Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౧౮. భూమినానత్తఞాణనిద్దేసవణ్ణనా

    18. Bhūminānattañāṇaniddesavaṇṇanā

    ౭౨. భూమినానత్తఞాణనిద్దేసే భూమియోతి భాగా పరిచ్ఛేదా వా. కామావచరాతి ఏత్థ దువిధో కామో కిలేసకామో వత్థుకామో చ. కిలేసకామో ఛన్దరాగో, వత్థుకామో తేభూమకవట్టం. కిలేసకామో కామేతీతి కామో, వత్థుకామో కామీయతీతి కామో. సో దువిధో కామో పవత్తివసేన యస్మిం పదేసే అవచరతి, సో పదేసో కామో ఏత్థ అవచరతీతి కామావచరో. సో పన పదేసో చతున్నం అపాయానం, మనుస్సలోకస్స, ఛన్నఞ్చ దేవలోకానం వసేన ఏకాదసవిధో . యథా హి యస్మిం పదేసే ససత్థా పురిసా అవచరన్తి, సో విజ్జమానేసుపి అఞ్ఞేసు ద్విపదచతుప్పదేసు అవచరన్తేసు తేసం అభిలక్ఖితత్తా ‘‘ససత్థావచరో’’తి వుచ్చతి, ఏవం విజ్జమానేసుపి అఞ్ఞేసు రూపావచరాదీసు తత్థ అవచరన్తేసు తేసం అభిలక్ఖితత్తా అయం పదేసో ‘‘కామావచరో’’త్వేవ వుచ్చతి. స్వాయం యథా రూపభవో రూపం, ఏవం ఉత్తరపదలోపం కత్వా ‘‘కామో’’త్వేవ వుచ్చతి. తప్పటిబద్ధో ఏకేకో ధమ్మో ఇమస్మిం ఏకాదసవిధపదేససఙ్ఖాతే కామే అవచరతీతి కామావచరో. కిఞ్చాపి హి ఏత్థ కేచి ధమ్మా రూపారూపభవేసుపి అవచరన్తి, యథా పన సఙ్గామే అవచరణతో ‘‘సఙ్గామావచరో’’తి లద్ధనామో నాగో నగరే చరన్తోపి ‘‘సఙ్గామావచరో’’త్వేవ వుచ్చతి, థలజలచరా చ పాణినో అథలే అజలే చ ఠితాపి ‘‘థలచరా జలచరా’’త్వేవ వుచ్చన్తి, ఏవం తే అఞ్ఞత్థ అవచరన్తాపి కామావచరాయేవాతి వేదితబ్బా. ఆరమ్మణకరణవసేన వా ఏతేసు వుత్తప్పకారేసు ధమ్మేసు కామో అవచరతీతి కామావచరా. కామఞ్చేస రూపారూపావచరధమ్మేసుపి అవచరతి, యథా పన ‘‘వదతీతి వచ్ఛో, మహియం సేతీతి మహింసో’’తి వుత్తే న యత్తకా వదన్తి, మహియం వా సేన్తి, సబ్బేసం తం నామం హోతి. ఏవంసమ్పదమిదం వేదితబ్బం. ఏత్థ సబ్బే తే ధమ్మే ఏకరాసిం కత్వా వుత్తభూమిసద్దమపేక్ఖిత్వా కామావచరాతి ఇత్థిలిఙ్గవచనం కతం. రూపావచరాతిఆదీసు రూపభవో రూపం, తస్మిం రూపే అవచరన్తీతి రూపావచరా. అరూపభవో అరూపం, తస్మిం అరూపే అవచరన్తీతి అరూపావచరా. తేభూమకవట్టే పరియాపన్నా అన్తోగధాతి పరియాపన్నా, తస్మిం న పరియాపన్నాతి అపరియాపన్నా.

    72. Bhūminānattañāṇaniddese bhūmiyoti bhāgā paricchedā vā. Kāmāvacarāti ettha duvidho kāmo kilesakāmo vatthukāmo ca. Kilesakāmo chandarāgo, vatthukāmo tebhūmakavaṭṭaṃ. Kilesakāmo kāmetīti kāmo, vatthukāmo kāmīyatīti kāmo. So duvidho kāmo pavattivasena yasmiṃ padese avacarati, so padeso kāmo ettha avacaratīti kāmāvacaro. So pana padeso catunnaṃ apāyānaṃ, manussalokassa, channañca devalokānaṃ vasena ekādasavidho . Yathā hi yasmiṃ padese sasatthā purisā avacaranti, so vijjamānesupi aññesu dvipadacatuppadesu avacarantesu tesaṃ abhilakkhitattā ‘‘sasatthāvacaro’’ti vuccati, evaṃ vijjamānesupi aññesu rūpāvacarādīsu tattha avacarantesu tesaṃ abhilakkhitattā ayaṃ padeso ‘‘kāmāvacaro’’tveva vuccati. Svāyaṃ yathā rūpabhavo rūpaṃ, evaṃ uttarapadalopaṃ katvā ‘‘kāmo’’tveva vuccati. Tappaṭibaddho ekeko dhammo imasmiṃ ekādasavidhapadesasaṅkhāte kāme avacaratīti kāmāvacaro. Kiñcāpi hi ettha keci dhammā rūpārūpabhavesupi avacaranti, yathā pana saṅgāme avacaraṇato ‘‘saṅgāmāvacaro’’ti laddhanāmo nāgo nagare carantopi ‘‘saṅgāmāvacaro’’tveva vuccati, thalajalacarā ca pāṇino athale ajale ca ṭhitāpi ‘‘thalacarā jalacarā’’tveva vuccanti, evaṃ te aññattha avacarantāpi kāmāvacarāyevāti veditabbā. Ārammaṇakaraṇavasena vā etesu vuttappakāresu dhammesu kāmo avacaratīti kāmāvacarā. Kāmañcesa rūpārūpāvacaradhammesupi avacarati, yathā pana ‘‘vadatīti vaccho, mahiyaṃ setīti mahiṃso’’ti vutte na yattakā vadanti, mahiyaṃ vā senti, sabbesaṃ taṃ nāmaṃ hoti. Evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Ettha sabbe te dhamme ekarāsiṃ katvā vuttabhūmisaddamapekkhitvā kāmāvacarāti itthiliṅgavacanaṃ kataṃ. Rūpāvacarātiādīsu rūpabhavo rūpaṃ, tasmiṃ rūpe avacarantīti rūpāvacarā. Arūpabhavo arūpaṃ, tasmiṃ arūpe avacarantīti arūpāvacarā. Tebhūmakavaṭṭe pariyāpannā antogadhāti pariyāpannā, tasmiṃ na pariyāpannāti apariyāpannā.

    కామావచరాదిభూమినిద్దేసేసు హేట్ఠతోతి హేట్ఠాభాగేన. అవీచినిరయన్తి జాలానం వా సత్తానం వా వేదనానం వా వీచి అన్తరం ఛిద్దం ఏత్థ నత్థీతి అవీచి. సుఖసఙ్ఖాతో అయో ఏత్థ నత్థీతి నిరయో, నిరతిఅత్థేనపి నిరయో. పరియన్తం కరిత్వాతి తం అవీచిసఙ్ఖాతం నిరయం అన్తం కత్వా. ఉపరితోతి ఉపరిభాగేన. పరనిమ్మితవసవత్తీ దేవేతి పరనిమ్మితేసు కామేసు వసం వత్తనతో ఏవంలద్ధవోహారే దేవే. అన్తో కరిత్వాతి అన్తో పక్ఖిపిత్వా. యం ఏతస్మిం అన్తరేతి యే ఏతస్మిం ఓకాసే. న్తి చ లిఙ్గవచనవిపల్లాసో కతో. ఏత్థావచరాతి ఇమినా యస్మా తస్మిం అన్తరే అఞ్ఞేపి చరన్తి కదాచి కత్థచి సమ్భవతో, తస్మా తేసం అసఙ్గణ్హనత్థం అవచరాతి వుత్తం. తేన యే ఏకస్మిం అన్తరే ఓగాళ్హా హుత్వా చరన్తి, సబ్బత్థ సదా చ సమ్భవతో, అధోభాగే చ చరన్తి అవీచినిరయస్స హేట్ఠా భూతూపాదాయ పవత్తిభావేన, తేసం సఙ్గహో కతో హోతి. తే హి ఓగాళ్హా చరన్తి, అధోభాగే చ చరన్తీతి అవచరా. ఏత్థ పరియాపన్నాతి ఇమినా పన యస్మా ఏతే ఏత్థావచరా అఞ్ఞత్థాపి అవచరన్తి, న పన తత్థ పరియాపన్నా హోన్తి, తస్మా తేసం అఞ్ఞత్థాపి అవచరన్తానం పరిగ్గహో కతో హోతి.

