| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੧੪. ਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
14. Bhūminiddesavaṇṇanā
੧੩੬. ਯਾਸੁ વੁਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਯਾ ਭੂਮਿਯੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕੁਟਿ ਚ…ਪੇ॰… ਗਹਪਤਿ ਚ ਗਹਪਤਿਕੁਟਿ ਚਾਤਿ ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੨੯੫) વੁਤ੍ਤਾਯ ਉਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ, ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮવਸੇਨ વਾ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਥਮ੍ਭਾਨਂ ਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦਾਨਂ વਾ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਨਂ, ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ વਾਚਾਯ ਸਾવਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਥਮ੍ਭਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ વਚਨਪਰਿਯੋਸਾਨਞ੍ਚ ਸਮਕਾਲਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੯੫)। ਨਿਸਾਦਨਂ ਪવਿਸਨਂ ਸਨ੍ਨਿવੇਸਨਂ ਨਿਸਾਦੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ વਿਯ ਨਿਸਾਦੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਗੋਨਿਸਾਦਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਧ ਗਹਪਤੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਗਹਪਤਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ ਕੁਟਿ ਦੀਘੇਨ ਗਹਪਤੀ।
136. Yāsu vutthaṃ pakkañca kappati, tā kappiyā bhūmiyo sammuti ca sammutikuṭi ca…pe… gahapati ca gahapatikuṭi cāti imā catasso hontīti yojetvā attho veditabbo. Tattha bhesajjakkhandhake (mahāva. 295) vuttāya uttidutiyakammavācāya, apalokanakammavasena vā sāvetvā sammā uttisampannaṃ karīyatīti sammuti, thambhānaṃ bhittipādānaṃ vā uggamanaṃ uddhaṃ katvā ṭhapanaṃ, ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vācāya sāvanañca antaṃ yassā sā ussāvanantā. Tathā ca vuttaṃ ‘‘thambhappatiṭṭhānañca vacanapariyosānañca samakālaṃ vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 295). Nisādanaṃ pavisanaṃ sannivesanaṃ nisādo, gunnaṃ viya nisādo etissāti gonisādi. Bhikkhuṃ ṭhapetvā sesasahadhammikā sabbe ca devamanussā idha gahapatīti sāmaññena adhippetā. Ettha pana gahapatisambandhinī kuṭi dīghena gahapatī.
‘‘ਯਂ ਪਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਗੇਹੇ વੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੯੫) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਯਂ ਸਙ੍ਘੋ ਆਕਙ੍ਖਤਿ વਿਹਾਰਂ વਾ ਅਡ੍ਢਯੋਗਂ વਾ ਪਾਸਾਦਂ વਾ ਹਮ੍ਮਿਯਂ વਾ ਗੁਹਂ વਾ ਲੇਣਾਦਿਂ વਾ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞવਚਨਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਤਂਤਂਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕਾ ਲੇਣਾਦਯੋ ਚਤੂਸ੍વੇવ ਕੁਟੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਮਾਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਪਦੇਸੇ ਯਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਕਂ ਏਕਰਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਯਾਮਕਾਲਿਕਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਸਙ੍ਖਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਇਤਰਦ੍વਯੇ। ਤਂ ਪਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਕਞ੍ਚ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾਸੁ વੁਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Yaṃ pana akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe vuttha’’nti (mahāva. aṭṭha. 295) aṭṭhakathāvacanato yaṃ saṅgho ākaṅkhati vihāraṃ vā aḍḍhayogaṃ vā pāsādaṃ vā hammiyaṃ vā guhaṃ vā leṇādiṃ vā, tesampi sāmaññavacanaṃ viññāyatīti taṃtaṃlakkhaṇappattā sahaseyyappahonakā leṇādayo catūsveva kuṭīsu antogadhāti veditabbaṃ. Imāsu catūsu sahaseyyappahonake padese yaṃ saṅghikaṃ puggalikaṃ vā bhikkhusantakaṃ ekarattampi antovutthaṃ anupasampannena pakkañca yāvakālikaṃ yāmakālikañca antovutthaantopakkasaṅkhaṃ na gacchati, ko pana vādo itaradvaye. Taṃ pana akappiyabhūmiyampi vutthaṃ pakkañca vaṭṭati. Tena vuttaṃ ‘‘yāsu vutthaṃ pakkañca kappatī’’ti.
੧੩੭. વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇ ਸਙ੍ਘਿਕੇ વਾ ਏਕਸਨ੍ਤਕੇ વਾ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਗੇਹੇ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕੁਟਿ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ વਾਸਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਏਕਸਨ੍ਤਕੇਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇ। ਕਪ੍ਪਿਯਾਕੁਟੀਤਿ ਭਾવਪ੍ਪਧਾਨੋਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਨ ਹਿ ਗੇਹੇ ਗੇਹਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੀਘੋ ਪਨ ਗਾਥਾવਸੇਨ, ਕਪ੍ਪਿਯਾ ਕੁਟਿਤਾਤਿ વਾ વਿਸੇਸਨવਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕਂ વਾਸਾਗਾਰਲਕ੍ਖਣੇ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਸੇਨਾਸਨਂ।
137. Vāsatthāya kate saṅghike vā ekasantake vā sahaseyyappahonake gehe kappiyākuṭi laddhabbāti sambandho. Tattha vāsatthāyāti iminā avāsatthāya kataṃ nivatteti. Ekasantaketi ekassa bhikkhuno santake. Kappiyākuṭīti bhāvappadhānoyaṃ niddeso, na hi gehe gehaṃ laddhuṃ yujjatīti kappiyakuṭitāti attho. Dīgho pana gāthāvasena, kappiyā kuṭitāti vā visesanavasena daṭṭhabbaṃ. Sahaseyyappahonaketi ettha sahaseyyappahonakaṃ vāsāgāralakkhaṇe vuttalakkhaṇaṃ senāsanaṃ.
੧੩੮. ਇਦਾਨਿ ਤਾ ਕੁਟਿਯੋ ਕਮੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬવਿਧਿਂ, ਤਾਸਂ ਸਬ੍ਬਥਾਪਗਮਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗੇਹੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮ, ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਏવਮੀਰਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਟ੍ਠਕਾ ਚ ਥਮ੍ਭਾ ਚ ‘‘ਇਟ੍ਠਕਾਥਮ੍ਭਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਰਸ੍ਸੋ। ਇਟ੍ਠਕਥਮ੍ਭਾ ਆਦਿ ਯਸ੍ਸ ਭਿਤ੍ਤਿਪਾਸਾਦਸ੍ਸਾਤਿ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ। ਪਚ੍ਛਾ ਪਠਮਸਦ੍ਦੇਨ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋ। ‘‘ਠਪੇਯ੍ਯ ਚੇ, ਸਾ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚੇ-ਸਾ-ਸਦ੍ਦੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
138. Idāni tā kuṭiyo kamena dassetvā tattha paṭipajjitabbavidhiṃ, tāsaṃ sabbathāpagamañca dassetuṃ ‘‘gehe’’tiādimāha. Tattha ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti evamīrayanti sambandho. Iṭṭhakā ca thambhā ca ‘‘iṭṭhakāthambhā’’ti vattabbe rasso. Iṭṭhakathambhā ādi yassa bhittipāsādassāti bahubbīhi. Pacchā paṭhamasaddena kammadhārayo. ‘‘Ṭhapeyya ce, sā ussāvanantikā’’ti evaṃ ce-sā-sadde yojetvā attho veditabbo.
੧੩੯. ਸਕਲੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਆਰਾਮੋਪਿ વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਹੋਤੁ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ, ਨ ਤਂ ਪਮਾਣਂ।
139. Sakalo aparikkhitto ārāmopi vāti sambandho. Senāsanaṃ parikkhittaṃ vā hotu, aparikkhittaṃ vā, na taṃ pamāṇaṃ.
੧੪੦. ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨੋ વਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕੋ વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
140. Aññehi kappiyakuṭiyā atthāya dinno vā tesaṃ santako vāti yojanā.
੧੪੧. ਅવਿਰੋਧਭਾવੇਨ ਕਪ੍ਪਨੀਯਾ ਕਪ੍ਪਾ, ਕਪ੍ਪ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਮਿਚ੍ਚੇਤਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਆਪਚ੍ਚਯੇ ਰੂਪਂ, ਨ ਕਪ੍ਪਾ ਅਕਪ੍ਪਾ, ਅਕਪ੍ਪਾ ਚ ਸਾ ਕੁਟਿ ਚੇਤਿ ਅਕਪ੍ਪਕੁਟਿ, ਤਾਯ। ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚ ਗਹਿਤਂ।
141. Avirodhabhāvena kappanīyā kappā, kappa sāmatthiyamiccetasmā itthiyaṃ āpaccaye rūpaṃ, na kappā akappā, akappā ca sā kuṭi ceti akappakuṭi, tāya. Sappiādīti iminā sattāhakālikaṃ yāvajīvikañca gahitaṃ.
੧੪੨. ਤੇਹੇવਾਤਿ ਅਕਪ੍ਪਕੁਟਿਯਂ વੁਤ੍ਥਸਪ੍ਪਿਆਦੀਹਿ ਏવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਸਂਸਟ੍ਠਤਾਯ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਕਪ੍ਪਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਮਿਸੇਤਿ ਆਮਿਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪੁਰਿਮਦ੍વਯੇਨ ਸਹਿਤੇ। ਸਾਮਪਾਕਤਾਤਿ ਸਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਾਕੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਪਾਕਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੇਨ ਸਹ ਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਿਸਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਸਾਮਪਾਕਤਾ। ਸਯਂ ਪਕ੍ਕਂ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾਯ ਤਮ੍ਪਿ ਆਮਿਸਂ ਸਾਮਪਾਕਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਪਾਕਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
142.Tehevāti akappakuṭiyaṃ vutthasappiādīhi eva saddhiṃ sattāhakālikasaṃsaṭṭhatāya ‘‘sattāhaṃ kappate’’ti vuttaṃ. Sāmiseti āmisasaṅkhātena purimadvayena sahite. Sāmapākatāti sāmaṃ attanā pāko etassāti sāmapākaṃ, sattāhakālikena saha pakkaṃ sāmisaṃ yāvajīvikaṃ, tassa bhāvo sāmapākatā. Sayaṃ pakkaṃ taṃ attanā saṃsaṭṭhatāya tampi āmisaṃ sāmapākagatikaṃ karotīti tassa sāmapākatā hotīti adhippāyo.
੧੪੩. ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ। ਏવ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
143.Adhiṭṭhitāti patiṭṭhitā. Eva-saddo tiṭṭhatisaddassa ante daṭṭhabbo.
੧੪੪. ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਸਕਲੇਸੁ। ਜਹਿਤਂ વਤ੍ਥੁ ਕੁਟਿਭੂਮਿ ਯਸ੍ਸਾ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ। ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੇਸਾਤਿ ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਕੁਟਿਯੋ। ਛਦਨવਿਬ੍ਭਮਾਤਿ ਛਦਨਸ੍ਸ વਿਨਾਸਾ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ’’ਤਿ ਆਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
144.Sabbesūti thambhādīsu sakalesu. Jahitaṃ vatthu kuṭibhūmi yassā jahitavatthukā. Parikkhitte jahitavatthukāti sambandho. Sesāti itarā dve kuṭiyo. Chadanavibbhamāti chadanassa vināsā. Etthāpi ‘‘jahitavatthukā’’ti ānetabbanti.
ਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhūminiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
