Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi |
၅၄၃. ဘူရိဒတ္တဇာတကံ (၆)
543. Bhūridattajātakaṃ (6)
၇၈၄.
784.
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ၊ ဓတရဋ္ဌနိဝေသနေ။
‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, dhataraṭṭhanivesane;
သဗ္ဗာနိ တေ ဥပယန္တု၊ ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’။
Sabbāni te upayantu, dhītaraṃ dehi rājino’’.
၇၈၅.
785.
‘‘န နော ဝိဝာဟော နာဂေဟိ၊ ကတပုဗ္ဗော ကုဒာစနံ။
‘‘Na no vivāho nāgehi, katapubbo kudācanaṃ;
တံ ဝိဝာဟံ အသံယုတ္တံ၊ ကထံ အမ္ဟေ ကရောမသေ’’။
Taṃ vivāhaṃ asaṃyuttaṃ, kathaṃ amhe karomase’’.
၇၈၆.
786.
‘‘ဇီဝိတံ နူန တေ စတ္တံ၊ ရဋ္ဌံ ဝာ မနုဇာဓိပ။
‘‘Jīvitaṃ nūna te cattaṃ, raṭṭhaṃ vā manujādhipa;
န ဟိ နာဂေ ကုပိတမ္ဟိ၊ စိရံ ဇီဝန္တိ တာဒိသာ။
Na hi nāge kupitamhi, ciraṃ jīvanti tādisā.
၇၈၇.
787.
‘‘ယော တ္ဝံ ဒေဝ မနုသ္သောသိ၊ ဣဒ္ဓိမန္တံ အနိဒ္ဓိမာ။
‘‘Yo tvaṃ deva manussosi, iddhimantaṃ aniddhimā;
ဝရုဏသ္သ နိယံ ပုတ္တံ၊ ယာမုနံ အတိမညသိ’’။
Varuṇassa niyaṃ puttaṃ, yāmunaṃ atimaññasi’’.
၇၈၈.
788.
‘‘နာတိမညာမိ ရာဇာနံ၊ ဓတရဋ္ဌံ ယသသ္သိနံ။
‘‘Nātimaññāmi rājānaṃ, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ;
ဓတရဋ္ဌော ဟိ နာဂာနံ၊ ဗဟူနမပိ ဣသ္သရော။
Dhataraṭṭho hi nāgānaṃ, bahūnamapi issaro.
၇၈၉.
789.
‘‘အဟိ မဟာနုဘာဝောပိ၊ န မေ ဓီတရမာရဟော။
‘‘Ahi mahānubhāvopi, na me dhītaramāraho;
ခတ္တိယော စ ဝိဒေဟာနံ၊ အဘိဇာတာ သမုဒ္ဒဇာ’’။
Khattiyo ca videhānaṃ, abhijātā samuddajā’’.
၇၉၀.
790.
‘‘ကမ္ဗလသ္သတရာ ဥဋ္ဌေန္တု၊ သဗ္ဗေ နာဂေ နိဝေဒယ။
‘‘Kambalassatarā uṭṭhentu, sabbe nāge nivedaya;
၇၉၁.
791.
‘‘နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု၊ ရထိယာ စစ္စရေသု စ။
‘‘Nivesanesu sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;
ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗန္တု၊ ဝိတတာ တောရဏေသု စ။
Rukkhaggesu ca lambantu, vitatā toraṇesu ca.
၇၉၂.
792.
‘‘အဟမ္ပိ သဗ္ဗသေတေန၊ မဟတာ သုမဟံ ပုရံ။
‘‘Ahampi sabbasetena, mahatā sumahaṃ puraṃ;
ပရိက္ခိပိသ္သံ ဘောဂေဟိ၊ ကာသီနံ ဇနယံ ဘယံ’’။
Parikkhipissaṃ bhogehi, kāsīnaṃ janayaṃ bhayaṃ’’.
၇၉၃.
793.
တသ္သ တံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဥရဂာနေကဝဏ္ဏိနော။
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uragānekavaṇṇino;
ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇိံသု၊ န စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယုံ။
Bārāṇasiṃ pavajjiṃsu, na ca kañci viheṭhayuṃ.
၇၉၄.
794.
နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု၊ ရထိယာ စစ္စရေသု စ။
Nivesanesu sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;
ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗိံသု၊ ဝိတတာ တောရဏေသု စ။
Rukkhaggesu ca lambiṃsu, vitatā toraṇesu ca.
၇၉၅.
795.
တေသု ဒိသ္ဝာန လမ္ဗန္တေ၊ ပုထူ ကန္ဒိံသု နာရိယော။
Tesu disvāna lambante, puthū kandiṃsu nāriyo;
နာဂေ သောဏ္ဍိကတေ ဒိသ္ဝာ၊ ပသ္သသန္တေ မုဟုံ မုဟုံ။
Nāge soṇḍikate disvā, passasante muhuṃ muhuṃ.
၇၉၆.
796.
ဗာရာဏသီ ပဗ္ယဓိတာ၊ အာတုရာ သမပဇ္ဇထ။
Bārāṇasī pabyadhitā, āturā samapajjatha;
ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘‘ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’။
Bāhā paggayha pakkanduṃ, ‘‘dhītaraṃ dehi rājino’’.
၇၉၇.
797.
‘‘ပုပ္ဖာဘိဟာရသ္သ ဝနသ္သ မဇ္ဈေ၊ ကော လောဟိတက္ခော ဝိတတန္တရံသော။
‘‘Pupphābhihārassa vanassa majjhe, ko lohitakkho vitatantaraṃso;
ကာ ကမ္ဗုကာယူရဓရာ သုဝတ္ထာ၊ တိဋ္ဌန္တိ နာရိယော ဒသ ဝန္ဒမာနာ။
Kā kambukāyūradharā suvatthā, tiṭṭhanti nāriyo dasa vandamānā.
၇၉၈.
798.
‘‘ကော တ္ဝံ ဗ္ရဟာဗာဟု ဝနသ္သ မဇ္ဈေ၊ ဝိရောစသိ ဃတသိတ္တောဝ အဂ္ဂိ။
‘‘Ko tvaṃ brahābāhu vanassa majjhe, virocasi ghatasittova aggi;
မဟေသက္ခော အညတရောသိ ယက္ခော၊ ဥဒာဟု နာဂောသိ မဟာနုဘာဝော’’။
Mahesakkho aññatarosi yakkho, udāhu nāgosi mahānubhāvo’’.
၇၉၉.
799.
ဍံသေယ္ယံ တေဇသာ ကုဒ္ဓော၊ ဖီတံ ဇနပဒံ အပိ။
Ḍaṃseyyaṃ tejasā kuddho, phītaṃ janapadaṃ api.
၈၀၀.
800.
‘‘သမုဒ္ဒဇာ ဟိ မေ မာတာ၊ ဓတရဋ္ဌော စ မေ ပိတာ။
‘‘Samuddajā hi me mātā, dhataraṭṭho ca me pitā;
သုဒသ္သနကနိဋ္ဌောသ္မိ၊ ဘူရိဒတ္တောတိ မံ ဝိဒူ’’။
Sudassanakaniṭṭhosmi, bhūridattoti maṃ vidū’’.
၈၀၁.
801.
‘‘ယံ ဂမ္ဘီရံ သဒာဝဋ္ဋံ၊ ရဟဒံ ဘိသ္မံ ပေက္ခသိ။
‘‘Yaṃ gambhīraṃ sadāvaṭṭaṃ, rahadaṃ bhismaṃ pekkhasi;
ဧသ ဒိဗ္ယော မမာဝာသော၊ အနေကသတပောရိသော။
Esa dibyo mamāvāso, anekasataporiso.
၈၀၂.
802.
‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒံ၊ နီလောဒံ ဝနမဇ္ဈတော။
‘‘Mayūrakoñcābhirudaṃ, nīlodaṃ vanamajjhato;
၈၀၃.
803.
‘‘တတ္ထ ပတ္တော သာနုစရော၊ သဟ ပုတ္တေန ဗ္ရာဟ္မဏ။
‘‘Tattha patto sānucaro, saha puttena brāhmaṇa;
ပူဇိတော မယ္ဟံ ကာမေဟိ၊ သုခံ ဗ္ရာဟ္မဏ ဝစ္ဆသိ’’။
Pūjito mayhaṃ kāmehi, sukhaṃ brāhmaṇa vacchasi’’.
၈၀၄.
804.
ဣန္ဒဂောပကသဉ္ဆန္နာ၊ သောဘတိ ဟရိတုတ္တမာ။
Indagopakasañchannā, sobhati harituttamā.
၈၀၅.
805.
‘‘ရမ္မာနိ ဝနစေတ္ယာနိ၊ ရမ္မာ ဟံသူပကူဇိတာ။
‘‘Rammāni vanacetyāni, rammā haṃsūpakūjitā;
၈၀၆.
806.
‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ၊ သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ။
‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;
သဟသ္သထမ္ဘာ ပာသာဒာ၊ ပူရာ ကညာဟိ ဇောတရေ။
Sahassathambhā pāsādā, pūrā kaññāhi jotare.
၈၀၇.
807.
‘‘ဝိမာနံ ဥပပန္နောသိ၊ ဒိဗ္ယံ ပုညေဟိ အတ္တနော။
‘‘Vimānaṃ upapannosi, dibyaṃ puññehi attano;
အသမ္ဗာဓံ သိဝံ ရမ္မံ၊ အစ္စန္တသုခသံဟိတံ။
Asambādhaṃ sivaṃ rammaṃ, accantasukhasaṃhitaṃ.
၈၀၈.
808.
‘‘မညေ သဟသ္သနေတ္တသ္သ၊ ဝိမာနံ နာဘိကင္ခသိ။
‘‘Maññe sahassanettassa, vimānaṃ nābhikaṅkhasi;
ဣဒ္ဓီ ဟိ တ္ယာယံ ဝိပုလာ၊ သက္ကသ္သေဝ ဇုတီမတော’’။
Iddhī hi tyāyaṃ vipulā, sakkasseva jutīmato’’.
၈၀၉.
809.
‘‘မနသာပိ န ပတ္တဗ္ဗော၊ အာနုဘာဝော ဇုတီမတော။
‘‘Manasāpi na pattabbo, ānubhāvo jutīmato;
၈၁၀.
810.
‘‘တံ ဝိမာနံ အဘိဇ္ဈာယ၊ အမရာနံ သုခေသိနံ။
‘‘Taṃ vimānaṃ abhijjhāya, amarānaṃ sukhesinaṃ;
ဥပောသထံ ဥပဝသန္တော၊ သေမိ ဝမ္မိကမုဒ္ဓနိ’’။
Uposathaṃ upavasanto, semi vammikamuddhani’’.
၈၁၁.
811.
‘‘အဟဉ္စ မိဂမေသာနော၊ သပုတ္တော ပာဝိသိံ ဝနံ။
‘‘Ahañca migamesāno, saputto pāvisiṃ vanaṃ;
တံ မံ မတံ ဝာ ဇီဝံ ဝာ၊ နာဘိဝေဒေန္တိ ဉာတကာ။
Taṃ maṃ mataṃ vā jīvaṃ vā, nābhivedenti ñātakā.
၈၁၂.
812.
‘‘အာမန္တယေ ဘူရိဒတ္တံ၊ ကာသိပုတ္တံ ယသသ္သိနံ။
‘‘Āmantaye bhūridattaṃ, kāsiputtaṃ yasassinaṃ;
တယာ နော သမနုညာတာ၊ အပိ ပသ္သေမု ဉာတကေ’’။
Tayā no samanuññātā, api passemu ñātake’’.
၈၁၃.
813.
‘‘ဧသော ဟိ ဝတ မေ ဆန္ဒော၊ ယံ ဝသေသိ မမန္တိကေ။
‘‘Eso hi vata me chando, yaṃ vasesi mamantike;
န ဟိ ဧတာဒိသာ ကာမာ၊ သုလဘာ ဟောန္တိ မာနုသေ။
Na hi etādisā kāmā, sulabhā honti mānuse.
၈၁၄.
814.
‘‘သစေ တ္ဝံ နိစ္ဆသေ ဝတ္ထုံ၊ မမ ကာမေဟိ ပူဇိတော။
‘‘Sace tvaṃ nicchase vatthuṃ, mama kāmehi pūjito;
မယာ တ္ဝံ သမနုညာတော၊ သောတ္ထိံ ပသ္သာဟိ ဉာတကေ’’။
Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi ñātake’’.
၈၁၅.
815.
‘‘ဓာရယိမံ မဏိံ ဒိဗ္ယံ၊ ပသုံ ပုတ္တေ စ ဝိန္ဒတိ။
‘‘Dhārayimaṃ maṇiṃ dibyaṃ, pasuṃ putte ca vindati;
၈၁၆.
816.
‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ၊ ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ။
‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;
ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ ဇိဏ္ဏောသ္မိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယေ’’။
Pabbajissāmi jiṇṇosmi, na kāme abhipatthaye’’.
၈၁၇.
817.
‘‘ဗ္ရဟ္မစရိယသ္သ စေ ဘင္ဂော၊ ဟောတိ ဘောဂေဟိ ကာရိယံ။
‘‘Brahmacariyassa ce bhaṅgo, hoti bhogehi kāriyaṃ;
အဝိကမ္ပမာနော ဧယ္ယာသိ၊ ဗဟုံ ဒသ္သာမိ တေ ဓနံ’’။
Avikampamāno eyyāsi, bahuṃ dassāmi te dhanaṃ’’.
၈၁၈.
818.
‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ၊ ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ။
‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;
ပုနပိ အာဂမိသ္သာမိ၊ သစေ အတ္ထော ဘဝိသ္သတိ’’။
Punapi āgamissāmi, sace attho bhavissati’’.
၈၁၉.
819.
‘‘ဣဒံ ဝတ္ဝာ ဘူရိဒတ္တော၊ ပေသေသိ စတုရော ဇနေ။
‘‘Idaṃ vatvā bhūridatto, pesesi caturo jane;
ဧထ ဂစ္ဆထ ဥဋ္ဌေထ၊ ခိပ္ပံ ပာပေထ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Etha gacchatha uṭṭhetha, khippaṃ pāpetha brāhmaṇaṃ.
၈၂၀.
820.
တသ္သ တံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဥဋ္ဌာယ စတုရော ဇနာ။
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uṭṭhāya caturo janā;
ပေသိတာ ဘူရိဒတ္တေန၊ ခိပ္ပံ ပာပေသု ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Pesitā bhūridattena, khippaṃ pāpesu brāhmaṇaṃ.
၈၂၁.
821.
‘‘မဏိံ ပဂ္ဂယ္ဟ မင္ဂလ္ယံ၊ သာဓုဝိတ္တံ 15 မနောရမံ။
‘‘Maṇiṃ paggayha maṅgalyaṃ, sādhuvittaṃ 16 manoramaṃ;
သေလံ ဗ္ယဉ္ဇနသမ္ပန္နံ၊ ကော ဣမံ မဏိမဇ္ဈဂာ’’။
Selaṃ byañjanasampannaṃ, ko imaṃ maṇimajjhagā’’.
၈၂၂.
822.
‘‘လောဟိတက္ခသဟသ္သာဟိ၊ သမန္တာ ပရိဝာရိတံ။
‘‘Lohitakkhasahassāhi, samantā parivāritaṃ;
၈၂၃.
823.
သုဓာရိတော သုနိက္ခိတ္တော၊ သဗ္ဗတ္ထမဘိသာဓယေ။
Sudhārito sunikkhitto, sabbatthamabhisādhaye.
၈၂၄.
824.
‘‘ဥပစာရဝိပန္နသ္သ၊ နိက္ခေပေ ဓာရဏာယ ဝာ။
‘‘Upacāravipannassa, nikkhepe dhāraṇāya vā;
အယံ သေလော ဝိနာသာယ၊ ပရိစိဏ္ဏော အယောနိသော။
Ayaṃ selo vināsāya, pariciṇṇo ayoniso.
၈၂၅.
825.
ပဋိပဇ္ဇ သတံ နိက္ခံ၊ ဒေဟိမံ ရတနံ မမ’’။
Paṭipajja sataṃ nikkhaṃ, dehimaṃ ratanaṃ mama’’.
၈၂၆.
826.
သေလော ဗ္ယဉ္ဇနသမ္ပန္နော၊ နေဝ ကေယ္ယော မဏီ မမ’’။
Selo byañjanasampanno, neva keyyo maṇī mama’’.
၈၂၇.
827.
အထ ကေန မဏီ ကေယ္ယော၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
Atha kena maṇī keyyo, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
၈၂၈.
828.
‘‘ယော မေ သံသေ မဟာနာဂံ၊ တေဇသ္သိံ ဒုရတိက္ကမံ။
‘‘Yo me saṃse mahānāgaṃ, tejassiṃ duratikkamaṃ;
တသ္သ ဒဇ္ဇံ ဣမံ သေလံ၊ ဇလန္တမိဝ တေဇသာ’’။
Tassa dajjaṃ imaṃ selaṃ, jalantamiva tejasā’’.
၈၂၉.
829.
‘‘ကော နု ဗ္ရာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊ သုပဏ္ဏော ပတတံ ဝရော။
‘‘Ko nu brāhmaṇavaṇṇena, supaṇṇo patataṃ varo;
နာဂံ ဇိဂီသမန္ဝေသိ၊ အန္ဝေသံ ဘက္ခမတ္တနော။
Nāgaṃ jigīsamanvesi, anvesaṃ bhakkhamattano.
၈၃၀.
830.
‘‘နာဟံ ဒိဇာဓိပော ဟောမိ၊ န ဒိဋ္ဌော ဂရုဠော မယာ။
‘‘Nāhaṃ dijādhipo homi, na diṭṭho garuḷo mayā;
၈၃၁.
831.
‘‘ကိံ နု တုယ္ဟံ ဗလံ အတ္ထိ၊ ကိံ သိပ္ပံ ဝိဇ္ဇတေ တဝ။
‘‘Kiṃ nu tuyhaṃ balaṃ atthi, kiṃ sippaṃ vijjate tava;
ကိသ္မိံ ဝာ တ္ဝံ ပရတ္ထဒ္ဓော၊ ဥရဂံ နာပစာယသိ’’။
Kismiṃ vā tvaṃ paratthaddho, uragaṃ nāpacāyasi’’.
၈၃၂.
832.
‘‘အာရညိကသ္သ ဣသိနော၊ စိရရတ္တံ တပသ္သိနော။
‘‘Āraññikassa isino, cirarattaṃ tapassino;
သုပဏ္ဏော ကောသိယသ္သက္ခာ၊ ဝိသဝိဇ္ဇံ အနုတ္တရံ။
Supaṇṇo kosiyassakkhā, visavijjaṃ anuttaraṃ.
၈၃၃.
833.
‘‘တံ ဘာဝိတတ္တညတရံ၊ သမ္မန္တံ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘Taṃ bhāvitattaññataraṃ, sammantaṃ pabbatantare;
သက္ကစ္စံ တံ ဥပဋ္ဌာသိံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။
Sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhāsiṃ, rattindivamatandito.
၈၃၄.
834.
‘‘သော တဒာ ပရိစိဏ္ဏော မေ၊ ဝတ္တဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာ။
‘‘So tadā pariciṇṇo me, vattavā brahmacariyavā;
ဒိဗ္ဗံ ပာတုကရီ မန္တံ၊ ကာမသာ ဘဂဝာ မမ။
Dibbaṃ pātukarī mantaṃ, kāmasā bhagavā mama.
၈၃၅.
835.
‘‘တ္ယာဟံ မန္တေ ပရတ္ထဒ္ဓော၊ နာဟံ ဘာယာမိ ဘောဂိနံ။
‘‘Tyāhaṃ mante paratthaddho, nāhaṃ bhāyāmi bhoginaṃ;
၈၃၆.
836.
‘‘ဂဏ္ဟာမသေ မဏိံ တာတ၊ သောမဒတ္တ ဝိဇာနဟိ။
‘‘Gaṇhāmase maṇiṃ tāta, somadatta vijānahi;
မာ ဒဏ္ဍေန သိရိံ ပတ္တံ၊ ကာမသာ ပဇဟိမ္ဟသေ’’။
Mā daṇḍena siriṃ pattaṃ, kāmasā pajahimhase’’.
၈၃၇.
837.
‘‘သကံ နိဝေသနံ ပတ္တံ၊ ယော တံ ဗ္ရာဟ္မဏ ပူဇယိ။
‘‘Sakaṃ nivesanaṃ pattaṃ, yo taṃ brāhmaṇa pūjayi;
ဧဝံ ကလ္ယာဏကာရိသ္သ၊ ကိံ မောဟာ ဒုဗ္ဘိမိစ္ဆသိ’’။
Evaṃ kalyāṇakārissa, kiṃ mohā dubbhimicchasi’’.
၈၃၈.
838.
တမေဝ ဂန္တ္ဝာ ယာစသ္သု၊ ဗဟုံ ဒသ္သတိ တေ ဓနံ’’။
Tameva gantvā yācassu, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.
၈၃၉.
839.
‘‘ဟတ္ထဂတံ ပတ္တဂတံ၊ နိကိဏ္ဏံ ခာဒိတုံ ဝရံ။
‘‘Hatthagataṃ pattagataṃ, nikiṇṇaṃ khādituṃ varaṃ;
မာ နော သန္ဒိဋ္ဌိကော အတ္ထော၊ သောမဒတ္တ ဥပစ္စဂာ’’။
Mā no sandiṭṭhiko attho, somadatta upaccagā’’.
၈၄၀.
840.
၈၄၁.
841.
မညေ အတ္တကတံ ဝေရံ၊ နစိရံ ဝေဒယိသ္သသိ’’။
Maññe attakataṃ veraṃ, naciraṃ vedayissasi’’.
၈၄၂.
842.
‘‘မဟာယညံ ယဇိတ္ဝာန၊ ဧဝံ သုဇ္ဈန္တိ ဗ္ရာဟ္မဏာ။
‘‘Mahāyaññaṃ yajitvāna, evaṃ sujjhanti brāhmaṇā;
မဟာယညံ ယဇိသ္သာမ၊ ဧဝံ မောက္ခာမ ပာပကာ’’။
Mahāyaññaṃ yajissāma, evaṃ mokkhāma pāpakā’’.
၈၄၃.
843.
‘‘ဟန္ဒ ဒာနိ အပာယာမိ၊ နာဟံ အဇ္ဇ တယာ သဟ။
‘‘Handa dāni apāyāmi, nāhaṃ ajja tayā saha;
၈၄၄.
844.
‘‘ဣဒံ ဝတ္ဝာန ပိတရံ၊ သောမဒတ္တော ဗဟုသ္သုတော။
‘‘Idaṃ vatvāna pitaraṃ, somadatto bahussuto;
ဥဇ္ဈာပေတ္ဝာန ဘူတာနိ၊ တမ္ဟာ ဌာနာ အပက္ကမိ။
Ujjhāpetvāna bhūtāni, tamhā ṭhānā apakkami.
၈၄၅.
845.
‘‘ဂဏ္ဟာဟေတံ မဟာနာဂံ၊ အာဟရေတံ မဏိံ မမ။
‘‘Gaṇhāhetaṃ mahānāgaṃ, āharetaṃ maṇiṃ mama;
ဣန္ဒဂောပကဝဏ္ဏာဘော၊ ယသ္သ လောဟိတကော သိရော။
Indagopakavaṇṇābho, yassa lohitako siro.
၈၄၆.
846.
ဝမ္မိကဂ္ဂဂတော သေတိ၊ တံ တ္ဝံ ဂဏ္ဟာဟိ ဗ္ရာဟ္မဏ’’။
Vammikaggagato seti, taṃ tvaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
၈၄၇.
847.
‘‘အထောသဓေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ၊ ဇပ္ပံ မန္တပဒာနိ စ။
‘‘Athosadhehi dibbehi, jappaṃ mantapadāni ca;
ဧဝံ တံ အသက္ခိ သတ္ထုံ 45၊ ကတ္ဝာ ပရိတ္တမတ္တနော’’။
Evaṃ taṃ asakkhi satthuṃ 46, katvā parittamattano’’.
၈၄၈.
848.
‘‘မမံ ဒိသ္ဝာန အာယန္တံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနံ။
‘‘Mamaṃ disvāna āyantaṃ, sabbakāmasamiddhinaṃ;
၈၄၉.
849.
‘‘ပဒ္မံ ယထာ ဟတ္ထဂတံ၊ ပာဏိနာ ပရိမဒ္ဒိတံ။
‘‘Padmaṃ yathā hatthagataṃ, pāṇinā parimadditaṃ;
၈၅၀.
850.
ယေန သာဝံ မုခံ တုယ္ဟံ၊ မမံ ဒိသ္ဝာန အာဂတံ’’။
Yena sāvaṃ mukhaṃ tuyhaṃ, mamaṃ disvāna āgataṃ’’.
၈၅၁.
851.
‘‘သုပိနံ တာတ အဒ္ဒက္ခိံ၊ ဣတော မာသံ အဓောဂတံ။
‘‘Supinaṃ tāta addakkhiṃ, ito māsaṃ adhogataṃ;
ဒက္ခိဏံ ဝိယ မေ ဗာဟုံ၊ ဆေတ္ဝာ ရုဟိရမက္ခိတံ။
Dakkhiṇaṃ viya me bāhuṃ, chetvā ruhiramakkhitaṃ;
ပုရိသော အာဒာယ ပက္ကာမိ၊ မမ ရောဒန္တိယာ သတိ။
Puriso ādāya pakkāmi, mama rodantiyā sati.
၈၅၂.
852.
တတော ဒိဝာ ဝာ ရတ္တိံ ဝာ၊ သုခံ မေ နောပလဗ္ဘတိ’’။
Tato divā vā rattiṃ vā, sukhaṃ me nopalabbhati’’.
၈၅၃.
853.
ဟေမဇာလပဋိစ္ဆန္နာ၊ ဘူရိဒတ္တော န ဒိသ္သတိ။
Hemajālapaṭicchannā, bhūridatto na dissati.
၈၅၄.
854.
ကဏိကာရာဝ သမ္ဖုလ္လာ၊ ဘူရိဒတ္တော န ဒိသ္သတိ။
Kaṇikārāva samphullā, bhūridatto na dissati.
၈၅၅.
855.
‘‘ဟန္ဒ ဒာနိ ဂမိသ္သာမ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနံ။
‘‘Handa dāni gamissāma, bhūridattanivesanaṃ;
ဓမ္မဋ္ဌံ သီလသမ္ပန္နံ၊ ပသ္သာမ တဝ ဘာတရံ’’။
Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ, passāma tava bhātaraṃ’’.
၈၅၆.
856.
‘‘တဉ္စ ဒိသ္ဝာန အာယန္တိံ၊ ဘူရိဒတ္တသ္သ မာတရံ။
‘‘Tañca disvāna āyantiṃ, bhūridattassa mātaraṃ;
ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဘူရိဒတ္တသ္သ နာရိယော။
Bāhā paggayha pakkanduṃ, bhūridattassa nāriyo.
၈၅၇.
857.
‘‘ပုတ္တံ တေယ္ယေ န ဇာနာမ၊ ဣတော မာသံ အဓောဂတံ။
‘‘Puttaṃ teyye na jānāma, ito māsaṃ adhogataṃ;
မတံ ဝာ ယဒိ ဝာ ဇီဝံ၊ ဘူရိဒတ္တံ ယသသ္သိနံ’’။
Mataṃ vā yadi vā jīvaṃ, bhūridattaṃ yasassinaṃ’’.
၈၅၈.
858.
‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ၊ သုညံ ဒိသ္ဝာ ကုလာဝကံ။
‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
၈၅၉.
859.
‘‘ကုရရီ ဟတဆာပာဝ၊ သုညံ ဒိသ္ဝာ ကုလာဝကံ။
‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိသ္သံ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပသ္သတီ။
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.
၈၆၀.
860.
‘‘သာ နူန စက္ကဝာကီဝ၊ ပလ္လလသ္မိံ အနောဒကေ။
‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anodake;
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိသ္သံ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပသ္သတီ။
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.
၈၆၁.
861.
‘‘ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ။
‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;
ဧဝံ ဈာယာမိ သောကေန၊ ဘူရိဒတ္တံ အပသ္သတီ’’။
Evaṃ jhāyāmi sokena, bhūridattaṃ apassatī’’.
၈၆၂.
862.
သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒာရာ စ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ’’။
Senti puttā ca dārā ca, bhūridattanivesane’’.
၈၆၃.
863.
‘‘ဣဒံ သုတ္ဝာန နိဂ္ဃောသံ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ။
‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, bhūridattanivesane;
၈၆၄.
864.
‘‘အမ္မ အသ္သာသ မာ သောစိ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပာဏိနော။
‘‘Amma assāsa mā soci, evaṃdhammā hi pāṇino;
စဝန္တိ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဧသသ္သ ပရိဏာမိတာ’’။
Cavanti upapajjanti, esassa pariṇāmitā’’.
၈၆၅.
865.
‘‘အဟမ္ပိ တာတ ဇာနာမိ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပာဏိနော။
‘‘Ahampi tāta jānāmi, evaṃdhammā hi pāṇino;
သောကေန စ ပရေတသ္မိ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပသ္သတီ။
Sokena ca paretasmi, bhūridattaṃ apassatī.
၈၆၆.
866.
‘‘အဇ္ဇ စေ မေ ဣမံ ရတ္တိံ၊ သုဒသ္သန ဝိဇာနဟိ။
‘‘Ajja ce me imaṃ rattiṃ, sudassana vijānahi;
ဘူရိဒတ္တံ အပသ္သန္တီ၊ မညေ ဟိသ္သာမိ ဇီဝိတံ’’။
Bhūridattaṃ apassantī, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
၈၆၇.
867.
‘‘အမ္မ အသ္သာသ မာ သောစိ၊ အာနယိသ္သာမ ဘာတရံ။
‘‘Amma assāsa mā soci, ānayissāma bhātaraṃ;
ဒိသောဒိသံ ဂမိသ္သာမ၊ ဘာတုပရိယေသနံ စရံ။
Disodisaṃ gamissāma, bhātupariyesanaṃ caraṃ.
၈၆၈.
868.
‘‘ပဗ္ဗတေ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု၊ ဂာမေသု နိဂမေသု စ။
‘‘Pabbate giriduggesu, gāmesu nigamesu ca;
၈၆၉.
869.
‘‘ဟတ္ထာ ပမုတ္တော ဥရဂော၊ ပာဒေ တေ နိပတီ ဘုသံ။
‘‘Hatthā pamutto urago, pāde te nipatī bhusaṃ;
ကစ္စိ နု တံ ဍံသီ တာတ 69၊ မာ ဘာယိ သုခိတော ဘဝ’’။
Kacci nu taṃ ḍaṃsī tāta 70, mā bhāyi sukhito bhava’’.
၈၇၀.
870.
‘‘နေဝ မယ္ဟံ အယံ နာဂော၊ အလံ ဒုက္ခာယ ကာယစိ။
‘‘Neva mayhaṃ ayaṃ nāgo, alaṃ dukkhāya kāyaci;
ယာဝတတ္ထိ အဟိဂ္ဂာဟော၊ မယာ ဘိယ္ယော န ဝိဇ္ဇတိ’’။
Yāvatatthi ahiggāho, mayā bhiyyo na vijjati’’.
၈၇၁.
871.
အဝ္ဟာယန္တု သုယုဒ္ဓေန၊ သုဏန္တု ပရိသာ မမ’’။
Avhāyantu suyuddhena, suṇantu parisā mama’’.
၈၇၂.
872.
‘‘တ္ဝံ မံ နာဂေန အာလမ္ပ၊ အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ။
‘‘Tvaṃ maṃ nāgena ālampa, ahaṃ maṇḍūkachāpiyā;
ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ၊ အာသဟသ္သေဟိ ပဉ္စဟိ’’။
Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.
၈၇၃.
873.
‘‘အဟဉ္ဟိ ဝသုမာ အဍ္ဎော၊ တ္ဝံ ဒလိဒ္ဒောသိ မာဏဝ။
‘‘Ahañhi vasumā aḍḍho, tvaṃ daliddosi māṇava;
ကော နု တေ ပာဋိဘောဂတ္ထိ၊ ဥပဇူတဉ္စ ကိံ သိယာ။
Ko nu te pāṭibhogatthi, upajūtañca kiṃ siyā.
၈၇၄.
874.
‘‘ဥပဇူတဉ္စ မေ အသ္သ၊ ပာဋိဘောဂော စ တာဒိသော။
‘‘Upajūtañca me assa, pāṭibhogo ca tādiso;
ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ၊ အာသဟသ္သေဟိ ပဉ္စဟိ’’။
Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.
၈၇၅.
875.
‘‘သုဏောဟိ မေ မဟာရာဇ၊ ဝစနံ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။
‘‘Suṇohi me mahārāja, vacanaṃ bhaddamatthu te;
ပဉ္စန္နံ မေ သဟသ္သာနံ၊ ပာဋိဘောဂော ဟိ ကိတ္တိမ’’။
Pañcannaṃ me sahassānaṃ, pāṭibhogo hi kittima’’.
၈၇၆.
876.
‘‘ပေတ္တိကံ ဝာ ဣဏံ ဟောတိ၊ ယံ ဝာ ဟောတိ သယံကတံ။
‘‘Pettikaṃ vā iṇaṃ hoti, yaṃ vā hoti sayaṃkataṃ;
ကိံ တ္ဝံ ဧဝံ ဗဟုံ မယ္ဟံ၊ ဓနံ ယာစသိ ဗ္ရာဟ္မဏ’’။
Kiṃ tvaṃ evaṃ bahuṃ mayhaṃ, dhanaṃ yācasi brāhmaṇa’’.
၈၇၇.
877.
အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ၊ ဍံသယိသ္သာမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Ahaṃ maṇḍūkachāpiyā, ḍaṃsayissāmi brāhmaṇaṃ.
၈၇၈.
878.
‘‘တံ တ္ဝံ ဒဋ္ဌုံ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇ ရဋ္ဌာဘိဝဍ္ဎန။
‘‘Taṃ tvaṃ daṭṭhuṃ mahārāja, ajja raṭṭhābhivaḍḍhana;
၈၇၉.
879.
‘‘နေဝ တံ အတိမညာမိ၊ သိပ္ပဝာဒေန မာဏဝ။
‘‘Neva taṃ atimaññāmi, sippavādena māṇava;
အတိမတ္တောသိ သိပ္ပေန၊ ဥရဂံ နာပစာယသိ’’။
Atimattosi sippena, uragaṃ nāpacāyasi’’.
၈၈၀.
880.
‘‘အဟမ္ပိ နာတိမညာမိ၊ သိပ္ပဝာဒေန ဗ္ရာဟ္မဏ။
‘‘Ahampi nātimaññāmi, sippavādena brāhmaṇa;
အဝိသေန စ နာဂေန၊ ဘုသံ ဝဉ္စယသေ ဇနံ။
Avisena ca nāgena, bhusaṃ vañcayase janaṃ.
၈၈၁.
881.
‘‘ဧဝံ စေတံ ဇနော ဇညာ၊ ယထာ ဇာနာမိ တံ အဟံ။
‘‘Evaṃ cetaṃ jano jaññā, yathā jānāmi taṃ ahaṃ;
န တ္ဝံ လဘသိ အာလမ္ပ၊ ဘုသမုဋ္ဌိံ 77 ကုတော ဓနံ’’။
Na tvaṃ labhasi ālampa, bhusamuṭṭhiṃ 78 kuto dhanaṃ’’.
၈၈၂.
882.
ယော တ္ဝံ ဧဝံ ဂတံ နာဂံ၊ အဝိသော အတိမညသိ။
Yo tvaṃ evaṃ gataṃ nāgaṃ, aviso atimaññasi.
၈၈၃.
883.
‘‘အာသဇ္ဇ ခော နံ ဇညာသိ၊ ပုဏ္ဏံ ဥဂ္ဂသ္သ တေဇသော။
‘‘Āsajja kho naṃ jaññāsi, puṇṇaṃ uggassa tejaso;
မညေ တံ ဘသ္မရာသိံဝ၊ ခိပ္ပမေသော ကရိသ္သတိ’’။
Maññe taṃ bhasmarāsiṃva, khippameso karissati’’.
၈၈၄.
884.
‘‘သိယာ ဝိသံ သိလုတ္တသ္သ၊ ဒေဍ္ဍုဘသ္သ သိလာဘုနော။
‘‘Siyā visaṃ siluttassa, deḍḍubhassa silābhuno;
နေဝ လောဟိတသီသသ္သ၊ ဝိသံ နာဂသ္သ ဝိဇ္ဇတိ’’။
Neva lohitasīsassa, visaṃ nāgassa vijjati’’.
၈၈၅.
885.
‘‘သုတမေတံ အရဟတံ၊ သညတာနံ တပသ္သိနံ။
‘‘Sutametaṃ arahataṃ, saññatānaṃ tapassinaṃ;
ဣဓ ဒာနာနိ ဒတ္ဝာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒာယကာ။
Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;
ဇီဝန္တော ဒေဟိ ဒာနာနိ၊ ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒာတဝေ။
Jīvanto dehi dānāni, yadi te atthi dātave.
၈၈၆.
886.
‘‘အယံ နာဂော မဟိဒ္ဓိကော၊ တေဇသ္သီ ဒုရတိက္ကမော။
‘‘Ayaṃ nāgo mahiddhiko, tejassī duratikkamo;
တေန တံ ဍံသယိသ္သာမိ၊ သော တံ ဘသ္မံ ကရိသ္သတိ’’။
Tena taṃ ḍaṃsayissāmi, so taṃ bhasmaṃ karissati’’.
၈၈၇.
887.
‘‘မယာပေတံ သုတံ သမ္မ၊ သညတာနံ တပသ္သိနံ။
‘‘Mayāpetaṃ sutaṃ samma, saññatānaṃ tapassinaṃ;
ဣဓ ဒာနာနိ ဒတ္ဝာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒာယကာ။
Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;
တ္ဝမေဝ ဒေဟိ ဇီဝန္တော၊ ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒာတဝေ။
Tvameva dehi jīvanto, yadi te atthi dātave.
၈၈၈.
888.
တာယ တံ ဍံသယိသ္သာမိ၊ သာ တံ ဘသ္မံ ကရိသ္သတိ’’။
Tāya taṃ ḍaṃsayissāmi, sā taṃ bhasmaṃ karissati’’.
၈၈၉.
889.
‘‘ယာ ဓီတာ ဓတရဋ္ဌသ္သ၊ ဝေမာတာ ဘဂိနီ မမ။
‘‘Yā dhītā dhataraṭṭhassa, vemātā bhaginī mama;
၈၉၀.
890.
‘‘ဆမာယံ စေ နိသိဉ္စိသ္သံ၊ ဗ္ရဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ။
‘‘Chamāyaṃ ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;
တိဏလတာနိ ဩသဓ္ယော၊ ဥသ္သုသ္သေယ္ယုံ အသံသယံ။
Tiṇalatāni osadhyo, ussusseyyuṃ asaṃsayaṃ.
၈၉၁.
891.
‘‘ဥဒ္ဓံ စေ ပာတယိသ္သာမိ၊ ဗ္ရဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ။
‘‘Uddhaṃ ce pātayissāmi, brahmadatta vijānahi;
သတ္တ ဝသ္သာနိယံ ဒေဝော၊ န ဝသ္သေ န ဟိမံ ပတေ။
Satta vassāniyaṃ devo, na vasse na himaṃ pate.
၈၉၂.
892.
‘‘ဥဒကေ စေ နိသိဉ္စိသ္သံ၊ ဗ္ရဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ။
‘‘Udake ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;
၈၉၃.
893.
‘‘လောက္ယံ သဇန္တံ ဥဒကံ၊ ပယာဂသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတံ။
‘‘Lokyaṃ sajantaṃ udakaṃ, payāgasmiṃ patiṭṭhitaṃ;
ကောမံ အဇ္ဈောဟရီ ဘူတော၊ ဩဂာဠ္ဟံ ယမုနံ နဒိံ’’။
Komaṃ ajjhoharī bhūto, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ’’.
၈၉၄.
894.
‘‘ယဒေသ လောကာဓိပတီ ယသသ္သီ၊ ဗာရာဏသိံ ပက္ရိယ 87 သမန္တတော။
‘‘Yadesa lokādhipatī yasassī, bārāṇasiṃ pakriya 88 samantato;
တသ္သာဟ ပုတ္တော ဥရဂူသဘသ္သ၊ သုဘောဂောတိ မံ ဗ္ရာဟ္မဏ ဝေဒယန္တိ’’။
Tassāha putto uragūsabhassa, subhogoti maṃ brāhmaṇa vedayanti’’.
၈၉၅.
895.
‘‘သစေ ဟိ ပုတ္တော ဥရဂူသဘသ္သ၊ ကာသိသ္သ 89 ရညော အမရာဓိပသ္သ။
‘‘Sace hi putto uragūsabhassa, kāsissa 90 rañño amarādhipassa;
မဟေသက္ခော အညတရော ပိတာ တေ၊ မစ္စေသု မာတာ ပန တေ အတုလ္ယာ။
Mahesakkho aññataro pitā te, maccesu mātā pana te atulyā;
န တာဒိသော အရဟတိ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ၊ ဒာသမ္ပိ ဩဟာရိတုံ 91 မဟာနုဘာဝော’’။
Na tādiso arahati brāhmaṇassa, dāsampi ohārituṃ 92 mahānubhāvo’’.
၈၉၆.
896.
‘‘ရုက္ခံ နိသ္သာယ ဝိဇ္ဈိတ္ထော၊ ဧဏေယ္ယံ ပာတုမာဂတံ။
‘‘Rukkhaṃ nissāya vijjhittho, eṇeyyaṃ pātumāgataṃ;
၈၉၇.
897.
‘‘တံ တ္ဝံ ပတိတမဒ္ဒက္ခိ၊ အရညသ္မိံ ဗ္ရဟာဝနေ။
‘‘Taṃ tvaṃ patitamaddakkhi, araññasmiṃ brahāvane;
သမံ သကာဇမာဒာယ၊ သာယံ နိဂ္ရောဓုပာဂမိ။
Samaṃ sakājamādāya, sāyaṃ nigrodhupāgami.
၈၉၈.
898.
ကောကိလာဘိရုဒံ ရမ္မံ၊ ဓုဝံ ဟရိတသဒ္ဒလံ။
Kokilābhirudaṃ rammaṃ, dhuvaṃ haritasaddalaṃ.
၈၉၉.
899.
‘‘တတ္ထ တေ သော ပာတုရဟု၊ ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ။
‘‘Tattha te so pāturahu, iddhiyā yasasā jalaṃ;
မဟာနုဘာဝော ဘာတာ မေ၊ ကညာဟိ ပရိဝာရိတော။
Mahānubhāvo bhātā me, kaññāhi parivārito.
၉၀၀.
900.
‘‘သော တေန ပရိစိဏ္ဏော တ္ဝံ၊ သဗ္ဗကာမေဟိ တပ္ပိတော။
‘‘So tena pariciṇṇo tvaṃ, sabbakāmehi tappito;
အဒုဋ္ဌသ္သ တုဝံ ဒုဗ္ဘိ၊ တံ တေ ဝေရံ ဣဓာဂတံ။
Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi, taṃ te veraṃ idhāgataṃ.
၉၀၁.
901.
‘‘ခိပ္ပံ ဂီဝံ ပသာရေဟိ၊ န တေ ဒသ္သာမိ ဇီဝိတံ။
‘‘Khippaṃ gīvaṃ pasārehi, na te dassāmi jīvitaṃ;
ဘာတု ပရိသရံ ဝေရံ၊ ဆေဒယိသ္သာမိ တေ သိရံ’’။
Bhātu parisaraṃ veraṃ, chedayissāmi te siraṃ’’.
၉၀၂.
902.
‘‘အဇ္ဈာယကော ယာစယောဂီ၊ အာဟုတဂ္ဂိ စ ဗ္ရာဟ္မဏော။
‘‘Ajjhāyako yācayogī, āhutaggi ca brāhmaṇo;
၉၀၃.
903.
‘‘ယံ ပူရံ ဓတရဋ္ဌသ္သ၊ ဩဂာဠ္ဟံ ယမုနံ နဒိံ။
‘‘Yaṃ pūraṃ dhataraṭṭhassa, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ;
ဇောတတေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ ဂိရိမာဟစ္စ ယာမုနံ။
Jotate sabbasovaṇṇaṃ, girimāhacca yāmunaṃ.
၉၀၄.
904.
‘‘တတ္ထ တေ ပုရိသဗ္ယဂ္ဃာ၊ သောဒရိယာ မမ ဘာတရော။
‘‘Tattha te purisabyagghā, sodariyā mama bhātaro;
ယထာ တေ တတ္ထ ဝက္ခန္တိ၊ တထာ ဟေသ္သသိ ဗ္ရာဟ္မဏ’’။
Yathā te tattha vakkhanti, tathā hessasi brāhmaṇa’’.
၉၀၅.
905.
‘‘အနိတ္တရာ ဣတ္တရသမ္ပယုတ္တာ၊ ယညာ စ ဝေဒာ စ သုဘောဂလောကေ။
‘‘Anittarā ittarasampayuttā, yaññā ca vedā ca subhogaloke;
တဒဂ္ဂရယ္ဟဉ္ဟိ ဝိနိန္ဒမာနော၊ ဇဟာတိ ဝိတ္တဉ္စ သတဉ္စ ဓမ္မံ။
Tadaggarayhañhi vinindamāno, jahāti vittañca satañca dhammaṃ.
၉၀၆.
906.
‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ၊ ဝေသ္သာ ကသိံ ပာရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒာ။
‘‘Ajjhenamariyā pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;
ဥပာဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ၊ ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟု’’။
Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu’’.
၉၀၇.
907.
‘‘ဓာတာ ဝိဓာတာ ဝရုဏော ကုဝေရော၊ သောမော ယမော စန္ဒိမာ ဝာယု သူရိယော။
‘‘Dhātā vidhātā varuṇo kuvero, somo yamo candimā vāyu sūriyo;
ဧတေပိ ယညံ ပုထုသော ယဇိတ္ဝာ၊ အဇ္ဈာယကာနံ အထော သဗ္ဗကာမေ။
Etepi yaññaṃ puthuso yajitvā, ajjhāyakānaṃ atho sabbakāme.
၉၀၈.
908.
‘‘ဝိကာသိတာ စာပသတာနိ ပဉ္စ၊ ယော အဇ္ဇုနော ဗလဝာ ဘီမသေနော။
‘‘Vikāsitā cāpasatāni pañca, yo ajjuno balavā bhīmaseno;
သဟသ္သဗာဟု အသမော ပထဗ္ယာ၊ သောပိ တဒာ မာဒဟိ ဇာတဝေဒံ’’။
Sahassabāhu asamo pathabyā, sopi tadā mādahi jātavedaṃ’’.
၉၀၉.
909.
‘‘ယော ဗ္ရာဟ္မဏေ ဘောဇယိ ဒီဃရတ္တံ၊ အန္နေန ပာနေန ယထာနုဘာဝံ။
‘‘Yo brāhmaṇe bhojayi dīgharattaṃ, annena pānena yathānubhāvaṃ;
ပသန္နစိတ္တော အနုမောဒမာနော၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ’’။
Pasannacitto anumodamāno, subhoga devaññataro ahosi’’.
၉၁၀.
910.
‘‘မဟာသနံ ဒေဝမနောမဝဏ္ဏံ၊ ယော သပ္ပိနာ အသက္ခိ ဘောဇေတုမဂ္ဂိံ 101။
‘‘Mahāsanaṃ devamanomavaṇṇaṃ, yo sappinā asakkhi bhojetumaggiṃ 102;
သ ယညတန္တံ ဝရတော ယဇိတ္ဝာ၊ ဒိဗ္ဗံ ဂတိံ မုစလိန္ဒဇ္ဈဂစ္ဆိ’’။
Sa yaññatantaṃ varato yajitvā, dibbaṃ gatiṃ mucalindajjhagacchi’’.
၉၁၁.
911.
‘‘မဟာနုဘာဝော ဝသ္သသဟသ္သဇီဝီ၊ ယော ပဗ္ဗဇီ ဒသ္သနေယ္ယော ဥဠာရော။
‘‘Mahānubhāvo vassasahassajīvī, yo pabbajī dassaneyyo uḷāro;
၉၁၂.
912.
‘‘ယော သာဂရန္တံ သာဂရော ဝိဇိတ္ဝာ၊ ယူပံ သုဘံ သောဏ္ဏမယံ 107 ဥဠာရံ။
‘‘Yo sāgarantaṃ sāgaro vijitvā, yūpaṃ subhaṃ soṇṇamayaṃ 108 uḷāraṃ;
ဥသ္သေသိ ဝေသ္သာနရမာဒဟာနော၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ။
Ussesi vessānaramādahāno, subhoga devaññataro ahosi.
၉၁၃.
913.
သလောမပာဒော ပရိစရိယမဂ္ဂိံ၊ အင္ဂော သဟသ္သက္ခပုရဇ္ဈဂစ္ဆိ’’။
Salomapādo paricariyamaggiṃ, aṅgo sahassakkhapurajjhagacchi’’.
၉၁၄.
914.
‘‘မဟိဒ္ဓိကော ဒေဝဝရော ယသသ္သီ၊ သေနာပတိ တိဒိဝေ ဝာသဝသ္သ။
‘‘Mahiddhiko devavaro yasassī, senāpati tidive vāsavassa;
သော သောမယာဂေန မလံ ဝိဟန္တ္ဝာ၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ’’။
So somayāgena malaṃ vihantvā, subhoga devaññataro ahosi’’.
၉၁၅.
915.
‘‘အကာရယိ လောကမိမံ ပရဉ္စ၊ ဘာဂီရထိံ ဟိမဝန္တဉ္စ ဂိဇ္ဈံ 113။
‘‘Akārayi lokamimaṃ parañca, bhāgīrathiṃ himavantañca gijjhaṃ 114;
ယော ဣဒ္ဓိမာ ဒေဝဝရော ယသသ္သီ၊ သောပိ တဒာ အာဒဟိ ဇာတဝေဒံ။
Yo iddhimā devavaro yasassī, sopi tadā ādahi jātavedaṃ.
၉၁၆.
916.
ဧတေ စ အညေ စ နဂာ မဟန္တာ၊ စိတ္ယာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု’’။
Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā katā yaññakarehi māhu’’.
၉၁၇.
917.
‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ၊ တပသ္သိနံ ယာစယောဂောတိဓာဟု 119။
‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu 120;
တီရေ သမုဒ္ဒသ္သုဒကံ သဇန္တံ 121၊ သာဂရောဇ္ဈောဟရိ တေနပေယ္ယော။
Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ 122, sāgarojjhohari tenapeyyo.
၉၁၈.
918.
‘‘အာယာဂဝတ္ထူနိ ပုထူ ပထဗ္ယာ၊ သံဝိဇ္ဇန္တိ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာသဝသ္သ။
‘‘Āyāgavatthūni puthū pathabyā, saṃvijjanti brāhmaṇā vāsavassa;
ပုရိမံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒက္ခိဏုတ္တရံ၊ သံဝိဇ္ဇမာနာ ဇနယန္တိ ဝေဒံ’’။
Purimaṃ disaṃ pacchimaṃ dakkhiṇuttaraṃ, saṃvijjamānā janayanti vedaṃ’’.
၉၁၉.
919.
‘‘ကလီ ဟိ ဓီရာန ကဋံ မဂာနံ၊ ဘဝန္တိ ဝေဒဇ္ဈဂတာနရိဋ္ဌ။
‘‘Kalī hi dhīrāna kaṭaṃ magānaṃ, bhavanti vedajjhagatānariṭṭha;
မရီစိဓမ္မံ အသမေက္ခိတတ္တာ၊ မာယာဂုဏာ နာတိဝဟန္တိ ပညံ။
Marīcidhammaṃ asamekkhitattā, māyāguṇā nātivahanti paññaṃ.
၉၂၀.
920.
‘‘ဝေဒာ န တာဏာယ ဘဝန္တိ ဒသ္သ၊ မိတ္တဒ္ဒုနော ဘူနဟုနော နရသ္သ။
‘‘Vedā na tāṇāya bhavanti dassa, mittadduno bhūnahuno narassa;
န တာယတေ ပရိစိဏ္ဏော စ အဂ္ဂိ၊ ဒောသန္တရံ မစ္စမနရိယကမ္မံ။
Na tāyate pariciṇṇo ca aggi, dosantaraṃ maccamanariyakammaṃ.
၉၂၁.
921.
‘‘သဗ္ဗဉ္စ မစ္စာ သဓနံ သဘောဂံ 123၊ အာဒီပိတံ ဒာရု တိဏေန မိသ္သံ။
‘‘Sabbañca maccā sadhanaṃ sabhogaṃ 124, ādīpitaṃ dāru tiṇena missaṃ;
၉၂၂.
922.
‘‘ယထာပိ ခီရံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ဒဓိ ဘဝိတ္ဝာ နဝနီတမ္ပိ ဟောတိ။
‘‘Yathāpi khīraṃ vipariṇāmadhammaṃ, dadhi bhavitvā navanītampi hoti;
ဧဝမ္ပိ အဂ္ဂိ ဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ တေဇော သမောရောဟတီ ယောဂယုတ္တော။
Evampi aggi vipariṇāmadhammo, tejo samorohatī yogayutto.
၉၂၃.
923.
‘‘န ဒိသ္သတီ အဂ္ဂိမနုပ္ပဝိဋ္ဌော၊ သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ။
‘‘Na dissatī aggimanuppaviṭṭho, sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi;
နာမတ္ထမာနော 129 အရဏီနရေန၊ နာကမ္မုနာ ဇာယတိ ဇာတဝေဒော။
Nāmatthamāno 130 araṇīnarena, nākammunā jāyati jātavedo.
၉၂၄.
924.
‘‘သစေ ဟိ အဂ္ဂိ အန္တရတော ဝသေယ္ယ၊ သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ။
‘‘Sace hi aggi antarato vaseyya, sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi;
သဗ္ဗာနိ သုသ္သေယ္ယု ဝနာနိ လောကေ၊ သုက္ခာနိ ကဋ္ဌာနိ စ ပဇ္ဇလေယ္ယုံ။
Sabbāni susseyyu vanāni loke, sukkhāni kaṭṭhāni ca pajjaleyyuṃ.
၉၂၅.
925.
‘‘ကရောတိ စေ ဒာရုတိဏေန ပုညံ၊ ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ။
‘‘Karoti ce dārutiṇena puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ;
အင္ဂာရိကာ လောဏကရာ စ သူဒာ၊ သရီရဒာဟာပိ ကရေယ္ယု ပုညံ။
Aṅgārikā loṇakarā ca sūdā, sarīradāhāpi kareyyu puññaṃ.
၉၂၆.
926.
‘‘အထ စေ ဟိ ဧတေ န ကရောန္တိ ပုညံ၊ အဇ္ဈေနမဂ္ဂိံ ဣဓ တပ္ပယိတ္ဝာ။
‘‘Atha ce hi ete na karonti puññaṃ, ajjhenamaggiṃ idha tappayitvā;
န ကောစိ လောကသ္မိံ ကရောတိ ပုညံ၊ ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ။
Na koci lokasmiṃ karoti puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ.
၉၂၇.
927.
‘‘ကထဉ္ဟိ လောကာပစိတော သမာနော၊ အမနုညဂန္ဓံ ဗဟူနံ အကန္တံ။
‘‘Kathañhi lokāpacito samāno, amanuññagandhaṃ bahūnaṃ akantaṃ;
ယဒေဝ မစ္စာ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ၊ တဒပ္ပသတ္ထံ ဒ္ဝိရသညု ဘုဉ္ဇေ။
Yadeva maccā parivajjayanti, tadappasatthaṃ dvirasaññu bhuñje.
၉၂၈.
928.
‘‘သိခိမ္ပိ ဒေဝေသု ဝဒန္တိ ဟေကေ၊ အာပံ မိလက္ခူ 131 ပန ဒေဝမာဟု။
‘‘Sikhimpi devesu vadanti heke, āpaṃ milakkhū 132 pana devamāhu;
သဗ္ဗေဝ ဧတေ ဝိတထံ ဘဏန္တိ 133၊ အဂ္ဂီ န ဒေဝညတရော န စာပော။
Sabbeva ete vitathaṃ bhaṇanti 134, aggī na devaññataro na cāpo.
၉၂၉.
929.
‘‘အနိန္ဒ္ရိယဗဒ္ဓမသညကာယံ 135၊ ဝေသ္သာနရံ ကမ္မကရံ ပဇာနံ။
‘‘Anindriyabaddhamasaññakāyaṃ 136, vessānaraṃ kammakaraṃ pajānaṃ;
ပရိစရိယ မဂ္ဂိံ သုဂတိံ ကထံ ဝဇေ၊ ပာပာနိ ကမ္မာနိ ပကုဗ္ဗမာနော 137။
Paricariya maggiṃ sugatiṃ kathaṃ vaje, pāpāni kammāni pakubbamāno 138.
၉၃၀.
930.
‘‘သဗ္ဗာဘိဘူ တာဟုဓ ဇီဝိကတ္ထာ၊ အဂ္ဂိသ္သ ဗ္ရဟ္မာ ပရိစာရကောတိ။
‘‘Sabbābhibhū tāhudha jīvikatthā, aggissa brahmā paricārakoti;
သဗ္ဗာနုဘာဝီ စ ဝသီ ကိမတ္ထံ၊ အနိမ္မိတော နိမ္မိတံ ဝန္ဒိတသ္သ။
Sabbānubhāvī ca vasī kimatthaṃ, animmito nimmitaṃ vanditassa.
၉၃၁.
931.
‘‘ဟသ္သံ အနိဇ္ဈာနခမံ အတစ္ဆံ၊ သက္ကာရဟေတု ပကိရိံသု ပုဗ္ဗေ။
‘‘Hassaṃ anijjhānakhamaṃ atacchaṃ, sakkārahetu pakiriṃsu pubbe;
တေ လာဘသက္ကာရေ အပာတုဘောန္တေ၊ သန္ဓာပိတာ 139 ဇန္တုဘိ သန္တိဓမ္မံ။
Te lābhasakkāre apātubhonte, sandhāpitā 140 jantubhi santidhammaṃ.
၉၃၂.
932.
‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ၊ ဝေသ္သာ ကသိံ ပာရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒာ။
‘‘Ajjhenamariyā pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;
ဥပာဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ၊ ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟု။
Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu.
၉၃၃.
933.
‘‘ဧတဉ္စ သစ္စံ ဝစနံ ဘဝေယ္ယ၊ ယထာ ဣဒံ ဘာသိတံ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ။
‘‘Etañca saccaṃ vacanaṃ bhaveyya, yathā idaṃ bhāsitaṃ brāhmaṇehi;
နာခတ္တိယော ဇာတု လဘေထ ရဇ္ဇံ၊ နာဗ္ရာဟ္မဏော မန္တပဒာနိ သိက္ခေ။
Nākhattiyo jātu labhetha rajjaṃ, nābrāhmaṇo mantapadāni sikkhe;
နာညတ္ရ ဝေသ္သေဟိ ကသိံ ကရေယ္ယ၊ သုဒ္ဒော န မုစ္စေ ပရပေသနာယ 141။
Nāññatra vessehi kasiṃ kareyya, suddo na mucce parapesanāya 142.
၉၃၄.
934.
‘‘ယသ္မာ စ ဧတံ ဝစနံ အဘူတံ၊ မုသာဝိမေ ဩဒရိယာ ဘဏန္တိ။
‘‘Yasmā ca etaṃ vacanaṃ abhūtaṃ, musāvime odariyā bhaṇanti;
တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ၊ ပသ္သန္တိ တံ ပဏ္ဍိတာ အတ္တနာဝ။
Tadappapaññā abhisaddahanti, passanti taṃ paṇḍitā attanāva.
၉၃၅.
935.
‘‘ခတ္ယာ ဟိ ဝေသ္သာနံ 143 ဗလိံ ဟရန္တိ၊ အာဒာယ သတ္ထာနိ စရန္တိ ဗ္ရာဟ္မဏာ။
‘‘Khatyā hi vessānaṃ 144 baliṃ haranti, ādāya satthāni caranti brāhmaṇā;
တံ တာဒိသံ သင္ခုဘိတံ ပဘိန္နံ၊ ကသ္မာ ဗ္ရဟ္မာ နုဇ္ဇု ကရောတိ လောကံ။
Taṃ tādisaṃ saṅkhubhitaṃ pabhinnaṃ, kasmā brahmā nujju karoti lokaṃ.
၉၃၆.
936.
‘‘သစေ ဟိ သော ဣသ္သရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗ္ရဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ 145 ပဇာနံ။
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī 146 pajānaṃ;
ကိံ သဗ္ဗလောကံ ဝိဒဟီ အလက္ခိံ၊ ကိံ သဗ္ဗလောကံ န သုခိံ အကာသိ။
Kiṃ sabbalokaṃ vidahī alakkhiṃ, kiṃ sabbalokaṃ na sukhiṃ akāsi.
၉၃၇.
937.
‘‘သစေ ဟိ သော ဣသ္သရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗ္ရဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ။
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;
၉၃၈.
938.
‘‘သစေ ဟိ သော ဣသ္သရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗ္ရဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ။
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;
အဓမ္မိကော ဘူတပတီ အရိဋ္ဌ၊ ဓမ္မေ သတိ ယော ဝိဒဟီ အဓမ္မံ။
Adhammiko bhūtapatī ariṭṭha, dhamme sati yo vidahī adhammaṃ.
၉၃၉.
939.
‘‘ကီဋာ ပဋင္ဂာ ဥရဂာ စ ဘေကာ 151၊ ဟန္တ္ဝာ ကိမီ သုဇ္ဈတိ မက္ခိကာ စ။
‘‘Kīṭā paṭaṅgā uragā ca bhekā 152, hantvā kimī sujjhati makkhikā ca;
ဧတေပိ ဓမ္မာ အနရိယရူပာ၊ ကမ္ဗောဇကာနံ ဝိတထာ ဗဟူနံ။
Etepi dhammā anariyarūpā, kambojakānaṃ vitathā bahūnaṃ.
၉၄၀.
940.
‘‘သစေ ဟိ သော သုဇ္ဈတိ ယော ဟနာတိ၊ ဟတောပိ သော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ။
‘‘Sace hi so sujjhati yo hanāti, hatopi so saggamupeti ṭhānaṃ;
ဘောဝာဒိ ဘောဝာဒိန မာရယေယ္ယုံ 153၊ ယေ စာပိ တေသံ အဘိသဒ္ဒဟေယ္ယုံ။
Bhovādi bhovādina mārayeyyuṃ 154, ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ.
၉၄၁.
941.
‘‘နေဝ မိဂာ န ပသူ နောပိ ဂာဝော၊ အာယာစန္တိ အတ္တဝဓာယ ကေစိ။
‘‘Neva migā na pasū nopi gāvo, āyācanti attavadhāya keci;
ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ဣဓ ဇီဝိကတ္ထာ၊ ယညေသု ပာဏေ ပသုမာရဘန္တိ 155။
Vipphandamāne idha jīvikatthā, yaññesu pāṇe pasumārabhanti 156.
၉၄၂.
942.
‘‘ယူပုသ္သနေ 157 ပသုဗန္ဓေ စ ဗာလာ၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ။
‘‘Yūpussane 158 pasubandhe ca bālā, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
အယံ တေ ယူပော ကာမဒုဟော ပရတ္ထ၊ ဘဝိသ္သတိ သသ္သတော သမ္ပရာယေ။
Ayaṃ te yūpo kāmaduho parattha, bhavissati sassato samparāye.
၉၄၃.
943.
‘‘သစေ စ ယူပေ မဏိသင္ခမုတ္တံ၊ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ။
‘‘Sace ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊ သစေ ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ။
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, sace duhe tidive sabbakāme;
တေဝိဇ္ဇသင္ဃာဝ ပုထူ ယဇေယ္ယုံ၊ အဗ္ရာဟ္မဏံ 159 ကဉ္စိ န ယာဇယေယ္ယုံ။
Tevijjasaṅghāva puthū yajeyyuṃ, abrāhmaṇaṃ 160 kañci na yājayeyyuṃ.
၉၄၄.
944.
‘‘ကုတော စ ယူပေ မဏိသင္ခမုတ္တံ၊ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ။
‘‘Kuto ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊ ကုတော ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ။
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, kuto duhe tidive sabbakāme.
၉၄၅.
945.
‘‘သဌာ စ လုဒ္ဒာ စ ပလုဒ္ဓဗာလာ 161၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ။
‘‘Saṭhā ca luddā ca paluddhabālā 162, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
အာဒာယ အဂ္ဂိံ မမ ဒေဟိ ဝိတ္တံ၊ တတော သုခီ ဟောဟိသိ သဗ္ဗကာမေ။
Ādāya aggiṃ mama dehi vittaṃ, tato sukhī hohisi sabbakāme.
၉၄၆.
946.
‘‘တမဂ္ဂိဟုတ္တံ သရဏံ ပဝိသ္သ၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ။
‘‘Tamaggihuttaṃ saraṇaṃ pavissa, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
ဩရောပယိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ နခဉ္စ၊ ဝေဒေဟိ ဝိတ္တံ အတိဂာဠ္ဟယန္တိ 163။
Oropayitvā kesamassuṃ nakhañca, vedehi vittaṃ atigāḷhayanti 164.
၉၄၇.
947.
‘‘ကာကာ ဥလူကံဝ ရဟော လဘိတ္ဝာ၊ ဧကံ သမာနံ ဗဟုကာ သမေစ္စ။
‘‘Kākā ulūkaṃva raho labhitvā, ekaṃ samānaṃ bahukā samecca;
အန္နာနိ ဘုတ္ဝာ ကုဟကာ ကုဟိတ္ဝာ၊ မုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ယညပထောသ္သဇန္တိ။
Annāni bhutvā kuhakā kuhitvā, muṇḍaṃ karitvā yaññapathossajanti.
၉၄၈.
948.
‘‘ဧဝဉ္ဟိ သော ဝဉ္စိတော ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ၊ ဧကော သမာနော ဗဟုကာ 165 သမေစ္စ။
‘‘Evañhi so vañcito brāhmaṇehi, eko samāno bahukā 166 samecca;
တေ ယောဂယောဂေန ဝိလုမ္ပမာနာ၊ ဒိဋ္ဌံ အဒိဋ္ဌေန ဓနံ ဟရန္တိ။
Te yogayogena vilumpamānā, diṭṭhaṃ adiṭṭhena dhanaṃ haranti.
၉၄၉.
949.
‘‘အကာသိယာ ရာဇူဟိဝာနုသိဋ္ဌာ၊ တဒသ္သ အာဒာယ ဓနံ ဟရန္တိ။
‘‘Akāsiyā rājūhivānusiṭṭhā, tadassa ādāya dhanaṃ haranti;
တေ တာဒိသာ စောရသမာ အသန္တာ၊ ဝဇ္ဈာ န ဟညန္တိ အရိဋ္ဌ လောကေ။
Te tādisā corasamā asantā, vajjhā na haññanti ariṭṭha loke.
၉၅၀.
950.
‘‘ဣန္ဒသ္သ ဗာဟာရသိ ဒက္ခိဏာတိ၊ ယညေသု ဆိန္ဒန္တိ ပလာသယဋ္ဌိံ။
‘‘Indassa bāhārasi dakkhiṇāti, yaññesu chindanti palāsayaṭṭhiṃ;
တံ စေပိ သစ္စံ မဃဝာ ဆိန္နဗာဟု၊ ကေနသ္သ ဣန္ဒော အသုရေ ဇိနာတိ။
Taṃ cepi saccaṃ maghavā chinnabāhu, kenassa indo asure jināti.
၉၅၁.
951.
‘‘တဉ္စေဝ တုစ္ဆံ မဃဝာ သမင္ဂီ၊ ဟန္တာ အဝဇ္ဈော ပရမော သ ဒေဝော 167။
‘‘Tañceva tucchaṃ maghavā samaṅgī, hantā avajjho paramo sa devo 168;
မန္တာ ဣမေ ဗ္ရာဟ္မဏာ တုစ္ဆရူပာ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဝဉ္စနာ ဧသ လောကေ။
Mantā ime brāhmaṇā tuccharūpā, sandiṭṭhikā vañcanā esa loke.
၉၅၂.
952.
‘‘မာလာဂိရိ ဟိမဝာ ယော စ ဂိဇ္ဈော၊ သုဒသ္သနော နိသဘော ကုဝေရု။
‘‘Mālāgiri himavā yo ca gijjho, sudassano nisabho kuveru;
ဧတေ စ အညေ စ နဂာ မဟန္တာ၊ စိတ္ယာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။
Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā katā yaññakarehi māhu.
၉၅၃.
953.
‘‘ယထာပကာရာနိ ဟိ ဣဋ္ဌကာနိ၊ စိတ္ယာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။
‘‘Yathāpakārāni hi iṭṭhakāni, cityā katā yaññakarehi māhu;
န ပဗ္ဗတာ ဟောန္တိ တထာပကာရာ၊ အညာ ဒိသာ အစလာ တိဋ္ဌသေလာ။
Na pabbatā honti tathāpakārā, aññā disā acalā tiṭṭhaselā.
၉၅၄.
954.
‘‘န ဣဋ္ဌကာ ဟောန္တိ သိလာ စိရေန 169၊ န တတ္ထ သဉ္ဇာယတိ အယော န လောဟံ။
‘‘Na iṭṭhakā honti silā cirena 170, na tattha sañjāyati ayo na lohaṃ;
ယညဉ္စ ဧတံ ပရိဝဏ္ဏယန္တာ၊ စိတ္ယာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။
Yaññañca etaṃ parivaṇṇayantā, cityā katā yaññakarehi māhu.
၉၅၅.
955.
‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ၊ တပသ္သိနံ ယာစယောဂောတိဓာဟု။
‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu;
တီရေ သမုဒ္ဒသ္သုဒကံ သဇန္တံ၊ တံ သာဂရောဇ္ဈောဟရိ တေနပေယ္ယော။
Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ, taṃ sāgarojjhohari tenapeyyo.
၉၅၆.
956.
‘‘ပရောသဟသ္သမ္ပိ သမန္တဝေဒေ၊ မန္တူပပန္နေ နဒိယော ဝဟန္တိ။
‘‘Parosahassampi samantavede, mantūpapanne nadiyo vahanti;
န တေန ဗ္ယာပန္နရသူဒကာ န၊ ကသ္မာ သမုဒ္ဒော အတုလော အပေယ္ယော။
Na tena byāpannarasūdakā na, kasmā samuddo atulo apeyyo.
၉၅၇.
957.
‘‘ယေ ကေစိ ကူပာ ဣဓ ဇီဝလောကေ၊ လောဏူဒကာ ကူပခဏေဟိ ခာတာ။
‘‘Ye keci kūpā idha jīvaloke, loṇūdakā kūpakhaṇehi khātā;
န ဗ္ရာဟ္မဏဇ္ဈောဟရဏေန 171 တေသု၊ အာပော အပေယ္ယော ဒ္ဝိရသညု မာဟု။
Na brāhmaṇajjhoharaṇena 172 tesu, āpo apeyyo dvirasaññu māhu.
၉၅၈.
958.
‘‘ပုရေ ပုရတ္ထာ ကာ ကသ္သ ဘရိယာ၊ မနော မနုသ္သံ အဇနေသိ ပုဗ္ဗေ။
‘‘Pure puratthā kā kassa bhariyā, mano manussaṃ ajanesi pubbe;
တေနာပိ ဓမ္မေန န ကောစိ ဟီနော၊ ဧဝမ္ပိ ဝောသ္သဂ္ဂဝိဘင္ဂမာဟု 173။
Tenāpi dhammena na koci hīno, evampi vossaggavibhaṅgamāhu 174.
၉၅၉.
959.
‘‘စဏ္ဍာလပုတ္တောပိ အဓိစ္စ ဝေဒေ၊ ဘာသေယ္ယ မန္တေ ကုသလော မတီမာ 175။
‘‘Caṇḍālaputtopi adhicca vede, bhāseyya mante kusalo matīmā 176;
န တသ္သ မုဒ္ဓာပိ ဖလေယ္ယ သတ္တဓာ၊ မန္တာ ဣမေ အတ္တဝဓာယ ကတာ 177။
Na tassa muddhāpi phaleyya sattadhā, mantā ime attavadhāya katā 178.
၉၆၀.
960.
‘‘ဝာစာကတာ ဂိဒ္ဓိကတာ 179 ဂဟီတာ၊ ဒုမ္မောစယာ ကဗ္ယပထာနုပန္နာ။
‘‘Vācākatā giddhikatā 180 gahītā, dummocayā kabyapathānupannā;
ဗာလာန စိတ္တံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ၊ တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ။
Bālāna cittaṃ visame niviṭṭhaṃ, tadappapaññā abhisaddahanti.
၉၆၁.
961.
‘‘သီဟသ္သ ဗ္ယဂ္ဃသ္သ စ ဒီပိနော စ၊ န ဝိဇ္ဇတီ ပောရိသိယံဗလေန။
‘‘Sīhassa byagghassa ca dīpino ca, na vijjatī porisiyaṃbalena;
မနုသ္သဘာဝော စ ဂဝံဝ ပေက္ခော၊ ဇာတီ ဟိ တေသံ အသမာ သမာနာ 181။
Manussabhāvo ca gavaṃva pekkho, jātī hi tesaṃ asamā samānā 182.
၉၆၂.
962.
‘‘သစေ စ ရာဇာ ပထဝိံ ဝိဇိတ္ဝာ၊ သဇီဝဝာ အသ္သဝပာရိသဇ္ဇော။
‘‘Sace ca rājā pathaviṃ vijitvā, sajīvavā assavapārisajjo;
သယမေဝ သော သတ္တုသင္ဃံ ဝိဇေယ္ယ၊ တသ္သပ္ပဇာ နိစ္စသုခီ 183 ဘဝေယ္ယ။
Sayameva so sattusaṅghaṃ vijeyya, tassappajā niccasukhī 184 bhaveyya.
၉၆၃.
963.
‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒာ၊ အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ။
‘‘Khattiyamantā ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;
တေသဉ္စ အတ္ထံ အဝိနိစ္ဆိနိတ္ဝာ၊ န ဗုဇ္ဈတီ ဩဃပထံဝ ဆန္နံ။
Tesañca atthaṃ avinicchinitvā, na bujjhatī oghapathaṃva channaṃ.
၉၆၄.
964.
‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒာ၊ အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ။
‘‘Khattiyamantā ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;
လာဘော အလာဘော အယသော ယသော စ၊ သဗ္ဗေဝ တေသံ စတုန္နဉ္စ 185 ဓမ္မာ။
Lābho alābho ayaso yaso ca, sabbeva tesaṃ catunnañca 186 dhammā.
၉၆၅.
965.
‘‘ယထာပိ ဣဗ္ဘာ ဓနဓညဟေတု၊ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ 187 ပုထူ ပထဗ္ယာ။
‘‘Yathāpi ibbhā dhanadhaññahetu, kammāni karonti 188 puthū pathabyā;
တေဝိဇ္ဇသင္ဃာ စ တထေဝ အဇ္ဇ၊ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ 189 ပုထူ ပထဗ္ယာ။
Tevijjasaṅghā ca tatheva ajja, kammāni karonti 190 puthū pathabyā.
၉၆၆.
966.
‘‘ဣဗ္ဘေဟိ ယေ တေ 191 သမကာ ဘဝန္တိ၊ နိစ္စုသ္သုကာ ကာမဂုဏေသု ယုတ္တာ။
‘‘Ibbhehi ye te 192 samakā bhavanti, niccussukā kāmaguṇesu yuttā;
ကမ္မာနိ ကရောန္တိ 193 ပုထူ ပထဗ္ယာ၊ တဒပ္ပပညာ ဒ္ဝိရသညုရာ တေ’’။
Kammāni karonti 194 puthū pathabyā, tadappapaññā dvirasaññurā te’’.
၉၆၇.
967.
‘‘ကသ္သ ဘေရီ မုဒိင္ဂာ စ၊ သင္ခာပဏဝဒိန္ဒိမာ။
‘‘Kassa bherī mudiṅgā ca, saṅkhāpaṇavadindimā;
ပုရတော ပဋိပန္နာနိ၊ ဟာသယန္တာ ရထေသဘံ။
Purato paṭipannāni, hāsayantā rathesabhaṃ.
၉၆၈.
968.
‘‘ကသ္သ ကဉ္စနပဋ္ဋေန၊ ပုထုနာ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ။
‘‘Kassa kañcanapaṭṭena, puthunā vijjuvaṇṇinā;
ယုဝာ ကလာပသန္နဒ္ဓော၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
Yuvā kalāpasannaddho, ko eti siriyā jalaṃ.
၉၆၉.
969.
‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ ၊ ခဒိရင္ဂာရသန္နိဘံ။
‘‘Ukkāmukhapahaṭṭhaṃva , khadiraṅgārasannibhaṃ;
မုခဉ္စ ရုစိရာ ဘာတိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
Mukhañca rucirā bhāti, ko eti siriyā jalaṃ.
၉၇၀.
970.
‘‘ကသ္သ ဇမ္ဗောနဒံ ဆတ္တံ၊ သသလာကံ မနောရမံ။
‘‘Kassa jambonadaṃ chattaṃ, sasalākaṃ manoramaṃ;
အာဒိစ္စရံသာဝရဏံ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
Ādiccaraṃsāvaraṇaṃ, ko eti siriyā jalaṃ.
၉၇၁.
971.
၉၇၂.
972.
‘‘ကသ္သ ပေခုဏဟတ္ထာနိ၊ စိတ္ရာနိ စ မုဒူနိ စ။
‘‘Kassa pekhuṇahatthāni, citrāni ca mudūni ca;
၉၇၃.
973.
‘‘ခဒိရင္ဂာရဝဏ္ဏာဘာ၊ ဥက္ကာမုခပဟံသိတာ။
‘‘Khadiraṅgāravaṇṇābhā, ukkāmukhapahaṃsitā;
ကသ္သေတေ ကုဏ္ဍလာ ဝဂ္ဂူ၊ သောဘန္တိ ဒုဘတော မုခံ။
Kassete kuṇḍalā vaggū, sobhanti dubhato mukhaṃ.
၉၇၄.
974.
သောဘယန္တိ နလာဋန္တံ၊ နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ။
Sobhayanti nalāṭantaṃ, nabhā vijjurivuggatā.
၉၇၅.
975.
‘‘ကသ္သ ဧတာနိ အက္ခီနိ၊ အာယတာနိ ပုထူနိ စ။
‘‘Kassa etāni akkhīni, āyatāni puthūni ca;
ကော သောဘတိ ဝိသာလက္ခော၊ ကသ္သေတံ ဥဏ္ဏဇံ မုခံ။
Ko sobhati visālakkho, kassetaṃ uṇṇajaṃ mukhaṃ.
၉၇၆.
976.
ဘာသမာနသ္သ သောဘန္တိ၊ ဒန္တာ ကုပ္ပိလသာဒိသာ။
Bhāsamānassa sobhanti, dantā kuppilasādisā.
၉၇၇.
977.
‘‘ကသ္သ လာခာရသသမာ၊ ဟတ္ထပာဒာ သုခေဓိတာ။
‘‘Kassa lākhārasasamā, hatthapādā sukhedhitā;
ကော သော ဗိမ္ဗောဋ္ဌသမ္ပန္နော၊ ဒိဝာ သူရိယောဝ ဘာသတိ။
Ko so bimboṭṭhasampanno, divā sūriyova bhāsati.
၉၇၈.
978.
ကော သော ဩဒာတပာဝာရော၊ ဇယံ ဣန္ဒောဝ သောဘတိ။
Ko so odātapāvāro, jayaṃ indova sobhati.
၉၇၉.
979.
‘‘သုဝဏ္ဏပီဠကာကိဏ္ဏံ ၊ မဏိဒဏ္ဍဝိစိတ္တကံ။
‘‘Suvaṇṇapīḷakākiṇṇaṃ , maṇidaṇḍavicittakaṃ;
၉၈၀.
980.
ကော သော ဩမုဉ္စတေ ပာဒာ၊ နမော ကတ္ဝာ မဟေသိနော’’။
Ko so omuñcate pādā, namo katvā mahesino’’.
၉၈၁.
981.
‘‘ဓတရဋ္ဌာ ဟိ တေ နာဂာ၊ ဣဒ္ဓိမန္တော ယသသ္သိနော။
‘‘Dhataraṭṭhā hi te nāgā, iddhimanto yasassino;
သမုဒ္ဒဇာယ ဥပ္ပန္နာ၊ နာဂာ ဧတေ မဟိဒ္ဓိကာ’’တိ။
Samuddajāya uppannā, nāgā ete mahiddhikā’’ti.
ဘူရိဒတ္တဇာတကံ ဆဋ္ဌံ။
Bhūridattajātakaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā / [၅၄၃] ၆. ဘူရိဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ • [543] 6. Bhūridattajātakavaṇṇanā