| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೫. ಭೂಮಿಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
೨೫. ಪುರಿಮಸುತ್ತೇತಿ ಅನನ್ತರೇ ಪುರಿಮೇ ಸುತ್ತೇ। ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಪದತ್ಥೇ ತತೋ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಅನಿದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇತರಂ ಅತ್ಥತೋ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ನ ಕೇವಲಂ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಥ ಖೋ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಸಹಕಾರೀಕಾರಣಭೂತಅಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ। ಕಾಯೇನಾತಿ ಚೋಪನಕಾಯೇನ, ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾ ಹಿ ಕಾಮಂ ಪಟ್ಠಾನೇ ಆಗತೇಸು ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಕೇನಚಿ ಪಚ್ಚಯೇನ ಚೇತನಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಕಾಯೇ ಸತಿ ಏವ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನಾಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ತಸ್ಸಾ ಸಾಮಗ್ಗಿಯಭಾವೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಾಯೇನಪಿ ಕರಿಯಮಾನಂ ಕರೀಯತೀ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಕಾಯೇ ವಾ, ಹಾನನ್ದ, ಸತಿ ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾಹೇತು ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ। ವಾಚಾಯಪೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಮನಸಾತಿ ಪಾತುಭೂತೇನ ಮನಸಾ, ನ ಮನಮತ್ತೇನಾತಿ। ಅತ್ತನಾ ಪರೇಹಿ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತೇನ। ಪರೇನಾತಿ ಪರೇನ ಅನುಸ್ಸಾಹೇನ। ಸಮ್ಪಜಾನೇನಾತಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತವಸೇನ ಪಜಾನನ್ತೇನ। ಅಸಮ್ಪಜಾನೇನಾತಿ ತಥಾ ನ ಸಮ್ಪಜಾನನ್ತೇನ। ತಸ್ಸಾತಿ ಸುಖದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾಹೇತೂತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ, ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಉಪಚಿತತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಸಞ್ಚೇತನಾಸುಪಿ। ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಚೇತನಾ ಪವತ್ತಿಯಂ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿಯೇವಾತಿ ‘‘ವೀಸತಿ ಚೇತನಾ ಲಬ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ವಚೀದ್ವಾರೇತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಾಕುಸಲವಸೇನ ವೀಸತಿ ಚೇತನಾ ಲಬ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ ಇದಂ ತಥಾ-ಸದ್ದೇನ ಉಪಸಂಹರತಿ। ರೂಪಾರೂಪಚೇತನಾಹೀತಿ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚೇತನಾಹಿ। ತಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಯಥಾರಹನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಾಪಿ ಚೇತನಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಚೇತನಾ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ ಕುಸಲಾನಮ್ಪಿ ಪಗೇವ ಇತರಾಧಿಟ್ಠಹಿತಾವಿಜ್ಜಸ್ಸೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ, ಅಞ್ಞಥಾ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ಯಥಾವುತ್ತಚೇತನಾಭೇದನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಕಾಯಚೇತನಾದಿವಿಭಾಗಂ। ಪರೇಹಿ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತೋ ಸರಸೇನೇವ ಪವತ್ತಮಾನೋ। ಪರೇಹಿ ಕಾರಿಯಮಾನೋತಿ ಪರೇಹಿ ಉಸ್ಸಾಹಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಕಯಿರಮಾನೋ। ಜಾನನ್ತೋಪೀತಿ ಅನುಸ್ಸವಾದಿವಸೇನ ಜಾನನ್ತೋಪಿ। ಕಮ್ಮಮೇವ ಜಾನನ್ತೋತಿ ತದಾ ಅತ್ತನಾ ಕರಿಯಮಾನಕಮ್ಮಮೇವ ಜಾನನ್ತೋ।
25.Purimasutteti anantare purime sutte. Vuttanayeneva veditabbanti padatthe tato visiṭṭhaṃ aniddisitvā itaraṃ atthato vibhāvetuṃ ‘‘ayaṃ pana viseso’’tiādimāha. Na kevalaṃ phassapaccayā uppajjati, atha kho phassassa sahakārīkāraṇabhūtaaññapaccayā ca uppajjatīti. Kāyenāti copanakāyena, kāyaviññattiyāti attho. Sā hi kāmaṃ paṭṭhāne āgatesu catuvīsatiyā paccayesu kenaci paccayena cetanāya paccayo na hoti. Yasmā pana kāye sati eva kāyakammaṃ nāma hoti, nāsati, tasmā sā tassā sāmaggiyabhāvena icchitabbāti vuttaṃ ‘‘kāyenapi kariyamānaṃ karīyatī’’ti. Tenāha bhagavā ‘‘kāye vā, hānanda, sati kāyasañcetanāhetu uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkha’’nti. Vācāyapīti etthāpi eseva nayo. Manasāti pātubhūtena manasā, na manamattenāti. Attanā parehi anussāhitena. Parenāti parena anussāhena. Sampajānenāti ñāṇasampayuttacittavasena pajānantena. Asampajānenāti tathā na sampajānantena. Tassāti sukhadukkhassa. Kāyasañcetanāhetūti kāyakammanimittaṃ, kāyikassa kammassa katattā upacitattāti attho. Esa nayo sesasañcetanāsupi. Uddhaccasahagatacetanā pavattiyaṃ vipākaṃ detiyevāti ‘‘vīsati cetanā labbhantī’’ti vuttaṃ. Tathā vacīdvāreti ettha ‘‘kāmāvacarakusalākusalavasena vīsati cetanā labbhantī’’ti idaṃ tathā-saddena upasaṃharati. Rūpārūpacetanāhīti rūpāvacarārūpāvacarakusalacetanāhi. Tappaccayaṃ yathārahanti adhippāyo. Tāpi cetanāti yathāvuttā ekūnavīsati cetanā avijjāpaccayā honti kusalānampi pageva itarādhiṭṭhahitāvijjasseva uppajjanato, aññathā anuppajjanato. Yathāvuttacetanābhedanti yathāvuttaṃ kāyacetanādivibhāgaṃ. Parehi anussāhito saraseneva pavattamāno. Parehi kāriyamānoti parehi ussāhito hutvā kayiramāno. Jānantopīti anussavādivasena jānantopi. Kammameva jānantoti tadā attanā kariyamānakammameva jānanto.
ಚತೂಸೂತಿ ‘‘ಸಾಮಂ ವಾ ಪರೇ ವಾ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತೇಸು ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು। ಯಥಾವುತ್ತೇ ಏಕೂನವೀಸತಿಚೇತನಾಧಮ್ಮೇ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಸಸಙ್ಖಾರಿಕಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಜಾನಕತಾಸಮ್ಪಜಾನಕತಭಾವೇನ ಚತುಗುಣೇ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಛಸತ್ತತಿ ದ್ವೇಸತಾ ಚೇತನಾಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಯೇಸಂ ಸಹಜಾತಕೋಟಿ ಲಬ್ಭತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಕೋಟಿ ಲಬ್ಭತೇವಾತಿ ‘‘ಉಪನಿಸ್ಸಯಕೋಟಿಯಾ ಅನುಪತಿತಾ’’ತಿಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಾ। ತೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಧಮ್ಮಾ। ಸೋ ಕಾಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಸಾದಕಾಯೋಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಸತೀ’’ತಿಆದಿ। ಸೋ ಕಾಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಸೋ ಕಾಯೋ ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧೇನ ನ ಹೋತಿ। ವಾಚಾತಿ ಸದ್ದವಾಚಾ। ಮನೋತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಇದಾನಿ ಕಮ್ಮವಸೇನೇವ ಯೋಜೇತುಂ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏಸೇವ ನಯೋ ‘‘ವಾಚಾಪಿ ದ್ವಾರಭೂತಾ ಮನೋಪಿ ದ್ವಾರಭೂತೋ’’ತಿ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಕಥಂ ಕಾಯೋ ನ ಹೋತಿ, ನ ತಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅವಿಪಾಕತ್ತಾತಿ ಅವಿಪಾಕಧಮ್ಮತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಅಕಮ್ಮಕರಣಭಾವತೋ।
Catūsūti ‘‘sāmaṃ vā pare vā sampajāno vā asampajāno vā’’ti evaṃ vuttesu catūsu ṭhānesu. Yathāvutte ekūnavīsaticetanādhamme asaṅkhārikasasaṅkhārikabhāvena sampajānakatāsampajānakatabhāvena catuguṇe katvā vuttaṃ ‘‘chasattati dvesatā cetanādhammā’’ti. Yesaṃ sahajātakoṭi labbhati, tesampi upanissayakoṭi labbhatevāti ‘‘upanissayakoṭiyā anupatitā’’tiicceva vuttā. Teti yathāvuttā sabbepi dhammā. So kāyo na hotīti ettha pasādakāyopi gahetabbo. Tenāha ‘‘yasmiṃ kāye satī’’tiādi. So kāyo na hotīti so kāyo paccayanirodhena na hoti. Vācāti saddavācā. Manoti yaṃ kiñci viññāṇaṃ. Idāni kammavaseneva yojetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Eseva nayo ‘‘vācāpi dvārabhūtā manopi dvārabhūto’’ti. Khīṇāsavassa kathaṃ kāyo na hoti, na tassa kāyakammādhiṭṭhānanti adhippāyo. Avipākattāti avipākadhammattāti attho. Kāyo na hotīti vuttaṃ akammakaraṇabhāvato.
ತನ್ತಿ ಕಮ್ಮಂ। ಖೇತ್ತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅವಿರುಹನಟ್ಠಾನತ್ತಾ। ವಿರುಹನಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಬ್ಯತಿರೇಕವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಕಾರಣಟ್ಠೇನಾತಿ ಆಧಾರಭೂತಕಾರಣಭಾವೇನ। ಸಞ್ಚೇತನಾಮೂಲಕನ್ತಿ ಸಞ್ಚೇತನಾನಿಮಿತ್ತಂ। ವಿರುಹನಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾನನ್ತಿ ‘‘ವಿರುಹನಟ್ಠೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಾನಂ ಅತ್ಥಾನಂ। ಇಮಿನಾ ವಿರುಹನಾದಿಭಾವೇನ ವೇದನಾ ‘‘ಸುಖದುಕ್ಖವೇದನಾ’’ತಿ ಕಥಿತಾ, ನಯಿಧ ಜೇಟ್ಠಲಕ್ಖಣಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ನಿಪ್ಪಯೋಜಕಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾಪೇತ್ಥ ಸುಖಸಣ್ಹಸಭಾವವಿಪಾಕಭೂತಾ ವೇದನಾವ।
Tanti kammaṃ. Khettaṃ na hotīti tassa dukkhassa aviruhanaṭṭhānattā. Viruhanaṭṭhānādayo byatirekavasena vuttā. Tenāha ‘‘na hotī’’ti. Kāraṇaṭṭhenāti ādhārabhūtakāraṇabhāvena. Sañcetanāmūlakanti sañcetanānimittaṃ. Viruhanādīnaṃ atthānanti ‘‘viruhanaṭṭhenā’’tiādinā vuttānaṃ atthānaṃ. Iminā viruhanādibhāvena vedanā ‘‘sukhadukkhavedanā’’ti kathitā, nayidha jeṭṭhalakkhaṇaṃ sukhadukkhaṃ nippayojakassa sukhassa dukkhassa ca adhippetattā. Upekkhāvedanāpettha sukhasaṇhasabhāvavipākabhūtā vedanāva.
ಭೂಮಿಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhūmijasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೫. ಭೂಮಿಜಸುತ್ತಂ • 5. Bhūmijasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಭೂಮಿಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
