Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൫. ഭൂമിജസുത്തം
5. Bhūmijasuttaṃ
൨൫. സാവത്ഥിയം വിഹരതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഭൂമിജോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തേന സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ഭൂമിജോ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച –
25. Sāvatthiyaṃ viharati. Atha kho āyasmā bhūmijo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā bhūmijo āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca –
‘‘സന്താവുസോ സാരിപുത്ത, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി. സന്തി പനാവുസോ സാരിപുത്ത, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ പരംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി. സന്താവുസോ സാരിപുത്ത, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതഞ്ച പരംകതഞ്ച സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി. സന്തി പനാവുസോ സാരിപുത്ത, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ അസയംകാരം അപരംകാരം അധിച്ചസമുപ്പന്നം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി. ഇധ നോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭഗവാ കിംവാദീ കിമക്ഖായീ , കഥം ബ്യാകരമാനാ ച മയം വുത്തവാദിനോ ചേവ ഭഗവതോ അസ്സാമ, ന ച ഭഗവന്തം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖേയ്യാമ, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരേയ്യാമ, ന ച കോചി സഹധമ്മികോ വാദാനുപാതോ ഗാരയ്ഹം ഠാനം ആഗച്ഛേയ്യാ’’തി?
‘‘Santāvuso sāriputta, eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti. Santi panāvuso sāriputta, eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti. Santāvuso sāriputta, eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkatañca paraṃkatañca sukhadukkhaṃ paññapenti. Santi panāvuso sāriputta, eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ paññapenti. Idha no, āvuso sāriputta, bhagavā kiṃvādī kimakkhāyī , kathaṃ byākaramānā ca mayaṃ vuttavādino ceva bhagavato assāma, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyyāma, dhammassa cānudhammaṃ byākareyyāma, na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyā’’ti?
‘‘പടിച്ചസമുപ്പന്നം ഖോ, ആവുസോ, സുഖദുക്ഖം വുത്തം ഭഗവതാ. കിം പടിച്ച? ഫസ്സം പടിച്ച. ഇതി വദം വുത്തവാദീ ചേവ ഭഗവതോ അസ്സ, ന ച ഭഗവന്തം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖേയ്യ, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരേയ്യ, ന ച കോചി സഹധമ്മികോ വാദാനുപാതോ ഗാരയ്ഹം ഠാനം ആഗച്ഛേയ്യ.
‘‘Paṭiccasamuppannaṃ kho, āvuso, sukhadukkhaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiṃ paṭicca? Phassaṃ paṭicca. Iti vadaṃ vuttavādī ceva bhagavato assa, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyya, dhammassa cānudhammaṃ byākareyya, na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyya.
‘‘തത്രാവുസോ, യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തദപി ഫസ്സപച്ചയാ. യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ അസയംകാരം അപരംകാരം അധിച്ചസമുപ്പന്നം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തദപി ഫസ്സപച്ചയാ.
‘‘Tatrāvuso, ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, tadapi phassapaccayā. Yepi te…pe… yepi te…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, tadapi phassapaccayā.
‘‘തത്രാവുസോ, യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തേ വത അഞ്ഞത്ര ഫസ്സാ പടിസംവേദിസ്സന്തീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യേപി തേ…പേ॰ … യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ അസയംകാരം അപരംകാരം അധിച്ചസമുപ്പന്നം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തേ വത അഞ്ഞത്ര ഫസ്സാ പടിസംവേദിസ്സന്തീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി.
‘‘Tatrāvuso, ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yepi te…pe. … yepi te…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
അസ്സോസി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ആയസ്മതാ ഭൂമിജേന സദ്ധിം ഇമം കഥാസല്ലാപം. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യാവതകോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ആയസ്മതാ ഭൂമിജേന സദ്ധിം അഹോസി കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി.
Assosi kho āyasmā ānando āyasmato sāriputtassa āyasmatā bhūmijena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando yāvatako āyasmato sāriputtassa āyasmatā bhūmijena saddhiṃ ahosi kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
‘‘സാധു സാധു, ആനന്ദ, യഥാ തം സാരിപുത്തോ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. പടിച്ചസമുപ്പന്നം ഖോ, ആനന്ദ, സുഖദുക്ഖം വുത്തം മയാ. കിം പടിച്ച? ഫസ്സം പടിച്ച. ഇതി വദം വുത്തവാദീ ചേവ മേ അസ്സ, ന ച മം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖേയ്യ, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരേയ്യ, ന ച കോചി സഹധമ്മികോ വാദാനുപാതോ ഗാരയ്ഹം ഠാനം ആഗച്ഛേയ്യ.
‘‘Sādhu sādhu, ānanda, yathā taṃ sāriputto sammā byākaramāno byākareyya. Paṭiccasamuppannaṃ kho, ānanda, sukhadukkhaṃ vuttaṃ mayā. Kiṃ paṭicca? Phassaṃ paṭicca. Iti vadaṃ vuttavādī ceva me assa, na ca maṃ abhūtena abbhācikkheyya, dhammassa cānudhammaṃ byākareyya, na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyya.
‘‘തത്രാനന്ദ , യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി തദപി ഫസ്സപച്ചയാ. യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ അസയംകാരം അപരംകാരം അധിച്ചസമുപ്പന്നം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി തദപി ഫസ്സപച്ചയാ.
‘‘Tatrānanda , ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti tadapi phassapaccayā. Yepi te…pe… yepi te…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ paññapenti tadapi phassapaccayā.
‘‘തത്രാനന്ദ , യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ കമ്മവാദാ സയംകതം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തേ വത അഞ്ഞത്ര ഫസ്സാ പടിസംവേദിസ്സന്തീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ…പേ॰… യേപി തേ സമണബ്രാഹ്മണാകമ്മവാദാ അസയംകാരം അപരംകാരം അധിച്ചസമുപ്പന്നം സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, തേ വത അഞ്ഞത്ര ഫസ്സാ പടിസംവേദിസ്സന്തീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.
‘‘Tatrānanda , ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yepi te…pe… yepi te…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇākammavādā asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ paññapenti, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘കായേ വാ ഹാനന്ദ, സതി കായസഞ്ചേതനാഹേതു ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. വാചായ വാ ഹാനന്ദ, സതി വചീസഞ്ചേതനാഹേതു ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. മനേ വാ ഹാനന്ദ, സതി മനോസഞ്ചേതനാഹേതു ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം അവിജ്ജാപച്ചയാ ച.
‘‘Kāye vā hānanda, sati kāyasañcetanāhetu uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Vācāya vā hānanda, sati vacīsañcetanāhetu uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Mane vā hānanda, sati manosañcetanāhetu uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ avijjāpaccayā ca.
‘‘സാമം വാ തം, ആനന്ദ, കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി, യംപച്ചയാസ്സ 1 തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. പരേ വാ തം 2, ആനന്ദ, കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോന്തി, യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. സമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ, കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. അസമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ, കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം.
‘‘Sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, yaṃpaccayāssa 3 taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Pare vā taṃ 4, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharonti, yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Sampajāno vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Asampajāno vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
‘‘സാമം വാ തം, ആനന്ദ, വചീസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. പരേ വാ തം, ആനന്ദ, വചീസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോന്തി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. സമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ…പേ॰… അസമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ, വചീസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം.
‘‘Sāmaṃ vā taṃ, ānanda, vacīsaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Pare vā taṃ, ānanda, vacīsaṅkhāraṃ abhisaṅkharonti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Sampajāno vā taṃ, ānanda…pe… asampajāno vā taṃ, ānanda, vacīsaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
‘‘സാമം വാ തം, ആനന്ദ, മനോസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. പരേ വാ തം, ആനന്ദ, മനോസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോന്തി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. സമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ…പേ॰… അസമ്പജാനോ വാ തം, ആനന്ദ, മനോസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം.
‘‘Sāmaṃ vā taṃ, ānanda, manosaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Pare vā taṃ, ānanda, manosaṅkhāraṃ abhisaṅkharonti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Sampajāno vā taṃ, ānanda…pe… asampajāno vā taṃ, ānanda, manosaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
‘‘ഇമേസു , ആനന്ദ, ധമ്മേസു അവിജ്ജാ അനുപതിതാ. അവിജ്ജായ ത്വേവ, ആനന്ദ, അസേസവിരാഗനിരോധാ സോ കായോ ന ഹോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. സാ വാചാ ന ഹോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. സോ മനോ ന ഹോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖം. ഖേത്തം തം ന ഹോതി…പേ॰… വത്ഥു തം ന ഹോതി…പേ॰… ആയതനം തം ന ഹോതി…പേ॰… അധികരണം തം ന ഹോതി യംപച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖ’’ന്തി. പഞ്ചമം.
‘‘Imesu , ānanda, dhammesu avijjā anupatitā. Avijjāya tveva, ānanda, asesavirāganirodhā so kāyo na hoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Sā vācā na hoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. So mano na hoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. Khettaṃ taṃ na hoti…pe… vatthu taṃ na hoti…pe… āyatanaṃ taṃ na hoti…pe… adhikaraṇaṃ taṃ na hoti yaṃpaccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkha’’nti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. ഭൂമിജസുത്തവണ്ണനാ • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൫. ഭൂമിജസുത്തവണ്ണനാ • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā