| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៥. ភូមិជសុត្តវណ្ណនា
5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
២៥-២៦. បញ្ចមេ ភូមិជោតិ តស្ស ថេរស្ស នាមំ។ សេសមិធាបិ បុរិមសុត្តេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ អយំ បន វិសេសោ – យស្មា ឥទំ សុខទុក្ខំ ន កេវលំ ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ, កាយេនបិ ករិយមានំ ករីយតិ, វាចាយបិ មនសាបិ, អត្តនាបិ ករិយមានំ ករីយតិ, បរេនបិ ករិយមានំ ករីយតិ, សម្បជានេនបិ ករិយមានំ ករីយតិ, អសម្បជានេនបិ, តស្មា តស្ស អបរម្បិ បច្ចយវិសេសំ ទស្សេតុំ កាយេ វា ហានន្ទ, សតីតិអាទិមាហ។ កាយសញ្ចេតនាហេតូតិ កាយទ្វារេ ឧប្បន្នចេតនាហេតុ។ វចីសញ្ចេតនាមនោសញ្ចេតនាសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯត្ថ ច កាយទ្វារេ កាមាវចរកុសលាកុសលវសេន វីសតិ ចេតនា លព្ភន្តិ, តថា វចីទ្វារេ។ មនោទ្វារេ នវហិ រូបារូបចេតនាហិ សទ្ធិំ ឯកូនតិំសាតិ តីសុ ទ្វារេសុ ឯកូនសត្តតិ ចេតនា ហោន្តិ, តប្បច្ចយំ វិបាកសុខទុក្ខំ ទស្សិតំ។ អវិជ្ជាបច្ចយា ចាតិ ឥទំ តាបិ ចេតនា អវិជ្ជាបច្ចយា ហោន្តីតិ ទស្សនត្ថំ វុត្តំ។ យស្មា បន តំ យថាវុត្តចេតនាភេទំ កាយសង្ខារញ្ចេវ វចីសង្ខារញ្ច មនោសង្ខារញ្ច បរេហិ អនុស្សាហិតោ សាមំ អសង្ខារិកចិត្តេន ករោតិ, បរេហិ ការិយមានោ សសង្ខារិកចិត្តេនាបិ ករោតិ, ‘‘ឥទំ នាម កម្មំ ករោតិ, តស្ស ឯវរូបោ នាម វិបាកោ ភវិស្សតី’’តិ, ឯវំ កម្មញ្ច វិបាកញ្ច ជានន្តោបិ ករោតិ, មាតាបិតូសុ ចេតិយវន្ទនាទីនិ ករោន្តេសុ អនុករោន្តា ទារកា វិយ កេវលំ កម្មមេវ ជានន្តោ ‘‘ឥមស្ស បន កម្មស្ស អយំ វិបាកោ’’តិ វិបាកំ អជានន្តោបិ ករោតិ, តស្មា តំ ទស្សេតុំ សាមំ វា តំ, អានន្ទ, កាយសង្ខារំ អភិសង្ខរោតីតិអាទិ វុត្តំ។
25-26. Pañcame bhūmijoti tassa therassa nāmaṃ. Sesamidhāpi purimasutte vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – yasmā idaṃ sukhadukkhaṃ na kevalaṃ phassapaccayā uppajjati, kāyenapi kariyamānaṃ karīyati, vācāyapi manasāpi, attanāpi kariyamānaṃ karīyati, parenapi kariyamānaṃ karīyati, sampajānenapi kariyamānaṃ karīyati, asampajānenapi, tasmā tassa aparampi paccayavisesaṃ dassetuṃ kāye vā hānanda, satītiādimāha. Kāyasañcetanāhetūti kāyadvāre uppannacetanāhetu. Vacīsañcetanāmanosañcetanāsupi eseva nayo. Ettha ca kāyadvāre kāmāvacarakusalākusalavasena vīsati cetanā labbhanti, tathā vacīdvāre. Manodvāre navahi rūpārūpacetanāhi saddhiṃ ekūnatiṃsāti tīsu dvāresu ekūnasattati cetanā honti, tappaccayaṃ vipākasukhadukkhaṃ dassitaṃ. Avijjāpaccayā cāti idaṃ tāpi cetanā avijjāpaccayā hontīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Yasmā pana taṃ yathāvuttacetanābhedaṃ kāyasaṅkhārañceva vacīsaṅkhārañca manosaṅkhārañca parehi anussāhito sāmaṃ asaṅkhārikacittena karoti, parehi kāriyamāno sasaṅkhārikacittenāpi karoti, ‘‘idaṃ nāma kammaṃ karoti, tassa evarūpo nāma vipāko bhavissatī’’ti, evaṃ kammañca vipākañca jānantopi karoti, mātāpitūsu cetiyavandanādīni karontesu anukarontā dārakā viya kevalaṃ kammameva jānanto ‘‘imassa pana kammassa ayaṃ vipāko’’ti vipākaṃ ajānantopi karoti, tasmā taṃ dassetuṃ sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharotītiādi vuttaṃ.
ឥមេសុ, អានន្ទ, ធម្មេសូតិ យេ ឥមេ ‘‘សាមំ វា តំ, អានន្ទ, កាយសង្ខារ’’ន្តិអាទីសុ ចតូសុ ឋានេសុ វុត្តា ឆសត្តតិ ទ្វេសតា ចេតនាធម្មា, ឥមេសុ ធម្មេសុ អវិជ្ជា ឧបនិស្សយកោដិយា អនុបតិតា។ សព្ពេបិ ហិ តេ ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា’’តិ ឯត្ថេវ សង្គហំ គច្ឆន្តិ។ ឥទានិ វិវដ្ដំ ទស្សេន្តោ អវិជ្ជាយ ត្វេវាតិអាទិមាហ។ សោ កាយោ ន ហោតីតិ យស្មិំ កាយេ សតិ កាយសញ្ចេតនាបច្ចយំ អជ្ឈត្តំ សុខទុក្ខំ ឧប្បជ្ជតិ, សោ កាយោ ន ហោតិ។ វាចាមនេសុបិ ឯសេវ នយោ។ អបិច កាយោតិ ចេតនាកាយោ, វាចាបិ ចេតនាវាចា, មនោបិ កម្មមនោយេវ។ ទ្វារកាយោ វា កាយោ។ វាចាមនេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ខីណាសវោ ចេតិយំ វន្ទតិ, ធម្មំ ភណតិ, កម្មដ្ឋានំ មនសិ ករោតិ, កថមស្ស កាយាទយោ ន ហោន្តីតិ? អវិបាកត្តា។ ខីណាសវេន ហិ កតំ កម្មំ នេវ កុសលំ ហោតិ នាកុសលំ។ អវិបាកំ ហុត្វា កិរិយាមត្តេ តិដ្ឋតិ, តេនស្ស តេ កាយាទយោ ន ហោន្តីតិ វុត្តំ។
Imesu, ānanda, dhammesūti ye ime ‘‘sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāra’’ntiādīsu catūsu ṭhānesu vuttā chasattati dvesatā cetanādhammā, imesu dhammesu avijjā upanissayakoṭiyā anupatitā. Sabbepi hi te ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti ettheva saṅgahaṃ gacchanti. Idāni vivaṭṭaṃ dassento avijjāya tvevātiādimāha. So kāyo na hotīti yasmiṃ kāye sati kāyasañcetanāpaccayaṃ ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjati, so kāyo na hoti. Vācāmanesupi eseva nayo. Apica kāyoti cetanākāyo, vācāpi cetanāvācā, manopi kammamanoyeva. Dvārakāyo vā kāyo. Vācāmanesupi eseva nayo. Khīṇāsavo cetiyaṃ vandati, dhammaṃ bhaṇati, kammaṭṭhānaṃ manasi karoti, kathamassa kāyādayo na hontīti? Avipākattā. Khīṇāsavena hi kataṃ kammaṃ neva kusalaṃ hoti nākusalaṃ. Avipākaṃ hutvā kiriyāmatte tiṭṭhati, tenassa te kāyādayo na hontīti vuttaṃ.
ខេត្តំ តំ ន ហោតីតិអាទីសុបិ វិរុហនដ្ឋេន តំ ខេត្តំ ន ហោតិ, បតិដ្ឋានដ្ឋេន វត្ថុ ន ហោតិ, បច្ចយដ្ឋេន អាយតនំ ន ហោតិ, ការណដ្ឋេន អធិករណំ ន ហោតិ។ សញ្ចេតនាមូលកញ្ហិ អជ្ឈត្តំ សុខទុក្ខំ ឧប្បជ្ជេយ្យ, សា សញ្ចេតនា ឯតេសំ វិរុហនាទីនំ អត្ថានំ អភាវេន តស្ស សុខទុក្ខស្ស នេវ ខេត្តំ, ន វត្ថុ ន អាយតនំ, ន អធិករណំ ហោតីតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វេទនាទីសុ សុខទុក្ខមេវ កថិតំ, តញ្ច ខោ វិបាកមេវាតិ។ បញ្ចមំ។
Khettaṃ taṃ na hotītiādīsupi viruhanaṭṭhena taṃ khettaṃ na hoti, patiṭṭhānaṭṭhena vatthu na hoti, paccayaṭṭhena āyatanaṃ na hoti, kāraṇaṭṭhena adhikaraṇaṃ na hoti. Sañcetanāmūlakañhi ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjeyya, sā sañcetanā etesaṃ viruhanādīnaṃ atthānaṃ abhāvena tassa sukhadukkhassa neva khettaṃ, na vatthu na āyatanaṃ, na adhikaraṇaṃ hotīti. Imasmiṃ sutte vedanādīsu sukhadukkhameva kathitaṃ, tañca kho vipākamevāti. Pañcamaṃ.
ឆដ្ឋំ ឧបវាណសុត្តំ ឧត្តានមេវ។ ឯត្ថ បន វដ្ដទុក្ខមេវ កថិតន្តិ។ ឆដ្ឋំ។
Chaṭṭhaṃ upavāṇasuttaṃ uttānameva. Ettha pana vaṭṭadukkhameva kathitanti. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
៥. ភូមិជសុត្តំ • 5. Bhūmijasuttaṃ
៦. ឧបវាណសុត្តំ • 6. Upavāṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)
៥. ភូមិជសុត្តវណ្ណនា • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
៦. ឧបវាណសុត្តវណ្ណនា • 6. Upavāṇasuttavaṇṇanā