    Kāmāvacarādibhūminiddesesu heṭṭhatoti heṭṭhābhāgena. Avīcinirayanti jālānaṃ vā sattānaṃ vā vedanānaṃ vā vīci antaraṃ chiddaṃ ettha natthīti avīci. Sukhasaṅkhāto ayo ettha natthīti nirayo, niratiatthenapi nirayo. Pariyantaṃ karitvāti taṃ avīcisaṅkhātaṃ nirayaṃ antaṃ katvā. Uparitoti uparibhāgena. Paranimmitavasavattī deveti paranimmitesu kāmesu vasaṃ vattanato evaṃladdhavohāre deve. Anto karitvāti anto pakkhipitvā. Yaṃ etasmiṃ antareti ye etasmiṃ okāse. Yanti ca liṅgavacanavipallāso kato. Etthāvacarāti iminā yasmā tasmiṃ antare aññepi caranti kadāci katthaci sambhavato, tasmā tesaṃ asaṅgaṇhanatthaṃ avacarāti vuttaṃ. Tena ye ekasmiṃ antare ogāḷhā hutvā caranti, sabbattha sadā ca sambhavato, adhobhāge ca caranti avīcinirayassa heṭṭhā bhūtūpādāya pavattibhāvena, tesaṃ saṅgaho kato hoti. Te hi ogāḷhā caranti, adhobhāge ca carantīti avacarā. Ettha pariyāpannāti iminā pana yasmā ete etthāvacarā aññatthāpi avacaranti, na pana tattha pariyāpannā honti, tasmā tesaṃ aññatthāpi avacarantānaṃ pariggaho kato hoti.

    ఇదాని తే ఏత్థ పరియాపన్నే ధమ్మే రాసిసుఞ్ఞతాపచ్చయభావతో చేవ సభావతో చ దస్సేన్తో ఖన్ధధాతుఆయతనాతిఆదిమాహ. బ్రహ్మలోకన్తి పఠమజ్ఝానభూమిసఙ్ఖాతం బ్రహ్మట్ఠానం. అకనిట్ఠేతి ఉత్తమట్ఠేన న కనిట్ఠే. సమాపన్నస్సాతి సమాపత్తిం సమాపన్నస్స. ఏతేన కుసలజ్ఝానం వుత్తం. ఉపపన్నస్సాతి విపాకవసేన బ్రహ్మలోకే ఉపపన్నస్స. ఏతేన విపాకజ్ఝానం వుత్తం. దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారిస్సాతి దిట్ఠేవ ధమ్మే పచ్చక్ఖే అత్తభావే సుఖో విహారో దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారో, సో అస్స అత్థీతి దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారీ, అరహా. తస్స దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారిస్స. ఏతేన కిరియజ్ఝానం వుత్తం. చేతసికాతి చేతసి భవా చేతసికా, చిత్తసమ్పయుత్తాతి అత్థో. ఆకాసానఞ్చాయతనూపగేతి ఆకాసానఞ్చాయతనసఙ్ఖాతం భవం ఉపగతే. దుతియపదేపి ఏసేవ నయో. మగ్గాతి చత్తారో అరియమగ్గా. మగ్గఫలానీతి చత్తారి అరియమగ్గఫలాని. అసఙ్ఖతా చ ధాతూతి పచ్చయేహి అకతా నిబ్బానధాతు.

    Idāni te ettha pariyāpanne dhamme rāsisuññatāpaccayabhāvato ceva sabhāvato ca dassento khandhadhātuāyatanātiādimāha. Brahmalokanti paṭhamajjhānabhūmisaṅkhātaṃ brahmaṭṭhānaṃ. Akaniṭṭheti uttamaṭṭhena na kaniṭṭhe. Samāpannassāti samāpattiṃ samāpannassa. Etena kusalajjhānaṃ vuttaṃ. Upapannassāti vipākavasena brahmaloke upapannassa. Etena vipākajjhānaṃ vuttaṃ. Diṭṭhadhammasukhavihārissāti diṭṭheva dhamme paccakkhe attabhāve sukho vihāro diṭṭhadhammasukhavihāro, so assa atthīti diṭṭhadhammasukhavihārī, arahā. Tassa diṭṭhadhammasukhavihārissa. Etena kiriyajjhānaṃ vuttaṃ. Cetasikāti cetasi bhavā cetasikā, cittasampayuttāti attho. Ākāsānañcāyatanūpageti ākāsānañcāyatanasaṅkhātaṃ bhavaṃ upagate. Dutiyapadepi eseva nayo. Maggāti cattāro ariyamaggā. Maggaphalānīti cattāri ariyamaggaphalāni. Asaṅkhatā ca dhātūti paccayehi akatā nibbānadhātu.

    అపరాపి చతస్సో భూమియోతి ఏకేకచతుక్కవసేన వేదితబ్బా. చత్తారో సతిపట్ఠానాతి కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం వేదనానుపస్సనాసతిపట్ఠానం చిత్తానుపస్సనాసతిపట్ఠానం ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం. తస్సత్థో – పతిట్ఠాతీతి పట్ఠానం, ఉపట్ఠాతి ఓక్కన్దిత్వా పక్ఖన్దిత్వా పవత్తతీతి అత్థో. సతియేవ పట్ఠానం సతిపట్ఠానం. అథ వా సరణట్ఠేన సతి, ఉపట్ఠానట్ఠేన పట్ఠానం, సతి చ సా పట్ఠానఞ్చాతిపి సతిపట్ఠానం. ఆరమ్మణవసేన బహుకా తా సతియోతి సతిపట్ఠానా. చత్తారో సమ్మప్పధానాతి అనుప్పన్నానం అకుసలానం అనుప్పాదాయ సమ్మప్పధానం, ఉప్పన్నానం అకుసలానం పహానాయ సమ్మప్పధానం, అనుప్పన్నానం కుసలానం ఉప్పాదాయ సమ్మప్పధానం, ఉప్పన్నానం కుసలానం ఠితియా సమ్మప్పధానం. పదహన్తి వాయమన్తి ఏతేనాతి పధానం, వీరియస్సేతం నామం . సమ్మప్పధానన్తి అవిపరీతప్పధానం కారణప్పధానం ఉపాయప్పధానం యోనిసోపధానం. ఏకమేవ వీరియం కిచ్చవసేన చతుధా కత్వా సమ్మప్పధానాతి వుత్తం. చత్తారో ఇద్ధిపాదాతి ఛన్దిద్ధిపాదో, చిత్తిద్ధిపాదో, వీరియిద్ధిపాదో, వీమంసిద్ధిపాదో. తస్సత్థో వుత్తోయేవ. చత్తారి ఝానానీతి వితక్కవిచారపీతిసుఖచిత్తేకగ్గతావసేన పఞ్చఙ్గికం పఠమజ్ఝానం. పీతిసుఖచిత్తేకగ్గతావసేన తివఙ్గికం దుతియజ్ఝానం, సుఖచిత్తకగ్గతావసేన దువఙ్గికం తతియజ్ఝానం, ఉపేక్ఖాచిత్తేకగ్గతావసేన దువఙ్గికం చతుత్థజ్ఝానం. ఇమాని హి అఙ్గాని ఆరమ్మణూపనిజ్ఝానట్ఠేన ఝానన్తి వుచ్చన్తి. చతస్సో అప్పమఞ్ఞాయోతి మేత్తా, కరుణా, ముదితా, ఉపేక్ఖా. ఫరణఅప్పమాణవసేన అప్పమఞ్ఞాయో. ఏతాయో హి ఆరమ్మణవసేన అప్పమాణే వా సత్తే ఫరన్తి, ఏకం సత్తమ్పి వా అనవసేసఫరణవసేన ఫరన్తీతి ఫరణఅప్పమాణవసేన అప్పమఞ్ఞాయోతి వుచ్చన్తి. చతస్సో అరూపసమాపత్తియోతి ఆకాసానఞ్చాయతనసమాపత్తి, విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసమాపత్తి, ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసమాపత్తి, నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తి. చతస్సో పటిసమ్భిదా వుత్తత్థా ఏవ.

    Aparāpi catasso bhūmiyoti ekekacatukkavasena veditabbā. Cattāro satipaṭṭhānāti kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Tassattho – patiṭṭhātīti paṭṭhānaṃ, upaṭṭhāti okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho. Satiyeva paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Atha vā saraṇaṭṭhena sati, upaṭṭhānaṭṭhena paṭṭhānaṃ, sati ca sā paṭṭhānañcātipi satipaṭṭhānaṃ. Ārammaṇavasena bahukā tā satiyoti satipaṭṭhānā. Cattāro sammappadhānāti anuppannānaṃ akusalānaṃ anuppādāya sammappadhānaṃ, uppannānaṃ akusalānaṃ pahānāya sammappadhānaṃ, anuppannānaṃ kusalānaṃ uppādāya sammappadhānaṃ, uppannānaṃ kusalānaṃ ṭhitiyā sammappadhānaṃ. Padahanti vāyamanti etenāti padhānaṃ, vīriyassetaṃ nāmaṃ . Sammappadhānanti aviparītappadhānaṃ kāraṇappadhānaṃ upāyappadhānaṃ yonisopadhānaṃ. Ekameva vīriyaṃ kiccavasena catudhā katvā sammappadhānāti vuttaṃ. Cattāro iddhipādāti chandiddhipādo, cittiddhipādo, vīriyiddhipādo, vīmaṃsiddhipādo. Tassattho vuttoyeva. Cattāri jhānānīti vitakkavicārapītisukhacittekaggatāvasena pañcaṅgikaṃ paṭhamajjhānaṃ. Pītisukhacittekaggatāvasena tivaṅgikaṃ dutiyajjhānaṃ, sukhacittakaggatāvasena duvaṅgikaṃ tatiyajjhānaṃ, upekkhācittekaggatāvasena duvaṅgikaṃ catutthajjhānaṃ. Imāni hi aṅgāni ārammaṇūpanijjhānaṭṭhena jhānanti vuccanti. Catasso appamaññāyoti mettā, karuṇā, muditā, upekkhā. Pharaṇaappamāṇavasena appamaññāyo. Etāyo hi ārammaṇavasena appamāṇe vā satte pharanti, ekaṃ sattampi vā anavasesapharaṇavasena pharantīti pharaṇaappamāṇavasena appamaññāyoti vuccanti. Catasso arūpasamāpattiyoti ākāsānañcāyatanasamāpatti, viññāṇañcāyatanasamāpatti, ākiñcaññāyatanasamāpatti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti. Catasso paṭisambhidā vuttatthā eva.

    చతస్సో పటిపదాతి ‘‘దుక్ఖా పటిపదా దన్ధాభిఞ్ఞా, దుక్ఖా పటిపదా ఖిప్పాభిఞ్ఞా, సుఖా పటిపదా దన్ధాభిఞ్ఞా, సుఖా పటిపదా ఖిప్పాభిఞ్ఞా’’తి (దీ॰ ని॰ ౩.౩౧౧) వుత్తా చతస్సో పటిపదా. చత్తారి ఆరమ్మణానీతి పరిత్తం పరిత్తారమ్మణం, పరిత్తం అప్పమాణారమ్మణం, అప్పమాణం పరిత్తారమ్మణం, అప్పమాణం అప్పమాణారమ్మణన్తి (ధ॰ స॰ ౧౮౧ ఆదయో) వుత్తాని చత్తారి ఆరమ్మణాని. కసిణాదిఆరమ్మణానం అవవత్థాపేతబ్బతో ఆరమ్మణవన్తాని ఝానాని వుత్తానీతి వేదితబ్బాని. చత్తారో అరియవంసాతి అరియా వుచ్చన్తి బుద్ధా చ పచ్చేకబుద్ధా చ తథాగతసావకా చ, తేసం అరియానం వంసా తన్తియో పవేణియోతి అరియవంసా. కే పన తే? చీవరసన్తోసో పిణ్డపాతసన్తోసో సేనాసనసన్తోసో భావనారామతాతి ఇమే చత్తారో. గిలానపచ్చయసన్తోసో పిణ్డపాతసన్తోసే వుత్తే వుత్తోయేవ హోతి. యో హి పిణ్డపాతే సన్తుట్ఠో, సో కథం గిలానపచ్చయే అసన్తుట్ఠో భవిస్సతి.

    Catassopaṭipadāti ‘‘dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhā paṭipadā dandhābhiññā, sukhā paṭipadā khippābhiññā’’ti (dī. ni. 3.311) vuttā catasso paṭipadā. Cattāri ārammaṇānīti parittaṃ parittārammaṇaṃ, parittaṃ appamāṇārammaṇaṃ, appamāṇaṃ parittārammaṇaṃ, appamāṇaṃ appamāṇārammaṇanti (dha. sa. 181 ādayo) vuttāni cattāri ārammaṇāni. Kasiṇādiārammaṇānaṃ avavatthāpetabbato ārammaṇavantāni jhānāni vuttānīti veditabbāni. Cattāro ariyavaṃsāti ariyā vuccanti buddhā ca paccekabuddhā ca tathāgatasāvakā ca, tesaṃ ariyānaṃ vaṃsā tantiyo paveṇiyoti ariyavaṃsā. Ke pana te? Cīvarasantoso piṇḍapātasantoso senāsanasantoso bhāvanārāmatāti ime cattāro. Gilānapaccayasantoso piṇḍapātasantose vutte vuttoyeva hoti. Yo hi piṇḍapāte santuṭṭho, so kathaṃ gilānapaccaye asantuṭṭho bhavissati.

    చత్తారి సఙ్గహవత్థూనీతి చత్తారి జనసఙ్గణ్హనకారణాని – దానఞ్చ పేయ్యవజ్జఞ్చ అత్థచరియా చ సమానత్తతా చాతి ఇమాని చత్తారి. దానన్తి యథారహం దానం. పేయ్యవజ్జన్తి యథారహం పియవచనం. అత్థచరియాతి తత్థ తత్థ కత్తబ్బస్స కరణవసేన కత్తబ్బాకత్తబ్బానుసాసనవసేన చ వుద్ధికిరియా. సమానత్తతాతి సహ మానేన సమానో, సపరిమాణో సపరిగణనోతి అత్థో. సమానో పరస్స అత్తా ఏతేనాతి సమానత్తో, సమానత్తస్స భావో సమానత్తతా, ‘‘అయం మయా హీనో, అయం మయా సదిసో, అయం మయా అధికో’’తి పరిగణేత్వా తదనురూపేన ఉపచరణం కరణన్తి అత్థో. ‘‘సమానసుఖదుక్ఖతా సమానత్తతా’’తి చ వదన్తి.

    Cattāri saṅgahavatthūnīti cattāri janasaṅgaṇhanakāraṇāni – dānañca peyyavajjañca atthacariyā ca samānattatā cāti imāni cattāri. Dānanti yathārahaṃ dānaṃ. Peyyavajjanti yathārahaṃ piyavacanaṃ. Atthacariyāti tattha tattha kattabbassa karaṇavasena kattabbākattabbānusāsanavasena ca vuddhikiriyā. Samānattatāti saha mānena samāno, saparimāṇo saparigaṇanoti attho. Samāno parassa attā etenāti samānatto, samānattassa bhāvo samānattatā, ‘‘ayaṃ mayā hīno, ayaṃ mayā sadiso, ayaṃ mayā adhiko’’ti parigaṇetvā tadanurūpena upacaraṇaṃ karaṇanti attho. ‘‘Samānasukhadukkhatā samānattatā’’ti ca vadanti.

    చత్తారి చక్కానీతి ఏత్థ చక్కం నామ దారుచక్కం, రతనచక్కం, ధమ్మచక్కం, ఇరియాపథచక్కం, సమ్పత్తిచక్కన్తి పఞ్చవిధం. తత్థ ‘‘యం పన తం, దేవ, చక్కం ఛహి మాసేహి నిట్ఠితం ఛారత్తూనేహీ’’తి (అ॰ ని॰ ౩.౧౫) ఇదం దారుచక్కం. ‘‘చక్కం వత్తయతో పరిగ్గహేత్వా’’తి (జా॰ ౧.౧౩.౬౮) ఇదం రతనచక్కం. ‘‘మయా పవత్తితం చక్క’’న్తి (సు॰ ని॰ ౫౬౨) ఇదం ధమ్మచక్కం. ‘‘చతుచక్కం నవద్వార’’న్తి (సం॰ ని॰ ౧.౨౯) ఇదం ఇరియాపథచక్కం. ‘‘చత్తారిమాని , భిక్ఖవే, చక్కాని, యేహి సమన్నాగతానం దేవమనుస్సానం చతుచక్కం వత్తతి. కతమాని చత్తారి? పతిరూపదేసవాసో, సప్పురిసావస్సయో, అత్తసమ్మాపణిధి, పుబ్బే చ కతపుఞ్ఞతా’’తి (అ॰ ని॰ ౪.౩౧) ఇదం సమ్పత్తిచక్కం. ఇధాపి ఏతదేవ అధిప్పేతం. తత్థ పతిరూపదేసవాసోతి యత్థ చతస్సో పరిసా సన్దిస్సన్తి, ఏవరూపే అనుచ్ఛవికే దేసే వాసో. సప్పురిసావస్సయోతి బుద్ధాదీనం సప్పురిసానం అవస్సయనం సేవనం భజనం. అత్తసమ్మాపణిధీతి అత్తనో సమ్మా పతిట్ఠాపనం. సచే పుబ్బే అస్సద్ధాదీహి సమన్నాగతో హోతి, తాని పహాయ సద్ధాదీసు పతిట్ఠాపనం. పుబ్బే చ కతపుఞ్ఞతాతి పుబ్బే ఉపచితకుసలతా. ఇదమేవ చేత్థ పమాణం. యేన హి ఞాణసమ్పయుత్తచిత్తేన కుసలకమ్మం కతం హోతి, తదేవ కుసలం తం పురిసం పతిరూపదేసే ఉపనేతి, సప్పురిసే భజాపేతి, సో ఏవ పుగ్గలో అత్తానం సమ్మా ఠపేతీతి.

    Cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ pana taṃ, deva, cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Cakkaṃ vattayato pariggahetvā’’ti (jā. 1.13.68) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni , bhikkhave, cakkāni, yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ vattati. Katamāni cattāri? Patirūpadesavāso, sappurisāvassayo, attasammāpaṇidhi, pubbe ca katapuññatā’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetaṃ. Tattha patirūpadesavāsoti yattha catasso parisā sandissanti, evarūpe anucchavike dese vāso. Sappurisāvassayoti buddhādīnaṃ sappurisānaṃ avassayanaṃ sevanaṃ bhajanaṃ. Attasammāpaṇidhīti attano sammā patiṭṭhāpanaṃ. Sace pubbe assaddhādīhi samannāgato hoti, tāni pahāya saddhādīsu patiṭṭhāpanaṃ. Pubbe ca katapuññatāti pubbe upacitakusalatā. Idameva cettha pamāṇaṃ. Yena hi ñāṇasampayuttacittena kusalakammaṃ kataṃ hoti, tadeva kusalaṃ taṃ purisaṃ patirūpadese upaneti, sappurise bhajāpeti, so eva puggalo attānaṃ sammā ṭhapetīti.

    చత్తారి ధమ్మపదానీతి చత్తారో ధమ్మకోట్ఠాసా. కతమాని చత్తారి? అనభిజ్ఝా ధమ్మపదం, అబ్యాపాదో ధమ్మపదం, సమ్మాసతి ధమ్మపదం, సమ్మాసమాధి ధమ్మపదం. అనభిజ్ఝా ధమ్మపదం నామ అలోభో వా అనభిజ్ఝావసేన అధిగతజ్ఝానవిపస్సనామగ్గఫలనిబ్బానాని వా. అబ్యాపాదో ధమ్మపదం నామ అకోపో వా మేత్తాసీసేన అధిగతజ్ఝానాదీని వా. సమ్మాసతి ధమ్మపదం నామ సూపట్ఠితస్సతి వా సతిసీసేన అధిగతజ్ఝానాదీని వా. సమ్మాసమాధి ధమ్మపదం నామ అట్ఠసమాపత్తి వా అట్ఠసమాపత్తిసీసేన అధిగతజ్ఝానాదీని వా. దసఅసుభవసేన వా అధిగతజ్ఝానాదీని అనభిజ్ఝా ధమ్మపదం, చతుబ్రహ్మవిహారవసేన అధిగతాని అబ్యాపాదో ధమ్మపదం, దసానుస్సతిఆహారేపటికూలసఞ్ఞావసేన అధిగతాని సమ్మాసతి ధమ్మపదం, దసకసిణఆనాపానవసేన అధిగతాని సమ్మాసమాధి ధమ్మపదన్తి. ఇమా చతస్సో భూమియోతి ఏకేకం చతుక్కవసేనేవ యోజేతబ్బం.

    Cattāri dhammapadānīti cattāro dhammakoṭṭhāsā. Katamāni cattāri? Anabhijjhā dhammapadaṃ, abyāpādo dhammapadaṃ, sammāsati dhammapadaṃ, sammāsamādhi dhammapadaṃ. Anabhijjhā dhammapadaṃ nāma alobho vā anabhijjhāvasena adhigatajjhānavipassanāmaggaphalanibbānāni vā. Abyāpādo dhammapadaṃ nāma akopo vā mettāsīsena adhigatajjhānādīni vā. Sammāsati dhammapadaṃ nāma sūpaṭṭhitassati vā satisīsena adhigatajjhānādīni vā. Sammāsamādhi dhammapadaṃ nāma aṭṭhasamāpatti vā aṭṭhasamāpattisīsena adhigatajjhānādīni vā. Dasaasubhavasena vā adhigatajjhānādīni anabhijjhā dhammapadaṃ, catubrahmavihāravasena adhigatāni abyāpādo dhammapadaṃ, dasānussatiāhārepaṭikūlasaññāvasena adhigatāni sammāsati dhammapadaṃ, dasakasiṇaānāpānavasena adhigatāni sammāsamādhi dhammapadanti. Imā catasso bhūmiyoti ekekaṃ catukkavaseneva yojetabbaṃ.

    భూమినానత్తఞాణనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Bhūminānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧౮. భూమినానత్తఞాణనిద్దేసో • 18. Bhūminānattañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact