Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi |
൫൪൩. ഭൂരിദത്തജാതകം (൬)
543. Bhūridattajātakaṃ (6)
൭൮൪.
784.
‘‘യം കിഞ്ചി രതനം അത്ഥി, ധതരട്ഠനിവേസനേ;
‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, dhataraṭṭhanivesane;
സബ്ബാനി തേ ഉപയന്തു, ധീതരം ദേഹി രാജിനോ’’.
Sabbāni te upayantu, dhītaraṃ dehi rājino’’.
൭൮൫.
785.
‘‘ന നോ വിവാഹോ നാഗേഹി, കതപുബ്ബോ കുദാചനം;
‘‘Na no vivāho nāgehi, katapubbo kudācanaṃ;
തം വിവാഹം അസംയുത്തം, കഥം അമ്ഹേ കരോമസേ’’.
Taṃ vivāhaṃ asaṃyuttaṃ, kathaṃ amhe karomase’’.
൭൮൬.
786.
‘‘ജീവിതം നൂന തേ ചത്തം, രട്ഠം വാ മനുജാധിപ;
‘‘Jīvitaṃ nūna te cattaṃ, raṭṭhaṃ vā manujādhipa;
ന ഹി നാഗേ കുപിതമ്ഹി, ചിരം ജീവന്തി താദിസാ.
Na hi nāge kupitamhi, ciraṃ jīvanti tādisā.
൭൮൭.
787.
‘‘യോ ത്വം ദേവ മനുസ്സോസി, ഇദ്ധിമന്തം അനിദ്ധിമാ;
‘‘Yo tvaṃ deva manussosi, iddhimantaṃ aniddhimā;
വരുണസ്സ നിയം പുത്തം, യാമുനം അതിമഞ്ഞസി’’.
Varuṇassa niyaṃ puttaṃ, yāmunaṃ atimaññasi’’.
൭൮൮.
788.
‘‘നാതിമഞ്ഞാമി രാജാനം, ധതരട്ഠം യസസ്സിനം;
‘‘Nātimaññāmi rājānaṃ, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ;
ധതരട്ഠോ ഹി നാഗാനം, ബഹൂനമപി ഇസ്സരോ.
Dhataraṭṭho hi nāgānaṃ, bahūnamapi issaro.
൭൮൯.
789.
‘‘അഹി മഹാനുഭാവോപി, ന മേ ധീതരമാരഹോ;
‘‘Ahi mahānubhāvopi, na me dhītaramāraho;
ഖത്തിയോ ച വിദേഹാനം, അഭിജാതാ സമുദ്ദജാ’’.
Khattiyo ca videhānaṃ, abhijātā samuddajā’’.
൭൯൦.
790.
‘‘കമ്ബലസ്സതരാ ഉട്ഠേന്തു, സബ്ബേ നാഗേ നിവേദയ;
‘‘Kambalassatarā uṭṭhentu, sabbe nāge nivedaya;
൭൯൧.
791.
‘‘നിവേസനേസു സോബ്ഭേസു, രഥിയാ ചച്ചരേസു ച;
‘‘Nivesanesu sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;
രുക്ഖഗ്ഗേസു ച ലമ്ബന്തു, വിതതാ തോരണേസു ച.
Rukkhaggesu ca lambantu, vitatā toraṇesu ca.
൭൯൨.
792.
‘‘അഹമ്പി സബ്ബസേതേന, മഹതാ സുമഹം പുരം;
‘‘Ahampi sabbasetena, mahatā sumahaṃ puraṃ;
പരിക്ഖിപിസ്സം ഭോഗേഹി, കാസീനം ജനയം ഭയം’’.
Parikkhipissaṃ bhogehi, kāsīnaṃ janayaṃ bhayaṃ’’.
൭൯൩.
793.
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, ഉരഗാനേകവണ്ണിനോ;
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uragānekavaṇṇino;
ബാരാണസിം പവജ്ജിംസു, ന ച കഞ്ചി വിഹേഠയും.
Bārāṇasiṃ pavajjiṃsu, na ca kañci viheṭhayuṃ.
൭൯൪.
794.
നിവേസനേസു സോബ്ഭേസു, രഥിയാ ചച്ചരേസു ച;
Nivesanesu sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;
രുക്ഖഗ്ഗേസു ച ലമ്ബിംസു, വിതതാ തോരണേസു ച.
Rukkhaggesu ca lambiṃsu, vitatā toraṇesu ca.
൭൯൫.
795.
തേസു ദിസ്വാന ലമ്ബന്തേ, പുഥൂ കന്ദിംസു നാരിയോ;
Tesu disvāna lambante, puthū kandiṃsu nāriyo;
നാഗേ സോണ്ഡികതേ ദിസ്വാ, പസ്സസന്തേ മുഹും മുഹും.
Nāge soṇḍikate disvā, passasante muhuṃ muhuṃ.
൭൯൬.
796.
ബാരാണസീ പബ്യധിതാ, ആതുരാ സമപജ്ജഥ;
Bārāṇasī pabyadhitā, āturā samapajjatha;
ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ പക്കന്ദും, ‘‘ധീതരം ദേഹി രാജിനോ’’.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, ‘‘dhītaraṃ dehi rājino’’.
൭൯൭.
797.
‘‘പുപ്ഫാഭിഹാരസ്സ വനസ്സ മജ്ഝേ, കോ ലോഹിതക്ഖോ വിതതന്തരംസോ;
‘‘Pupphābhihārassa vanassa majjhe, ko lohitakkho vitatantaraṃso;
കാ കമ്ബുകായൂരധരാ സുവത്ഥാ, തിട്ഠന്തി നാരിയോ ദസ വന്ദമാനാ.
Kā kambukāyūradharā suvatthā, tiṭṭhanti nāriyo dasa vandamānā.
൭൯൮.
798.
‘‘കോ ത്വം ബ്രഹാബാഹു വനസ്സ മജ്ഝേ, വിരോചസി ഘതസിത്തോവ അഗ്ഗി;
‘‘Ko tvaṃ brahābāhu vanassa majjhe, virocasi ghatasittova aggi;
മഹേസക്ഖോ അഞ്ഞതരോസി യക്ഖോ, ഉദാഹു നാഗോസി മഹാനുഭാവോ’’.
Mahesakkho aññatarosi yakkho, udāhu nāgosi mahānubhāvo’’.
൭൯൯.
799.
ഡംസേയ്യം തേജസാ കുദ്ധോ, ഫീതം ജനപദം അപി.
Ḍaṃseyyaṃ tejasā kuddho, phītaṃ janapadaṃ api.
൮൦൦.
800.
‘‘സമുദ്ദജാ ഹി മേ മാതാ, ധതരട്ഠോ ച മേ പിതാ;
‘‘Samuddajā hi me mātā, dhataraṭṭho ca me pitā;
സുദസ്സനകനിട്ഠോസ്മി, ഭൂരിദത്തോതി മം വിദൂ’’.
Sudassanakaniṭṭhosmi, bhūridattoti maṃ vidū’’.
൮൦൧.
801.
‘‘യം ഗമ്ഭീരം സദാവട്ടം, രഹദം ഭിസ്മം പേക്ഖസി;
‘‘Yaṃ gambhīraṃ sadāvaṭṭaṃ, rahadaṃ bhismaṃ pekkhasi;
ഏസ ദിബ്യോ മമാവാസോ, അനേകസതപോരിസോ.
Esa dibyo mamāvāso, anekasataporiso.
൮൦൨.
802.
‘‘മയൂരകോഞ്ചാഭിരുദം, നീലോദം വനമജ്ഝതോ;
‘‘Mayūrakoñcābhirudaṃ, nīlodaṃ vanamajjhato;
൮൦൩.
803.
‘‘തത്ഥ പത്തോ സാനുചരോ, സഹ പുത്തേന ബ്രാഹ്മണ;
‘‘Tattha patto sānucaro, saha puttena brāhmaṇa;
പൂജിതോ മയ്ഹം കാമേഹി, സുഖം ബ്രാഹ്മണ വച്ഛസി’’.
Pūjito mayhaṃ kāmehi, sukhaṃ brāhmaṇa vacchasi’’.
൮൦൪.
804.
ഇന്ദഗോപകസഞ്ഛന്നാ, സോഭതി ഹരിതുത്തമാ.
Indagopakasañchannā, sobhati harituttamā.
൮൦൫.
805.
‘‘രമ്മാനി വനചേത്യാനി, രമ്മാ ഹംസൂപകൂജിതാ;
‘‘Rammāni vanacetyāni, rammā haṃsūpakūjitā;
൮൦൬.
806.
‘‘അട്ഠംസാ സുകതാ ഥമ്ഭാ, സബ്ബേ വേളുരിയാമയാ;
‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;
സഹസ്സഥമ്ഭാ പാസാദാ, പൂരാ കഞ്ഞാഹി ജോതരേ.
Sahassathambhā pāsādā, pūrā kaññāhi jotare.
൮൦൭.
807.
‘‘വിമാനം ഉപപന്നോസി, ദിബ്യം പുഞ്ഞേഹി അത്തനോ;
‘‘Vimānaṃ upapannosi, dibyaṃ puññehi attano;
അസമ്ബാധം സിവം രമ്മം, അച്ചന്തസുഖസംഹിതം.
Asambādhaṃ sivaṃ rammaṃ, accantasukhasaṃhitaṃ.
൮൦൮.
808.
‘‘മഞ്ഞേ സഹസ്സനേത്തസ്സ, വിമാനം നാഭികങ്ഖസി;
‘‘Maññe sahassanettassa, vimānaṃ nābhikaṅkhasi;
ഇദ്ധീ ഹി ത്യായം വിപുലാ, സക്കസ്സേവ ജുതീമതോ’’.
Iddhī hi tyāyaṃ vipulā, sakkasseva jutīmato’’.
൮൦൯.
809.
‘‘മനസാപി ന പത്തബ്ബോ, ആനുഭാവോ ജുതീമതോ;
‘‘Manasāpi na pattabbo, ānubhāvo jutīmato;
൮൧൦.
810.
‘‘തം വിമാനം അഭിജ്ഝായ, അമരാനം സുഖേസിനം;
‘‘Taṃ vimānaṃ abhijjhāya, amarānaṃ sukhesinaṃ;
ഉപോസഥം ഉപവസന്തോ, സേമി വമ്മികമുദ്ധനി’’.
Uposathaṃ upavasanto, semi vammikamuddhani’’.
൮൧൧.
811.
‘‘അഹഞ്ച മിഗമേസാനോ, സപുത്തോ പാവിസിം വനം;
‘‘Ahañca migamesāno, saputto pāvisiṃ vanaṃ;
തം മം മതം വാ ജീവം വാ, നാഭിവേദേന്തി ഞാതകാ.
Taṃ maṃ mataṃ vā jīvaṃ vā, nābhivedenti ñātakā.
൮൧൨.
812.
‘‘ആമന്തയേ ഭൂരിദത്തം, കാസിപുത്തം യസസ്സിനം;
‘‘Āmantaye bhūridattaṃ, kāsiputtaṃ yasassinaṃ;
തയാ നോ സമനുഞ്ഞാതാ, അപി പസ്സേമു ഞാതകേ’’.
Tayā no samanuññātā, api passemu ñātake’’.
൮൧൩.
813.
‘‘ഏസോ ഹി വത മേ ഛന്ദോ, യം വസേസി മമന്തികേ;
‘‘Eso hi vata me chando, yaṃ vasesi mamantike;
ന ഹി ഏതാദിസാ കാമാ, സുലഭാ ഹോന്തി മാനുസേ.
Na hi etādisā kāmā, sulabhā honti mānuse.
൮൧൪.
814.
‘‘സചേ ത്വം നിച്ഛസേ വത്ഥും, മമ കാമേഹി പൂജിതോ;
‘‘Sace tvaṃ nicchase vatthuṃ, mama kāmehi pūjito;
മയാ ത്വം സമനുഞ്ഞാതോ, സോത്ഥിം പസ്സാഹി ഞാതകേ’’.
Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi ñātake’’.
൮൧൫.
815.
‘‘ധാരയിമം മണിം ദിബ്യം, പസും പുത്തേ ച വിന്ദതി;
‘‘Dhārayimaṃ maṇiṃ dibyaṃ, pasuṃ putte ca vindati;
൮൧൬.
816.
‘‘കുസലം പടിനന്ദാമി, ഭൂരിദത്ത വചോ തവ;
‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;
പബ്ബജിസ്സാമി ജിണ്ണോസ്മി, ന കാമേ അഭിപത്ഥയേ’’.
Pabbajissāmi jiṇṇosmi, na kāme abhipatthaye’’.
൮൧൭.
817.
‘‘ബ്രഹ്മചരിയസ്സ ചേ ഭങ്ഗോ, ഹോതി ഭോഗേഹി കാരിയം;
‘‘Brahmacariyassa ce bhaṅgo, hoti bhogehi kāriyaṃ;
അവികമ്പമാനോ ഏയ്യാസി, ബഹും ദസ്സാമി തേ ധനം’’.
Avikampamāno eyyāsi, bahuṃ dassāmi te dhanaṃ’’.
൮൧൮.
818.
‘‘കുസലം പടിനന്ദാമി, ഭൂരിദത്ത വചോ തവ;
‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;
പുനപി ആഗമിസ്സാമി, സചേ അത്ഥോ ഭവിസ്സതി’’.
Punapi āgamissāmi, sace attho bhavissati’’.
൮൧൯.
819.
‘‘ഇദം വത്വാ ഭൂരിദത്തോ, പേസേസി ചതുരോ ജനേ;
‘‘Idaṃ vatvā bhūridatto, pesesi caturo jane;
ഏഥ ഗച്ഛഥ ഉട്ഠേഥ, ഖിപ്പം പാപേഥ ബ്രാഹ്മണം.
Etha gacchatha uṭṭhetha, khippaṃ pāpetha brāhmaṇaṃ.
൮൨൦.
820.
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, ഉട്ഠായ ചതുരോ ജനാ;
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uṭṭhāya caturo janā;
പേസിതാ ഭൂരിദത്തേന, ഖിപ്പം പാപേസു ബ്രാഹ്മണം.
Pesitā bhūridattena, khippaṃ pāpesu brāhmaṇaṃ.
൮൨൧.
821.
‘‘മണിം പഗ്ഗയ്ഹ മങ്ഗല്യം, സാധുവിത്തം 15 മനോരമം;
‘‘Maṇiṃ paggayha maṅgalyaṃ, sādhuvittaṃ 16 manoramaṃ;
സേലം ബ്യഞ്ജനസമ്പന്നം, കോ ഇമം മണിമജ്ഝഗാ’’.
Selaṃ byañjanasampannaṃ, ko imaṃ maṇimajjhagā’’.
൮൨൨.
822.
‘‘ലോഹിതക്ഖസഹസ്സാഹി, സമന്താ പരിവാരിതം;
‘‘Lohitakkhasahassāhi, samantā parivāritaṃ;
൮൨൩.
823.
സുധാരിതോ സുനിക്ഖിത്തോ, സബ്ബത്ഥമഭിസാധയേ.
Sudhārito sunikkhitto, sabbatthamabhisādhaye.
൮൨൪.
824.
‘‘ഉപചാരവിപന്നസ്സ, നിക്ഖേപേ ധാരണായ വാ;
‘‘Upacāravipannassa, nikkhepe dhāraṇāya vā;
അയം സേലോ വിനാസായ, പരിചിണ്ണോ അയോനിസോ.
Ayaṃ selo vināsāya, pariciṇṇo ayoniso.
൮൨൫.
825.
പടിപജ്ജ സതം നിക്ഖം, ദേഹിമം രതനം മമ’’.
Paṭipajja sataṃ nikkhaṃ, dehimaṃ ratanaṃ mama’’.
൮൨൬.
826.
സേലോ ബ്യഞ്ജനസമ്പന്നോ, നേവ കേയ്യോ മണീ മമ’’.
Selo byañjanasampanno, neva keyyo maṇī mama’’.
൮൨൭.
827.
അഥ കേന മണീ കേയ്യോ, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’.
Atha kena maṇī keyyo, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
൮൨൮.
828.
‘‘യോ മേ സംസേ മഹാനാഗം, തേജസ്സിം ദുരതിക്കമം;
‘‘Yo me saṃse mahānāgaṃ, tejassiṃ duratikkamaṃ;
തസ്സ ദജ്ജം ഇമം സേലം, ജലന്തമിവ തേജസാ’’.
Tassa dajjaṃ imaṃ selaṃ, jalantamiva tejasā’’.
൮൨൯.
829.
‘‘കോ നു ബ്രാഹ്മണവണ്ണേന, സുപണ്ണോ പതതം വരോ;
‘‘Ko nu brāhmaṇavaṇṇena, supaṇṇo patataṃ varo;
നാഗം ജിഗീസമന്വേസി, അന്വേസം ഭക്ഖമത്തനോ.
Nāgaṃ jigīsamanvesi, anvesaṃ bhakkhamattano.
൮൩൦.
830.
‘‘നാഹം ദിജാധിപോ ഹോമി, ന ദിട്ഠോ ഗരുളോ മയാ;
‘‘Nāhaṃ dijādhipo homi, na diṭṭho garuḷo mayā;
൮൩൧.
831.
‘‘കിം നു തുയ്ഹം ബലം അത്ഥി, കിം സിപ്പം വിജ്ജതേ തവ;
‘‘Kiṃ nu tuyhaṃ balaṃ atthi, kiṃ sippaṃ vijjate tava;
കിസ്മിം വാ ത്വം പരത്ഥദ്ധോ, ഉരഗം നാപചായസി’’.
Kismiṃ vā tvaṃ paratthaddho, uragaṃ nāpacāyasi’’.
൮൩൨.
832.
‘‘ആരഞ്ഞികസ്സ ഇസിനോ, ചിരരത്തം തപസ്സിനോ;
‘‘Āraññikassa isino, cirarattaṃ tapassino;
സുപണ്ണോ കോസിയസ്സക്ഖാ, വിസവിജ്ജം അനുത്തരം.
Supaṇṇo kosiyassakkhā, visavijjaṃ anuttaraṃ.
൮൩൩.
833.
‘‘തം ഭാവിതത്തഞ്ഞതരം, സമ്മന്തം പബ്ബതന്തരേ;
‘‘Taṃ bhāvitattaññataraṃ, sammantaṃ pabbatantare;
സക്കച്ചം തം ഉപട്ഠാസിം, രത്തിന്ദിവമതന്ദിതോ.
Sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhāsiṃ, rattindivamatandito.
൮൩൪.
834.
‘‘സോ തദാ പരിചിണ്ണോ മേ, വത്തവാ ബ്രഹ്മചരിയവാ;
‘‘So tadā pariciṇṇo me, vattavā brahmacariyavā;
ദിബ്ബം പാതുകരീ മന്തം, കാമസാ ഭഗവാ മമ.
Dibbaṃ pātukarī mantaṃ, kāmasā bhagavā mama.
൮൩൫.
835.
‘‘ത്യാഹം മന്തേ പരത്ഥദ്ധോ, നാഹം ഭായാമി ഭോഗിനം;
‘‘Tyāhaṃ mante paratthaddho, nāhaṃ bhāyāmi bhoginaṃ;
൮൩൬.
836.
‘‘ഗണ്ഹാമസേ മണിം താത, സോമദത്ത വിജാനഹി;
‘‘Gaṇhāmase maṇiṃ tāta, somadatta vijānahi;
മാ ദണ്ഡേന സിരിം പത്തം, കാമസാ പജഹിമ്ഹസേ’’.
Mā daṇḍena siriṃ pattaṃ, kāmasā pajahimhase’’.
൮൩൭.
837.
‘‘സകം നിവേസനം പത്തം, യോ തം ബ്രാഹ്മണ പൂജയി;
‘‘Sakaṃ nivesanaṃ pattaṃ, yo taṃ brāhmaṇa pūjayi;
ഏവം കല്യാണകാരിസ്സ, കിം മോഹാ ദുബ്ഭിമിച്ഛസി’’.
Evaṃ kalyāṇakārissa, kiṃ mohā dubbhimicchasi’’.
൮൩൮.
838.
തമേവ ഗന്ത്വാ യാചസ്സു, ബഹും ദസ്സതി തേ ധനം’’.
Tameva gantvā yācassu, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.
൮൩൯.
839.
‘‘ഹത്ഥഗതം പത്തഗതം, നികിണ്ണം ഖാദിതും വരം;
‘‘Hatthagataṃ pattagataṃ, nikiṇṇaṃ khādituṃ varaṃ;
മാ നോ സന്ദിട്ഠികോ അത്ഥോ, സോമദത്ത ഉപച്ചഗാ’’.
Mā no sandiṭṭhiko attho, somadatta upaccagā’’.
൮൪൦.
840.
൮൪൧.
841.
മഞ്ഞേ അത്തകതം വേരം, നചിരം വേദയിസ്സസി’’.
Maññe attakataṃ veraṃ, naciraṃ vedayissasi’’.
൮൪൨.
842.
‘‘മഹായഞ്ഞം യജിത്വാന, ഏവം സുജ്ഝന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
‘‘Mahāyaññaṃ yajitvāna, evaṃ sujjhanti brāhmaṇā;
മഹായഞ്ഞം യജിസ്സാമ, ഏവം മോക്ഖാമ പാപകാ’’.
Mahāyaññaṃ yajissāma, evaṃ mokkhāma pāpakā’’.
൮൪൩.
843.
‘‘ഹന്ദ ദാനി അപായാമി, നാഹം അജ്ജ തയാ സഹ;
‘‘Handa dāni apāyāmi, nāhaṃ ajja tayā saha;
൮൪൪.
844.
‘‘ഇദം വത്വാന പിതരം, സോമദത്തോ ബഹുസ്സുതോ;
‘‘Idaṃ vatvāna pitaraṃ, somadatto bahussuto;
ഉജ്ഝാപേത്വാന ഭൂതാനി, തമ്ഹാ ഠാനാ അപക്കമി.
Ujjhāpetvāna bhūtāni, tamhā ṭhānā apakkami.
൮൪൫.
845.
‘‘ഗണ്ഹാഹേതം മഹാനാഗം, ആഹരേതം മണിം മമ;
‘‘Gaṇhāhetaṃ mahānāgaṃ, āharetaṃ maṇiṃ mama;
ഇന്ദഗോപകവണ്ണാഭോ, യസ്സ ലോഹിതകോ സിരോ.
Indagopakavaṇṇābho, yassa lohitako siro.
൮൪൬.
846.
വമ്മികഗ്ഗഗതോ സേതി, തം ത്വം ഗണ്ഹാഹി ബ്രാഹ്മണ’’.
Vammikaggagato seti, taṃ tvaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
൮൪൭.
847.
‘‘അഥോസധേഹി ദിബ്ബേഹി, ജപ്പം മന്തപദാനി ച;
‘‘Athosadhehi dibbehi, jappaṃ mantapadāni ca;
൮൪൮.
848.
‘‘മമം ദിസ്വാന ആയന്തം, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനം;
‘‘Mamaṃ disvāna āyantaṃ, sabbakāmasamiddhinaṃ;
൮൪൯.
849.
‘‘പദ്മം യഥാ ഹത്ഥഗതം, പാണിനാ പരിമദ്ദിതം;
‘‘Padmaṃ yathā hatthagataṃ, pāṇinā parimadditaṃ;
൮൫൦.
850.
യേന സാവം മുഖം തുയ്ഹം, മമം ദിസ്വാന ആഗതം’’.
Yena sāvaṃ mukhaṃ tuyhaṃ, mamaṃ disvāna āgataṃ’’.
൮൫൧.
851.
‘‘സുപിനം താത അദ്ദക്ഖിം, ഇതോ മാസം അധോഗതം;
‘‘Supinaṃ tāta addakkhiṃ, ito māsaṃ adhogataṃ;
ദക്ഖിണം വിയ മേ ബാഹും, ഛേത്വാ രുഹിരമക്ഖിതം;
Dakkhiṇaṃ viya me bāhuṃ, chetvā ruhiramakkhitaṃ;
പുരിസോ ആദായ പക്കാമി, മമ രോദന്തിയാ സതി.
Puriso ādāya pakkāmi, mama rodantiyā sati.
൮൫൨.
852.
തതോ ദിവാ വാ രത്തിം വാ, സുഖം മേ നോപലബ്ഭതി’’.
Tato divā vā rattiṃ vā, sukhaṃ me nopalabbhati’’.
൮൫൩.
853.
ഹേമജാലപടിച്ഛന്നാ, ഭൂരിദത്തോ ന ദിസ്സതി.
Hemajālapaṭicchannā, bhūridatto na dissati.
൮൫൪.
854.
കണികാരാവ സമ്ഫുല്ലാ, ഭൂരിദത്തോ ന ദിസ്സതി.
Kaṇikārāva samphullā, bhūridatto na dissati.
൮൫൫.
855.
‘‘ഹന്ദ ദാനി ഗമിസ്സാമ, ഭൂരിദത്തനിവേസനം;
‘‘Handa dāni gamissāma, bhūridattanivesanaṃ;
ധമ്മട്ഠം സീലസമ്പന്നം, പസ്സാമ തവ ഭാതരം’’.
Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ, passāma tava bhātaraṃ’’.
൮൫൬.
856.
‘‘തഞ്ച ദിസ്വാന ആയന്തിം, ഭൂരിദത്തസ്സ മാതരം;
‘‘Tañca disvāna āyantiṃ, bhūridattassa mātaraṃ;
ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ പക്കന്ദും, ഭൂരിദത്തസ്സ നാരിയോ.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, bhūridattassa nāriyo.
൮൫൭.
857.
‘‘പുത്തം തേയ്യേ ന ജാനാമ, ഇതോ മാസം അധോഗതം;
‘‘Puttaṃ teyye na jānāma, ito māsaṃ adhogataṃ;
മതം വാ യദി വാ ജീവം, ഭൂരിദത്തം യസസ്സിനം’’.
Mataṃ vā yadi vā jīvaṃ, bhūridattaṃ yasassinaṃ’’.
൮൫൮.
858.
‘‘സകുണീ ഹതപുത്താവ, സുഞ്ഞം ദിസ്വാ കുലാവകം;
‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
൮൫൯.
859.
‘‘കുരരീ ഹതഛാപാവ, സുഞ്ഞം ദിസ്വാ കുലാവകം;
‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
ചിരം ദുക്ഖേന ഝായിസ്സം, ഭൂരിദത്തം അപസ്സതീ.
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.
൮൬൦.
860.
‘‘സാ നൂന ചക്കവാകീവ, പല്ലലസ്മിം അനോദകേ;
‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anodake;
ചിരം ദുക്ഖേന ഝായിസ്സം, ഭൂരിദത്തം അപസ്സതീ.
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.
൮൬൧.
861.
‘‘കമ്മാരാനം യഥാ ഉക്കാ, അന്തോ ഝായതി നോ ബഹി;
‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;
ഏവം ഝായാമി സോകേന, ഭൂരിദത്തം അപസ്സതീ’’.
Evaṃ jhāyāmi sokena, bhūridattaṃ apassatī’’.
൮൬൨.
862.
സേന്തി പുത്താ ച ദാരാ ച, ഭൂരിദത്തനിവേസനേ’’.
Senti puttā ca dārā ca, bhūridattanivesane’’.
൮൬൩.
863.
‘‘ഇദം സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, ഭൂരിദത്തനിവേസനേ;
‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, bhūridattanivesane;
൮൬൪.
864.
‘‘അമ്മ അസ്സാസ മാ സോചി, ഏവംധമ്മാ ഹി പാണിനോ;
‘‘Amma assāsa mā soci, evaṃdhammā hi pāṇino;
ചവന്തി ഉപപജ്ജന്തി, ഏസസ്സ പരിണാമിതാ’’.
Cavanti upapajjanti, esassa pariṇāmitā’’.
൮൬൫.
865.
‘‘അഹമ്പി താത ജാനാമി, ഏവംധമ്മാ ഹി പാണിനോ;
‘‘Ahampi tāta jānāmi, evaṃdhammā hi pāṇino;
സോകേന ച പരേതസ്മി, ഭൂരിദത്തം അപസ്സതീ.
Sokena ca paretasmi, bhūridattaṃ apassatī.
൮൬൬.
866.
‘‘അജ്ജ ചേ മേ ഇമം രത്തിം, സുദസ്സന വിജാനഹി;
‘‘Ajja ce me imaṃ rattiṃ, sudassana vijānahi;
ഭൂരിദത്തം അപസ്സന്തീ, മഞ്ഞേ ഹിസ്സാമി ജീവിതം’’.
Bhūridattaṃ apassantī, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
൮൬൭.
867.
‘‘അമ്മ അസ്സാസ മാ സോചി, ആനയിസ്സാമ ഭാതരം;
‘‘Amma assāsa mā soci, ānayissāma bhātaraṃ;
ദിസോദിസം ഗമിസ്സാമ, ഭാതുപരിയേസനം ചരം.
Disodisaṃ gamissāma, bhātupariyesanaṃ caraṃ.
൮൬൮.
868.
‘‘പബ്ബതേ ഗിരിദുഗ്ഗേസു, ഗാമേസു നിഗമേസു ച;
‘‘Pabbate giriduggesu, gāmesu nigamesu ca;
൮൬൯.
869.
‘‘ഹത്ഥാ പമുത്തോ ഉരഗോ, പാദേ തേ നിപതീ ഭുസം;
‘‘Hatthā pamutto urago, pāde te nipatī bhusaṃ;
൮൭൦.
870.
‘‘നേവ മയ്ഹം അയം നാഗോ, അലം ദുക്ഖായ കായചി;
‘‘Neva mayhaṃ ayaṃ nāgo, alaṃ dukkhāya kāyaci;
യാവതത്ഥി അഹിഗ്ഗാഹോ, മയാ ഭിയ്യോ ന വിജ്ജതി’’.
Yāvatatthi ahiggāho, mayā bhiyyo na vijjati’’.
൮൭൧.
871.
അവ്ഹായന്തു സുയുദ്ധേന, സുണന്തു പരിസാ മമ’’.
Avhāyantu suyuddhena, suṇantu parisā mama’’.
൮൭൨.
872.
‘‘ത്വം മം നാഗേന ആലമ്പ, അഹം മണ്ഡൂകഛാപിയാ;
‘‘Tvaṃ maṃ nāgena ālampa, ahaṃ maṇḍūkachāpiyā;
ഹോതു നോ അബ്ഭുതം തത്ഥ, ആസഹസ്സേഹി പഞ്ചഹി’’.
Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.
൮൭൩.
873.
‘‘അഹഞ്ഹി വസുമാ അഡ്ഢോ, ത്വം ദലിദ്ദോസി മാണവ;
‘‘Ahañhi vasumā aḍḍho, tvaṃ daliddosi māṇava;
കോ നു തേ പാടിഭോഗത്ഥി, ഉപജൂതഞ്ച കിം സിയാ.
Ko nu te pāṭibhogatthi, upajūtañca kiṃ siyā.
൮൭൪.
874.
‘‘ഉപജൂതഞ്ച മേ അസ്സ, പാടിഭോഗോ ച താദിസോ;
‘‘Upajūtañca me assa, pāṭibhogo ca tādiso;
ഹോതു നോ അബ്ഭുതം തത്ഥ, ആസഹസ്സേഹി പഞ്ചഹി’’.
Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.
൮൭൫.
875.
‘‘സുണോഹി മേ മഹാരാജ, വചനം ഭദ്ദമത്ഥു തേ;
‘‘Suṇohi me mahārāja, vacanaṃ bhaddamatthu te;
പഞ്ചന്നം മേ സഹസ്സാനം, പാടിഭോഗോ ഹി കിത്തിമ’’.
Pañcannaṃ me sahassānaṃ, pāṭibhogo hi kittima’’.
൮൭൬.
876.
‘‘പേത്തികം വാ ഇണം ഹോതി, യം വാ ഹോതി സയംകതം;
‘‘Pettikaṃ vā iṇaṃ hoti, yaṃ vā hoti sayaṃkataṃ;
കിം ത്വം ഏവം ബഹും മയ്ഹം, ധനം യാചസി ബ്രാഹ്മണ’’.
Kiṃ tvaṃ evaṃ bahuṃ mayhaṃ, dhanaṃ yācasi brāhmaṇa’’.
൮൭൭.
877.
അഹം മണ്ഡൂകഛാപിയാ, ഡംസയിസ്സാമി ബ്രാഹ്മണം.
Ahaṃ maṇḍūkachāpiyā, ḍaṃsayissāmi brāhmaṇaṃ.
൮൭൮.
878.
‘‘തം ത്വം ദട്ഠും മഹാരാജ, അജ്ജ രട്ഠാഭിവഡ്ഢന;
‘‘Taṃ tvaṃ daṭṭhuṃ mahārāja, ajja raṭṭhābhivaḍḍhana;
൮൭൯.
879.
‘‘നേവ തം അതിമഞ്ഞാമി, സിപ്പവാദേന മാണവ;
‘‘Neva taṃ atimaññāmi, sippavādena māṇava;
അതിമത്തോസി സിപ്പേന, ഉരഗം നാപചായസി’’.
Atimattosi sippena, uragaṃ nāpacāyasi’’.
൮൮൦.
880.
‘‘അഹമ്പി നാതിമഞ്ഞാമി, സിപ്പവാദേന ബ്രാഹ്മണ;
‘‘Ahampi nātimaññāmi, sippavādena brāhmaṇa;
അവിസേന ച നാഗേന, ഭുസം വഞ്ചയസേ ജനം.
Avisena ca nāgena, bhusaṃ vañcayase janaṃ.
൮൮൧.
881.
‘‘ഏവം ചേതം ജനോ ജഞ്ഞാ, യഥാ ജാനാമി തം അഹം;
‘‘Evaṃ cetaṃ jano jaññā, yathā jānāmi taṃ ahaṃ;
൮൮൨.
882.
യോ ത്വം ഏവം ഗതം നാഗം, അവിസോ അതിമഞ്ഞസി.
Yo tvaṃ evaṃ gataṃ nāgaṃ, aviso atimaññasi.
൮൮൩.
883.
‘‘ആസജ്ജ ഖോ നം ജഞ്ഞാസി, പുണ്ണം ഉഗ്ഗസ്സ തേജസോ;
‘‘Āsajja kho naṃ jaññāsi, puṇṇaṃ uggassa tejaso;
മഞ്ഞേ തം ഭസ്മരാസിംവ, ഖിപ്പമേസോ കരിസ്സതി’’.
Maññe taṃ bhasmarāsiṃva, khippameso karissati’’.
൮൮൪.
884.
‘‘സിയാ വിസം സിലുത്തസ്സ, ദേഡ്ഡുഭസ്സ സിലാഭുനോ;
‘‘Siyā visaṃ siluttassa, deḍḍubhassa silābhuno;
നേവ ലോഹിതസീസസ്സ, വിസം നാഗസ്സ വിജ്ജതി’’.
Neva lohitasīsassa, visaṃ nāgassa vijjati’’.
൮൮൫.
885.
‘‘സുതമേതം അരഹതം, സഞ്ഞതാനം തപസ്സിനം;
‘‘Sutametaṃ arahataṃ, saññatānaṃ tapassinaṃ;
ഇധ ദാനാനി ദത്വാന, സഗ്ഗം ഗച്ഛന്തി ദായകാ;
Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;
ജീവന്തോ ദേഹി ദാനാനി, യദി തേ അത്ഥി ദാതവേ.
Jīvanto dehi dānāni, yadi te atthi dātave.
൮൮൬.
886.
‘‘അയം നാഗോ മഹിദ്ധികോ, തേജസ്സീ ദുരതിക്കമോ;
‘‘Ayaṃ nāgo mahiddhiko, tejassī duratikkamo;
തേന തം ഡംസയിസ്സാമി, സോ തം ഭസ്മം കരിസ്സതി’’.
Tena taṃ ḍaṃsayissāmi, so taṃ bhasmaṃ karissati’’.
൮൮൭.
887.
‘‘മയാപേതം സുതം സമ്മ, സഞ്ഞതാനം തപസ്സിനം;
‘‘Mayāpetaṃ sutaṃ samma, saññatānaṃ tapassinaṃ;
ഇധ ദാനാനി ദത്വാന, സഗ്ഗം ഗച്ഛന്തി ദായകാ;
Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;
ത്വമേവ ദേഹി ജീവന്തോ, യദി തേ അത്ഥി ദാതവേ.
Tvameva dehi jīvanto, yadi te atthi dātave.
൮൮൮.
888.
തായ തം ഡംസയിസ്സാമി, സാ തം ഭസ്മം കരിസ്സതി’’.
Tāya taṃ ḍaṃsayissāmi, sā taṃ bhasmaṃ karissati’’.
൮൮൯.
889.
‘‘യാ ധീതാ ധതരട്ഠസ്സ, വേമാതാ ഭഗിനീ മമ;
‘‘Yā dhītā dhataraṭṭhassa, vemātā bhaginī mama;
൮൯൦.
890.
‘‘ഛമായം ചേ നിസിഞ്ചിസ്സം, ബ്രഹ്മദത്ത വിജാനഹി;
‘‘Chamāyaṃ ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;
തിണലതാനി ഓസധ്യോ, ഉസ്സുസ്സേയ്യും അസംസയം.
Tiṇalatāni osadhyo, ussusseyyuṃ asaṃsayaṃ.
൮൯൧.
891.
‘‘ഉദ്ധം ചേ പാതയിസ്സാമി, ബ്രഹ്മദത്ത വിജാനഹി;
‘‘Uddhaṃ ce pātayissāmi, brahmadatta vijānahi;
സത്ത വസ്സാനിയം ദേവോ, ന വസ്സേ ന ഹിമം പതേ.
Satta vassāniyaṃ devo, na vasse na himaṃ pate.
൮൯൨.
892.
‘‘ഉദകേ ചേ നിസിഞ്ചിസ്സം, ബ്രഹ്മദത്ത വിജാനഹി;
‘‘Udake ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;
൮൯൩.
893.
‘‘ലോക്യം സജന്തം ഉദകം, പയാഗസ്മിം പതിട്ഠിതം;
‘‘Lokyaṃ sajantaṃ udakaṃ, payāgasmiṃ patiṭṭhitaṃ;
കോമം അജ്ഝോഹരീ ഭൂതോ, ഓഗാള്ഹം യമുനം നദിം’’.
Komaṃ ajjhoharī bhūto, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ’’.
൮൯൪.
894.
‘‘യദേസ ലോകാധിപതീ യസസ്സീ, ബാരാണസിം പക്രിയ 87 സമന്തതോ;
‘‘Yadesa lokādhipatī yasassī, bārāṇasiṃ pakriya 88 samantato;
തസ്സാഹ പുത്തോ ഉരഗൂസഭസ്സ, സുഭോഗോതി മം ബ്രാഹ്മണ വേദയന്തി’’.
Tassāha putto uragūsabhassa, subhogoti maṃ brāhmaṇa vedayanti’’.
൮൯൫.
895.
‘‘സചേ ഹി പുത്തോ ഉരഗൂസഭസ്സ, കാസിസ്സ 89 രഞ്ഞോ അമരാധിപസ്സ;
‘‘Sace hi putto uragūsabhassa, kāsissa 90 rañño amarādhipassa;
മഹേസക്ഖോ അഞ്ഞതരോ പിതാ തേ, മച്ചേസു മാതാ പന തേ അതുല്യാ;
Mahesakkho aññataro pitā te, maccesu mātā pana te atulyā;
ന താദിസോ അരഹതി ബ്രാഹ്മണസ്സ, ദാസമ്പി ഓഹാരിതും 91 മഹാനുഭാവോ’’.
Na tādiso arahati brāhmaṇassa, dāsampi ohārituṃ 92 mahānubhāvo’’.
൮൯൬.
896.
‘‘രുക്ഖം നിസ്സായ വിജ്ഝിത്ഥോ, ഏണേയ്യം പാതുമാഗതം;
‘‘Rukkhaṃ nissāya vijjhittho, eṇeyyaṃ pātumāgataṃ;
൮൯൭.
897.
‘‘തം ത്വം പതിതമദ്ദക്ഖി, അരഞ്ഞസ്മിം ബ്രഹാവനേ;
‘‘Taṃ tvaṃ patitamaddakkhi, araññasmiṃ brahāvane;
സമം സകാജമാദായ, സായം നിഗ്രോധുപാഗമി.
Samaṃ sakājamādāya, sāyaṃ nigrodhupāgami.
൮൯൮.
898.
കോകിലാഭിരുദം രമ്മം, ധുവം ഹരിതസദ്ദലം.
Kokilābhirudaṃ rammaṃ, dhuvaṃ haritasaddalaṃ.
൮൯൯.
899.
‘‘തത്ഥ തേ സോ പാതുരഹു, ഇദ്ധിയാ യസസാ ജലം;
‘‘Tattha te so pāturahu, iddhiyā yasasā jalaṃ;
മഹാനുഭാവോ ഭാതാ മേ, കഞ്ഞാഹി പരിവാരിതോ.
Mahānubhāvo bhātā me, kaññāhi parivārito.
൯൦൦.
900.
‘‘സോ തേന പരിചിണ്ണോ ത്വം, സബ്ബകാമേഹി തപ്പിതോ;
‘‘So tena pariciṇṇo tvaṃ, sabbakāmehi tappito;
അദുട്ഠസ്സ തുവം ദുബ്ഭി, തം തേ വേരം ഇധാഗതം.
Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi, taṃ te veraṃ idhāgataṃ.
൯൦൧.
901.
‘‘ഖിപ്പം ഗീവം പസാരേഹി, ന തേ ദസ്സാമി ജീവിതം;
‘‘Khippaṃ gīvaṃ pasārehi, na te dassāmi jīvitaṃ;
ഭാതു പരിസരം വേരം, ഛേദയിസ്സാമി തേ സിരം’’.
Bhātu parisaraṃ veraṃ, chedayissāmi te siraṃ’’.
൯൦൨.
902.
‘‘അജ്ഝായകോ യാചയോഗീ, ആഹുതഗ്ഗി ച ബ്രാഹ്മണോ;
‘‘Ajjhāyako yācayogī, āhutaggi ca brāhmaṇo;
൯൦൩.
903.
‘‘യം പൂരം ധതരട്ഠസ്സ, ഓഗാള്ഹം യമുനം നദിം;
‘‘Yaṃ pūraṃ dhataraṭṭhassa, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ;
ജോതതേ സബ്ബസോവണ്ണം, ഗിരിമാഹച്ച യാമുനം.
Jotate sabbasovaṇṇaṃ, girimāhacca yāmunaṃ.
൯൦൪.
904.
‘‘തത്ഥ തേ പുരിസബ്യഗ്ഘാ, സോദരിയാ മമ ഭാതരോ;
‘‘Tattha te purisabyagghā, sodariyā mama bhātaro;
യഥാ തേ തത്ഥ വക്ഖന്തി, തഥാ ഹേസ്സസി ബ്രാഹ്മണ’’.
Yathā te tattha vakkhanti, tathā hessasi brāhmaṇa’’.
൯൦൫.
905.
‘‘അനിത്തരാ ഇത്തരസമ്പയുത്താ, യഞ്ഞാ ച വേദാ ച സുഭോഗലോകേ;
‘‘Anittarā ittarasampayuttā, yaññā ca vedā ca subhogaloke;
തദഗ്ഗരയ്ഹഞ്ഹി വിനിന്ദമാനോ, ജഹാതി വിത്തഞ്ച സതഞ്ച ധമ്മം.
Tadaggarayhañhi vinindamāno, jahāti vittañca satañca dhammaṃ.
൯൦൬.
906.
‘‘അജ്ഝേനമരിയാ പഥവിം ജനിന്ദാ, വേസ്സാ കസിം പാരിചരിയഞ്ച സുദ്ദാ;
‘‘Ajjhenamariyā pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;
ഉപാഗു പച്ചേകം യഥാപദേസം, കതാഹു ഏതേ വസിനാതി ആഹു’’.
Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu’’.
൯൦൭.
907.
‘‘ധാതാ വിധാതാ വരുണോ കുവേരോ, സോമോ യമോ ചന്ദിമാ വായു സൂരിയോ;
‘‘Dhātā vidhātā varuṇo kuvero, somo yamo candimā vāyu sūriyo;
ഏതേപി യഞ്ഞം പുഥുസോ യജിത്വാ, അജ്ഝായകാനം അഥോ സബ്ബകാമേ.
Etepi yaññaṃ puthuso yajitvā, ajjhāyakānaṃ atho sabbakāme.
൯൦൮.
908.
‘‘വികാസിതാ ചാപസതാനി പഞ്ച, യോ അജ്ജുനോ ബലവാ ഭീമസേനോ;
‘‘Vikāsitā cāpasatāni pañca, yo ajjuno balavā bhīmaseno;
സഹസ്സബാഹു അസമോ പഥബ്യാ, സോപി തദാ മാദഹി ജാതവേദം’’.
Sahassabāhu asamo pathabyā, sopi tadā mādahi jātavedaṃ’’.
൯൦൯.
909.
‘‘യോ ബ്രാഹ്മണേ ഭോജയി ദീഘരത്തം, അന്നേന പാനേന യഥാനുഭാവം;
‘‘Yo brāhmaṇe bhojayi dīgharattaṃ, annena pānena yathānubhāvaṃ;
പസന്നചിത്തോ അനുമോദമാനോ, സുഭോഗ ദേവഞ്ഞതരോ അഹോസി’’.
Pasannacitto anumodamāno, subhoga devaññataro ahosi’’.
൯൧൦.
910.
‘‘മഹാസനം ദേവമനോമവണ്ണം, യോ സപ്പിനാ അസക്ഖി ഭോജേതുമഗ്ഗിം 101;
‘‘Mahāsanaṃ devamanomavaṇṇaṃ, yo sappinā asakkhi bhojetumaggiṃ 102;
സ യഞ്ഞതന്തം വരതോ യജിത്വാ, ദിബ്ബം ഗതിം മുചലിന്ദജ്ഝഗച്ഛി’’.
Sa yaññatantaṃ varato yajitvā, dibbaṃ gatiṃ mucalindajjhagacchi’’.
൯൧൧.
911.
‘‘മഹാനുഭാവോ വസ്സസഹസ്സജീവീ, യോ പബ്ബജീ ദസ്സനേയ്യോ ഉളാരോ;
‘‘Mahānubhāvo vassasahassajīvī, yo pabbajī dassaneyyo uḷāro;
൯൧൨.
912.
‘‘യോ സാഗരന്തം സാഗരോ വിജിത്വാ, യൂപം സുഭം സോണ്ണമയം 107 ഉളാരം;
‘‘Yo sāgarantaṃ sāgaro vijitvā, yūpaṃ subhaṃ soṇṇamayaṃ 108 uḷāraṃ;
ഉസ്സേസി വേസ്സാനരമാദഹാനോ, സുഭോഗ ദേവഞ്ഞതരോ അഹോസി.
Ussesi vessānaramādahāno, subhoga devaññataro ahosi.
൯൧൩.
913.
സലോമപാദോ പരിചരിയമഗ്ഗിം, അങ്ഗോ സഹസ്സക്ഖപുരജ്ഝഗച്ഛി’’.
Salomapādo paricariyamaggiṃ, aṅgo sahassakkhapurajjhagacchi’’.
൯൧൪.
914.
‘‘മഹിദ്ധികോ ദേവവരോ യസസ്സീ, സേനാപതി തിദിവേ വാസവസ്സ;
‘‘Mahiddhiko devavaro yasassī, senāpati tidive vāsavassa;
സോ സോമയാഗേന മലം വിഹന്ത്വാ, സുഭോഗ ദേവഞ്ഞതരോ അഹോസി’’.
So somayāgena malaṃ vihantvā, subhoga devaññataro ahosi’’.
൯൧൫.
915.
‘‘അകാരയി ലോകമിമം പരഞ്ച, ഭാഗീരഥിം ഹിമവന്തഞ്ച ഗിജ്ഝം 113;
‘‘Akārayi lokamimaṃ parañca, bhāgīrathiṃ himavantañca gijjhaṃ 114;
യോ ഇദ്ധിമാ ദേവവരോ യസസ്സീ, സോപി തദാ ആദഹി ജാതവേദം.
Yo iddhimā devavaro yasassī, sopi tadā ādahi jātavedaṃ.
൯൧൬.
916.
ഏതേ ച അഞ്ഞേ ച നഗാ മഹന്താ, ചിത്യാ കതാ യഞ്ഞകരേഹി മാഹു’’.
Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā katā yaññakarehi māhu’’.
൯൧൭.
917.
‘‘അജ്ഝായകം മന്തഗുണൂപപന്നം, തപസ്സിനം യാചയോഗോതിധാഹു 119;
‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu 120;
തീരേ സമുദ്ദസ്സുദകം സജന്തം 121, സാഗരോജ്ഝോഹരി തേനപേയ്യോ.
Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ 122, sāgarojjhohari tenapeyyo.
൯൧൮.
918.
‘‘ആയാഗവത്ഥൂനി പുഥൂ പഥബ്യാ, സംവിജ്ജന്തി ബ്രാഹ്മണാ വാസവസ്സ;
‘‘Āyāgavatthūni puthū pathabyā, saṃvijjanti brāhmaṇā vāsavassa;
പുരിമം ദിസം പച്ഛിമം ദക്ഖിണുത്തരം, സംവിജ്ജമാനാ ജനയന്തി വേദം’’.
Purimaṃ disaṃ pacchimaṃ dakkhiṇuttaraṃ, saṃvijjamānā janayanti vedaṃ’’.
൯൧൯.
919.
‘‘കലീ ഹി ധീരാന കടം മഗാനം, ഭവന്തി വേദജ്ഝഗതാനരിട്ഠ;
‘‘Kalī hi dhīrāna kaṭaṃ magānaṃ, bhavanti vedajjhagatānariṭṭha;
മരീചിധമ്മം അസമേക്ഖിതത്താ, മായാഗുണാ നാതിവഹന്തി പഞ്ഞം.
Marīcidhammaṃ asamekkhitattā, māyāguṇā nātivahanti paññaṃ.
൯൨൦.
920.
‘‘വേദാ ന താണായ ഭവന്തി ദസ്സ, മിത്തദ്ദുനോ ഭൂനഹുനോ നരസ്സ;
‘‘Vedā na tāṇāya bhavanti dassa, mittadduno bhūnahuno narassa;
ന തായതേ പരിചിണ്ണോ ച അഗ്ഗി, ദോസന്തരം മച്ചമനരിയകമ്മം.
Na tāyate pariciṇṇo ca aggi, dosantaraṃ maccamanariyakammaṃ.
൯൨൧.
921.
‘‘സബ്ബഞ്ച മച്ചാ സധനം സഭോഗം 123, ആദീപിതം ദാരു തിണേന മിസ്സം;
‘‘Sabbañca maccā sadhanaṃ sabhogaṃ 124, ādīpitaṃ dāru tiṇena missaṃ;
൯൨൨.
922.
‘‘യഥാപി ഖീരം വിപരിണാമധമ്മം, ദധി ഭവിത്വാ നവനീതമ്പി ഹോതി;
‘‘Yathāpi khīraṃ vipariṇāmadhammaṃ, dadhi bhavitvā navanītampi hoti;
ഏവമ്പി അഗ്ഗി വിപരിണാമധമ്മോ, തേജോ സമോരോഹതീ യോഗയുത്തോ.
Evampi aggi vipariṇāmadhammo, tejo samorohatī yogayutto.
൯൨൩.
923.
‘‘ന ദിസ്സതീ അഗ്ഗിമനുപ്പവിട്ഠോ, സുക്ഖേസു കട്ഠേസു നവേസു ചാപി;
‘‘Na dissatī aggimanuppaviṭṭho, sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi;
നാമത്ഥമാനോ 129 അരണീനരേന, നാകമ്മുനാ ജായതി ജാതവേദോ.
Nāmatthamāno 130 araṇīnarena, nākammunā jāyati jātavedo.
൯൨൪.
924.
‘‘സചേ ഹി അഗ്ഗി അന്തരതോ വസേയ്യ, സുക്ഖേസു കട്ഠേസു നവേസു ചാപി;
‘‘Sace hi aggi antarato vaseyya, sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi;
സബ്ബാനി സുസ്സേയ്യു വനാനി ലോകേ, സുക്ഖാനി കട്ഠാനി ച പജ്ജലേയ്യും.
Sabbāni susseyyu vanāni loke, sukkhāni kaṭṭhāni ca pajjaleyyuṃ.
൯൨൫.
925.
‘‘കരോതി ചേ ദാരുതിണേന പുഞ്ഞം, ഭോജം നരോ ധൂമസിഖിം പതാപവം;
‘‘Karoti ce dārutiṇena puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ;
അങ്ഗാരികാ ലോണകരാ ച സൂദാ, സരീരദാഹാപി കരേയ്യു പുഞ്ഞം.
Aṅgārikā loṇakarā ca sūdā, sarīradāhāpi kareyyu puññaṃ.
൯൨൬.
926.
‘‘അഥ ചേ ഹി ഏതേ ന കരോന്തി പുഞ്ഞം, അജ്ഝേനമഗ്ഗിം ഇധ തപ്പയിത്വാ;
‘‘Atha ce hi ete na karonti puññaṃ, ajjhenamaggiṃ idha tappayitvā;
ന കോചി ലോകസ്മിം കരോതി പുഞ്ഞം, ഭോജം നരോ ധൂമസിഖിം പതാപവം.
Na koci lokasmiṃ karoti puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ.
൯൨൭.
927.
‘‘കഥഞ്ഹി ലോകാപചിതോ സമാനോ, അമനുഞ്ഞഗന്ധം ബഹൂനം അകന്തം;
‘‘Kathañhi lokāpacito samāno, amanuññagandhaṃ bahūnaṃ akantaṃ;
യദേവ മച്ചാ പരിവജ്ജയന്തി, തദപ്പസത്ഥം ദ്വിരസഞ്ഞു ഭുഞ്ജേ.
Yadeva maccā parivajjayanti, tadappasatthaṃ dvirasaññu bhuñje.
൯൨൮.
928.
‘‘സിഖിമ്പി ദേവേസു വദന്തി ഹേകേ, ആപം മിലക്ഖൂ 131 പന ദേവമാഹു;
‘‘Sikhimpi devesu vadanti heke, āpaṃ milakkhū 132 pana devamāhu;
സബ്ബേവ ഏതേ വിതഥം ഭണന്തി 133, അഗ്ഗീ ന ദേവഞ്ഞതരോ ന ചാപോ.
Sabbeva ete vitathaṃ bhaṇanti 134, aggī na devaññataro na cāpo.
൯൨൯.
929.
‘‘അനിന്ദ്രിയബദ്ധമസഞ്ഞകായം 135, വേസ്സാനരം കമ്മകരം പജാനം;
‘‘Anindriyabaddhamasaññakāyaṃ 136, vessānaraṃ kammakaraṃ pajānaṃ;
പരിചരിയ മഗ്ഗിം സുഗതിം കഥം വജേ, പാപാനി കമ്മാനി പകുബ്ബമാനോ 137.
Paricariya maggiṃ sugatiṃ kathaṃ vaje, pāpāni kammāni pakubbamāno 138.
൯൩൦.
930.
‘‘സബ്ബാഭിഭൂ താഹുധ ജീവികത്ഥാ, അഗ്ഗിസ്സ ബ്രഹ്മാ പരിചാരകോതി;
‘‘Sabbābhibhū tāhudha jīvikatthā, aggissa brahmā paricārakoti;
സബ്ബാനുഭാവീ ച വസീ കിമത്ഥം, അനിമ്മിതോ നിമ്മിതം വന്ദിതസ്സ.
Sabbānubhāvī ca vasī kimatthaṃ, animmito nimmitaṃ vanditassa.
൯൩൧.
931.
‘‘ഹസ്സം അനിജ്ഝാനഖമം അതച്ഛം, സക്കാരഹേതു പകിരിംസു പുബ്ബേ;
‘‘Hassaṃ anijjhānakhamaṃ atacchaṃ, sakkārahetu pakiriṃsu pubbe;
തേ ലാഭസക്കാരേ അപാതുഭോന്തേ, സന്ധാപിതാ 139 ജന്തുഭി സന്തിധമ്മം.
Te lābhasakkāre apātubhonte, sandhāpitā 140 jantubhi santidhammaṃ.
൯൩൨.
932.
‘‘അജ്ഝേനമരിയാ പഥവിം ജനിന്ദാ, വേസ്സാ കസിം പാരിചരിയഞ്ച സുദ്ദാ;
‘‘Ajjhenamariyā pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;
ഉപാഗു പച്ചേകം യഥാപദേസം, കതാഹു ഏതേ വസിനാതി ആഹു.
Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu.
൯൩൩.
933.
‘‘ഏതഞ്ച സച്ചം വചനം ഭവേയ്യ, യഥാ ഇദം ഭാസിതം ബ്രാഹ്മണേഹി;
‘‘Etañca saccaṃ vacanaṃ bhaveyya, yathā idaṃ bhāsitaṃ brāhmaṇehi;
നാഖത്തിയോ ജാതു ലഭേഥ രജ്ജം, നാബ്രാഹ്മണോ മന്തപദാനി സിക്ഖേ;
Nākhattiyo jātu labhetha rajjaṃ, nābrāhmaṇo mantapadāni sikkhe;
നാഞ്ഞത്ര വേസ്സേഹി കസിം കരേയ്യ, സുദ്ദോ ന മുച്ചേ പരപേസനായ 141.
Nāññatra vessehi kasiṃ kareyya, suddo na mucce parapesanāya 142.
൯൩൪.
934.
‘‘യസ്മാ ച ഏതം വചനം അഭൂതം, മുസാവിമേ ഓദരിയാ ഭണന്തി;
‘‘Yasmā ca etaṃ vacanaṃ abhūtaṃ, musāvime odariyā bhaṇanti;
തദപ്പപഞ്ഞാ അഭിസദ്ദഹന്തി, പസ്സന്തി തം പണ്ഡിതാ അത്തനാവ.
Tadappapaññā abhisaddahanti, passanti taṃ paṇḍitā attanāva.
൯൩൫.
935.
‘‘ഖത്യാ ഹി വേസ്സാനം 143 ബലിം ഹരന്തി, ആദായ സത്ഥാനി ചരന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
‘‘Khatyā hi vessānaṃ 144 baliṃ haranti, ādāya satthāni caranti brāhmaṇā;
തം താദിസം സങ്ഖുഭിതം പഭിന്നം, കസ്മാ ബ്രഹ്മാ നുജ്ജു കരോതി ലോകം.
Taṃ tādisaṃ saṅkhubhitaṃ pabhinnaṃ, kasmā brahmā nujju karoti lokaṃ.
൯൩൬.
936.
‘‘സചേ ഹി സോ ഇസ്സരോ സബ്ബലോകേ, ബ്രഹ്മാ ബഹൂഭൂതപതീ 145 പജാനം;
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī 146 pajānaṃ;
കിം സബ്ബലോകം വിദഹീ അലക്ഖിം, കിം സബ്ബലോകം ന സുഖിം അകാസി.
Kiṃ sabbalokaṃ vidahī alakkhiṃ, kiṃ sabbalokaṃ na sukhiṃ akāsi.
൯൩൭.
937.
‘‘സചേ ഹി സോ ഇസ്സരോ സബ്ബലോകേ, ബ്രഹ്മാ ബഹൂഭൂതപതീ പജാനം;
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;
൯൩൮.
938.
‘‘സചേ ഹി സോ ഇസ്സരോ സബ്ബലോകേ, ബ്രഹ്മാ ബഹൂഭൂതപതീ പജാനം;
‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;
അധമ്മികോ ഭൂതപതീ അരിട്ഠ, ധമ്മേ സതി യോ വിദഹീ അധമ്മം.
Adhammiko bhūtapatī ariṭṭha, dhamme sati yo vidahī adhammaṃ.
൯൩൯.
939.
‘‘കീടാ പടങ്ഗാ ഉരഗാ ച ഭേകാ 151, ഹന്ത്വാ കിമീ സുജ്ഝതി മക്ഖികാ ച;
‘‘Kīṭā paṭaṅgā uragā ca bhekā 152, hantvā kimī sujjhati makkhikā ca;
ഏതേപി ധമ്മാ അനരിയരൂപാ, കമ്ബോജകാനം വിതഥാ ബഹൂനം.
Etepi dhammā anariyarūpā, kambojakānaṃ vitathā bahūnaṃ.
൯൪൦.
940.
‘‘സചേ ഹി സോ സുജ്ഝതി യോ ഹനാതി, ഹതോപി സോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാനം;
‘‘Sace hi so sujjhati yo hanāti, hatopi so saggamupeti ṭhānaṃ;
ഭോവാദി ഭോവാദിന മാരയേയ്യും 153, യേ ചാപി തേസം അഭിസദ്ദഹേയ്യും.
Bhovādi bhovādina mārayeyyuṃ 154, ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ.
൯൪൧.
941.
‘‘നേവ മിഗാ ന പസൂ നോപി ഗാവോ, ആയാചന്തി അത്തവധായ കേചി;
‘‘Neva migā na pasū nopi gāvo, āyācanti attavadhāya keci;
വിപ്ഫന്ദമാനേ ഇധ ജീവികത്ഥാ, യഞ്ഞേസു പാണേ പസുമാരഭന്തി 155.
Vipphandamāne idha jīvikatthā, yaññesu pāṇe pasumārabhanti 156.
൯൪൨.
942.
‘‘യൂപുസ്സനേ 157 പസുബന്ധേ ച ബാലാ, ചിത്തേഹി വണ്ണേഹി മുഖം നയന്തി;
‘‘Yūpussane 158 pasubandhe ca bālā, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
അയം തേ യൂപോ കാമദുഹോ പരത്ഥ, ഭവിസ്സതി സസ്സതോ സമ്പരായേ.
Ayaṃ te yūpo kāmaduho parattha, bhavissati sassato samparāye.
൯൪൩.
943.
‘‘സചേ ച യൂപേ മണിസങ്ഖമുത്തം, ധഞ്ഞം ധനം രജതം ജാതരൂപം;
‘‘Sace ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
സുക്ഖേസു കട്ഠേസു നവേസു ചാപി, സചേ ദുഹേ തിദിവേ സബ്ബകാമേ;
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, sace duhe tidive sabbakāme;
തേവിജ്ജസങ്ഘാവ പുഥൂ യജേയ്യും, അബ്രാഹ്മണം 159 കഞ്ചി ന യാജയേയ്യും.
Tevijjasaṅghāva puthū yajeyyuṃ, abrāhmaṇaṃ 160 kañci na yājayeyyuṃ.
൯൪൪.
944.
‘‘കുതോ ച യൂപേ മണിസങ്ഖമുത്തം, ധഞ്ഞം ധനം രജതം ജാതരൂപം;
‘‘Kuto ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
സുക്ഖേസു കട്ഠേസു നവേസു ചാപി, കുതോ ദുഹേ തിദിവേ സബ്ബകാമേ.
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, kuto duhe tidive sabbakāme.
൯൪൫.
945.
‘‘സഠാ ച ലുദ്ദാ ച പലുദ്ധബാലാ 161, ചിത്തേഹി വണ്ണേഹി മുഖം നയന്തി;
‘‘Saṭhā ca luddā ca paluddhabālā 162, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
ആദായ അഗ്ഗിം മമ ദേഹി വിത്തം, തതോ സുഖീ ഹോഹിസി സബ്ബകാമേ.
Ādāya aggiṃ mama dehi vittaṃ, tato sukhī hohisi sabbakāme.
൯൪൬.
946.
‘‘തമഗ്ഗിഹുത്തം സരണം പവിസ്സ, ചിത്തേഹി വണ്ണേഹി മുഖം നയന്തി;
‘‘Tamaggihuttaṃ saraṇaṃ pavissa, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;
ഓരോപയിത്വാ കേസമസ്സും നഖഞ്ച, വേദേഹി വിത്തം അതിഗാള്ഹയന്തി 163.
Oropayitvā kesamassuṃ nakhañca, vedehi vittaṃ atigāḷhayanti 164.
൯൪൭.
947.
‘‘കാകാ ഉലൂകംവ രഹോ ലഭിത്വാ, ഏകം സമാനം ബഹുകാ സമേച്ച;
‘‘Kākā ulūkaṃva raho labhitvā, ekaṃ samānaṃ bahukā samecca;
അന്നാനി ഭുത്വാ കുഹകാ കുഹിത്വാ, മുണ്ഡം കരിത്വാ യഞ്ഞപഥോസ്സജന്തി.
Annāni bhutvā kuhakā kuhitvā, muṇḍaṃ karitvā yaññapathossajanti.
൯൪൮.
948.
‘‘ഏവഞ്ഹി സോ വഞ്ചിതോ ബ്രാഹ്മണേഹി, ഏകോ സമാനോ ബഹുകാ 165 സമേച്ച;
‘‘Evañhi so vañcito brāhmaṇehi, eko samāno bahukā 166 samecca;
തേ യോഗയോഗേന വിലുമ്പമാനാ, ദിട്ഠം അദിട്ഠേന ധനം ഹരന്തി.
Te yogayogena vilumpamānā, diṭṭhaṃ adiṭṭhena dhanaṃ haranti.
൯൪൯.
949.
‘‘അകാസിയാ രാജൂഹിവാനുസിട്ഠാ, തദസ്സ ആദായ ധനം ഹരന്തി;
‘‘Akāsiyā rājūhivānusiṭṭhā, tadassa ādāya dhanaṃ haranti;
തേ താദിസാ ചോരസമാ അസന്താ, വജ്ഝാ ന ഹഞ്ഞന്തി അരിട്ഠ ലോകേ.
Te tādisā corasamā asantā, vajjhā na haññanti ariṭṭha loke.
൯൫൦.
950.
‘‘ഇന്ദസ്സ ബാഹാരസി ദക്ഖിണാതി, യഞ്ഞേസു ഛിന്ദന്തി പലാസയട്ഠിം;
‘‘Indassa bāhārasi dakkhiṇāti, yaññesu chindanti palāsayaṭṭhiṃ;
തം ചേപി സച്ചം മഘവാ ഛിന്നബാഹു, കേനസ്സ ഇന്ദോ അസുരേ ജിനാതി.
Taṃ cepi saccaṃ maghavā chinnabāhu, kenassa indo asure jināti.
൯൫൧.
951.
‘‘തഞ്ചേവ തുച്ഛം മഘവാ സമങ്ഗീ, ഹന്താ അവജ്ഝോ പരമോ സ ദേവോ 167;
‘‘Tañceva tucchaṃ maghavā samaṅgī, hantā avajjho paramo sa devo 168;
മന്താ ഇമേ ബ്രാഹ്മണാ തുച്ഛരൂപാ, സന്ദിട്ഠികാ വഞ്ചനാ ഏസ ലോകേ.
Mantā ime brāhmaṇā tuccharūpā, sandiṭṭhikā vañcanā esa loke.
൯൫൨.
952.
‘‘മാലാഗിരി ഹിമവാ യോ ച ഗിജ്ഝോ, സുദസ്സനോ നിസഭോ കുവേരു;
‘‘Mālāgiri himavā yo ca gijjho, sudassano nisabho kuveru;
ഏതേ ച അഞ്ഞേ ച നഗാ മഹന്താ, ചിത്യാ കതാ യഞ്ഞകരേഹി മാഹു.
Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā katā yaññakarehi māhu.
൯൫൩.
953.
‘‘യഥാപകാരാനി ഹി ഇട്ഠകാനി, ചിത്യാ കതാ യഞ്ഞകരേഹി മാഹു;
‘‘Yathāpakārāni hi iṭṭhakāni, cityā katā yaññakarehi māhu;
ന പബ്ബതാ ഹോന്തി തഥാപകാരാ, അഞ്ഞാ ദിസാ അചലാ തിട്ഠസേലാ.
Na pabbatā honti tathāpakārā, aññā disā acalā tiṭṭhaselā.
൯൫൪.
954.
‘‘ന ഇട്ഠകാ ഹോന്തി സിലാ ചിരേന 169, ന തത്ഥ സഞ്ജായതി അയോ ന ലോഹം;
‘‘Na iṭṭhakā honti silā cirena 170, na tattha sañjāyati ayo na lohaṃ;
യഞ്ഞഞ്ച ഏതം പരിവണ്ണയന്താ, ചിത്യാ കതാ യഞ്ഞകരേഹി മാഹു.
Yaññañca etaṃ parivaṇṇayantā, cityā katā yaññakarehi māhu.
൯൫൫.
955.
‘‘അജ്ഝായകം മന്തഗുണൂപപന്നം, തപസ്സിനം യാചയോഗോതിധാഹു;
‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu;
തീരേ സമുദ്ദസ്സുദകം സജന്തം, തം സാഗരോജ്ഝോഹരി തേനപേയ്യോ.
Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ, taṃ sāgarojjhohari tenapeyyo.
൯൫൬.
956.
‘‘പരോസഹസ്സമ്പി സമന്തവേദേ, മന്തൂപപന്നേ നദിയോ വഹന്തി;
‘‘Parosahassampi samantavede, mantūpapanne nadiyo vahanti;
ന തേന ബ്യാപന്നരസൂദകാ ന, കസ്മാ സമുദ്ദോ അതുലോ അപേയ്യോ.
Na tena byāpannarasūdakā na, kasmā samuddo atulo apeyyo.
൯൫൭.
957.
‘‘യേ കേചി കൂപാ ഇധ ജീവലോകേ, ലോണൂദകാ കൂപഖണേഹി ഖാതാ;
‘‘Ye keci kūpā idha jīvaloke, loṇūdakā kūpakhaṇehi khātā;
ന ബ്രാഹ്മണജ്ഝോഹരണേന 171 തേസു, ആപോ അപേയ്യോ ദ്വിരസഞ്ഞു മാഹു.
Na brāhmaṇajjhoharaṇena 172 tesu, āpo apeyyo dvirasaññu māhu.
൯൫൮.
958.
‘‘പുരേ പുരത്ഥാ കാ കസ്സ ഭരിയാ, മനോ മനുസ്സം അജനേസി പുബ്ബേ;
‘‘Pure puratthā kā kassa bhariyā, mano manussaṃ ajanesi pubbe;
തേനാപി ധമ്മേന ന കോചി ഹീനോ, ഏവമ്പി വോസ്സഗ്ഗവിഭങ്ഗമാഹു 173.
Tenāpi dhammena na koci hīno, evampi vossaggavibhaṅgamāhu 174.
൯൫൯.
959.
‘‘ചണ്ഡാലപുത്തോപി അധിച്ച വേദേ, ഭാസേയ്യ മന്തേ കുസലോ മതീമാ 175;
‘‘Caṇḍālaputtopi adhicca vede, bhāseyya mante kusalo matīmā 176;
ന തസ്സ മുദ്ധാപി ഫലേയ്യ സത്തധാ, മന്താ ഇമേ അത്തവധായ കതാ 177.
Na tassa muddhāpi phaleyya sattadhā, mantā ime attavadhāya katā 178.
൯൬൦.
960.
‘‘വാചാകതാ ഗിദ്ധികതാ 179 ഗഹീതാ, ദുമ്മോചയാ കബ്യപഥാനുപന്നാ;
‘‘Vācākatā giddhikatā 180 gahītā, dummocayā kabyapathānupannā;
ബാലാന ചിത്തം വിസമേ നിവിട്ഠം, തദപ്പപഞ്ഞാ അഭിസദ്ദഹന്തി.
Bālāna cittaṃ visame niviṭṭhaṃ, tadappapaññā abhisaddahanti.
൯൬൧.
961.
‘‘സീഹസ്സ ബ്യഗ്ഘസ്സ ച ദീപിനോ ച, ന വിജ്ജതീ പോരിസിയംബലേന;
‘‘Sīhassa byagghassa ca dīpino ca, na vijjatī porisiyaṃbalena;
മനുസ്സഭാവോ ച ഗവംവ പേക്ഖോ, ജാതീ ഹി തേസം അസമാ സമാനാ 181.
Manussabhāvo ca gavaṃva pekkho, jātī hi tesaṃ asamā samānā 182.
൯൬൨.
962.
‘‘സചേ ച രാജാ പഥവിം വിജിത്വാ, സജീവവാ അസ്സവപാരിസജ്ജോ;
‘‘Sace ca rājā pathaviṃ vijitvā, sajīvavā assavapārisajjo;
സയമേവ സോ സത്തുസങ്ഘം വിജേയ്യ, തസ്സപ്പജാ നിച്ചസുഖീ 183 ഭവേയ്യ.
Sayameva so sattusaṅghaṃ vijeyya, tassappajā niccasukhī 184 bhaveyya.
൯൬൩.
963.
‘‘ഖത്തിയമന്താ ച തയോ ച വേദാ, അത്ഥേന ഏതേ സമകാ ഭവന്തി;
‘‘Khattiyamantā ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;
തേസഞ്ച അത്ഥം അവിനിച്ഛിനിത്വാ, ന ബുജ്ഝതീ ഓഘപഥംവ ഛന്നം.
Tesañca atthaṃ avinicchinitvā, na bujjhatī oghapathaṃva channaṃ.
൯൬൪.
964.
‘‘ഖത്തിയമന്താ ച തയോ ച വേദാ, അത്ഥേന ഏതേ സമകാ ഭവന്തി;
‘‘Khattiyamantā ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;
ലാഭോ അലാഭോ അയസോ യസോ ച, സബ്ബേവ തേസം ചതുന്നഞ്ച 185 ധമ്മാ.
Lābho alābho ayaso yaso ca, sabbeva tesaṃ catunnañca 186 dhammā.
൯൬൫.
965.
‘‘യഥാപി ഇബ്ഭാ ധനധഞ്ഞഹേതു, കമ്മാനി കരോന്തി 187 പുഥൂ പഥബ്യാ;
‘‘Yathāpi ibbhā dhanadhaññahetu, kammāni karonti 188 puthū pathabyā;
തേവിജ്ജസങ്ഘാ ച തഥേവ അജ്ജ, കമ്മാനി കരോന്തി 189 പുഥൂ പഥബ്യാ.
Tevijjasaṅghā ca tatheva ajja, kammāni karonti 190 puthū pathabyā.
൯൬൬.
966.
‘‘ഇബ്ഭേഹി യേ തേ 191 സമകാ ഭവന്തി, നിച്ചുസ്സുകാ കാമഗുണേസു യുത്താ;
‘‘Ibbhehi ye te 192 samakā bhavanti, niccussukā kāmaguṇesu yuttā;
കമ്മാനി കരോന്തി 193 പുഥൂ പഥബ്യാ, തദപ്പപഞ്ഞാ ദ്വിരസഞ്ഞുരാ തേ’’.
Kammāni karonti 194 puthū pathabyā, tadappapaññā dvirasaññurā te’’.
൯൬൭.
967.
‘‘കസ്സ ഭേരീ മുദിങ്ഗാ ച, സങ്ഖാപണവദിന്ദിമാ;
‘‘Kassa bherī mudiṅgā ca, saṅkhāpaṇavadindimā;
പുരതോ പടിപന്നാനി, ഹാസയന്താ രഥേസഭം.
Purato paṭipannāni, hāsayantā rathesabhaṃ.
൯൬൮.
968.
‘‘കസ്സ കഞ്ചനപട്ടേന, പുഥുനാ വിജ്ജുവണ്ണിനാ;
‘‘Kassa kañcanapaṭṭena, puthunā vijjuvaṇṇinā;
യുവാ കലാപസന്നദ്ധോ, കോ ഏതി സിരിയാ ജലം.
Yuvā kalāpasannaddho, ko eti siriyā jalaṃ.
൯൬൯.
969.
‘‘ഉക്കാമുഖപഹട്ഠംവ , ഖദിരങ്ഗാരസന്നിഭം;
‘‘Ukkāmukhapahaṭṭhaṃva , khadiraṅgārasannibhaṃ;
മുഖഞ്ച രുചിരാ ഭാതി, കോ ഏതി സിരിയാ ജലം.
Mukhañca rucirā bhāti, ko eti siriyā jalaṃ.
൯൭൦.
970.
‘‘കസ്സ ജമ്ബോനദം ഛത്തം, സസലാകം മനോരമം;
‘‘Kassa jambonadaṃ chattaṃ, sasalākaṃ manoramaṃ;
ആദിച്ചരംസാവരണം, കോ ഏതി സിരിയാ ജലം.
Ādiccaraṃsāvaraṇaṃ, ko eti siriyā jalaṃ.
൯൭൧.
971.
൯൭൨.
972.
‘‘കസ്സ പേഖുണഹത്ഥാനി, ചിത്രാനി ച മുദൂനി ച;
‘‘Kassa pekhuṇahatthāni, citrāni ca mudūni ca;
൯൭൩.
973.
‘‘ഖദിരങ്ഗാരവണ്ണാഭാ, ഉക്കാമുഖപഹംസിതാ;
‘‘Khadiraṅgāravaṇṇābhā, ukkāmukhapahaṃsitā;
കസ്സേതേ കുണ്ഡലാ വഗ്ഗൂ, സോഭന്തി ദുഭതോ മുഖം.
Kassete kuṇḍalā vaggū, sobhanti dubhato mukhaṃ.
൯൭൪.
974.
സോഭയന്തി നലാടന്തം, നഭാ വിജ്ജുരിവുഗ്ഗതാ.
Sobhayanti nalāṭantaṃ, nabhā vijjurivuggatā.
൯൭൫.
975.
‘‘കസ്സ ഏതാനി അക്ഖീനി, ആയതാനി പുഥൂനി ച;
‘‘Kassa etāni akkhīni, āyatāni puthūni ca;
കോ സോഭതി വിസാലക്ഖോ, കസ്സേതം ഉണ്ണജം മുഖം.
Ko sobhati visālakkho, kassetaṃ uṇṇajaṃ mukhaṃ.
൯൭൬.
976.
ഭാസമാനസ്സ സോഭന്തി, ദന്താ കുപ്പിലസാദിസാ.
Bhāsamānassa sobhanti, dantā kuppilasādisā.
൯൭൭.
977.
‘‘കസ്സ ലാഖാരസസമാ, ഹത്ഥപാദാ സുഖേധിതാ;
‘‘Kassa lākhārasasamā, hatthapādā sukhedhitā;
കോ സോ ബിമ്ബോട്ഠസമ്പന്നോ, ദിവാ സൂരിയോവ ഭാസതി.
Ko so bimboṭṭhasampanno, divā sūriyova bhāsati.
൯൭൮.
978.
കോ സോ ഓദാതപാവാരോ, ജയം ഇന്ദോവ സോഭതി.
Ko so odātapāvāro, jayaṃ indova sobhati.
൯൭൯.
979.
‘‘സുവണ്ണപീളകാകിണ്ണം , മണിദണ്ഡവിചിത്തകം;
‘‘Suvaṇṇapīḷakākiṇṇaṃ , maṇidaṇḍavicittakaṃ;
൯൮൦.
980.
കോ സോ ഓമുഞ്ചതേ പാദാ, നമോ കത്വാ മഹേസിനോ’’.
Ko so omuñcate pādā, namo katvā mahesino’’.
൯൮൧.
981.
‘‘ധതരട്ഠാ ഹി തേ നാഗാ, ഇദ്ധിമന്തോ യസസ്സിനോ;
‘‘Dhataraṭṭhā hi te nāgā, iddhimanto yasassino;
സമുദ്ദജായ ഉപ്പന്നാ, നാഗാ ഏതേ മഹിദ്ധികാ’’തി.
Samuddajāya uppannā, nāgā ete mahiddhikā’’ti.
ഭൂരിദത്തജാതകം ഛട്ഠം.
Bhūridattajātakaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā / [൫൪൩] ൬. ഭൂരിദത്തജാതകവണ്ണനാ • [543] 6. Bhūridattajātakavaṇṇanā