| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਭੂਮਿਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
੨੫-੨੬. ਪਞ੍ਚਮੇ ਭੂਮਿਜੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਸੇਸਮਿਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਕੇવਲਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਾਯੇਨਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਰੀਯਤਿ, વਾਚਾਯਪਿ ਮਨਸਾਪਿ, ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਪਰੇਨਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੇਨਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੇਨਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯવਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਾਯੇ વਾ ਹਾਨਨ੍ਦ, ਸਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹੇਤੂਤਿ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੇਤਨਾਹੇਤੁ। વਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਾਕੁਸਲવਸੇਨ વੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ વਚੀਦ੍વਾਰੇ। ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਨવਹਿ ਰੂਪਾਰੂਪਚੇਤਨਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੂਨਤਿਂਸਾਤਿ ਤੀਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿ ਚੇਤਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ વਿਪਾਕਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਤਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਭੇਦਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਞ੍ਚੇવ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਞ੍ਚ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਞ੍ਚ ਪਰੇਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਿਤੋ ਸਾਮਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਰੋਤਿ, ਪਰੇਹਿ ਕਾਰਿਯਮਾਨੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ વਿਪਾਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਏવਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਪਾਕਞ੍ਚ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਕਰੋਨ੍ਤਾ ਦਾਰਕਾ વਿਯ ਕੇવਲਂ ਕਮ੍ਮਮੇવ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ’’ਤਿ વਿਪਾਕਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਾਮਂ વਾ ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
25-26. Pañcame bhūmijoti tassa therassa nāmaṃ. Sesamidhāpi purimasutte vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – yasmā idaṃ sukhadukkhaṃ na kevalaṃ phassapaccayā uppajjati, kāyenapi kariyamānaṃ karīyati, vācāyapi manasāpi, attanāpi kariyamānaṃ karīyati, parenapi kariyamānaṃ karīyati, sampajānenapi kariyamānaṃ karīyati, asampajānenapi, tasmā tassa aparampi paccayavisesaṃ dassetuṃ kāye vā hānanda, satītiādimāha. Kāyasañcetanāhetūti kāyadvāre uppannacetanāhetu. Vacīsañcetanāmanosañcetanāsupi eseva nayo. Ettha ca kāyadvāre kāmāvacarakusalākusalavasena vīsati cetanā labbhanti, tathā vacīdvāre. Manodvāre navahi rūpārūpacetanāhi saddhiṃ ekūnatiṃsāti tīsu dvāresu ekūnasattati cetanā honti, tappaccayaṃ vipākasukhadukkhaṃ dassitaṃ. Avijjāpaccayā cāti idaṃ tāpi cetanā avijjāpaccayā hontīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Yasmā pana taṃ yathāvuttacetanābhedaṃ kāyasaṅkhārañceva vacīsaṅkhārañca manosaṅkhārañca parehi anussāhito sāmaṃ asaṅkhārikacittena karoti, parehi kāriyamāno sasaṅkhārikacittenāpi karoti, ‘‘idaṃ nāma kammaṃ karoti, tassa evarūpo nāma vipāko bhavissatī’’ti, evaṃ kammañca vipākañca jānantopi karoti, mātāpitūsu cetiyavandanādīni karontesu anukarontā dārakā viya kevalaṃ kammameva jānanto ‘‘imassa pana kammassa ayaṃ vipāko’’ti vipākaṃ ajānantopi karoti, tasmā taṃ dassetuṃ sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharotītiādi vuttaṃ.
ਇਮੇਸੁ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਯੇ ਇਮੇ ‘‘ਸਾਮਂ વਾ ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વੁਤ੍ਤਾ ਛਸਤ੍ਤਤਿ ਦ੍વੇਸਤਾ ਚੇਤਨਾਧਮ੍ਮਾ, ਇਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਅਨੁਪਤਿਤਾ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਤੇ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਇਦਾਨਿ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਤ੍વੇવਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸੋ ਕਾਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਸਤਿ ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਪਚ੍ਚਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਕਾਯੋ ਨ ਹੋਤਿ। વਾਚਾਮਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਪਿਚ ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤਨਾਕਾਯੋ, વਾਚਾਪਿ ਚੇਤਨਾવਾਚਾ, ਮਨੋਪਿ ਕਮ੍ਮਮਨੋਯੇવ। ਦ੍વਾਰਕਾਯੋ વਾ ਕਾਯੋ। વਾਚਾਮਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਖੀਣਾਸવੋ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਕਥਮਸ੍ਸ ਕਾਯਾਦਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਅવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ। ਖੀਣਾਸવੇਨ ਹਿ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨੇવ ਕੁਸਲਂ ਹੋਤਿ ਨਾਕੁਸਲਂ। ਅવਿਪਾਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਤੇ ਕਾਯਾਦਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Imesu, ānanda, dhammesūti ye ime ‘‘sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāra’’ntiādīsu catūsu ṭhānesu vuttā chasattati dvesatā cetanādhammā, imesu dhammesu avijjā upanissayakoṭiyā anupatitā. Sabbepi hi te ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti ettheva saṅgahaṃ gacchanti. Idāni vivaṭṭaṃ dassento avijjāya tvevātiādimāha. So kāyo na hotīti yasmiṃ kāye sati kāyasañcetanāpaccayaṃ ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjati, so kāyo na hoti. Vācāmanesupi eseva nayo. Apica kāyoti cetanākāyo, vācāpi cetanāvācā, manopi kammamanoyeva. Dvārakāyo vā kāyo. Vācāmanesupi eseva nayo. Khīṇāsavo cetiyaṃ vandati, dhammaṃ bhaṇati, kammaṭṭhānaṃ manasi karoti, kathamassa kāyādayo na hontīti? Avipākattā. Khīṇāsavena hi kataṃ kammaṃ neva kusalaṃ hoti nākusalaṃ. Avipākaṃ hutvā kiriyāmatte tiṭṭhati, tenassa te kāyādayo na hontīti vuttaṃ.
ਖੇਤ੍ਤਂ ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ વਿਰੁਹਨਟ੍ਠੇਨ ਤਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ વਤ੍ਥੁ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਞ੍ਚੇਤਨਾਮੂਲਕਞ੍ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਏਤੇਸਂ વਿਰੁਹਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨੇવ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਨ વਤ੍ਥੁ ਨ ਆਯਤਨਂ, ਨ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ વੇਦਨਾਦੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਕਥਿਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ વਿਪਾਕਮੇવਾਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
Khettaṃ taṃ na hotītiādīsupi viruhanaṭṭhena taṃ khettaṃ na hoti, patiṭṭhānaṭṭhena vatthu na hoti, paccayaṭṭhena āyatanaṃ na hoti, kāraṇaṭṭhena adhikaraṇaṃ na hoti. Sañcetanāmūlakañhi ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjeyya, sā sañcetanā etesaṃ viruhanādīnaṃ atthānaṃ abhāvena tassa sukhadukkhassa neva khettaṃ, na vatthu na āyatanaṃ, na adhikaraṇaṃ hotīti. Imasmiṃ sutte vedanādīsu sukhadukkhameva kathitaṃ, tañca kho vipākamevāti. Pañcamaṃ.
ਛਟ੍ਠਂ ਉਪવਾਣਸੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
Chaṭṭhaṃ upavāṇasuttaṃ uttānameva. Ettha pana vaṭṭadukkhameva kathitanti. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya
੫. ਭੂਮਿਜਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Bhūmijasuttaṃ
੬. ਉਪવਾਣਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Upavāṇasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)
੫. ਭੂਮਿਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
੬. ਉਪવਾਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Upavāṇasuttavaṇṇanā
