच – ‘‘किस्सायं काणा रोदती’’ति? अथ खो काणमाता उपासिका भगवतो एतमत्थं आरोचेसि। अथ खो भगवा काणमातरं उपासिकं धम्मिया कथाय सन्दस्सेत्वा समादपेत्वा समुत्तेजेत्वा सम्पहंसेत्वा उट्ठायासना पक्‍कामि।

Assosi kho kāṇā – ‘‘tena kira purisena aññā pajāpati ānītā’’ti. Sā rodantī aṭṭhāsi. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena kāṇamātāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho kāṇamātā upāsikā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho kāṇamātaraṃ upāsikaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kissāyaṃ kāṇā rodatī’’ti? Atha kho kāṇamātā upāsikā bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Atha kho bhagavā kāṇamātaraṃ upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

२३१. तेन खो पन समयेन अञ्‍ञतरो सत्थो राजगहा पटियालोकं गन्तुकामो होति। अञ्‍ञतरो पिण्डचारिको भिक्खु तं सत्थं पिण्डाय पाविसि। अञ्‍ञतरो उपासको तस्स भिक्खुनो सत्तुं दापेसि। सो निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि सत्तुं दापेसि। सो निक्खमित्वा अञ्‍ञस्स आचिक्खि। तस्सपि सत्तुं दापेसि। यथापटियत्तं पाथेय्यं परिक्खयं अगमासि । अथ खो सो उपासको ते मनुस्से एतदवोच – ‘‘अज्‍जण्हो, अय्या, आगमेथ, यथापटियत्तं पाथेय्यं अय्यानं दिन्‍नं। पाथेय्यं पटियादेस्सामी’’ति। ‘‘नाय्यो ¹⁹ सक्‍का आगमेतुं, पयातो सत्थो’’ति अगमंसु। अथ खो तस्स उपासकस्स पाथेय्यं पटियादेत्वा पच्छा गच्छन्तस्स चोरा अच्छिन्दिंसु। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया न मत्तं जानित्वा पटिग्गहेस्सन्ति! अयं इमेसं दत्वा पच्छा गच्छन्तो चोरेहि अच्छिन्‍नो’’ति। अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञपेस्सामि दस अत्थवसे पटिच्‍च – सङ्घसुट्ठुताय, सङ्घफासुताय…पे॰… विनयानुग्गहाय। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

231. Tena kho pana samayena aññataro sattho rājagahā paṭiyālokaṃ gantukāmo hoti. Aññataro piṇḍacāriko bhikkhu taṃ satthaṃ piṇḍāya pāvisi. Aññataro upāsako tassa bhikkhuno sattuṃ dāpesi. So nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi sattuṃ dāpesi. So nikkhamitvā aññassa ācikkhi. Tassapi sattuṃ dāpesi. Yathāpaṭiyattaṃ pātheyyaṃ parikkhayaṃ agamāsi . Atha kho so upāsako te manusse etadavoca – ‘‘ajjaṇho, ayyā, āgametha, yathāpaṭiyattaṃ pātheyyaṃ ayyānaṃ dinnaṃ. Pātheyyaṃ paṭiyādessāmī’’ti. ‘‘Nāyyo ²⁰ sakkā āgametuṃ, payāto sattho’’ti agamaṃsu. Atha kho tassa upāsakassa pātheyyaṃ paṭiyādetvā pacchā gacchantassa corā acchindiṃsu. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā na mattaṃ jānitvā paṭiggahessanti! Ayaṃ imesaṃ datvā pacchā gacchanto corehi acchinno’’ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññapessāmi dasa atthavase paṭicca – saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya…pe… vinayānuggahāya. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२३२. ‘‘भिक्खुं पनेव कुलं उपगतं पूवेहि वा मन्थेहि वा अभिहट्ठुं पवारेय्य, आकङ्खमानेन भिक्खुना द्वत्तिपत्तपूरा पटिग्गहेतब्बा ततो चे उत्तरि पटिग्गण्हेय्य पाचित्तियं। द्वत्तिपत्तपूरे पटिग्गहेत्वा ततो नीहरित्वा भिक्खूहि सद्धिं संविभजितब्बं। अयं तत्थ सामीची’’ति।

232.‘‘Bhikkhuṃ paneva kulaṃ upagataṃ pūvehi vā manthehi vā abhihaṭṭhuṃ pavāreyya, ākaṅkhamānena bhikkhunā dvattipattapūrā paṭiggahetabbā tato ce uttari paṭiggaṇheyya pācittiyaṃ. Dvattipattapūre paṭiggahetvā tato nīharitvā bhikkhūhi saddhiṃ saṃvibhajitabbaṃ. Ayaṃ tattha sāmīcī’’ti.

२३३. भिक्खुं पनेव कुलं उपगतन्ति कुलं नाम चत्तारि कुलानि – खत्तियकुलं, ब्राह्मणकुलं, वेस्सकुलं, सुद्दकुलं।

233.Bhikkhuṃ paneva kulaṃ upagatanti kulaṃ nāma cattāri kulāni – khattiyakulaṃ, brāhmaṇakulaṃ, vessakulaṃ, suddakulaṃ.

उपगतन्ति तत्थ गतं।

Upagatanti tattha gataṃ.

पूवं नाम यंकिञ्‍चि पहेणकत्थाय पटियत्तं।

Pūvaṃ nāma yaṃkiñci paheṇakatthāya paṭiyattaṃ.

मन्थं नाम यंकिञ्‍चि पाथेय्यत्थाय पटियत्तं।

Manthaṃ nāma yaṃkiñci pātheyyatthāya paṭiyattaṃ.

अभिहट्ठुं पवारेय्याति यावतकं इच्छसि तावतकं गण्हाहीति।

Abhihaṭṭhuṃ pavāreyyāti yāvatakaṃ icchasi tāvatakaṃ gaṇhāhīti.

आकङ्खमानेनाति इच्छमानेन।

Ākaṅkhamānenāti icchamānena.

द्वत्तिपत्तपूरा पटिग्गहेतब्बाति द्वेतयो पत्तपूरा पटिग्गहेतब्बा।

Dvattipattapūrā paṭiggahetabbāti dvetayo pattapūrā paṭiggahetabbā.

ततो चे उत्तरि पटिगण्हेय्याति ततुत्तरि पटिग्गण्हाति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Tatoce uttari paṭigaṇheyyāti tatuttari paṭiggaṇhāti, āpatti pācittiyassa.

