Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya

    ६. भूमिजसुत्तं

    6. Bhūmijasuttaṃ

    २२३. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। अथ खो आयस्मा भूमिजो पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन जयसेनस्स राजकुमारस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो जयसेनो राजकुमारो येनायस्मा भूमिजो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता भूमिजेन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो जयसेनो राजकुमारो आयस्मन्तं भूमिजं एतदवोच – ‘‘सन्ति, भो भूमिज, एके समणब्राह्मणा एवंवादिनो एवंदिट्ठिनो – ‘आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा 1 फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि 2 करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाया’ति। इध भोतो भूमिजस्स सत्था किंवादी 3 किमक्खायी’’ति? ‘‘न खो मेतं, राजकुमार, भगवतो सम्मुखा सुतं, सम्मुखा पटिग्गहितं। ठानञ्‍च खो एतं विज्‍जति यं भगवा एवं ब्याकरेय्य – ‘आसञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय ; अनासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। आसञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय ; अनासञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाया’ति। न खो मे तं, राजकुमार, भगवतो सम्मुखा सुतं, सम्मुखा पटिग्गहितं। ठानञ्‍च खो एतं विज्‍जति यं भगवा एवं ब्याकरेय्या’’ति। ‘‘सचे खो भोतो भूमिजस्स सत्था एवंवादी 4 एवमक्खायी, अद्धा भोतो भूमिजस्स सत्था सब्बेसंयेव पुथुसमणब्राह्मणानं मुद्धानं 5 मञ्‍ञे आहच्‍च तिट्ठती’’ति । अथ खो जयसेनो राजकुमारो आयस्मन्तं भूमिजं सकेनेव थालिपाकेन परिविसि।

    223. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho āyasmā bhūmijo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena jayasenassa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho jayaseno rājakumāro yenāyasmā bhūmijo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā bhūmijena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jayaseno rājakumāro āyasmantaṃ bhūmijaṃ etadavoca – ‘‘santi, bho bhūmija, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā 6 phalassa adhigamāya; anāsañcepi 7 karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāyā’ti. Idha bhoto bhūmijassa satthā kiṃvādī 8 kimakkhāyī’’ti? ‘‘Na kho metaṃ, rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ bhagavā evaṃ byākareyya – ‘āsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya ; anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya ; anāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāyā’ti. Na kho me taṃ, rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ bhagavā evaṃ byākareyyā’’ti. ‘‘Sace kho bhoto bhūmijassa satthā evaṃvādī 9 evamakkhāyī, addhā bhoto bhūmijassa satthā sabbesaṃyeva puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ muddhānaṃ 10 maññe āhacca tiṭṭhatī’’ti . Atha kho jayaseno rājakumāro āyasmantaṃ bhūmijaṃ sakeneva thālipākena parivisi.

    २२४. अथ खो आयस्मा भूमिजो पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्‍कन्तो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा भूमिजो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इधाहं, भन्ते, पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन जयसेनस्स राजकुमारस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमिं; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदिं। अथ खो, भन्ते, जयसेनो राजकुमारो येनाहं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा मया सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो, भन्ते, जयसेनो राजकुमारो मं एतदवोच – ‘सन्ति, भो भूमिज, एके समणब्राह्मणा एवंवादिनो एवंदिट्ठिनो – आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाया’ति। ‘इध भोतो भूमिजस्स सत्था किंवादी किमक्खायी’ति? एवं वुत्ते अहं, भन्ते, जयसेनं राजकुमारं एतदवोचं – ‘न खो मे तं, राजकुमार, भगवतो सम्मुखा सुतं, सम्मुखा पटिग्गहितं। ठानञ्‍च खो एतं विज्‍जति यं भगवा एवं ब्याकरेय्य – आसञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा अयोनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। आसञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा योनिसो ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमायाति। न खो मे तं, राजकुमार, भगवतो सम्मुखा सुतं, सम्मुखा पटिग्गहितं। ठानञ्‍च खो एतं विज्‍जति यं भगवा एवं ब्याकरेय्या’ति। ‘सचे भोतो भूमिजस्स सत्था एवंवादी एवमक्खायी, अद्धा भोतो भूमिजस्स सत्था सब्बेसंयेव पुथुसमणब्राह्मणानं मुद्धानं मञ्‍ञे आहच्‍च तिट्ठती’ति। ‘कच्‍चाहं, भन्ते, एवं पुट्ठो एवं ब्याकरमानो वुत्तवादी चेव भगवतो होमि, न च भगवन्तं अभूतेन अब्भाचिक्खामि, धम्मस्स चानुधम्मं ब्याकरोमि, न च कोचि सहधम्मिको वादानुवादो गारय्हं ठानं आगच्छती’’’ति?

    224. Atha kho āyasmā bhūmijo pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā bhūmijo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena jayasenassa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ. Atha kho, bhante, jayaseno rājakumāro yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mayā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho, bhante, jayaseno rājakumāro maṃ etadavoca – ‘santi, bho bhūmija, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāyā’ti. ‘Idha bhoto bhūmijassa satthā kiṃvādī kimakkhāyī’ti? Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, jayasenaṃ rājakumāraṃ etadavocaṃ – ‘na kho me taṃ, rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ bhagavā evaṃ byākareyya – āsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāyāti. Na kho me taṃ, rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ bhagavā evaṃ byākareyyā’ti. ‘Sace bhoto bhūmijassa satthā evaṃvādī evamakkhāyī, addhā bhoto bhūmijassa satthā sabbesaṃyeva puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ muddhānaṃ maññe āhacca tiṭṭhatī’ti. ‘Kaccāhaṃ, bhante, evaṃ puṭṭho evaṃ byākaramāno vuttavādī ceva bhagavato homi, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhāmi, dhammassa cānudhammaṃ byākaromi, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’’ti?

    ‘‘तग्घ त्वं, भूमिज, एवं पुट्ठो एवं ब्याकरमानो वुत्तवादी चेव मे होसि, न च मं अभूतेन अब्भाचिक्खसि, धम्मस्स चानुधम्मं ब्याकरोसि, न च कोचि सहधम्मिको वादानुवादो गारय्हं ठानं आगच्छति। ये हि केचि, भूमिज, समणा वा ब्राह्मणा वा मिच्छादिट्ठिनो मिच्छासङ्कप्पा मिच्छावाचा मिच्छाकम्मन्ता मिच्छाआजीवा मिच्छावायामा मिच्छासती मिच्छासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    ‘‘Taggha tvaṃ, bhūmija, evaṃ puṭṭho evaṃ byākaramāno vuttavādī ceva me hosi, na ca maṃ abhūtena abbhācikkhasi, dhammassa cānudhammaṃ byākarosi, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati. Ye hi keci, bhūmija, samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    २२५. ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो तेलत्थिको तेलगवेसी तेलपरियेसनं चरमानो वालिकं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य। आसञ्‍चेपि करित्वा वालिकं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, अभब्बो तेलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा वालिकं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, अभब्बो तेलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा वालिकं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, अभब्बो तेलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा वालिकं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, अभब्बो तेलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, तेलस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा मिच्छादिट्ठिनो मिच्छासङ्कप्पा मिच्छावाचा मिच्छाकम्मन्ता मिच्छाआजीवा मिच्छावायामा मिच्छासती मिच्छासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    225. ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso telatthiko telagavesī telapariyesanaṃ caramāno vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya. Āsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, telassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    ‘‘सेय्यथापि , भूमिज, पुरिसो खीरत्थिको खीरगवेसी खीरपरियेसनं चरमानो गाविं तरुणवच्छं विसाणतो आविञ्छेय्य 11। आसञ्‍चेपि करित्वा गाविं तरुणवच्छं विसाणतो आविञ्छेय्य, अभब्बो खीरस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा गाविं तरुणवच्छं विसाणतो आविञ्छेय्य, अभब्बो खीरस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, खीरस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा मिच्छादिट्ठिनो…पे॰… मिच्छासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    ‘‘Seyyathāpi , bhūmija, puriso khīratthiko khīragavesī khīrapariyesanaṃ caramāno gāviṃ taruṇavacchaṃ visāṇato āviñcheyya 12. Āsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ visāṇato āviñcheyya, abhabbo khīrassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ visāṇato āviñcheyya, abhabbo khīrassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, khīrassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino…pe… micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    २२६. ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो नवनीतत्थिको नवनीतगवेसी नवनीतपरियेसनं चरमानो उदकं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन 13 आविञ्छेय्य। आसञ्‍चेपि करित्वा उदकं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन आविञ्छेय्य, अभब्बो नवनीतस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा उदकं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन आविञ्छेय्य, अभब्बो नवनीतस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, नवनीतस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा मिच्छादिट्ठिनो…पे॰… मिच्छासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    226. ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso navanītatthiko navanītagavesī navanītapariyesanaṃ caramāno udakaṃ kalase āsiñcitvā matthena 14 āviñcheyya. Āsañcepi karitvā udakaṃ kalase āsiñcitvā matthena āviñcheyya, abhabbo navanītassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā udakaṃ kalase āsiñcitvā matthena āviñcheyya, abhabbo navanītassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, navanītassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino…pe… micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो अग्गित्थिको 15 अग्गिगवेसी अग्गिपरियेसनं चरमानो अल्‍लं कट्ठं सस्नेहं उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेय्य 16। आसञ्‍चेपि करित्वा अल्‍लं कट्ठं सस्नेहं उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेय्य, अभब्बो अग्गिस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा अल्‍लं कट्ठं सस्नेहं उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेय्य, अभब्बो अग्गिस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, अग्गिस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा मिच्छादिट्ठिनो…पे॰… मिच्छासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰…आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, अभब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? अयोनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय। ये हि केचि, भूमिज, समणा वा ब्राह्मणा वा सम्मादिट्ठिनो सम्मासङ्कप्पा सम्मावाचा सम्माकम्मन्ता सम्माआजीवा सम्मावायामा सम्मासती सम्मासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso aggitthiko 17 aggigavesī aggipariyesanaṃ caramāno allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya 18. Āsañcepi karitvā allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, abhabbo aggissa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, abhabbo aggissa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, aggissa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino…pe… micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe…āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Ayoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya. Ye hi keci, bhūmija, samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhino sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā sammāsatī sammāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    २२७. ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो तेलत्थिको तेलगवेसी तेलपरियेसनं चरमानो तिलपिट्ठं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य। आसञ्‍चेपि करित्वा तिलपिट्ठं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, भब्बो तेलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा तिलपिट्ठं दोणिया आकिरित्वा उदकेन परिप्फोसकं परिप्फोसकं पीळेय्य, भब्बो तेलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, तेलस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा सम्मादिट्ठिनो…पे॰… सम्मासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    227. ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso telatthiko telagavesī telapariyesanaṃ caramāno tilapiṭṭhaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya. Āsañcepi karitvā tilapiṭṭhaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo telassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā tilapiṭṭhaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo telassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, telassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhino…pe… sammāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो खीरत्थिको खीरगवेसी खीरपरियेसनं चरमानो गाविं तरुणवच्छं थनतो आविञ्छेय्य। आसञ्‍चेपि करित्वा गाविं तरुणवच्छं थनतो आविञ्छेय्य, भब्बो खीरस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा गाविं तरुणवच्छं थनतो आविञ्छेय्य, भब्बो खीरस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, खीरस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा सम्मादिट्ठिनो…पे॰… सम्मासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा…पे॰… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso khīratthiko khīragavesī khīrapariyesanaṃ caramāno gāviṃ taruṇavacchaṃ thanato āviñcheyya. Āsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ thanato āviñcheyya, bhabbo khīrassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ thanato āviñcheyya, bhabbo khīrassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, khīrassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhino…pe… sammāsamādhino te āsañcepi karitvā…pe… anāsañcepi karitvā…pe… āsañca anāsañcepi karitvā…pe… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    २२८. ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो नवनीतत्थिको नवनीतगवेसी नवनीतपरियेसनं चरमानो दधिं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन आविञ्छेय्य। आसञ्‍चेपि करित्वा दधिं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन आविञ्छेय्य, भब्बो नवनीतस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा दधिं कलसे आसिञ्‍चित्वा मत्थेन आविञ्छेय्य, भब्बो नवनीतस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, नवनीतस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा सम्मादिट्ठिनो…पे॰… सम्मासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा… आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा … नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    228. ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso navanītatthiko navanītagavesī navanītapariyesanaṃ caramāno dadhiṃ kalase āsiñcitvā matthena āviñcheyya. Āsañcepi karitvā dadhiṃ kalase āsiñcitvā matthena āviñcheyya, bhabbo navanītassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā… āsañca anāsañcepi karitvā… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā dadhiṃ kalase āsiñcitvā matthena āviñcheyya, bhabbo navanītassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, navanītassa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhino…pe… sammāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā… āsañca anāsañcepi karitvā … nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    ‘‘सेय्यथापि, भूमिज, पुरिसो अग्गित्थिको अग्गिगवेसी अग्गिपरियेसनं चरमानो सुक्खं कट्ठं कोळापं उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेय्य; ( ) 19 आसञ्‍चेपि करित्वा… अनासञ्‍चेपि करित्वा.. आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा… नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा सुक्ख कट्ठं कोळापं उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेय्य, भब्बो अग्गिस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, अग्गिस्स अधिगमाय। एवमेव खो, भूमिज, ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा सम्मादिट्ठिनो…पे॰… सम्मासमाधिनो ते आसञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; आसञ्‍च अनासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय; नेवासं नानासञ्‍चेपि करित्वा ब्रह्मचरियं चरन्ति, भब्बा फलस्स अधिगमाय। तं किस्स हेतु? योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाय।

    ‘‘Seyyathāpi, bhūmija, puriso aggitthiko aggigavesī aggipariyesanaṃ caramāno sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya; ( ) 20 āsañcepi karitvā… anāsañcepi karitvā.. āsañca anāsañcepi karitvā… nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā sukkha kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, bhabbo aggissa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, aggissa adhigamāya. Evameva kho, bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhino…pe… sammāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya; nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu? Yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāya.

    ‘‘सचे खो तं, भूमिज, जयसेनस्स राजकुमारस्स इमा चतस्सो उपमा पटिभायेय्युं अनच्छरियं ते जयसेनो राजकुमारो पसीदेय्य, पसन्‍नो च ते पसन्‍नाकारं करेय्या’’ति। ‘‘कुतो पन मं, भन्ते, जयसेनस्स राजकुमारस्स इमा चतस्सो उपमा पटिभायिस्सन्ति अनच्छरिया पुब्बे अस्सुतपुब्बा, सेय्यथापि भगवन्त’’न्ति?

    ‘‘Sace kho taṃ, bhūmija, jayasenassa rājakumārassa imā catasso upamā paṭibhāyeyyuṃ anacchariyaṃ te jayaseno rājakumāro pasīdeyya, pasanno ca te pasannākāraṃ kareyyā’’ti. ‘‘Kuto pana maṃ, bhante, jayasenassa rājakumārassa imā catasso upamā paṭibhāyissanti anacchariyā pubbe assutapubbā, seyyathāpi bhagavanta’’nti?

    इदमवोच भगवा। अत्तमनो आयस्मा भूमिजो भगवतो भासितं अभिनन्दीति।

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā bhūmijo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    भूमिजसुत्तं निट्ठितं छट्ठं।

    Bhūmijasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.




    Next: ७. अनुरुद्धसुत्तं • 7. Anuruddhasuttaṃ




    Footnotes:
    1. चरति, अभब्बो (सी॰ पी॰) एवमुपरिपि एकवचनेनेव दिस्सति
    2. आसञ्‍च अनासञ्‍च चेपि (अट्ठ॰)
    3. किंवादी किंदिट्ठी (स्या॰ कं॰ क॰)
    4. एवंवादी एवंदिट्ठी (स्या॰ कं॰ क॰)
    5. बुद्धानं (क॰) मुद्धानन्तिमुद्धं, मत्थकन्ति अत्थो
    6. carati, abhabbo (sī. pī.) evamuparipi ekavacaneneva dissati
    7. āsañca anāsañca cepi (aṭṭha.)
    8. kiṃvādī kiṃdiṭṭhī (syā. kaṃ. ka.)
    9. evaṃvādī evaṃdiṭṭhī (syā. kaṃ. ka.)
    10. buddhānaṃ (ka.) muddhānantimuddhaṃ, matthakanti attho
    11. आविञ्‍जेय्य (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    12. āviñjeyya (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. मन्थेन (सी॰), मत्तेन (क॰)
    14. manthena (sī.), mattena (ka.)
    15. अग्गत्थिको (सी॰)
    16. अभिमत्थेय्य (स्या॰ कं॰ पी॰ क॰)
    17. aggatthiko (sī.)
    18. abhimattheyya (syā. kaṃ. pī. ka.)
    19. (भब्बो अग्गिस्स अधिगमाय) (सब्बत्थ)
    20. (bhabbo aggissa adhigamāya) (sabbattha)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ६. भूमिजसुत्तवण्णना • 6. Bhūmijasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ६. भूमिजसुत्तवण्णना • 6. Bhūmijasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact