| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
भूमट्ठकथावण्णना
Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā
९४. वाचाय वाचायाति एकेकत्थदीपिकाय वाचाय वाचाय। उपलद्धोति ञातो। पाळियं सेसअट्ठकथासु च कुदालं वा पिटकं वाति इदमेव द्वयं वत्वा वासिफरसूनं अवुत्तत्ता तेसम्पि सङ्खेपट्ठकथादीसु आगतभावं दस्सेतुं सङ्खेपट्ठकथायन्तिआदि वुत्तं। थेय्यचित्तेन कतत्ता ‘‘दुक्कटेहि सद्धिं पाचित्तियानी’’ति वुत्तं।
94.Vācāyavācāyāti ekekatthadīpikāya vācāya vācāya. Upaladdhoti ñāto. Pāḷiyaṃ sesaaṭṭhakathāsu ca kudālaṃ vā piṭakaṃ vāti idameva dvayaṃ vatvā vāsipharasūnaṃ avuttattā tesampi saṅkhepaṭṭhakathādīsu āgatabhāvaṃ dassetuṃ saṅkhepaṭṭhakathāyantiādi vuttaṃ. Theyyacittena katattā ‘‘dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānī’’ti vuttaṃ.
अट्ठविधं हेतन्तिआदीसु एतं दुक्कटं नाम थेरेहि धम्मसङ्गाहकेहि इमस्मिं ठाने समोधानेत्वा अट्ठविधन्ति दस्सितन्ति योजना। सब्बेसम्पि दुक्कटानं इमेसुयेव अट्ठसु सङ्गहेतब्बभावतो पन इतरेहि सत्तहि दुक्कटेहि विनिमुत्तं विनयदुक्कटेयेव सङ्गहेतब्बं। दसविधं रतनन्ति ‘‘मुत्ता मणि वेळुरियो सङ्खो सिला पवाळं रजतं जातरूपं लोहितको मसारगल्ल’’न्ति एवमागतं दसविधं रतनं।
Aṭṭhavidhaṃ hetantiādīsu etaṃ dukkaṭaṃ nāma therehi dhammasaṅgāhakehi imasmiṃ ṭhāne samodhānetvā aṭṭhavidhanti dassitanti yojanā. Sabbesampi dukkaṭānaṃ imesuyeva aṭṭhasu saṅgahetabbabhāvato pana itarehi sattahi dukkaṭehi vinimuttaṃ vinayadukkaṭeyeva saṅgahetabbaṃ. Dasavidhaṃ ratananti ‘‘muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitako masāragalla’’nti evamāgataṃ dasavidhaṃ ratanaṃ.
‘‘मुत्ता मणि वेळुरियो च सङ्खो,
‘‘Muttā maṇi veḷuriyo ca saṅkho,
सिला पवाळं रजतञ्च हेमं।
Silā pavāḷaṃ rajatañca hemaṃ;
लोहितकञ्च मसारगल्लं,
Lohitakañca masāragallaṃ,
दसेते धीरो रतनानि जञ्ञा’’ति॥ –
Dasete dhīro ratanāni jaññā’’ti. –
हि वुत्तं। सत्तविधं धञ्ञन्ति सालि वीहि यवो कङ्गु कुद्रूसं वरको गोधुमोति इमं सत्तविधं धञ्ञं। आवुधभण्डादिन्ति आदि-सद्देन तुरियभण्डइत्थिरूपादिं सङ्गण्हाति। अनामसितब्बे वत्थुम्हि दुक्कटं अनामासदुक्कटं। दुरूपचिण्णदुक्कटन्ति ‘‘अकत्तब्ब’’न्ति वारितस्स कतत्ता दुट्ठु उपचिण्णं चरितन्ति दुरूपचिण्णं, तस्मिं दुक्कटं दुरूपचिण्णदुक्कटं। विनये पञ्ञत्तं अवसेसं दुक्कटं विनयदुक्कटं। एकादस समनुभासना नाम भिक्खुपातिमोक्खे चत्तारो यावततियका सङ्घादिसेसा अरिट्ठसिक्खापदन्ति पञ्च, भिक्खुनीपातिमोक्खे एकं यावततियकपाराजिकं चत्तारो सङ्घादिसेसा चण्डकाळीसिक्खापदन्ति छ।
Hi vuttaṃ. Sattavidhaṃ dhaññanti sāli vīhi yavo kaṅgu kudrūsaṃ varako godhumoti imaṃ sattavidhaṃ dhaññaṃ. Āvudhabhaṇḍādinti ādi-saddena turiyabhaṇḍaitthirūpādiṃ saṅgaṇhāti. Anāmasitabbe vatthumhi dukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ. Durūpaciṇṇadukkaṭanti ‘‘akattabba’’nti vāritassa katattā duṭṭhu upaciṇṇaṃ caritanti durūpaciṇṇaṃ, tasmiṃ dukkaṭaṃ durūpaciṇṇadukkaṭaṃ. Vinaye paññattaṃ avasesaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ. Ekādasa samanubhāsanā nāma bhikkhupātimokkhe cattāro yāvatatiyakā saṅghādisesā ariṭṭhasikkhāpadanti pañca, bhikkhunīpātimokkhe ekaṃ yāvatatiyakapārājikaṃ cattāro saṅghādisesā caṇḍakāḷīsikkhāpadanti cha.
सहपयोगतो पट्ठाय चेत्थ पुरिमपुरिमा आपत्तियो पटिप्पस्सम्भन्तीति आह अथ धुरनिक्खेपं अकत्वातिआदि। ‘‘धुरनिक्खेपं अकत्वा’’ति वुत्तत्ता धुरनिक्खेपं कत्वा पुन खणन्तस्स पुरिमापत्तियो न पटिप्पस्सम्भन्तीति वदन्ति। ‘‘छेदनपच्चया दुक्कटं देसेत्वा मुच्चती’’ति वत्वा पुब्बपयोगे आपत्तीनं देसेतब्बताय अवुत्तत्ता सहपयोगे पत्ते पुब्बपयोगे आपत्तियो पटिप्पस्सम्भन्तीति वेदितब्बं।
Sahapayogato paṭṭhāya cettha purimapurimā āpattiyo paṭippassambhantīti āha atha dhuranikkhepaṃ akatvātiādi. ‘‘Dhuranikkhepaṃ akatvā’’ti vuttattā dhuranikkhepaṃ katvā puna khaṇantassa purimāpattiyo na paṭippassambhantīti vadanti. ‘‘Chedanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccatī’’ti vatvā pubbapayoge āpattīnaṃ desetabbatāya avuttattā sahapayoge patte pubbapayoge āpattiyo paṭippassambhantīti veditabbaṃ.
अपरद्धं विरद्धं खलितन्ति सब्बमेतं यञ्च दुक्कटन्ति एत्थ वुत्तस्स दुक्कटस्स परियायवचनं, यं मनुस्सो करेतिआदि पनेत्थ ओपम्मनिदस्सनं। संयोगभावोति द्वित्तं सन्धाय वुत्तं, तेन रस्सत्तस्सापि निमित्तं दस्सितन्ति वेदितब्बं। एकस्स मूलेति एकस्स सन्तिके। सब्बत्थापि आमसने दुक्कटं, फन्दापने थुल्लच्चयञ्च विसुं विसुं आमसनफन्दापनपयोगं करोन्तस्सेव होति, एकपयोगेन गण्हन्तस्स पन उद्धारे पाराजिकमेव, न दुक्कटथुल्लच्चयानीति वदन्ति, एकपयोगेन गण्हन्तस्सापि आमसनफन्दापनानम्पि लब्भमानत्ता तं न गहेतब्बं। न हि सक्का अनामसित्वा अफन्दापेत्वा च किञ्चि गहेतुं। ‘‘एकमेव देसेत्वा मुच्चती’’ति पंसुखणनादिसमानपयोगेपि पुरिमा आपत्ति उत्तरमुत्तरं आपत्तिं पत्वा पटिप्पस्सम्भन्तीति सञ्ञाय कुरुन्दट्ठकथायं वुत्तं, इतरट्ठकथासु पन खणनपयोगभेदेहि पयोगे पयोगे आपन्ना आपत्तियो उत्तरमुत्तरं पत्वा न पटिप्पस्सम्भन्ति अञ्ञमञ्ञं सदिसत्ता वियूहनं पत्वा ता सब्बापि पटिप्पस्सम्भन्ति विसदिसपयोगत्ताति इमिना अधिप्पायेन पटिप्पस्सद्धिविधानं वुत्तन्ति वेदितब्बं। इमिना हि अवहारकस्स आसन्नं ओरिमन्तं परामसति।
Aparaddhaṃ viraddhaṃ khalitanti sabbametaṃ yañca dukkaṭanti ettha vuttassa dukkaṭassa pariyāyavacanaṃ, yaṃ manusso karetiādi panettha opammanidassanaṃ. Saṃyogabhāvoti dvittaṃ sandhāya vuttaṃ, tena rassattassāpi nimittaṃ dassitanti veditabbaṃ. Ekassa mūleti ekassa santike. Sabbatthāpi āmasane dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayañca visuṃ visuṃ āmasanaphandāpanapayogaṃ karontasseva hoti, ekapayogena gaṇhantassa pana uddhāre pārājikameva, na dukkaṭathullaccayānīti vadanti, ekapayogena gaṇhantassāpi āmasanaphandāpanānampi labbhamānattā taṃ na gahetabbaṃ. Na hi sakkā anāmasitvā aphandāpetvā ca kiñci gahetuṃ. ‘‘Ekameva desetvā muccatī’’ti paṃsukhaṇanādisamānapayogepi purimā āpatti uttaramuttaraṃ āpattiṃ patvā paṭippassambhantīti saññāya kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, itaraṭṭhakathāsu pana khaṇanapayogabhedehi payoge payoge āpannā āpattiyo uttaramuttaraṃ patvā na paṭippassambhanti aññamaññaṃ sadisattā viyūhanaṃ patvā tā sabbāpi paṭippassambhanti visadisapayogattāti iminā adhippāyena paṭippassaddhividhānaṃ vuttanti veditabbaṃ. Iminā hi avahārakassa āsannaṃ orimantaṃ parāmasati.
तत्थेवाति मुखवट्टियमेव। बुन्देनाति कुम्भिया हेट्ठिमतलेन। एकट्ठाने ठिताय कुम्भिया ठाना चावनं छहि आकारेहि वेदितब्बन्ति सम्बन्धो। एकट्ठानेति च सङ्खलिकबद्धभावेन एकस्मिं पतिट्ठितोकासट्ठानेति अत्थो। खाणुकं केसग्गमत्तम्पि ठाना चावेतीति खाणुकं अत्तनो पतिट्ठितट्ठानतो पञ्चहि आकारेहि ठाना चावेति। छिन्नमत्ते पाराजिकन्ति अवस्सं चे पतति, छिन्नमत्ते पाराजिकं। परिच्छेदोति पञ्चमासकादिगरुभावपरिच्छेदो। अपब्यूहन्तोति ठितट्ठानतो अपनयनवसेन वियूहन्तो रासिं करोन्तो। एवं कत्वाति भाजनमुखवट्टिया कुम्भिगतेन भाजनगतस्स एकाबद्धभावं वियोजेत्वाति अत्थो। उपड्ढकुम्भीयन्ति उपड्ढपुण्णाय कुम्भिया। विनयधम्मताति अधिककारणालाभे विनयविनिच्छयधम्मताति अधिप्पायो। न केवलञ्चेत्थ गरुकताव, सुत्तानुगमनम्पि अत्थीति दस्सेन्तो अपिचातिआदिमाह। कण्ठेन पन परिच्छिन्नकालेति मुखगतं अज्झोहटकालेति अत्थो। अज्झोहरणमेव हेत्थ परिच्छिन्दनं, न कण्ठपिदहनं। चिक्कनन्ति थद्धं, बहलं घनन्ति अत्थो।
Tatthevāti mukhavaṭṭiyameva. Bundenāti kumbhiyā heṭṭhimatalena. Ekaṭṭhāne ṭhitāya kumbhiyā ṭhānā cāvanaṃ chahi ākārehi veditabbanti sambandho. Ekaṭṭhāneti ca saṅkhalikabaddhabhāvena ekasmiṃ patiṭṭhitokāsaṭṭhāneti attho. Khāṇukaṃ kesaggamattampi ṭhānā cāvetīti khāṇukaṃ attano patiṭṭhitaṭṭhānato pañcahi ākārehi ṭhānā cāveti. Chinnamatte pārājikanti avassaṃ ce patati, chinnamatte pārājikaṃ. Paricchedoti pañcamāsakādigarubhāvaparicchedo. Apabyūhantoti ṭhitaṭṭhānato apanayanavasena viyūhanto rāsiṃ karonto. Evaṃ katvāti bhājanamukhavaṭṭiyā kumbhigatena bhājanagatassa ekābaddhabhāvaṃ viyojetvāti attho. Upaḍḍhakumbhīyanti upaḍḍhapuṇṇāya kumbhiyā. Vinayadhammatāti adhikakāraṇālābhe vinayavinicchayadhammatāti adhippāyo. Na kevalañcettha garukatāva, suttānugamanampi atthīti dassento apicātiādimāha. Kaṇṭhena pana paricchinnakāleti mukhagataṃ ajjhohaṭakāleti attho. Ajjhoharaṇameva hettha paricchindanaṃ, na kaṇṭhapidahanaṃ. Cikkananti thaddhaṃ, bahalaṃ ghananti attho.
योपि थेय्यचित्तेन परस्स कुम्भिया पादग्घनकं सप्पिं वा तेलं वा अवस्सं पिवनकं यं किञ्चि दुकूलसाटकं वा चम्मखण्डादीनं वा अञ्ञतरं पक्खिपति, हत्थतो मुत्तमत्ते पाराजिकन्ति एत्थ अवहारो वीमंसितब्बो। यदि च दुकूलादीसु सप्पितेलानं पविसनं सन्धाय पाराजिकं भवेय्य, तत्थ पविट्ठतेलादिनो कुम्भिगतेन एकाबद्धताय न ताव अवहारो भाजनन्तरं पवेसेत्वा गहणकाले विय। तथा हि वुत्तं – ‘‘भाजनं पन निमुज्जापेत्वा गण्हन्तस्स याव एकाबद्धं होति, ताव रक्खती’’तिआदि। अथ तेलादिविनासेन पाराजिकं भवेय्य, तदापि तिणज्झापनादीसु विय अवहारो नत्थि, दुक्कटेन सद्धिं भण्डदेय्यमेव होति, तथा च पादग्घनकं तेलादिं पीतं दुकूलादिं उद्धरन्तस्सापि पाराजिकं न सिया तत्थ पविट्ठस्स तेलादिनो विनट्ठट्ठेन गहणक्खणे अविज्जमानत्ता, विज्जमानत्तेन च उद्धारेयेव पाराजिकं वत्तब्बं, न हत्थतो मुत्तमत्तेति। सब्बअट्ठकथासु च दुकूलादीनं पक्खिपने हत्थतो मुत्तमत्ते पाराजिकस्स वुत्तत्ता न तं पटिक्खिपितुं सक्का। अट्ठकथाप्पमाणेन पनेतं गहेतब्बं, युत्ति पनेत्थ पण्डितेहि पुब्बापरं संसन्दित्वा उद्धारेतब्बा।
Yopi theyyacittena parassa kumbhiyā pādagghanakaṃ sappiṃ vā telaṃ vā avassaṃ pivanakaṃ yaṃ kiñci dukūlasāṭakaṃ vā cammakhaṇḍādīnaṃ vā aññataraṃ pakkhipati, hatthato muttamatte pārājikanti ettha avahāro vīmaṃsitabbo. Yadi ca dukūlādīsu sappitelānaṃ pavisanaṃ sandhāya pārājikaṃ bhaveyya, tattha paviṭṭhatelādino kumbhigatena ekābaddhatāya na tāva avahāro bhājanantaraṃ pavesetvā gahaṇakāle viya. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘bhājanaṃ pana nimujjāpetvā gaṇhantassa yāva ekābaddhaṃ hoti, tāva rakkhatī’’tiādi. Atha telādivināsena pārājikaṃ bhaveyya, tadāpi tiṇajjhāpanādīsu viya avahāro natthi, dukkaṭena saddhiṃ bhaṇḍadeyyameva hoti, tathā ca pādagghanakaṃ telādiṃ pītaṃ dukūlādiṃ uddharantassāpi pārājikaṃ na siyā tattha paviṭṭhassa telādino vinaṭṭhaṭṭhena gahaṇakkhaṇe avijjamānattā, vijjamānattena ca uddhāreyeva pārājikaṃ vattabbaṃ, na hatthato muttamatteti. Sabbaaṭṭhakathāsu ca dukūlādīnaṃ pakkhipane hatthato muttamatte pārājikassa vuttattā na taṃ paṭikkhipituṃ sakkā. Aṭṭhakathāppamāṇena panetaṃ gahetabbaṃ, yutti panettha paṇḍitehi pubbāparaṃ saṃsanditvā uddhāretabbā.
पलिबुज्झिस्सतीति निवारेस्सति। वुत्तनयेन पाराजिकन्ति हत्थतो मुत्तमत्तेयेव पाराजिकं। नेव अवहारो, न गीवाति अत्तनो भाजनत्ता वुत्तं, अनापत्तिमत्तमेव वुत्तं, न पन एवं विचारितन्ति अधिप्पायो। बहिगतं नाम होतीति ततो पट्ठाय तेलस्स अट्ठानतो अधोमुखभावतो च बहिगतं नाम होति। अन्तो पट्ठाय छिद्दे करियमाने तेलस्स निक्खमित्वा गतगतट्ठानं भाजनसङ्ख्यमेव गच्छतीति आह ‘‘बाहिरन्ततो पादग्घनके गळिते पाराजिक’’न्ति। यथा तथा वा कतस्साति बाहिरन्ततो वा अब्भन्तरन्ततो वा पट्ठाय कतस्स। मज्झे ठपेत्वा कतछिद्देति मज्झे थोकं कपालं ठपेत्वा पच्छा तं छिन्दन्तेन कतछिद्दे।
Palibujjhissatīti nivāressati. Vuttanayena pārājikanti hatthato muttamatteyeva pārājikaṃ. Neva avahāro, na gīvāti attano bhājanattā vuttaṃ, anāpattimattameva vuttaṃ, na pana evaṃ vicāritanti adhippāyo. Bahigataṃ nāma hotīti tato paṭṭhāya telassa aṭṭhānato adhomukhabhāvato ca bahigataṃ nāma hoti. Anto paṭṭhāya chidde kariyamāne telassa nikkhamitvā gatagataṭṭhānaṃ bhājanasaṅkhyameva gacchatīti āha ‘‘bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājika’’nti. Yathā tathā vā katassāti bāhirantato vā abbhantarantato vā paṭṭhāya katassa. Majjhe ṭhapetvā katachiddeti majjhe thokaṃ kapālaṃ ṭhapetvā pacchā taṃ chindantena katachidde.
पत्थीनस्स खादनं इतरस्स पानञ्च सप्पिआदीनं परिभोगोति आह ‘‘अखादितब्बं वा अपातब्बं वा करोती’’ति। कस्मा पनेत्थ दुक्कटं वुत्तन्ति आह ‘‘ठानाचावनस्स नत्थिताय दुक्कट’’न्ति। पुरिमद्वयन्ति भेदनं छड्डनञ्च। कुम्भिजज्जरकरणेनाति पुण्णकुम्भिया जज्जरकरणेन। मातिकाउजुकरणेनाति उदकपुण्णाय मातिकाय उजुकरणेन। एकलक्खणन्ति भेदनं कुम्भिया जज्जरकरणेन, छड्डनं मातिकाय उजुकरणेन च सद्धिं एकसभावं। पच्छिमं पन द्वयन्ति झापनं अपरिभोगकरणञ्च। एत्थ एवं विनिच्छयं वदन्तीति एतस्मिं महाअट्ठकथायं वुत्ते अत्थे एके आचरिया एवं विनिच्छयं वदन्ति। पच्छिमद्वयं सन्धाय वुत्तन्ति एत्थ पुरिमपदद्वये विनिच्छयो हेट्ठा वुत्तानुसारेन सक्का विञ्ञातुन्ति तत्थ किञ्चि अवत्वा पच्छिमपदद्वयं सन्धाय ‘‘ठानाचावनस्स नत्थिताय दुक्कट’’न्ति इदं वुत्तन्ति अधिप्पायो । थेय्यचित्तेनाति अत्तनो वा परस्स वा कातुकामतावसेन उप्पन्नथेय्यचित्तेन। विनासेतुकामतायाति हत्थपादादीनि छिन्दन्तो विय केवलं विनासेतुकामताय। वुत्तनयेन भिन्दन्तस्स वा छड्डेन्तस्स वाति मुग्गरेन पोथेत्वा भिन्दन्तस्स वा उदकं वा वालिकं वा आकिरित्वा उत्तरापेन्तस्स वाति अत्थो। अयुत्तन्ति चेति पाळियं पुरिमद्वयेपि दुक्कटस्सेव वुत्तत्ता ‘‘पुरिमद्वये पाराजिक’’न्ति इदं अयुत्तन्ति यदि तुम्हाकं सियाति अत्थो। नाति अयुत्तभावं निसेधेत्वा तत्थ कारणमाह ‘‘अञ्ञथा गहेतब्बत्थतो’’ति।
Patthīnassa khādanaṃ itarassa pānañca sappiādīnaṃ paribhogoti āha ‘‘akhāditabbaṃ vā apātabbaṃ vā karotī’’ti. Kasmā panettha dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭa’’nti. Purimadvayanti bhedanaṃ chaḍḍanañca. Kumbhijajjarakaraṇenāti puṇṇakumbhiyā jajjarakaraṇena. Mātikāujukaraṇenāti udakapuṇṇāya mātikāya ujukaraṇena. Ekalakkhaṇanti bhedanaṃ kumbhiyā jajjarakaraṇena, chaḍḍanaṃ mātikāya ujukaraṇena ca saddhiṃ ekasabhāvaṃ. Pacchimaṃ pana dvayanti jhāpanaṃ aparibhogakaraṇañca. Ettha evaṃ vinicchayaṃ vadantīti etasmiṃ mahāaṭṭhakathāyaṃ vutte atthe eke ācariyā evaṃ vinicchayaṃ vadanti. Pacchimadvayaṃ sandhāya vuttanti ettha purimapadadvaye vinicchayo heṭṭhā vuttānusārena sakkā viññātunti tattha kiñci avatvā pacchimapadadvayaṃ sandhāya ‘‘ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭa’’nti idaṃ vuttanti adhippāyo . Theyyacittenāti attano vā parassa vā kātukāmatāvasena uppannatheyyacittena. Vināsetukāmatāyāti hatthapādādīni chindanto viya kevalaṃ vināsetukāmatāya. Vuttanayena bhindantassa vā chaḍḍentassa vāti muggarena pothetvā bhindantassa vā udakaṃ vā vālikaṃ vā ākiritvā uttarāpentassa vāti attho. Ayuttanti ceti pāḷiyaṃ purimadvayepi dukkaṭasseva vuttattā ‘‘purimadvaye pārājika’’nti idaṃ ayuttanti yadi tumhākaṃ siyāti attho. Nāti ayuttabhāvaṃ nisedhetvā tattha kāraṇamāha ‘‘aññathā gahetabbatthato’’ti.
एवमेके वदन्तीति हेट्ठा वुत्तस्स अत्थनयस्स अत्तना अनभिमतभावं दस्सेत्वा सयं अञ्ञथापि पाळिं अट्ठकथञ्च संसन्दित्वा अत्थं दस्सेतुकामो अयं पनेत्थ सारोतिआदिमाह। अचावेतुकामोवाति थेय्यचित्तेन ठाना अचावेतुकामोव। अछड्डेतुकामोयेवाति एत्थापि थेय्यचित्तेनाति सम्बन्धितब्बं। इदञ्हि थेय्यचित्तपक्खं सन्धाय वुत्तं नासेतुकामतापक्खस्स वक्खमानत्ता। तेनेवाह नासेतुकामतापक्खे पनातिआदि। इतरथापि युज्जतीति थेय्यचित्ताभावा ठाना चावेतुकामस्सापि दुक्कटं युज्जतीति वुत्तं होति।
Evameke vadantīti heṭṭhā vuttassa atthanayassa attanā anabhimatabhāvaṃ dassetvā sayaṃ aññathāpi pāḷiṃ aṭṭhakathañca saṃsanditvā atthaṃ dassetukāmo ayaṃ panettha sārotiādimāha. Acāvetukāmovāti theyyacittena ṭhānā acāvetukāmova. Achaḍḍetukāmoyevāti etthāpi theyyacittenāti sambandhitabbaṃ. Idañhi theyyacittapakkhaṃ sandhāya vuttaṃ nāsetukāmatāpakkhassa vakkhamānattā. Tenevāha nāsetukāmatāpakkhe panātiādi. Itarathāpi yujjatīti theyyacittābhāvā ṭhānā cāvetukāmassāpi dukkaṭaṃ yujjatīti vuttaṃ hoti.
भूमट्ठकथावण्णनानयो निट्ठितो।
Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / भूमट्ठकथावण्णना • Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / भूमट्ठकथादिवण्णना • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