द्वत्तिपत्तपूरे पटिग्गहेत्वा ततो निक्खमन्तेन भिक्खुं पस्सित्वा आचिक्खितब्बं – ‘‘अमुत्र मया द्वत्तिपत्तपूरा पटिग्गहिता, मा खो तत्थ पटिग्गण्ही’’ति। सचे पस्सित्वा न आचिक्खति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। सचे आचिक्खिते पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Dvattipattapūre paṭiggahetvā tato nikkhamantena bhikkhuṃ passitvā ācikkhitabbaṃ – ‘‘amutra mayā dvattipattapūrā paṭiggahitā, mā kho tattha paṭiggaṇhī’’ti. Sace passitvā na ācikkhati, āpatti dukkaṭassa. Sace ācikkhite paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa.

ततो नीहरित्वा भिक्खूहि सद्धिं संविभजितब्बन्ति पटिक्‍कमनं नीहरित्वा संविभजितब्बं।

Tatonīharitvā bhikkhūhi saddhiṃ saṃvibhajitabbanti paṭikkamanaṃ nīharitvā saṃvibhajitabbaṃ.

अयं तत्थ सामीचीति अयं तत्थ अनुधम्मता।

Ayaṃ tattha sāmīcīti ayaṃ tattha anudhammatā.

२३४. अतिरेकद्वत्तिपत्तपूरे अतिरेकसञ्‍ञी पटिग्गण्हाति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अतिरेकद्वत्तिपत्तपूरे वेमतिको पटिग्गण्हाति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अतिरेकद्वत्तिपत्तपूरे ऊनकसञ्‍ञी पटिग्गण्हाति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

234. Atirekadvattipattapūre atirekasaññī paṭiggaṇhāti, āpatti pācittiyassa. Atirekadvattipattapūre vematiko paṭiggaṇhāti, āpatti pācittiyassa. Atirekadvattipattapūre ūnakasaññī paṭiggaṇhāti, āpatti pācittiyassa.

ऊनकद्वत्तिपत्तपूरे अतिरेकसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। ऊनकद्वत्तिपत्तपूरे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। ऊनकद्वत्तिपत्तपूरे ऊनकसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Ūnakadvattipattapūre atirekasaññī, āpatti dukkaṭassa. Ūnakadvattipattapūre vematiko, āpatti dukkaṭassa. Ūnakadvattipattapūre ūnakasaññī, anāpatti.

२३५. अनापत्ति द्वत्तिपत्तपूरे पटिग्गण्हाति, ऊनकद्वत्तिपत्तपूरे पटिग्गण्हाति, न पहेणकत्थाय न पाथेय्यत्थाय पटियत्तं देन्ति, पहेणकत्थाय वा पाथेय्यत्थाय वा पटियत्तसेसकं देन्ति, गमने पटिप्पस्सद्धे देन्ति, ञातकानं पवारितानं, अञ्‍ञस्सत्थाय, अत्तनो धनेन, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

235. Anāpatti dvattipattapūre paṭiggaṇhāti, ūnakadvattipattapūre paṭiggaṇhāti, na paheṇakatthāya na pātheyyatthāya paṭiyattaṃ denti, paheṇakatthāya vā pātheyyatthāya vā paṭiyattasesakaṃ denti, gamane paṭippassaddhe denti, ñātakānaṃ pavāritānaṃ, aññassatthāya, attano dhanena, ummattakassa, ādikammikassāti.

काणमातुसिक्खापदं निट्ठितं चतुत्थं।

Kāṇamātusikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.

५. पठमपवारणासिक्खापदं

5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadaṃ

२३६. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन अञ्‍ञतरो ब्राह्मणो भिक्खू निमन्तेत्वा भोजेसि। भिक्खू भुत्तावी पवारिता ञातिकुलानि गन्त्वा एकच्‍चे भुञ्‍जिंसु एकच्‍चे पिण्डपातं आदाय अगमंसु। अथ खो सो ब्राह्मणो पटिविस्सके ²¹ एतदवोच – ‘‘भिक्खू मया अय्या सन्तप्पिता। एथ, तुम्हेपि सन्तप्पेस्सामी’’ति। ते एवमाहंसु – ‘‘किं त्वं, अय्यो ²², अम्हे सन्तप्पेस्ससि? येपि तया निमन्तिता तेपि अम्हाकं घरानि आगन्त्वा एकच्‍चे भुञ्‍जिंसु एकच्‍चे पिण्डपातं आदाय अगमंसू’’ति!

236. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññataro brāhmaṇo bhikkhū nimantetvā bhojesi. Bhikkhū bhuttāvī pavāritā ñātikulāni gantvā ekacce bhuñjiṃsu ekacce piṇḍapātaṃ ādāya agamaṃsu. Atha kho so brāhmaṇo paṭivissake ²³ etadavoca – ‘‘bhikkhū mayā ayyā santappitā. Etha, tumhepi santappessāmī’’ti. Te evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ tvaṃ, ayyo ²⁴, amhe santappessasi? Yepi tayā nimantitā tepi amhākaṃ gharāni āgantvā ekacce bhuñjiṃsu ekacce piṇḍapātaṃ ādāya agamaṃsū’’ti!

अथ खो सो ब्राह्मणो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम भदन्ता अम्हाकं घरे भुञ्‍जित्वा अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ति! न चाहं पटिबलो यावदत्थं दातु’’न्ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तस्स ब्राह्मणस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खू भुत्तावी पवारिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर, भिक्खवे, भिक्खू भुत्तावी पवारिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जन्तीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा भुत्तावी पवारिता अञ्‍ञत्र भुञ्‍जिस्सन्ति ! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho so brāhmaṇo ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā amhākaṃ ghare bhuñjitvā aññatra bhuñjissanti! Na cāhaṃ paṭibalo yāvadatthaṃ dātu’’nti! Assosuṃ kho bhikkhū tassa brāhmaṇassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū bhuttāvī pavāritā aññatra bhuñjissantī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū bhuttāvī pavāritā aññatra bhuñjantīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā bhuttāvī pavāritā aññatra bhuñjissanti ! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु भुत्तावी पवारितो खादनीयं वा भोजनीयं वा खादेय्य वा भुञ्‍जेय्य वा, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhu bhuttāvī pavārito khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādeyya vā bhuñjeyya vā, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२३७. तेन खो पन समयेन भिक्खू गिलानानं भिक्खूनं पणीते पिण्डपाते नीहरन्ति। गिलाना न चित्तरूपं भुञ्‍जन्ति। तानि भिक्खू छट्टेन्ति। अस्सोसि खो भगवा उच्‍चासद्दं महासद्दं काकोरवसद्दं। सुत्वान आयस्मन्तं आनन्दं आमन्तेसि – ‘‘किं नु खो सो, आनन्द, उच्‍चासद्दो महासद्दो काकोरवसद्दो’’ति? अथ खो आयस्मा आनन्दो भगवतो एतमत्थं आरोचेसि। ‘‘भुञ्‍जेय्युं पनानन्द, भिक्खू गिलानातिरित्त’’न्ति। ‘‘न भुञ्‍जेय्युं, भगवा’’ति। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि भिक्खवे, गिलानस्स च अगिलानस्स च अतिरित्तं भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, अतिरित्तं कातब्बं – ‘‘अलमेतं सब्ब’’न्ति। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

237. Tena kho pana samayena bhikkhū gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṇīte piṇḍapāte nīharanti. Gilānā na cittarūpaṃ bhuñjanti. Tāni bhikkhū chaṭṭenti. Assosi kho bhagavā uccāsaddaṃ mahāsaddaṃ kākoravasaddaṃ. Sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, ānanda, uccāsaddo mahāsaddo kākoravasaddo’’ti? Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Bhuñjeyyuṃ panānanda, bhikkhū gilānātiritta’’nti. ‘‘Na bhuñjeyyuṃ, bhagavā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi bhikkhave, gilānassa ca agilānassa ca atirittaṃ bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, atirittaṃ kātabbaṃ – ‘‘alametaṃ sabba’’nti. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२३८. ‘‘यो पन भिक्खु भुत्तावी पवारितो अनतिरित्तं खादनीयं वा भोजनीयं वा खादेय्य वा भुञ्‍जेय्य वा, पाचित्तिय’’न्ति।

238.‘‘Yopana bhikkhu bhuttāvī pavārito anatirittaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādeyya vā bhuñjeyya vā, pācittiya’’nti.

२३९. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

239.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

भुत्तावी नाम पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरं भोजनं अन्तमसो कुसग्गेनपि भुत्तं होति।

Bhuttāvī nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ antamaso kusaggenapi bhuttaṃ hoti.

पवारितो नाम असनं पञ्‍ञायति, भोजनं पञ्‍ञायति, हत्थपासे ठितो अभिहरति, पटिक्खेपो पञ्‍ञायति।

Pavārito nāma asanaṃ paññāyati, bhojanaṃ paññāyati, hatthapāse ṭhito abhiharati, paṭikkhepo paññāyati.

अनतिरित्तं नाम अकप्पियकतं होति, अप्पटिग्गहितकतं होति, अनुच्‍चारितकतं होति , अहत्थपासे कतं होति, अभुत्ताविना कतं होति, भुत्ताविना पवारितेन आसना वुट्ठितेन कतं होति, ‘‘अलमेतं सब्बन्ति अवुत्तं होति, न गिलानातिरित्तं होति’’ – एतं अनतिरित्तं नाम।

Anatirittaṃ nāma akappiyakataṃ hoti, appaṭiggahitakataṃ hoti, anuccāritakataṃ hoti , ahatthapāse kataṃ hoti, abhuttāvinā kataṃ hoti, bhuttāvinā pavāritena āsanā vuṭṭhitena kataṃ hoti, ‘‘alametaṃ sabbanti avuttaṃ hoti, na gilānātirittaṃ hoti’’ – etaṃ anatirittaṃ nāma.

अतिरित्तं नाम कप्पियकतं होति, पटिग्गहितकतं होति, उच्‍चारितकतं होति, हत्थपासे कतं होति, भुत्ताविना कतं होति, भुत्ताविना पवारितेन आसना अवुट्ठितेन कतं होति, ‘‘अलमेतं सब्ब’’न्ति वुत्तं होति, गिलानातिरित्तं होति – एतं अतिरित्तं नाम।

Atirittaṃ nāma kappiyakataṃ hoti, paṭiggahitakataṃ hoti, uccāritakataṃ hoti, hatthapāse kataṃ hoti, bhuttāvinā kataṃ hoti, bhuttāvinā pavāritena āsanā avuṭṭhitena kataṃ hoti, ‘‘alametaṃ sabba’’nti vuttaṃ hoti, gilānātirittaṃ hoti – etaṃ atirittaṃ nāma.

खादनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं ठपेत्वा अवसेसं खादनीयं नाम।

Khādanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ ṭhapetvā avasesaṃ khādanīyaṃ nāma.

भोजनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – ओदनो, कुम्मासो, सत्तु, मच्छो, मंसं।

Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ.

‘‘खादिस्सामि भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

‘‘Khādissāmi bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२४०. अनतिरित्ते अनतिरित्तसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनतिरित्ते वेमतिको खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनतिरित्ते अतिरित्तसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स।

240. Anatiritte anatirittasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Anatiritte vematiko khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Anatiritte atirittasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa.

यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थाय पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतिरित्ते अनतिरित्तसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतिरित्ते वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतिरित्ते अतिरित्तसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāya paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti dukkaṭassa. Atiritte anatirittasaññī, āpatti dukkaṭassa. Atiritte vematiko, āpatti dukkaṭassa. Atiritte atirittasaññī, anāpatti.

२४१. अनापत्ति अतिरित्तं कारापेत्वा भुञ्‍जति, ‘‘अतिरित्तं कारापेत्वा भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, अञ्‍ञस्सत्थाय हरन्तो गच्छति, गिलानस्स सेसकं भुञ्‍जति, यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं सति पच्‍चये परिभुञ्‍जति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

241. Anāpatti atirittaṃ kārāpetvā bhuñjati, ‘‘atirittaṃ kārāpetvā bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, aññassatthāya haranto gacchati, gilānassa sesakaṃ bhuñjati, yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ sati paccaye paribhuñjati, ummattakassa, ādikammikassāti.

पठमपवारणासिक्खापदं निट्ठितं पञ्‍चमं।

Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.

६. दुतियपवारणासिक्खापदं

6. Dutiyapavāraṇāsikkhāpadaṃ

२४२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन द्वे भिक्खू कोसलेसु जनपदे सावत्थिं अद्धानमग्गप्पटिपन्‍ना होन्ति। एको भिक्खु अनाचारं आचरति। दुतियो भिक्खु तं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘मावुसो, एवरूपमकासि, नेतं कप्पती’’ति। सो तस्मिं उपनन्धि। अथ खो ते भिक्खू सावत्थिं अगमंसु। तेन खो पन समयेन सावत्थियं अञ्‍ञतरस्स पूगस्स सङ्घभत्तं होति। दुतियो भिक्खु भुत्तावी पवारितो होति। उपनद्धो ²⁵ भिक्खु ञातिकुलं गन्त्वा पिण्डपातं आदाय येन सो भिक्खु तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘भुञ्‍जाहि, आवुसो’’ति। ‘‘अलं, आवुसो, परिपुण्णोम्ही’’ति। ‘‘सुन्दरो, आवुसो, पिण्डपातो, भुञ्‍जाही’’ति। अथ खो सो भिक्खु तेन भिक्खुना निप्पीळियमानो तं पिण्डपातं भुञ्‍जि। उपनद्धो भिक्खु तं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘त्वम्पि ²⁶ नाम, आवुसो, मं वत्तब्बं मञ्‍ञसि यं त्वं भुत्तावी पवारितो अनतिरित्तं भोजनं भुञ्‍जसी’’ति। ‘‘ननु, आवुसो, आचिक्खितब्ब’’न्ति। ‘‘ननु, आवुसो, पुच्छितब्ब’’न्ति।

242. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena dve bhikkhū kosalesu janapade sāvatthiṃ addhānamaggappaṭipannā honti. Eko bhikkhu anācāraṃ ācarati. Dutiyo bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘māvuso, evarūpamakāsi, netaṃ kappatī’’ti. So tasmiṃ upanandhi. Atha kho te bhikkhū sāvatthiṃ agamaṃsu. Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ aññatarassa pūgassa saṅghabhattaṃ hoti. Dutiyo bhikkhu bhuttāvī pavārito hoti. Upanaddho ²⁷ bhikkhu ñātikulaṃ gantvā piṇḍapātaṃ ādāya yena so bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘bhuñjāhi, āvuso’’ti. ‘‘Alaṃ, āvuso, paripuṇṇomhī’’ti. ‘‘Sundaro, āvuso, piṇḍapāto, bhuñjāhī’’ti. Atha kho so bhikkhu tena bhikkhunā nippīḷiyamāno taṃ piṇḍapātaṃ bhuñji. Upanaddho bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘tvampi ²⁸ nāma, āvuso, maṃ vattabbaṃ maññasi yaṃ tvaṃ bhuttāvī pavārito anatirittaṃ bhojanaṃ bhuñjasī’’ti. ‘‘Nanu, āvuso, ācikkhitabba’’nti. ‘‘Nanu, āvuso, pucchitabba’’nti.

अथ खो सो भिक्खु भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खु भिक्खुं भुत्ताविं पवारितं अनतिरित्तेन भोजनेन अभिहट्ठुं पवारेस्सती’’ ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, भिक्खु, भिक्खुं भुत्ताविं पवारितं अनतिरित्तेन भोजनेन अभिहट्ठुं पवारेसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, भिक्खुं भुत्ताविं पवारितं अनतिरित्तेन भोजनेन अभिहट्ठुं पवारेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन भिक्खवे इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho so bhikkhu bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhu bhikkhuṃ bhuttāviṃ pavāritaṃ anatirittena bhojanena abhihaṭṭhuṃ pavāressatī’’ ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, bhikkhuṃ bhuttāviṃ pavāritaṃ anatirittena bhojanena abhihaṭṭhuṃ pavāresīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, bhikkhuṃ bhuttāviṃ pavāritaṃ anatirittena bhojanena abhihaṭṭhuṃ pavāressasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana bhikkhave imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२४३. ‘‘यो पन भिक्खु भिक्खुं भुत्ताविं पवारितं अनतिरित्तेन खादनीयेन वा भोजनीयेन वा अभिहट्ठुं पवारेय्य – ‘हन्द, भिक्खु, खाद वा भुञ्‍ज वा’ति, जानं आसादनापेक्खो, भुत्तस्मिं, पाचित्तिय’’न्ति।

243.‘‘Yo pana bhikkhu bhikkhuṃ bhuttāviṃ pavāritaṃ anatirittena khādanīyena vā bhojanīyena vā abhihaṭṭhuṃ pavāreyya – ‘handa, bhikkhu, khāda vā bhuñja vā’ti, jānaṃ āsādanāpekkho, bhuttasmiṃ, pācittiya’’nti.

२४४. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

244.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

भिक्खुन्ति अञ्‍ञं भिक्खुं।

Bhikkhunti aññaṃ bhikkhuṃ.

भुत्तावी नाम पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरं भोजनं, अन्तमसो कुसग्गेनपि भुत्तं होति।

Bhuttāvī nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ, antamaso kusaggenapi bhuttaṃ hoti.

Pavārito nāma asanaṃ paññāyati, bhojanaṃ paññāyati, hatthapāse ṭhito abhiharati, paṭikkhepo paññāyati.

अनतिरित्तं नाम अकप्पियकतं होति, अप्पटिग्गहितकतं होति, अनुच्‍चारितकतं होति, अहत्थपासे कतं होति, अभुत्ताविना कतं होति, भुत्ताविना पवारितेन आसना वुट्ठितेन कतं होति, ‘‘अलमेतं सब्ब’’न्ति अवुत्तं होति, न गिलानातिरित्तं होति – एतं अनतिरित्तं नाम।

Anatirittaṃ nāma akappiyakataṃ hoti, appaṭiggahitakataṃ hoti, anuccāritakataṃ hoti, ahatthapāse kataṃ hoti, abhuttāvinā kataṃ hoti, bhuttāvinā pavāritena āsanā vuṭṭhitena kataṃ hoti, ‘‘alametaṃ sabba’’nti avuttaṃ hoti, na gilānātirittaṃ hoti – etaṃ anatirittaṃ nāma.

Khādanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ ṭhapetvā avasesaṃ khādanīyaṃ nāma.

भोजनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – ओदनो, कुम्मासो, सत्तु, मच्छो, मंसं।

Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ.

अभिहट्ठुं पवारेय्याति यावतकं इच्छसि तावतकं गण्हाहीति।

Abhihaṭṭhuṃ pavāreyyāti yāvatakaṃ icchasi tāvatakaṃ gaṇhāhīti.

जानाति नाम सामं वा जानाति, अञ्‍ञे वा तस्स आरोचेन्ति, सो वा आरोचेति।

Jānāti nāma sāmaṃ vā jānāti, aññe vā tassa ārocenti, so vā āroceti.

आसादनापेक्खोति ‘‘इमिना इमं चोदेस्सामि सारेस्सामि पटिचोदेस्सामि पटिसारेस्सामि मङ्कु करिस्सामी’’ति अभिहरति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। तस्स वचनेन ‘‘खादिस्सामि भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति दुक्‍कटस्स। भोजनपरियोसाने आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āsādanāpekkhoti ‘‘iminā imaṃ codessāmi sāressāmi paṭicodessāmi paṭisāressāmi maṅku karissāmī’’ti abhiharati, āpatti dukkaṭassa. Tassa vacanena ‘‘khādissāmi bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti dukkaṭassa. Bhojanapariyosāne āpatti pācittiyassa.

२४५. पवारिते पवारितसञ्‍ञी अनतिरित्तेन खादनीयेन वा भोजनीयेन वा अभिहट्ठुं पवारेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। पवारिते वेमतिको अनतिरित्तेन खादनीयेन वा भोजनीयेन वा अभिहट्ठुं पवारेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। पवारिते अप्पवारितसञ्‍ञी अनतिरित्तेन खादनीयेन वा भोजनीयेन वा अभिहट्ठुं पवारेति, अनापत्ति। यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थाय अभिहरति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। तस्स वचनेन ‘‘खादिस्सामि भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति दुक्‍कटस्स। अप्पवारिते पवारितसञ्‍ञी , आपत्ति दुक्‍कटस्स। अप्पवारिते वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अप्पवारिते अप्पवारितसञ्‍ञी, अनापत्ति।

245. Pavārite pavāritasaññī anatirittena khādanīyena vā bhojanīyena vā abhihaṭṭhuṃ pavāreti, āpatti pācittiyassa. Pavārite vematiko anatirittena khādanīyena vā bhojanīyena vā abhihaṭṭhuṃ pavāreti, āpatti dukkaṭassa. Pavārite appavāritasaññī anatirittena khādanīyena vā bhojanīyena vā abhihaṭṭhuṃ pavāreti, anāpatti. Yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāya abhiharati, āpatti dukkaṭassa. Tassa vacanena ‘‘khādissāmi bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti dukkaṭassa. Appavārite pavāritasaññī , āpatti dukkaṭassa. Appavārite vematiko, āpatti dukkaṭassa. Appavārite appavāritasaññī, anāpatti.

२४६. अनापत्ति अतिरित्तं कारापेत्वा देति, ‘‘अतिरित्तं कारापेत्वा भुञ्‍जाही’’ति देति, अञ्‍ञस्सत्थाय हरन्तो गच्छाहीति देति, गिलानस्स सेसकं देति, ‘‘यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं सति पच्‍चये परिभुञ्‍जा’’ति देति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

246. Anāpatti atirittaṃ kārāpetvā deti, ‘‘atirittaṃ kārāpetvā bhuñjāhī’’ti deti, aññassatthāya haranto gacchāhīti deti, gilānassa sesakaṃ deti, ‘‘yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ sati paccaye paribhuñjā’’ti deti, ummattakassa, ādikammikassāti.

दुतियपवारणासिक्खापदं निट्ठितं छट्ठं।

Dutiyapavāraṇāsikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.

७. विकालभोजनसिक्खापदं

7. Vikālabhojanasikkhāpadaṃ

२४७. तेन समयेन बुद्धो भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन राजगहे गिरग्गसमज्‍जो होति। सत्तरसवग्गिया भिक्खू गिरग्गसमज्‍जं दस्सनाय अगमंसु। मनुस्सा सत्तरसवग्गिये भिक्खू पस्सित्वा नहापेत्वा विलिम्पेत्वा भोजेत्वा खादनीयं अदंसु। सत्तरसवग्गिया भिक्खू खादनीयं आदाय आरामं गन्त्वा छब्बग्गिये भिक्खू एतदवोचुं – ‘‘गण्हाथावुसो, खादनीयं खादथा’’ति। ‘‘कुतो तुम्हेहि, आवुसो, खादनीयं लद्ध’’न्ति? सत्तरसवग्गिया भिक्खू छब्बग्गियानं भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘किं पन तुम्हे, आवुसो, विकाले भोजनं भुञ्‍जथा’’ति? ‘‘एवमावुसो’’ति। छब्बग्गिया भिक्खू उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम सत्तरसवग्गिया भिक्खू विकाले भोजनं भुञ्‍जिस्सन्ती’’ति! अथ खो छब्बग्गिया भिक्खू भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसुं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम सत्तरसवग्गिया भिक्खू विकाले भोजनं भुञ्‍जिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, विकाले भोजनं भुञ्‍जथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, विकाले भोजनं भुञ्‍जिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

247. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena rājagahe giraggasamajjo hoti. Sattarasavaggiyā bhikkhū giraggasamajjaṃ dassanāya agamaṃsu. Manussā sattarasavaggiye bhikkhū passitvā nahāpetvā vilimpetvā bhojetvā khādanīyaṃ adaṃsu. Sattarasavaggiyā bhikkhū khādanīyaṃ ādāya ārāmaṃ gantvā chabbaggiye bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘gaṇhāthāvuso, khādanīyaṃ khādathā’’ti. ‘‘Kuto tumhehi, āvuso, khādanīyaṃ laddha’’nti? Sattarasavaggiyā bhikkhū chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Kiṃ pana tumhe, āvuso, vikāle bhojanaṃ bhuñjathā’’ti? ‘‘Evamāvuso’’ti. Chabbaggiyā bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma sattarasavaggiyā bhikkhū vikāle bhojanaṃ bhuñjissantī’’ti! Atha kho chabbaggiyā bhikkhū bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesuṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma sattarasavaggiyā bhikkhū vikāle bhojanaṃ bhuñjissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, vikāle bhojanaṃ bhuñjathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, vikāle bhojanaṃ bhuñjissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२४८. यो पन भिक्खु विकाले खादनीयं वा भोजनीयं वा खादेय्य वा भुञ्‍जेय्य वा, पाचित्तिय’’न्ति।

248.Yopana bhikkhu vikāle khādanīyaṃvā bhojanīyaṃ vā khādeyya vā bhuñjeyya vā, pācittiya’’nti.

२४९. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

249.Yopanāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

विकालो नाम मज्झन्हिके वीतिवत्ते याव अरुणुग्गमना।

Vikālo nāma majjhanhike vītivatte yāva aruṇuggamanā.

Khādanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ ṭhapetvā avasesaṃ khādanīyaṃ nāma.

भोजनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – ओदनो, कुम्मासो, सत्तु, मच्छो, मंसं।

Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ.

‘‘खादिस्सामि भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

‘‘Khādissāmi bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२५०. विकाले विकालसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। विकाले वेमतिको खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। विकाले कालसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स।

250. Vikāle vikālasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Vikāle vematiko khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Vikāle kālasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa.

यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थाय पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति दुक्‍कटस्स। काले विकालसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। काले वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। काले कालसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāya paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti dukkaṭassa. Kāle vikālasaññī, āpatti dukkaṭassa. Kāle vematiko, āpatti dukkaṭassa. Kāle kālasaññī, anāpatti.

२५१. अनापत्ति यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं सति पच्‍चये परिभुञ्‍जति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

251. Anāpatti yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ sati paccaye paribhuñjati, ummattakassa, ādikammikassāti.

विकालभोजनसिक्खापदं निट्ठितं सत्तमं।

Vikālabhojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.

८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदं

8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ

२५२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मतो आनन्दस्स उपज्झायो आयस्मा बेलट्ठसीसो ²⁹ अरञ्‍ञे विहरति। सो पिण्डाय चरित्वा सुक्खकुरं आरामं हरित्वा सुक्खापेत्वा निक्खिपति। यदा आहारेन अत्थो होति, तदा उदकेन तेमेत्वा तेमेत्वा भुञ्‍जति, चिरेन गामं पिण्डाय पविसति। भिक्खू आयस्मन्तं बेलट्ठसीसं एतदवोचुं – ‘‘किस्स त्वं, आवुसो, चिरेन गामं पिण्डाय पविससी’’ति? अथ खो आयस्मा बेलट्ठसीसो भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। ‘‘किं पन त्वं, आवुसो, सन्‍निधिकारकं भोजनं भुञ्‍जसी’’ति? ‘‘एवमावुसो’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा बेलट्ठसीसो सन्‍निधिकारकं भोजनं भुञ्‍जिस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, बेलट्ठसीस, सन्‍निधिकारकं भोजनं भुञ्‍जसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, बेलट्ठसीस, सन्‍निधिकारकं भोजनं भुञ्‍जिस्ससि! नेतं, बेलट्ठसीस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

252. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmato ānandassa upajjhāyo āyasmā belaṭṭhasīso ³⁰ araññe viharati. So piṇḍāya caritvā sukkhakuraṃ ārāmaṃ haritvā sukkhāpetvā nikkhipati. Yadā āhārena attho hoti, tadā udakena temetvā temetvā bhuñjati, cirena gāmaṃ piṇḍāya pavisati. Bhikkhū āyasmantaṃ belaṭṭhasīsaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa tvaṃ, āvuso, cirena gāmaṃ piṇḍāya pavisasī’’ti? Atha kho āyasmā belaṭṭhasīso bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, sannidhikārakaṃ bhojanaṃ bhuñjasī’’ti? ‘‘Evamāvuso’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā belaṭṭhasīso sannidhikārakaṃ bhojanaṃ bhuñjissatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, belaṭṭhasīsa, sannidhikārakaṃ bhojanaṃ bhuñjasīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, belaṭṭhasīsa, sannidhikārakaṃ bhojanaṃ bhuñjissasi! Netaṃ, belaṭṭhasīsa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२५३. ‘‘यो पन भिक्खु सन्‍निधिकारकं खादनीयं वा भोजनीयं वा खादेय्य वा भुञ्‍जेय्य वा, पाचित्तिय’’न्ति।

253.‘‘Yopana bhikkhu sannidhikārakaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vākhādeyya vā bhuñjeyya vā, pācittiya’’nti.

२५४. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

254.Yopanāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

सन्‍निधिकारकं नाम अज्‍ज पटिग्गहितं अपरज्‍जु खादितं होति।

Sannidhikārakaṃ nāma ajja paṭiggahitaṃ aparajju khāditaṃ hoti.

Khādanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ ṭhapetvā avasesaṃ khādanīyaṃ nāma.

भोजनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – ओदनो, कुम्मासो, सत्तु, मच्छो, मंसं।

Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ.

‘‘Khādissāmi bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२५५. सन्‍निधिकारके सन्‍निधिकारकसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। सन्‍निधिकारके वेमतिको खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। सन्‍निधिकारके असन्‍निधिकारकसञ्‍ञी खादनीयं वा भोजनीयं वा खादति वा भुञ्‍जति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स।

255. Sannidhikārake sannidhikārakasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Sannidhikārake vematiko khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa. Sannidhikārake asannidhikārakasaññī khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādati vā bhuñjati vā, āpatti pācittiyassa.

यामकालिकं सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थाय पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति दुक्‍कटस्स। असन्‍निधिकारके सन्‍निधिकारकसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। असन्‍निधिकारके वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। असन्‍निधिकारके असन्‍निधिकारकसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yāmakālikaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāya paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti dukkaṭassa. Asannidhikārake sannidhikārakasaññī, āpatti dukkaṭassa. Asannidhikārake vematiko, āpatti dukkaṭassa. Asannidhikārake asannidhikārakasaññī, anāpatti.

२५६. अनापत्ति यावकालिकं यावकाले निदहित्वा भुञ्‍जति, यामकालिकं यामे निदहित्वा भुञ्‍जति, सत्ताहकालिकं सत्ताहं निदहित्वा भुञ्‍जति, यावजीविकं सति पच्‍चये परिभुञ्‍जति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

256. Anāpatti yāvakālikaṃ yāvakāle nidahitvā bhuñjati, yāmakālikaṃ yāme nidahitvā bhuñjati, sattāhakālikaṃ sattāhaṃ nidahitvā bhuñjati, yāvajīvikaṃ sati paccaye paribhuñjati, ummattakassa, ādikammikassāti.

सन्‍निधिकारकसिक्खापदं निट्ठितं अट्ठमं।

Sannidhikārakasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.

९. पणीतभोजनसिक्खापदं

9. Paṇītabhojanasikkhāpadaṃ

२५७. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जन्ति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्सन्ति! कस्स सम्पन्‍नं न मनापं, कस्स सादुं न रुच्‍चती’’ति!! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्सन्ती’’ति …पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा …पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

257. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjissanti! Kassa sampannaṃ na manāpaṃ, kassa sāduṃ na ruccatī’’ti!! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjissantī’’ti …pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā …pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यानि खो पन तानि पणीतभोजनानि, सेय्यथिदं – सप्पि नवनीतं तेलं मधु फाणितं मच्छो मंसं खीरं दधि। यो पन भिक्खु एवरूपानि पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yāni kho pana tāni paṇītabhojanāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ maccho maṃsaṃ khīraṃ dadhi. Yo pana bhikkhu evarūpāni paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvābhuñjeyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२५८. तेन खो पन समयेन भिक्खू गिलाना होन्ति। गिलानपुच्छका भिक्खू गिलाने भिक्खू एतदवोचुं – ‘‘कच्‍चावुसो खमनीयं, कच्‍चि यापनीय’’न्ति? ‘‘पुब्बे मयं, आवुसो, पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जाम, तेन नो फासु होति; इदानि पन ‘‘भगवता पटिक्खित्त’’न्ति कुक्‍कुच्‍चायन्ता न विञ्‍ञापेम, तेन नो न फासु होती’’ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

258. Tena kho pana samayena bhikkhū gilānā honti. Gilānapucchakā bhikkhū gilāne bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘kaccāvuso khamanīyaṃ, kacci yāpanīya’’nti? ‘‘Pubbe mayaṃ, āvuso, paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjāma, tena no phāsu hoti; idāni pana ‘‘bhagavatā paṭikkhitta’’nti kukkuccāyantā na viññāpema, tena no na phāsu hotī’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२५९. ‘‘यानि खो पन तानि पणीतभोजनानि, सेय्यथिदं – सप्पि नवनीतं तेलं मधु फाणितं मच्छो मंसं खीरं दधि। यो पन भिक्खु एवरूपानि पणीतभोजनानि अगिलानो अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

259.‘‘Yānikho pana tāni paṇītabhojanāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ maccho maṃsaṃ khīraṃ dadhi. Yo pana bhikkhu evarūpāni paṇītabhojanāni agilāno attano atthāya viññāpetvā bhuñjeyya, pācittiya’’nti.

२६०. यानि खो पन तानि पणीतभोजनानीति सप्पि नाम गोसप्पि वा अजिकासप्पि वा महिंससप्पि वा, येसं मंसं कप्पति तेसं सप्पि।

260.Yāni kho pana tāni paṇītabhojanānīti sappi nāma gosappi vā ajikāsappi vā mahiṃsasappi vā, yesaṃ maṃsaṃ kappati tesaṃ sappi.

नवनीतं नाम तेसञ्‍ञेव नवनीतं।

Navanītaṃ nāma tesaññeva navanītaṃ.

तेलं नाम तिलतेलं सासपतेलं मधुकतेलं एरण्डतेलं वसातेलं।

Telaṃ nāma tilatelaṃ sāsapatelaṃ madhukatelaṃ eraṇḍatelaṃ vasātelaṃ.

मधु नाम मक्खिकामधु ।

Madhu nāma makkhikāmadhu .

फाणितं नाम उच्छुम्हा निब्बत्तं।

Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattaṃ.

मच्छो नाम उदको ³¹ वुच्‍चति।

Maccho nāma udako ³² vuccati.

मंसं नाम येसं मंसं कप्पति, तेसं मंसं।

Maṃsaṃ nāma yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ maṃsaṃ.

खीरं नाम गोखीरं वा अजिकाखीरं वा महिंसखीरं वा, येसं मंसं कप्पति, तेसं खीरं।

Khīraṃ nāma gokhīraṃ vā ajikākhīraṃ vā mahiṃsakhīraṃ vā, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ khīraṃ.

दधि नाम तेसञ्‍ञेव दधि।

Dadhi nāma tesaññeva dadhi.

यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

Yopanāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

एवरूपानि पणीतभोजनानीति तथारूपानि पणीतभोजनानि।

Evarūpāni paṇītabhojanānīti tathārūpāni paṇītabhojanāni.

अगिलानो नाम यस्स विना पणीतभोजनानि फासु होति।

Agilāno nāma yassa vinā paṇītabhojanāni phāsu hoti.

गिलानो नाम यस्स विना पणीतभोजनानि न फासु होति।

Gilāno nāma yassa vinā paṇītabhojanāni na phāsu hoti.

अगिलानो अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेति, पयोगे ³³ दुक्‍कटं। पटिलाभेन ‘‘भुञ्‍जिस्सामी’’ति पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

Agilāno attano atthāya viññāpeti, payoge ³⁴ dukkaṭaṃ. Paṭilābhena ‘‘bhuñjissāmī’’ti paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२६१. अगिलानो अगिलानसञ्‍ञी पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अगिलानो वेमतिको पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अगिलानो गिलानसञ्‍ञी पणीतभोजनानि अत्तनो अत्थाय विञ्‍ञापेत्वा भुञ्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

261. Agilāno agilānasaññī paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Agilāno vematiko paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Agilāno gilānasaññī paṇītabhojanāni attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pācittiyassa.

गिलानो अगिलानसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। गिलानो वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। गिलानो गिलानसञ्‍ञी अनापत्ति।

Gilāno agilānasaññī, āpatti dukkaṭassa. Gilāno vematiko, āpatti dukkaṭassa. Gilāno gilānasaññī anāpatti.

२६२. अनापत्ति गिलानस्स, गिलानो हुत्वा विञ्‍ञापेत्वा अगिलानो भुञ्‍जति, गिलानस्स सेसकं भुञ्‍जति, ञातकानं पवारितानं अञ्‍ञस्सत्थाय अत्तनो धनेन, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

262. Anāpatti gilānassa, gilāno hutvā viññāpetvā agilāno bhuñjati, gilānassa sesakaṃ bhuñjati, ñātakānaṃ pavāritānaṃ aññassatthāya attano dhanena, ummattakassa, ādikammikassāti.

पणीतभोजनसिक्खापदं निट्ठितं नवमं।

Paṇītabhojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.

१०. दन्तपोनसिक्खापदं

10. Dantaponasikkhāpadaṃ

२६३. तेन समयेन बुद्धो भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। तेन खो पन समयेन अञ्‍ञतरो भिक्खु सब्बपंसुकूलिको सुसाने विहरति। सो मनुस्सेहि दिय्यमानं न इच्छति पटिग्गहेतुं, सुसानेपि रुक्खमूलेपि उम्मारेपि अय्यवोसाटितकानि सामं गहेत्वा परिभुञ्‍जति ³⁵। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अयं भिक्खु अम्हाकं अय्यवोसाटितकानि सामं गहेत्वा परिभुञ्‍जिस्सति! थेरोयं भिक्खु वठरो मनुस्समंसं मञ्‍ञे खादती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खु अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहरिस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, भिक्खु, अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहरसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहरिस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

263. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sabbapaṃsukūliko susāne viharati. So manussehi diyyamānaṃ na icchati paṭiggahetuṃ, susānepi rukkhamūlepi ummārepi ayyavosāṭitakāni sāmaṃ gahetvā paribhuñjati ³⁶. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayaṃ bhikkhu amhākaṃ ayyavosāṭitakāni sāmaṃ gahetvā paribhuñjissati! Theroyaṃ bhikkhu vaṭharo manussamaṃsaṃ maññe khādatī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhu adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āharissatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āharasīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āharissasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहरेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yopana bhikkhu adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āhareyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२६४. तेन खो पन समयेन भिक्खू उदकदन्तपोने ³⁷ कुक्‍कुच्‍चायन्ति । भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, उदकदन्तपोनं सामं गहेत्वा परिभुञ्‍जितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

264. Tena kho pana samayena bhikkhū udakadantapone ³⁸ kukkuccāyanti . Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘anujānāmi, bhikkhave, udakadantaponaṃ sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२६५. ‘‘यो पन भिक्खु अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहरेय्य, अञ्‍ञत्र उदकदन्तपोना, पाचित्तिय’’न्ति।

265.‘‘Yo pana bhikkhu adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āhareyya, aññatra udakadantaponā, pācittiya’’nti.

२६६. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

266.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

अदिन्‍नं नाम अप्पटिग्गहितकं वुच्‍चति।

Adinnaṃ nāma appaṭiggahitakaṃ vuccati.

दिन्‍नं नाम कायेन वा कायपटिबद्धेन वा निस्सग्गियेन वा देन्ते हत्थपासे ठितो कायेन वा कायपटिबद्धेन वा पटिग्गण्हाति, एतं दिन्‍नं नाम।

Dinnaṃ nāma kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā nissaggiyena vā dente hatthapāse ṭhito kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggaṇhāti, etaṃ dinnaṃ nāma.

आहारो नाम उदकदन्तपोनं ठपेत्वा यंकिञ्‍चि अज्झोहरणीयं, एसो आहारो नाम।

Āhāro nāma udakadantaponaṃ ṭhapetvā yaṃkiñci ajjhoharaṇīyaṃ, eso āhāro nāma.

अञ्‍ञत्र उदकदन्तपोनाति ठपेत्वा उदकदन्तपोनं।

Aññatra udakadantaponāti ṭhapetvā udakadantaponaṃ.

‘‘खादिस्सामि भुञ्‍जिस्सामी’’ति गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।

‘‘Khādissāmi bhuñjissāmī’’ti gaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.

२६७. अप्पटिग्गहितके अप्पटिग्गहितकसञ्‍ञी अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहारेति, अञ्‍ञत्र उदकदन्तपोना, आपत्ति पाचित्तियस्स। अप्पटिग्गहितके वेमतिको अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहारेति, अञ्‍ञत्र उदकदन्तपोना, आपत्ति पाचित्तियस्स। अप्पटिग्गहितके पटिग्गहितकसञ्‍ञी अदिन्‍नं मुखद्वारं आहारं आहारेति, अञ्‍ञत्र उदकदन्तपोना, आपत्ति पाचित्तियस्स।

267. Appaṭiggahitake appaṭiggahitakasaññī adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āhāreti, aññatra udakadantaponā, āpatti pācittiyassa. Appaṭiggahitake vematiko adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āhāreti, aññatra udakadantaponā, āpatti pācittiyassa. Appaṭiggahitake paṭiggahitakasaññī adinnaṃ mukhadvāraṃ āhāraṃ āhāreti, aññatra udakadantaponā, āpatti pācittiyassa.

पटिग्गहितके अप्पटिग्गहितकसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। पटिग्गहितके वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। पटिग्गहितके पटिग्गहितकसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Paṭiggahitake appaṭiggahitakasaññī, āpatti dukkaṭassa. Paṭiggahitake vematiko, āpatti dukkaṭassa. Paṭiggahitake paṭiggahitakasaññī, anāpatti.

२६८. अनापत्ति उदकदन्तपोने, चत्तारि महाविकतानि सति पच्‍चये असति कप्पियकारके सामं गहेत्वा परिभुञ्‍जति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

268. Anāpatti udakadantapone, cattāri mahāvikatāni sati paccaye asati kappiyakārake sāmaṃ gahetvā paribhuñjati, ummattakassa, ādikammikassāti.

दन्तपोनसिक्खापदं निट्ठितं दसमं।

Dantaponasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

भोजनवग्गो चतुत्थो।

Bhojanavaggo catuttho.

तस्सुद्दानं –

Tassuddānaṃ –

पिण्डो गणं परं पूवं, द्वे च वुत्ता पवारणा।

Piṇḍo gaṇaṃ paraṃ pūvaṃ, dve ca vuttā pavāraṇā;

विकाले सन्‍निधी खीरं, दन्तपोनेन ते दसाति॥

Vikāle sannidhī khīraṃ, dantaponena te dasāti.

Next: ५. अचेलकवग्गो • 5. Acelakavaggo

Footnotes:

1. फालिता (स्या॰ क॰)

2. phālitā (syā. ka.)

3. कम्मकरस्स (सी॰)

4. अतिरेकं (स्या॰)

5. होतु मे (क॰)

6. kammakarassa (sī.)

7. atirekaṃ (syā.)

8. hotu me (ka.)

9. उस्सूरेन (क॰)

10. ussūrena (ka.)

11. पटियादापेत्वा (इतिपि)

12. paṭiyādāpetvā (itipi)

13. पतिगण्हाहि (सी॰)

14. भत्तपच्‍चासं विकप्पेत्वा (स्या॰)

15. patigaṇhāhi (sī.)

16. bhattapaccāsaṃ vikappetvā (syā.)

17. पूपं (ण्वादिमोग्गल्‍लाने)

18. pūpaṃ (ṇvādimoggallāne)

19. नाय्य (स्या॰)

20. nāyya (syā.)

21. पटिविसके (योजना)

22. अय्य (स्या॰)

23. paṭivisake (yojanā)

24. ayya (syā.)

25. उपनन्धो (क॰)

26. त्वं हि (स्या॰)

27. upanandho (ka.)

28. tvaṃ hi (syā.)

29. बेलट्ठिसीसो (सी॰) वेळट्ठसीसो (स्या॰)

30. belaṭṭhisīso (sī.) veḷaṭṭhasīso (syā.)

31. उदकचरो (स्या॰ क॰)

32. udakacaro (syā. ka.)

33. पयोगे पयोगे (क॰)

34. payoge payoge (ka.)

35. भुञ्‍जति (स्या॰)

36. bhuñjati (syā.)

37. उदकदन्तपोणे (स्या॰ क॰)

38. udakadantapoṇe (syā. ka.)

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact