| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
១០. ភូមិចាលសុត្តវណ្ណនា
10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā
៧០. ទសមេ និសីទនន្តិ ឥធ ចម្មខណ្ឌំ អធិប្បេតំ។ ឧទេនំ ចេតិយន្តិ ឧទេនយក្ខស្ស វសនដ្ឋានេ កតវិហារោ វុច្ចតិ។ គោតមកាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ភាវិតាតិ វឌ្ឍិតា។ ពហុលីកតាតិ បុនប្បុនំ កតា។ យានីកតាតិ យុត្តយានំ វិយ កតា។ វត្ថុកតាតិ បតិដ្ឋានដ្ឋេន វត្ថុ វិយ កតា។ អនុដ្ឋិតាតិ អធិដ្ឋិតា។ បរិចិតាតិ សមន្តតោ ចិតា សុវឌ្ឍិតា។ សុសមារទ្ធាតិ សុដ្ឋុ សមារទ្ធា។
70. Dasame nisīdananti idha cammakhaṇḍaṃ adhippetaṃ. Udenaṃ cetiyanti udenayakkhassa vasanaṭṭhāne katavihāro vuccati. Gotamakādīsupi eseva nayo. Bhāvitāti vaḍḍhitā. Bahulīkatāti punappunaṃ katā. Yānīkatāti yuttayānaṃ viya katā. Vatthukatāti patiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katā. Anuṭṭhitāti adhiṭṭhitā. Paricitāti samantato citā suvaḍḍhitā. Susamāraddhāti suṭṭhu samāraddhā.
ឥតិ អនិយមេន កថេត្វា បុន និយមេត្វា ទស្សេន្តោ តថាគតស្ស ខោតិអាទិមាហ។ ឯត្ថ កប្បន្តិ អាយុកប្បំ។ តស្មិំ តស្មិំ កាលេ យំ មនុស្សានំ អាយុប្បមាណំ, តំ បរិបុណ្ណំ ករោន្តោ តិដ្ឋេយ្យ។ កប្បាវសេសំ វាតិ ‘‘អប្បំ វា ភិយ្យោ’’តិ វុត្តវស្សសតតោ អតិរេកំ វា។ មហាសីវត្ថេរោ បនាហ – ‘‘ពុទ្ធានំ អដ្ឋានេ គជ្ជិតំ នាម នត្ថិ, បុនប្បុនំ សមាបជ្ជិត្វា មរណន្តិកវេទនំ វិក្ខម្ភេន្តោ ភទ្ទកប្បមេវ តិដ្ឋេយ្យ។ កស្មា បន ន ឋិតោតិ? ឧបាទិន្នកសរីរំ នាម ខណ្ឌិច្ចាទីហិ អភិភុយ្យតិ, ពុទ្ធា ច ខណ្ឌិច្ចាទិភាវំ អប្បត្វា បញ្ចមេ អាយុកោដ្ឋាសេ ពហុជនស្ស បិយមនាបកាលេយេវ បរិនិព្ពាយន្តិ។ ពុទ្ធានុពុទ្ធេសុ ច មហាសាវកេសុ បរិនិព្ពុតេសុ ឯកកេនេវ ខាណុកេន វិយ ឋាតព្ពំ ហោតិ ទហរសាមណេរបរិវារេន វា, តតោ ‘អហោ ពុទ្ធានំ បរិសា’តិ ហីឡេតព្ពតំ អាបជ្ជេយ្យ។ តស្មា ន ឋិតោ’’តិ។ ឯវំ វុត្តេបិ យោ បន វុច្ចតិ ‘‘អាយុកប្បោ’’តិ, ឥទមេវ អដ្ឋកថាយ និយាមិតំ។
Iti aniyamena kathetvā puna niyametvā dassento tathāgatassa khotiādimāha. Ettha kappanti āyukappaṃ. Tasmiṃ tasmiṃ kāle yaṃ manussānaṃ āyuppamāṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ karonto tiṭṭheyya. Kappāvasesaṃ vāti ‘‘appaṃ vā bhiyyo’’ti vuttavassasatato atirekaṃ vā. Mahāsīvatthero panāha – ‘‘buddhānaṃ aṭṭhāne gajjitaṃ nāma natthi, punappunaṃ samāpajjitvā maraṇantikavedanaṃ vikkhambhento bhaddakappameva tiṭṭheyya. Kasmā pana na ṭhitoti? Upādinnakasarīraṃ nāma khaṇḍiccādīhi abhibhuyyati, buddhā ca khaṇḍiccādibhāvaṃ appatvā pañcame āyukoṭṭhāse bahujanassa piyamanāpakāleyeva parinibbāyanti. Buddhānubuddhesu ca mahāsāvakesu parinibbutesu ekakeneva khāṇukena viya ṭhātabbaṃ hoti daharasāmaṇeraparivārena vā, tato ‘aho buddhānaṃ parisā’ti hīḷetabbataṃ āpajjeyya. Tasmā na ṭhito’’ti. Evaṃ vuttepi yo pana vuccati ‘‘āyukappo’’ti, idameva aṭṭhakathāya niyāmitaṃ.
យថា តំ មារេន បរិយុដ្ឋិតចិត្តោតិ ឯត្ថ តន្តិ និបាតមត្តំ, យថា មារេន បរិយុដ្ឋិតចិត្តោ អជ្ឈោត្ថដចិត្តោ អញ្ញោបិ កោចិ បុថុជ្ជនោ បដិវិជ្ឈិតុំ ន សក្កុណេយ្យ, ឯវមេវ នាសក្ខិ បដិវិជ្ឈិតុន្តិ អត្ថោ។ មារោ ហិ យស្ស សព្ពេន សព្ពំ ទ្វាទស វិបល្លាសា អប្បហីនា, តស្ស ចិត្តំ បរិយុដ្ឋាតិ។ ថេរស្ស ច ចត្តារោ វិបល្លាសា អប្បហីនា, តេនស្ស មារោ ចិត្តំ បរិយុដ្ឋាសិ។ សោ បន ចិត្តបរិយុដ្ឋានំ ករោន្តោ កិំ ករោតីតិ? ភេរវំ រូបារម្មណំ វា ទស្សេតិ, សទ្ទារម្មណំ វា សាវេតិ។ តតោ សត្តា តំ ទិស្វា វា សុត្វា វា សតិំ វិស្សជ្ជេត្វា វិវដមុខា ហោន្តិ, តេសំ មុខេន ហត្ថំ បវេសេត្វា ហទយំ មទ្ទតិ, តតោ វិសញ្ញាវ ហុត្វា តិដ្ឋន្តិ។ ថេរស្ស បនេស មុខេ ហត្ថំ បវេសេតុំ កិំ សក្ខិស្សតិ, ភេរវារម្មណំ បន ទស្សេសិ។ តំ ទិស្វា ថេរោ និមិត្តោភាសំ នប្បដិវិជ្ឈិ។ ភគវា ជានន្តោយេវ កិមត្ថំ យាវ តតិយំ អាមន្តេសីតិ? បរតោ ‘‘តិដ្ឋតុ, ភន្តេ ភគវា’’តិ យាចិតេ ‘‘តុយ្ហេវេតំ ទុក្កដំ, តុយ្ហេវេតំ អបរទ្ធ’’ន្តិ ទោសារោបនេន សោ កតនុករណត្ថំ។
Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittoti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā mārena pariyuṭṭhitacitto ajjhotthaṭacitto aññopi koci puthujjano paṭivijjhituṃ na sakkuṇeyya, evameva nāsakkhi paṭivijjhitunti attho. Māro hi yassa sabbena sabbaṃ dvādasa vipallāsā appahīnā, tassa cittaṃ pariyuṭṭhāti. Therassa ca cattāro vipallāsā appahīnā, tenassa māro cittaṃ pariyuṭṭhāsi. So pana cittapariyuṭṭhānaṃ karonto kiṃ karotīti? Bheravaṃ rūpārammaṇaṃ vā dasseti, saddārammaṇaṃ vā sāveti. Tato sattā taṃ disvā vā sutvā vā satiṃ vissajjetvā vivaṭamukhā honti, tesaṃ mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayaṃ maddati, tato visaññāva hutvā tiṭṭhanti. Therassa panesa mukhe hatthaṃ pavesetuṃ kiṃ sakkhissati, bheravārammaṇaṃ pana dassesi. Taṃ disvā thero nimittobhāsaṃ nappaṭivijjhi. Bhagavā jānantoyeva kimatthaṃ yāva tatiyaṃ āmantesīti? Parato ‘‘tiṭṭhatu, bhante bhagavā’’ti yācite ‘‘tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddha’’nti dosāropanena so katanukaraṇatthaṃ.
មារោ បាបិមាតិ ឯត្ថ សត្តេ អនត្ថេ និយោជេន្តោ មារេតីតិ មារោ។ បាបិមាតិ តស្សេវ វេវចនំ ។ សោ ហិ បាបធម្មសមន្នាគតត្តា ‘‘បាបិមា’’តិ វុច្ចតិ។ កណ្ហោ, អន្តកោ, នមុចិ, បមត្តពន្ធូតិបិ តស្សេវ នាមានិ។ ភាសិតា ខោ បនេសាតិ អយញ្ហិ ភគវតោ សម្ពោធិបត្តិយា អដ្ឋមេ សត្តាហេ ពោធិមណ្ឌេយេវ អាគន្ត្វា ‘‘ភគវា យទត្ថំ តុម្ហេហិ បារមិយោ បូរិតា, សោ វោ អត្ថោ អនុប្បត្តោ, បដិវិទ្ធំ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ, កិំ តេ លោកវិចារណេនា’’តិ វត្វា យថា អជ្ជ, ឯវមេវ ‘‘បរិនិព្ពាតុ ទានិ, ភន្តេ ភគវា’’តិ យាចិ។ ភគវា ចស្ស ‘‘ន តាវាហ’’ន្តិអាទីនិ វត្វា បដិក្ខិបិ។ តំ សន្ធាយ – ‘‘ភាសិតា ខោ បនេសា, ភន្តេ’’តិអាទិមាហ។
Māro pāpimāti ettha satte anatthe niyojento māretīti māro. Pāpimāti tasseva vevacanaṃ . So hi pāpadhammasamannāgatattā ‘‘pāpimā’’ti vuccati. Kaṇho, antako, namuci, pamattabandhūtipi tasseva nāmāni. Bhāsitā kho panesāti ayañhi bhagavato sambodhipattiyā aṭṭhame sattāhe bodhimaṇḍeyeva āgantvā ‘‘bhagavā yadatthaṃ tumhehi pāramiyo pūritā, so vo attho anuppatto, paṭividdhaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, kiṃ te lokavicāraṇenā’’ti vatvā yathā ajja, evameva ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā’’ti yāci. Bhagavā cassa ‘‘na tāvāha’’ntiādīni vatvā paṭikkhipi. Taṃ sandhāya – ‘‘bhāsitā kho panesā, bhante’’tiādimāha.
តត្ថ វិយត្តាតិ មគ្គវសេន ព្យត្តា, តថេវ វិនីតា, តថា វិសារទា។ ពហុស្សុតាតិ តេបិដកវសេន ពហុ សុតំ ឯតេសន្តិ ពហុស្សុតា។ តមេវ ធម្មំ ធារេន្តីតិ ធម្មធរា។ អថ វា បរិយត្តិពហុស្សុតា ចេវ បដិវេធពហុស្សុតា ច។ បរិយត្តិបដិវេធធម្មានំយេវ ធារណតោ ធម្មធរាតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ ធម្មានុធម្មប្បដិបន្នាតិ អរិយធម្មស្ស អនុធម្មភូតំ វិបស្សនាធម្មំ បដិបន្នា។ សាមីចិប្បដិបន្នាតិ អនុច្ឆវិកបដិបទំ បដិបន្នា។ អនុធម្មចារិនោតិ អនុធម្មំ ចរណសីលា។ សកំ អាចរិយកន្តិ អត្តនោ អាចរិយវាទំ។ អាចិក្ខិស្សន្តីតិអាទីនិ សព្ពានិ អញ្ញមញ្ញវេវចនានិ។ សហធម្មេនាតិ សហេតុកេន សការណេន វចនេន។ សប្បាដិហារិយន្តិ យាវ និយ្យានិកំ កត្វា ធម្មំ ទេសេស្សន្តិ។
Tattha viyattāti maggavasena byattā, tatheva vinītā, tathā visāradā. Bahussutāti tepiṭakavasena bahu sutaṃ etesanti bahussutā. Tameva dhammaṃ dhārentīti dhammadharā. Atha vā pariyattibahussutā ceva paṭivedhabahussutā ca. Pariyattipaṭivedhadhammānaṃyeva dhāraṇato dhammadharāti evamettha attho daṭṭhabbo. Dhammānudhammappaṭipannāti ariyadhammassa anudhammabhūtaṃ vipassanādhammaṃ paṭipannā. Sāmīcippaṭipannāti anucchavikapaṭipadaṃ paṭipannā. Anudhammacārinoti anudhammaṃ caraṇasīlā. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyavādaṃ. Ācikkhissantītiādīni sabbāni aññamaññavevacanāni. Sahadhammenāti sahetukena sakāraṇena vacanena. Sappāṭihāriyanti yāva niyyānikaṃ katvā dhammaṃ desessanti.
ព្រហ្មចរិយន្តិ សិក្ខាត្តយសង្គហិតំ សកលំ សាសនព្រហ្មចរិយំ។ ឥទ្ធន្តិ សមិទ្ធំ ឈានស្សាទវសេន។ ផីតន្តិ វុទ្ធិបត្តំ សព្ពបាលិផុល្លំ វិយ អភិញ្ញាសម្បត្តិវសេន។ វិត្ថារិកន្តិ វិត្ថតំ តស្មិំ តស្មិំ ទិសាភាគេ បតិដ្ឋិតវសេន។ ពាហុជញ្ញន្តិ ពហូហិ ញាតំ បដិវិទ្ធំ មហាជនាភិសមយវសេន។ បុថុភូតន្តិ សព្ពាការេន បុថុលភាវប្បត្តំ។ កថំ? យាវ ទេវមនុស្សេហិ សុប្បកាសិតន្តិ, យត្តកា វិញ្ញុជាតិកា ទេវា ចេវ មនុស្សា ច អត្ថិ, សព្ពេហិ សុដ្ឋុ បកាសិតន្តិ អត្ថោ។ អប្បោស្សុក្កោតិ និរាលយោ។ ត្វញ្ហិ បាបិម អដ្ឋមសត្តាហតោ បដ្ឋាយ ‘‘បរិនិព្ពាតុ ទានិ, ភន្តេ ភគវា, បរិនិព្ពាតុ សុគតោ’’តិ វិរវន្តោ អាហិណ្ឌិត្ថ។ អជ្ជ ទានិ បដ្ឋាយ វិគតុស្សាហោ ហោហិ, មា មយ្ហំ បរិនិព្ពានត្ថំ វាយាមំ ករោហីតិ វទតិ។
Brahmacariyanti sikkhāttayasaṅgahitaṃ sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Iddhanti samiddhaṃ jhānassādavasena. Phītanti vuddhipattaṃ sabbapāliphullaṃ viya abhiññāsampattivasena. Vitthārikanti vitthataṃ tasmiṃ tasmiṃ disābhāge patiṭṭhitavasena. Bāhujaññanti bahūhi ñātaṃ paṭividdhaṃ mahājanābhisamayavasena. Puthubhūtanti sabbākārena puthulabhāvappattaṃ. Kathaṃ? Yāva devamanussehi suppakāsitanti, yattakā viññujātikā devā ceva manussā ca atthi, sabbehi suṭṭhu pakāsitanti attho. Appossukkoti nirālayo. Tvañhi pāpima aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā, parinibbātu sugato’’ti viravanto āhiṇḍittha. Ajja dāni paṭṭhāya vigatussāho hohi, mā mayhaṃ parinibbānatthaṃ vāyāmaṃ karohīti vadati.
សតោ សម្បជានោ អាយុសង្ខារំ ឱស្សជ្ជីតិ សតិំ សូបដ្ឋិតំ កត្វា ញាណេន បរិច្ឆិន្ទិត្វា អាយុសង្ខារំ វិស្សជ្ជិ បជហិ។ តត្ថ ន ភគវា ហត្ថេន លេឌ្ឌុំ វិយ អាយុសង្ខារំ ឱស្សជិ, តេមាសមត្តមេវ បន ផលសមាបត្តិំ សមាបជ្ជិត្វា តតោ បរំ ន សមាបជ្ជិស្សាមីតិ ចិត្តំ ឧប្បាទេសិ។ តំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘ឱស្សជី’’តិ។ ឧស្សជីតិបិ បាឋោ។ មហាភូមិចាលោតិ មហន្តោ បថវីកម្បោ។ តទា កិរ ទសសហស្សី លោកធាតុ កម្បិត្ថ។ ភិំសនកោតិ ភយជនកោ។ ទេវទុន្ទុភិយោ ច ផលិំសូតិ ទេវភេរិយោ ផលិំសុ, ទេវោ សុក្ខគជ្ជិតំ គជ្ជិ, អកាលវិជ្ជុលតា និច្ឆរិំសុ, ខណិកវស្សំ វស្សីតិ វុត្តំ ហោតិ។
Sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjīti satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā āyusaṅkhāraṃ vissajji pajahi. Tattha na bhagavā hatthena leḍḍuṃ viya āyusaṅkhāraṃ ossaji, temāsamattameva pana phalasamāpattiṃ samāpajjitvā tato paraṃ na samāpajjissāmīti cittaṃ uppādesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘ossajī’’ti. Ussajītipi pāṭho. Mahābhūmicāloti mahanto pathavīkampo. Tadā kira dasasahassī lokadhātu kampittha. Bhiṃsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phaliṃsūti devabheriyo phaliṃsu, devo sukkhagajjitaṃ gajji, akālavijjulatā nicchariṃsu, khaṇikavassaṃ vassīti vuttaṃ hoti.
ឧទានំ ឧទានេសីតិ កស្មា ឧទានេសិ? កោចិ នាម វទេយ្យ ‘‘ភគវា បច្ឆតោ បច្ឆតោ អនុពន្ធិត្វា ‘បរិនិព្ពាតុ, ភន្តេ’តិ ឧបទ្ទុតោ ភយេន អាយុសង្ខារំ វិស្សជ្ជេសី’’តិ, តស្សោកាសោ មា ហោតុ, ភីតស្ស ហិ ឧទានំ នាម នត្ថីតិ បីតិវេគវិស្សដ្ឋំ ឧទានំ ឧទានេសិ។
Udānaṃ udānesīti kasmā udānesi? Koci nāma vadeyya ‘‘bhagavā pacchato pacchato anubandhitvā ‘parinibbātu, bhante’ti upadduto bhayena āyusaṅkhāraṃ vissajjesī’’ti, tassokāso mā hotu, bhītassa hi udānaṃ nāma natthīti pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesi.
តត្ថ សព្ពេសំ សោណសិង្គាលាទីនម្បិ បច្ចក្ខភាវតោ តុលិតំ បរិច្ឆិន្នន្តិ តុលំ។ កិំ តំ? កាមាវចរកម្មំ។ ន តុលំ, ន វា តុលំ សទិសមស្ស អញ្ញំ លោកិយំ កម្មំ អត្ថីតិ អតុលំ។ កិំ តំ? មហគ្គតកម្មំ។ អថ វា កាមាវចរំ រូបាវចរំ តុលំ, អរូបាវចរំ អតុលំ។ អប្បវិបាកំ វា តុលំ, ពហុវិបាកំ អតុលំ។ សម្ភវន្តិ សម្ភវហេតុភូតំ, រាសិការកំ បិណ្ឌការកន្តិ អត្ថោ។ ភវសង្ខារន្តិ បុនព្ភវសង្ខារណកំ។ អវស្សជីតិ វិស្សជ្ជេសិ។ មុនីតិ ពុទ្ធមុនិ។ អជ្ឈត្តរតោតិ និយកជ្ឈត្តរតោ។ សមាហិតោតិ ឧបចារប្បនាសមាធិវសេន សមាហិតោ។ អភិន្ទិ កវចមិវាតិ កវចំ វិយ អភិន្ទិ។ អត្តសម្ភវន្តិ អត្តនិ សញ្ជាតំ កិលេសំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – សវិបាកដ្ឋេន សម្ភវំ, ភវាភិសង្ខរណដ្ឋេន ភវសង្ខារន្តិ ច លទ្ធនាមំ តុលាតុលសង្ខាតំ លោកិយកម្មញ្ច ឱស្សជិ, សង្គាមសីសេ មហាយោធោ កវចំ វិយ អត្តសម្ភវំ កិលេសញ្ច អជ្ឈត្តរតោ ហុត្វា សមាហិតោ ហុត្វា អភិន្ទីតិ។
Tattha sabbesaṃ soṇasiṅgālādīnampi paccakkhabhāvato tulitaṃ paricchinnanti tulaṃ. Kiṃ taṃ? Kāmāvacarakammaṃ. Na tulaṃ, na vā tulaṃ sadisamassa aññaṃ lokiyaṃ kammaṃ atthīti atulaṃ. Kiṃ taṃ? Mahaggatakammaṃ. Atha vā kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ tulaṃ, arūpāvacaraṃ atulaṃ. Appavipākaṃ vā tulaṃ, bahuvipākaṃ atulaṃ. Sambhavanti sambhavahetubhūtaṃ, rāsikārakaṃ piṇḍakārakanti attho. Bhavasaṅkhāranti punabbhavasaṅkhāraṇakaṃ. Avassajīti vissajjesi. Munīti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samāhitoti upacārappanāsamādhivasena samāhito. Abhindi kavacamivāti kavacaṃ viya abhindi. Attasambhavanti attani sañjātaṃ kilesaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – savipākaṭṭhena sambhavaṃ, bhavābhisaṅkharaṇaṭṭhena bhavasaṅkhāranti ca laddhanāmaṃ tulātulasaṅkhātaṃ lokiyakammañca ossaji, saṅgāmasīse mahāyodho kavacaṃ viya attasambhavaṃ kilesañca ajjhattarato hutvā samāhito hutvā abhindīti.
អថ វា តុលន្តិ តុលេន្តោ តីរេន្តោ។ អតុលញ្ច សម្ភវន្តិ និព្ពានញ្ចេវ សម្ភវញ្ច។ ភវសង្ខារន្តិ ភវគាមិកម្មំ។ អវស្សជិ មុនីតិ ‘‘បញ្ចក្ខន្ធា អនិច្ចា, បញ្ចន្នំ ខន្ធានំ និរោធោ និព្ពានំ និច្ច’’ន្តិអាទិនា (បដិ. ម. ៣.៣៧-៣៨) នយេន តុលយន្តោ ពុទ្ធមុនិ ភវេ អាទីនវំ, និព្ពានេ ច អានិសំសំ ទិស្វា តំ ខន្ធានំ មូលភូតំ ភវសង្ខារំ កម្មំ ‘‘កម្មក្ខយាយ សំវត្តតី’’តិ (ម. និ. ២.៨១; អ. និ. ៤.២៣២-២៣៣) ឯវំ វុត្តេន កម្មក្ខយករេន អរិយមគ្គេន អវស្សជិ។ កថំ? អជ្ឈត្តរតោ សមាហិតោ, អភិន្ទិ កវចមិវត្តសម្ភវំ។ សោ ហិ វិបស្សនាវសេន អជ្ឈត្តរតោ, សមថវសេន សមាហិតោតិ ឯវំ បុព្ពភាគតោ បដ្ឋាយ សមថវិបស្សនាពលេន កវចមិវ អត្តភាវំ បរិយោនន្ធិត្វា ឋិតំ, អត្តនិ សម្ភវត្តា ‘‘អត្តសម្ភវ’’ន្តិ លទ្ធនាមំ សព្ពកិលេសជាលំ អភិន្ទិ។ កិលេសាភាវេន ច កតំ កម្មំ អប្បដិសន្ធិកត្តា អវស្សដ្ឋំ នាម ហោតីតិ ឯវំ កិលេសប្បហានេន កម្មំ បជហិ។ បហីនកិលេសស្ស ច ភយំ នាម នត្ថិ, តស្មា អភីតោវ អាយុសង្ខារំ ឱស្សជ្ជិ, អភីតភាវញាបនត្ថញ្ច ឧទានំ ឧទានេសីតិ វេទិតព្ពោ។
Atha vā tulanti tulento tīrento. Atulañca sambhavanti nibbānañceva sambhavañca. Bhavasaṅkhāranti bhavagāmikammaṃ. Avassaji munīti ‘‘pañcakkhandhā aniccā, pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nibbānaṃ nicca’’ntiādinā (paṭi. ma. 3.37-38) nayena tulayanto buddhamuni bhave ādīnavaṃ, nibbāne ca ānisaṃsaṃ disvā taṃ khandhānaṃ mūlabhūtaṃ bhavasaṅkhāraṃ kammaṃ ‘‘kammakkhayāya saṃvattatī’’ti (ma. ni. 2.81; a. ni. 4.232-233) evaṃ vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Kathaṃ? Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhavaṃ. So hi vipassanāvasena ajjhattarato, samathavasena samāhitoti evaṃ pubbabhāgato paṭṭhāya samathavipassanābalena kavacamiva attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ, attani sambhavattā ‘‘attasambhava’’nti laddhanāmaṃ sabbakilesajālaṃ abhindi. Kilesābhāvena ca kataṃ kammaṃ appaṭisandhikattā avassaṭṭhaṃ nāma hotīti evaṃ kilesappahānena kammaṃ pajahi. Pahīnakilesassa ca bhayaṃ nāma natthi, tasmā abhītova āyusaṅkhāraṃ ossajji, abhītabhāvañāpanatthañca udānaṃ udānesīti veditabbo.
យំ មហាវាតាតិ យេន សមយេន យស្មិំ វា សមយេ មហាវាតា។ វាយន្តីតិ ឧបក្ខេបកវាតា នាម ឧដ្ឋហន្តិ, តេ វាយន្តា សដ្ឋិសហស្សាធិកនវយោជនសតសហស្សពហលំ ឧទកសន្ធារកវាតំ ឧបច្ឆិន្ទន្តិ, តតោ អាកាសេ ឧទកំ ភស្សតិ, តស្មិំ ភស្សន្តេ បថវី ភស្សតិ, បុន វាតោ អត្តនោ ពលេន អន្តោធម្មករណេ វិយ ឧទកំ អាពន្ធិត្វា គណ្ហាតិ, តតោ ឧទកំ ឧគ្គច្ឆតិ, តស្មិំ ឧគ្គច្ឆន្តេ បថវី ឧគ្គច្ឆតិ។ ឯវំ ឧទកំ កម្បិតំ បថវិំ កម្បេតិ។ ឯតញ្ច កម្បនំ យាវជ្ជកាលាបិ ហោតិយេវ, ពហុភាវេន បន ឱគច្ឆនុគ្គច្ឆនំ ន បញ្ញាយតិ។
Yaṃ mahāvātāti yena samayena yasmiṃ vā samaye mahāvātā. Vāyantīti upakkhepakavātā nāma uṭṭhahanti, te vāyantā saṭṭhisahassādhikanavayojanasatasahassabahalaṃ udakasandhārakavātaṃ upacchindanti, tato ākāse udakaṃ bhassati, tasmiṃ bhassante pathavī bhassati, puna vāto attano balena antodhammakaraṇe viya udakaṃ ābandhitvā gaṇhāti, tato udakaṃ uggacchati, tasmiṃ uggacchante pathavī uggacchati. Evaṃ udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti. Etañca kampanaṃ yāvajjakālāpi hotiyeva, bahubhāvena pana ogacchanuggacchanaṃ na paññāyati.
មហិទ្ធិកា មហានុភាវាតិ ឥជ្ឈនស្ស មហន្តតាយ មហិទ្ធិកា, អនុភវិតព្ពស្ស មហន្តតាយ មហានុភាវា។ បរិត្តាតិ ទុព្ពលា។ អប្បមាណាតិ ពលវា។ សោ ឥមំ បថវិំ កម្បេតីតិ សោ ឥទ្ធិំ និព្ពត្តេត្វា សំវេជេន្តោ មហាមោគ្គល្លានោ វិយ, វីមំសន្តោ វា មហានាគត្ថេរស្ស ភាគិនេយ្យោ សង្ឃរក្ខិតសាមណេរោ វិយ បថវិំ កម្បេតិ។ សង្កម្បេតីតិ សមន្តតោ កម្បេតិ។ សម្បកម្បេតីតិ តស្សេវ វេវចនំ។ ឥតិ ឥមេសុ អដ្ឋសុ បថវិកម្បេសុ បឋមោ ធាតុកោបេន, ទុតិយោ ឥទ្ធានុភាវេន, តតិយចតុត្ថា បុញ្ញតេជេន, បញ្ចមោ ញាណតេជេន, ឆដ្ឋោ សាធុការទានវសេន, សត្តមោ ការុញ្ញសភាវេន, អដ្ឋមោ អារោទនេន។ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមន្តេ ច តតោ និក្ខមន្តេ ច មហាសត្តេ តស្ស បុញ្ញតេជេន បថវី អកម្បិត្ថ, អភិសម្ពោធិយំ ញាណតេជាភិហតា ហុត្វា អកម្បិត្ថ, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ សាធុការភាវសណ្ឋិតា សាធុការំ ទទមានា អកម្បិត្ថ, អាយុសង្ខារឱស្សជ្ជនេ ការុញ្ញសភាវសណ្ឋិតា ចិត្តសង្ខោភំ អសហមានា អកម្បិត្ថ, បរិនិព្ពានេ អារោទនវេគតុន្នា ហុត្វា អកម្បិត្ថ។ អយំ បនត្ថោ បថវិទេវតាយ វសេន វេទិតព្ពោ។ មហាភូតបថវិយា បនេតំ នត្ថិ អចេតនត្តា។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
Mahiddhikā mahānubhāvāti ijjhanassa mahantatāya mahiddhikā, anubhavitabbassa mahantatāya mahānubhāvā. Parittāti dubbalā. Appamāṇāti balavā. So imaṃ pathaviṃ kampetīti so iddhiṃ nibbattetvā saṃvejento mahāmoggallāno viya, vīmaṃsanto vā mahānāgattherassa bhāgineyyo saṅgharakkhitasāmaṇero viya pathaviṃ kampeti. Saṅkampetīti samantato kampeti. Sampakampetīti tasseva vevacanaṃ. Iti imesu aṭṭhasu pathavikampesu paṭhamo dhātukopena, dutiyo iddhānubhāvena, tatiyacatutthā puññatejena, pañcamo ñāṇatejena, chaṭṭho sādhukāradānavasena, sattamo kāruññasabhāvena, aṭṭhamo ārodanena. Mātukucchiṃ okkamante ca tato nikkhamante ca mahāsatte tassa puññatejena pathavī akampittha, abhisambodhiyaṃ ñāṇatejābhihatā hutvā akampittha, dhammacakkappavattane sādhukārabhāvasaṇṭhitā sādhukāraṃ dadamānā akampittha, āyusaṅkhāraossajjane kāruññasabhāvasaṇṭhitā cittasaṅkhobhaṃ asahamānā akampittha, parinibbāne ārodanavegatunnā hutvā akampittha. Ayaṃ panattho pathavidevatāya vasena veditabbo. Mahābhūtapathaviyā panetaṃ natthi acetanattā. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ភូមិចាលវគ្គោ សត្តមោ។
Bhūmicālavaggo sattamo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. ភូមិចាលសុត្តំ • 10. Bhūmicālasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១០. ភូមិចាលសុត្តវណ្ណនា • 10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā
