Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya

    10. භූමිචාලසුත්‌තං

    10. Bhūmicālasuttaṃ

    70. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. වෙසාලියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘ගණ්‌හාහි, ආනන්‌ද, නිසීදනං. යෙන චාපාලං චෙතියං 1 තෙනුපසඞ්‌කමිස්‌සාම දිවාවිහාරායා’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පටිස්‌සුත්‌වා නිසීදනං ආදාය භගවන්‌තං පිට්‌ඨිතො පිට්‌ඨිතො අනුබන්‌ධි.

    70. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaṇhāhi, ānanda, nisīdanaṃ. Yena cāpālaṃ cetiyaṃ 2 tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.

    අථ ඛො භගවා යෙන චාපාලං චෙතියං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්‌ජ ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘රමණීයා , ආනන්‌ද, වෙසාලී, රමණීයං උදෙනං චෙතියං, රමණීයං ගොතමකං චෙතියං, රමණීයං සත්‌තම්‌බං චෙතියං, රමණීයං බහුපුත්‌තකං චෙතියං; රමණීයං සාරන්‌දදං චෙතියං, රමණීයං චාපාලං චෙතියං. යස්‌ස කස්‌සචි , ආනන්‌ද, චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා, ආකඞ්‌ඛමානො සො, ආනන්‌ද, කප්‌පං වා තිට්‌ඨෙය්‍ය කප්‌පාවසෙසං වා. තථාගතස්‌ස ඛො, ආනන්‌ද, චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා. ආකඞ්‌ඛමානො, ආනන්‌ද, තථාගතො කප්‌පං වා තිට්‌ඨෙය්‍ය කප්‌පාවසෙසං වා’’ති. එවම්‌පි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතා ඔළාරිකෙ නිමිත්‌තෙ කයිරමානෙ ඔළාරිකෙ ඔභාසෙ කයිරමානෙ නාසක්‌ඛි පටිවිජ්‌ඣිතුං; න භගවන්‌තං යාචි – ‘‘තිට්‌ඨතු, භන්‌තෙ, භගවා කප්‌පං, තිට්‌ඨතු සුගතො කප්‌පං බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’’න්‌ති, යථා තං මාරෙන පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තො.

    Atha kho bhagavā yena cāpālaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ramaṇīyā , ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtakaṃ cetiyaṃ; ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci , ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda, kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto.

    දුතියම්‌පි ඛො භගවා…පෙ.… තතියම්‌පි ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘රමණීයා, ආනන්‌ද, වෙසාලී, රමණීයං උදෙනං චෙතියං, රමණීයං ගොතමකං චෙතියං, රමණීයං සත්‌තම්‌බං චෙතියං, රමණීයං බහුපුත්‌තකං චෙතියං, රමණීයං සාරන්‌දදං චෙතියං, රමණීයං චාපාලං චෙතියං. යස්‌ස කස්‌සචි, ආනන්‌ද, චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා, ආකඞ්‌ඛමානො සො, ආනන්‌ද, කප්‌පං වා තිට්‌ඨෙය්‍ය කප්‌පාවසෙසං වා. තථාගතස්‌ස ඛො, ආනන්‌ද, චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා භාවිතා…පෙ.… ආකඞ්‌ඛමානො, ආනන්‌ද, තථාගතො කප්‌පං වා තිට්‌ඨෙය්‍ය කප්‌පාවසෙසං වා’’ති. එවම්‌පි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතා ඔළාරිකෙ නිමිත්‌තෙ කයිරමානෙ ඔළාරිකෙ ඔභාසෙ කයිරමානෙ නාසක්‌ඛි පටිවිජ්‌ඣිතුං; න භගවන්‌තං යාචි – ‘‘තිට්‌ඨතු, භන්‌තෙ, භගවා කප්‌පං, තිට්‌ඨතු සුගතො කප්‌පං බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’’න්‌ති, යථා තං මාරෙන පරියුට්‌ඨිතචිත්‌තො.

    Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda, kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā…pe… ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto.

    අථ ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘ගච්‌ඡ ත්‌වං 3, ආනන්‌ද, යස්‌ස දානි කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා භගවතො අවිදූරෙ අඤ්‌ඤතරස්‌මිං රුක්‌ඛමූලෙ නිසීදි. අථ ඛො මාරො පාපිමා අචිරපක්‌කන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තෙ ආනන්‌දෙ භගවන්‌තං එතදවොච –

    Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ 4, ānanda, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā bhagavato avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Atha kho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘පරිනිබ්‌බාතු දානි, භන්‌තෙ, භගවා, පරිනිබ්‌බාතු සුගතො. පරිනිබ්‌බානකාලො දානි, භන්‌තෙ , භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්‌තෙ, භගවතා වාචා – ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්‌බායිස්‌සාමි යාව මෙ භික්‌ඛූ න සාවකා භවිස්‌සන්‌ති වියත්‌තා විනීතා විසාරදා පත්‌තයොගක්‌ඛෙමා 5 බහුස්‌සුතා ධම්‌මධරා ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නා සාමීචිප්‌පටිපන්‌නා අනුධම්‌මචාරිනො, සකං ආචරියකං උග්‌ගහෙත්‌වා ආචික්‌ඛිස්‌සන්‌ති දෙසෙස්‌සන්‌ති පඤ්‌ඤපෙස්‌සන්‌ති පට්‌ඨපෙස්‌සන්‌ති විවරිස්‌සන්‌ති විභජිස්‌සන්‌ති උත්‌තානීකරිස්‌සන්‌ති උප්‌පන්‌නං පරප්‌පවාදං සහධම්‌මෙන සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා සප්‌පාටිහාරියං ධම්‌මං දෙසෙස්‌සන්‌තී’ති. එතරහි, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූ භගවතො සාවකා වියත්‌තා විනීතා විසාරදා පත්‌තයොගක්‌ඛෙමා බහුස්‌සුතා ධම්‌මධරා ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නා සාමීචිප්‌පටිපන්‌නා අනුධම්‌මචාරිනො, සකං ආචරියකං උග්‌ගහෙත්‌වා ආචික්‌ඛන්‌ති දෙසෙන්‌ති පඤ්‌ඤපෙන්‌ති පට්‌ඨපෙන්‌ති විවරන්‌ති විභජන්‌ති උත්‌තානීකරොන්‌ති උප්‌පන්‌නං පරප්‌පවාදං සහධම්‌මෙන සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා සප්‌පාටිහාරියං ධම්‌මං දෙසෙන්‌ති.

    ‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato. Parinibbānakālo dāni, bhante , bhagavato. Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā 6 bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti. Etarahi, bhante, bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti.

    ‘‘පරිනිබ්‌බාතු දානි, භන්‌තෙ, භගවා, පරිනිබ්‌බාතු සුගතො. පරිනිබ්‌බානකාලො දානි, භන්‌තෙ, භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්‌තෙ, භගවතා වාචා – ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්‌බායිස්‌සාමි යාව මෙ භික්‌ඛුනියො න සාවිකා භවිස්‌සන්‌ති…පෙ.… යාව මෙ උපාසකා න සාවකා භවිස්‌සන්‌ති…පෙ.… යාව මෙ උපාසිකා න සාවිකා භවිස්‌සන්‌ති වියත්‌තා විනීතා විසාරදා පත්‌තයොගක්‌ඛෙමා බහුස්‌සුතා ධම්‌මධරා ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නා සාමීචිප්‌පටිපන්‌නා අනුධම්‌මචාරිනියො, සකං ආචරියකං උග්‌ගහෙත්‌වා ආචික්‌ඛිස්‌සන්‌ති දෙසෙස්‌සන්‌ති පඤ්‌ඤපෙස්‌සන්‌ති පට්‌ඨපෙස්‌සන්‌ති විවරිස්‌සන්‌ති විභජිස්‌සන්‌ති උත්‌තානීකරිස්‌සන්‌ති, උප්‌පන්‌නං පරප්‌පවාදං සහධම්‌මෙන සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා සප්‌පාටිහාරියං ධම්‌මං දෙසෙස්‌සන්‌තී’ති. එතරහි, භන්‌තෙ, උපාසිකා භගවතො සාවිකා වියත්‌තා විනීතා විසාරදා පත්‌තයොගක්‌ඛෙමා බහුස්‌සුතා ධම්‌මධරා ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නා සාමීචිප්‌පටිපන්‌නා අනුධම්‌මචාරිනියො, සකං ආචරියකං උග්‌ගහෙත්‌වා ආචික්‌ඛන්‌ති දෙසෙන්‌ති පඤ්‌ඤපෙන්‌ති පට්‌ඨපෙන්‌ති විවරන්‌ති විභජන්‌ති උත්‌තානීකරොන්‌ති, උප්‌පන්‌නං පරප්‌පවාදං සහධම්‌මෙන සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා සප්‌පාටිහාරියං ධම්‌මං දෙසෙන්‌ති.

    ‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato. Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato. Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti…pe… yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti…pe… yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti. Etarahi, bhante, upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti.

    ‘‘පරිනිබ්‌බාතු දානි, භන්‌තෙ, භගවා, පරිනිබ්‌බාතු සුගතො. පරිනිබ්‌බානකාලො දානි, භන්‌තෙ, භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්‌තෙ, භගවතා වාචා – ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්‌බායිස්‌සාමි යාව මෙ ඉදං බ්‍රහ්‌මචරියං න ඉද්‌ධඤ්‌චෙව භවිස්‌සති ඵීතඤ්‌ච විත්‌ථාරිකං බාහුජඤ්‌ඤං පුථුභූතං, යාව දෙවමනුස්‌සෙහි සුප්‌පකාසිත’න්‌ති. එතරහි, භන්‌තෙ, භගවතො බ්‍රහ්‌මචරියං ඉද්‌ධඤ්‌චෙව ඵීතඤ්‌ච විත්‌ථාරිකං බාහුජඤ්‌ඤං පුථුභූතං, යාව දෙවමනුස්‌සෙහි සුප්‌පකාසිතං.

    ‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato. Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato. Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsita’nti. Etarahi, bhante, bhagavato brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsitaṃ.

    ‘‘පරිනිබ්‌බාතු දානි, භන්‌තෙ, භගවා, පරිනිබ්‌බාතු සුගතො. පරිනිබ්‌බානකාලො දානි, භන්‌තෙ, භගවතො’’ති. ‘‘අප්‌පොස්‌සුක්‌කො ත්‌වං, පාපිම, හොහි. නචිරං තථාගතස්‌ස පරිනිබ්‌බානං භවිස්‌සති. ඉතො තිණ්‌ණං මාසානං අච්‌චයෙන තථාගතො පරිනිබ්‌බායිස්‌සතී’’ති.

    ‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato. Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato’’ti. ‘‘Appossukko tvaṃ, pāpima, hohi. Naciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’’ti.

    අථ ඛො භගවා චාපාලෙ චෙතියෙ සතො සම්‌පජානො ආයුසඞ්‌ඛාරං ඔස්‌සජි. ඔස්‌සට්‌ඨෙ ච භගවතා ආයුසඞ්‌ඛාරෙ මහාභූමිචාලො අහොසි භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්‌දුභියො ච ඵලිංසු. අථ ඛො භගවා එතමත්‌ථං විදිත්‌වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

    Atha kho bhagavā cāpāle cetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossaji. Ossaṭṭhe ca bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhūmicālo ahosi bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘තුලමතුලඤ්‌ච සම්‌භවං, භවසඞ්‌ඛාරමවස්‌සජි මුනි;

    ‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;

    අජ්‌ඣත්‌තරතො සමාහිතො, අභින්‌දි කවචමිවත්‌තසම්‌භව’’න්‌ති.

    Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhava’’nti.

    අථ ඛො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස එතදහොසි – ‘‘මහා වතායං භූමිචාලො; සුමහා වතායං භූමිචාලො භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්‌දුභියො ච ඵලිංසු. කො නු ඛො හෙතු, කො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවායා’’ති?

    Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘mahā vatāyaṃ bhūmicālo; sumahā vatāyaṃ bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu. Ko nu kho hetu, ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?

    අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මහා වතායං, භන්‌තෙ, භූමිචාලො ; සුමහා වතායං, භන්‌තෙ, භූමිචාලො භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්‌දුභියො ච ඵලිංසු. කො නු ඛො, භන්‌තෙ, හෙතු, කො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවායා’’ති?

    Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mahā vatāyaṃ, bhante, bhūmicālo ; sumahā vatāyaṃ, bhante, bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu. Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?

    ‘‘අට්‌ඨිමෙ, ආනන්‌ද, හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය. කතමෙ අට්‌ඨ? අයං, ආනන්‌ද, මහාපථවී උදකෙ පතිට්‌ඨිතා; උදකං වාතෙ පතිට්‌ඨිතං; වාතො ආකාසට්‌ඨො හොති. සො, ආනන්‌ද, සමයො යං මහාවාතා වායන්‌ති; මහාවාතා වායන්‌තා උදකං කම්‌පෙන්‌ති; උදකං කම්‌පිතං පථවිං කම්‌පෙති. අයං, ආනන්‌ද, පඨමො හෙතු, පඨමො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Aṭṭhime, ānanda, hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Katame aṭṭha? Ayaṃ, ānanda, mahāpathavī udake patiṭṭhitā; udakaṃ vāte patiṭṭhitaṃ; vāto ākāsaṭṭho hoti. So, ānanda, samayo yaṃ mahāvātā vāyanti; mahāvātā vāyantā udakaṃ kampenti; udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti. Ayaṃ, ānanda, paṭhamo hetu, paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ඉද්‌ධිමා චෙතොවසිප්‌පත්‌තො දෙවතා වා මහිද්‌ධිකා මහානුභාවා. තස්‌ස පරිත්‌තා පථවීසඤ්‌ඤා භාවිතා හොති, අප්‌පමාණා ආපොසඤ්‌ඤා. සො ඉමං පථවිං කම්‌පෙති සඞ්‌කම්‌පෙති සම්‌පකම්‌පෙති සම්‌පවෙධෙති. අයං, ආනන්‌ද, දුතියො හෙතු, දුතියො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto devatā vā mahiddhikā mahānubhāvā. Tassa parittā pathavīsaññā bhāvitā hoti, appamāṇā āposaññā. So imaṃ pathaviṃ kampeti saṅkampeti sampakampeti sampavedheti. Ayaṃ, ānanda, dutiyo hetu, dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා බොධිසත්‌තො තුසිතා කායා චවිත්‌වා සතො සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිං ඔක්‌කමති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, තතියො හෙතු; තතියො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, tatiyo hetu; tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා බොධිසත්‌තො සතො සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මා නික්‌ඛමති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, චතුත්‌ථො හෙතු, චතුත්‌ථො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto sato sampajāno mātukucchismā nikkhamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, catuttho hetu, catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා තථාගතො අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, පඤ්‌චමො හෙතු, පඤ්‌චමො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, pañcamo hetu, pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා තථාගතො අනුත්‌තරං ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, ඡට්‌ඨො හෙතු, ඡට්‌ඨො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, chaṭṭho hetu, chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා තථාගතො සතො සම්‌පජානො ආයුසඞ්‌ඛාරං ඔස්‌සජ්‌ජති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, සත්‌තමො හෙතු, සත්‌තමො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, sattamo hetu, sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

    ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, යදා තථාගතො අනුපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා පරිනිබ්‌බායති, තදායං පථවී කම්‌පති සඞ්‌කම්‌පති සම්‌පකම්‌පති සම්‌පවෙධති. අයං, ආනන්‌ද, අට්‌ඨමො හෙතු, අට්‌ඨමො පච්‌චයො මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවාය. ඉමෙ ඛො, ආනන්‌ද, අට්‌ඨ හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා මහතො භූමිචාලස්‌ස පාතුභාවායා’’ති. දසමං.

    ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ, ānanda, aṭṭhamo hetu, aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Ime kho, ānanda, aṭṭha hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti. Dasamaṃ.

    භූමිචාලවග්‌ගො දුතියො.

    Bhūmicālavaggo dutiyo.

    තස්‌සුද්‌දානං –

    Tassuddānaṃ –

    ඉච්‌ඡා අලඤ්‌ච සංඛිත්‌තං, ගයා අභිභුනා සහ;

    Icchā alañca saṃkhittaṃ, gayā abhibhunā saha;

    විමොක්‌ඛො ද්‌වෙ ච වොහාරා, පරිසා භූමිචාලෙනාති.

    Vimokkho dve ca vohārā, parisā bhūmicālenāti.







    Footnotes:
    1. පාවාලචෙතියං (ස්‍යා.), චාපාලචෙතියං (පී. ක.)
    2. pāvālacetiyaṃ (syā.), cāpālacetiyaṃ (pī. ka.)
    3. ගච්‌ඡ ඛො ත්‌වං (සං. නි. 5.822) උදා. 51 පස්‌සිතබ්‌බං
    4. gaccha kho tvaṃ (saṃ. ni. 5.822) udā. 51 passitabbaṃ
    5. ඉදං පදං දී. නි. 2.168 ච සං. නි. 5.822 ච න දිස්‌සති
    6. idaṃ padaṃ dī. ni. 2.168 ca saṃ. ni. 5.822 ca na dissati



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. භූමිචාලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 10. භූමිචාලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact