| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೨. ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗೋ
2. Bhūtagāmavaggo
೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
೮೯. ಸೇನಾಸನವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮೇ ನಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋತಿ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ। ಇಮಿನಾ ಪನ ವಚನೇನ ದಾರಕಸ್ಸ ತತ್ಥ ಉಪನೀತಭಾವೋ ತೇನ ಚ ದಿಟ್ಠಭಾವೋ ವುತ್ತೋಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಆರದ್ಧೇ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕಾ ತರುಣಪುತ್ತಾ ದೇವಧೀತಾ ಪುತ್ತಂ ಅಙ್ಕೇನಾದಾಯ ಠಿತಾ ತಂ ಯಾಚಿ ‘‘ಮಾ ಮೇ ಸಾಮಿ ವಿಮಾನಂ ಛಿನ್ದಿ, ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ಪುತ್ತಕಂ ಆದಾಯ ಅನಾವಾಸಾ ವಿಚರಿತು’’ನ್ತಿ। ಸೋ ‘‘ಅಹಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಈದಿಸಂ ರುಕ್ಖಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ನಾದಿಯಿ। ಸಾ ‘‘ಇಮಮ್ಪಿ ತಾವ ದಾರಕಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಓರಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪುತ್ತಂ ರುಕ್ಖಸಾಖಾಯ ಠಪೇಸಿ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಖಿತ್ತಂ ಫರಸುಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ದಾರಕಸ್ಸ ಬಾಹಂ ಛಿನ್ದಿ। ಏವಞ್ಚ ಸಯಿತೋ ವಿಮಾನೇ ಸಯಿತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ರುಕ್ಖಟ್ಠಕದಿಬ್ಬವಿಮಾನೇ ನಿಪನ್ನಸ್ಸಾ’’ತಿ।
89. Senāsanavaggassa paṭhame niggahetuṃ asakkontoti sandhāretuṃ asakkonto. Iminā pana vacanena dārakassa tattha upanītabhāvo tena ca diṭṭhabhāvo vuttoyevāti daṭṭhabbaṃ. Tena hi bhikkhunā taṃ rukkhaṃ chindituṃ āraddhe tattha nibbattā ekā taruṇaputtā devadhītā puttaṃ aṅkenādāya ṭhitā taṃ yāci ‘‘mā me sāmi vimānaṃ chindi, na sakkhissāmi puttakaṃ ādāya anāvāsā vicaritu’’nti. So ‘‘ahaṃ aññattha īdisaṃ rukkhaṃ na labhissāmī’’ti tassā vacanaṃ nādiyi. Sā ‘‘imampi tāva dārakaṃ oloketvā oramissatī’’ti puttaṃ rukkhasākhāya ṭhapesi. So bhikkhu ukkhittaṃ pharasuṃ sandhāretuṃ asakkonto dārakassa bāhaṃ chindi. Evañca sayito vimāne sayito nāma hotīti katvā vuttaṃ ‘‘rukkhaṭṭhakadibbavimāne nipannassā’’ti.
ರುಕ್ಖಟ್ಠಕದಿಬ್ಬವಿಮಾನೇತಿ ಚ ಸಾಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಉಪರಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಞ್ಹಿ ವಿಮಾನಂ ರುಕ್ಖಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ‘‘ರುಕ್ಖಟ್ಠಕವಿಮಾನ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಪನ ಸಬ್ಬಸಾಖಾಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ತತ್ಥ ಯಂ ರುಕ್ಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಯಾವ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಾವ ನ ನಸ್ಸತಿ। ಸಾಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಪನ ಸಾಖಾಸು ಭಿಜ್ಜಮಾನಾಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸಾಖಾಸು ಭಿನ್ನಾಸು ಸಬ್ಬಂ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಇದಮ್ಪಿ ಚ ವಿಮಾನಂ ಸಾಖಟ್ಠಕಂ, ತಸ್ಮಾ ರುಕ್ಖೇ ಛಿನ್ನೇ ತಂ ವಿಮಾನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿನಟ್ಠಂ, ತೇನೇವ ಸಾ ದೇವತಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಾ ಲದ್ಧೇ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ವಿಮಾನೇ ವಸಿ। ಬಾಹುಂ ಥನಮೂಲೇಯೇವ ಛಿನ್ದೀತಿ ಅಂಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಬಾಹಂ ಛಿನ್ದಿ। ಇಮಿನಾ ಚ ರುಕ್ಖದೇವತಾನಂ ಗತ್ತಾನಿ ಛಿಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾದೀನಂ ವಿಯ ಅಚ್ಛೇಜ್ಜಾನೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ರುಕ್ಖಧಮ್ಮೇತಿ ರುಕ್ಖಪಕತಿಯಂ, ರುಕ್ಖಸಭಾವೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ರುಕ್ಖಾನಂ ವಿಯ ಛೇದನಾದೀಸು ಅಕುಪ್ಪನಞ್ಹಿ ರುಕ್ಖಧಮ್ಮೋ ನಾಮ।
Rukkhaṭṭhakadibbavimāneti ca sākhaṭṭhakavimānaṃ sandhāya vuttaṃ. Rukkhassa upari nibbattañhi vimānaṃ rukkhapaṭibaddhattā ‘‘rukkhaṭṭhakavimāna’’nti vuccati. Sākhaṭṭhakavimānaṃ pana sabbasākhāsannissitaṃ hutvā tiṭṭhati. Tattha yaṃ rukkhaṭṭhakavimānaṃ hoti, taṃ yāva rukkhassa mūlamattampi tiṭṭhati, tāva na nassati. Sākhaṭṭhakavimānaṃ pana sākhāsu bhijjamānāsu tattha tattheva bhijjitvā sabbasākhāsu bhinnāsu sabbaṃ bhijjati, idampi ca vimānaṃ sākhaṭṭhakaṃ, tasmā rukkhe chinne taṃ vimānaṃ sabbaso vinaṭṭhaṃ, teneva sā devatā bhagavato santikā laddhe aññasmiṃ vimāne vasi. Bāhuṃ thanamūleyeva chindīti aṃsena saddhiṃ bāhaṃ chindi. Iminā ca rukkhadevatānaṃ gattāni chijjanti, na cātumahārājikādīnaṃ viya acchejjānīti daṭṭhabbaṃ. Rukkhadhammeti rukkhapakatiyaṃ, rukkhasabhāveti attho. Rukkhānaṃ viya chedanādīsu akuppanañhi rukkhadhammo nāma.
ಉಪ್ಪತಿತನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ। ಭನ್ತನ್ತಿ ಧಾವನ್ತಂ। ವಾರಯೇತಿ ನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ನಾಮ ಛೇಕೋ ಸಾರಥಿ ಅತಿವೇಗೇನ ಧಾವನ್ತಂ ರಥಂ ನಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಯಥಿಚ್ಛಕಂ ಪೇಸೇತಿ, ಏವಂ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕೋಧಂ ವಾರಯೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಮಹಂ ಸಾರಥಿಂ ಬ್ರೂಮಿ। ಇತರೋ ಪನ ರಾಜಉಪರಾಜಾದೀನಂ ರಥಸಾರಥಿಜನೋ ರಸ್ಮಿಗ್ಗಾಹೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನ ಉತ್ತಮಸಾರಥೀತಿ।
Uppatitanti uppannaṃ. Bhantanti dhāvantaṃ. Vārayeti niggaṇheyya. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā nāma cheko sārathi ativegena dhāvantaṃ rathaṃ niggahetvā yathicchakaṃ peseti, evaṃ yo puggalo uppannaṃ kodhaṃ vāraye niggaṇhituṃ sakkoti, tamahaṃ sārathiṃ brūmi. Itaro pana rājauparājādīnaṃ rathasārathijano rasmiggāho nāma hoti, na uttamasārathīti.
ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ಪನ ಅಯಮತ್ಥೋ – ಯೋತಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧) ಯೋ ಯಾದಿಸೋ ಖತ್ತಿಯಕುಲಾ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲಾ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನವೋ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮೋ ವಾ ಥೇರೋ ವಾ। ಉಪ್ಪತಿತನ್ತಿ ಉದ್ಧಮುದ್ಧಂ ಪತಿತಂ, ಗತಂ ಪವತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕೋಧನ್ತಿ ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಚರತೀತಿ ಆಘಾತೋ ಜಾಯತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೪೦; ಅ॰ ನಿ॰ ೯.೨೯) ನಯೇನ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾನಂ ನವನ್ನಂ, ‘‘ಅತ್ಥಂ ಮೇ ನ ಚರತೀ’’ತಿಆದೀನಞ್ಚ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಸಿದ್ಧಾನಂ ನವನ್ನಮೇವಾತಿ ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದಿನಾ ಅಟ್ಠಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಆಘಾತವತ್ಥೂನಂ ಅಞ್ಞತರಾಘಾತವತ್ಥುಸಮ್ಭವಂ ಆಘಾತಂ। ವಿಸಟನ್ತಿ ವಿತ್ಥತಂ। ಸಪ್ಪವಿಸನ್ತಿ ಸಪ್ಪಸ್ಸ ವಿಸಂ। ಇವಾತಿ ಓಪಮ್ಮವಚನಂ। ಇ-ಕಾರಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ವ-ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ಓಸಧೇಹೀತಿ ಅಗದೇಹಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ವಿಸತಿಕಿಚ್ಛಕೋ ವೇಜ್ಜೋ ಸಪ್ಪೇನ ದಟ್ಠೋ ಸಬ್ಬಂ ಕಾಯಂ ಫರಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ವಿಸಟಂ ಸಪ್ಪವಿಸಂ ಮೂಲಖನ್ಧತಚಪತ್ತಪುಪ್ಫಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರೇಹಿ, ನಾನಾಭೇಸಜ್ಜೇಹಿ ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತೇಹಿ ವಾ ಓಸಧೇಹಿ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ವಿನೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಯೋ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಆಘಾತವತ್ಥುನಾ ಉಪ್ಪತಿತಂ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಪೇತ್ವಾ ಠಿತಂ ಕೋಧಂ ವಿನಯನುಪಾಯೇಸು ತದಙ್ಗವಿನಯಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ವಿನೇತಿ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಜಹಾತಿ ಓರಪಾರಂ। ಸೋ ಏವಂ ಕೋಧಂ ವಿನೇನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಾ ಕೋಧೋ ತತಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಹೀಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ಓರಪಾರಸಞ್ಞಿತಾನಿ ಪಞ್ಚೋರಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಾನಿ ಜಹಾತೀತಿ। ಅವಿಸೇಸೇನ ಹಿ ಪಾರನ್ತಿ ತೀರಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಸ್ಮಾ ಓರಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಸಂಸಾರಸಾಗರಸ್ಸ ಪಾರಭೂತಾನಿ ಚಾತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಓರಪಾರ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Dutiyagāthāya pana ayamattho – yoti (su. ni. aṭṭha. 1.1) yo yādiso khattiyakulā vā pabbajito brāhmaṇakulā vā pabbajito navo vā majjhimo vā thero vā. Uppatitanti uddhamuddhaṃ patitaṃ, gataṃ pavattanti attho, uppannanti vuttaṃ hoti. Kodhanti ‘‘anatthaṃ me caratīti āghāto jāyatī’’tiādinā (dī. ni. 3.340; a. ni. 9.29) nayena sutte vuttānaṃ navannaṃ, ‘‘atthaṃ me na caratī’’tiādīnañca tappaṭipakkhato siddhānaṃ navannamevāti aṭṭhārasannaṃ khāṇukaṇṭakādinā aṭṭhānena saddhiṃ ekūnavīsatiyā āghātavatthūnaṃ aññatarāghātavatthusambhavaṃ āghātaṃ. Visaṭanti vitthataṃ. Sappavisanti sappassa visaṃ. Ivāti opammavacanaṃ. I-kāralopaṃ katvā va-icceva vuttaṃ. Osadhehīti agadehi. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā visatikicchako vejjo sappena daṭṭho sabbaṃ kāyaṃ pharitvā ṭhitaṃ visaṭaṃ sappavisaṃ mūlakhandhatacapattapupphādīnaṃ aññatarehi, nānābhesajjehi payojetvā katehi vā osadhehi khippameva vineyya, evameva yo yathāvuttena āghātavatthunā uppatitaṃ cittasantānaṃ byāpetvā ṭhitaṃ kodhaṃ vinayanupāyesu tadaṅgavinayādīsu yena kenaci upāyena vineti nādhivāseti pajahati vinodeti byantiṃ karoti, so bhikkhu jahāti orapāraṃ. So evaṃ kodhaṃ vinento bhikkhu yasmā kodho tatiyamaggena sabbaso pahīyati, tasmā orapārasaññitāni pañcorambhāgiyasaṃyojanāni jahātīti. Avisesena hi pāranti tīrassa nāmaṃ, tasmā orāni ca tāni saṃsārasāgarassa pārabhūtāni cāti katvā ‘‘orapāra’’nti vuccati.
ಅಥ ವಾ ಯೋ ಉಪ್ಪತಿತಂ ವಿನೇತಿ ಕೋಧಂ ವಿಸಟಂ ಸಪ್ಪವಿಸಂವ ಓಸಧೇಹಿ, ಸೋ ತತಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಕೋಧಂ ವಿನೇತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಠಿತೋ ಭಿಕ್ಖು ಜಹಾತಿ ಓರಪಾರಂ। ತತ್ಥ ಓರನ್ತಿ ಸಕತ್ತಭಾವೋ। ಪಾರನ್ತಿ ಪರತ್ತಭಾವೋ। ಓರಂ ವಾ ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ, ಪಾರಂ ಛ ಬಾಹಿರಾಯತನಾನಿ। ತಥಾ ಓರಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ, ಪಾರಂ ದೇವಲೋಕೋ। ಓರಂ ಕಾಮಧಾತು, ಪಾರಂ ರೂಪಾರೂಪಧಾತು। ಓರಂ ಕಾಮರೂಪಭವೋ, ಪಾರಂ ಅರೂಪಭವೋ। ಓರಂ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಪಾರಂ ಅತ್ತಭಾವಸುಖುಪಕರಣಾನಿ। ಏವಮೇತಸ್ಮಿಂ ಓರಪಾರೇ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗೇನ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹನ್ತೋ ‘‘ಜಹಾತಿ ಓರಪಾರ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಕಾಮರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಇಧತ್ತಭಾವಾದೀಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಏವ ನತ್ಥಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ವಣ್ಣಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಓರಪಾರಭೇದಂ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನೇನ ‘‘ಜಹಾತಿ ಓರಪಾರ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
Atha vā yo uppatitaṃ vineti kodhaṃ visaṭaṃ sappavisaṃva osadhehi, so tatiyamaggena sabbaso kodhaṃ vinetvā anāgāmiphale ṭhito bhikkhu jahāti orapāraṃ. Tattha oranti sakattabhāvo. Pāranti parattabhāvo. Oraṃ vā cha ajjhattikāni āyatanāni, pāraṃ cha bāhirāyatanāni. Tathā oraṃ manussaloko, pāraṃ devaloko. Oraṃ kāmadhātu, pāraṃ rūpārūpadhātu. Oraṃ kāmarūpabhavo, pāraṃ arūpabhavo. Oraṃ attabhāvo, pāraṃ attabhāvasukhupakaraṇāni. Evametasmiṃ orapāre catutthamaggena chandarāgaṃ pajahanto ‘‘jahāti orapāra’’nti vuccati. Ettha ca kiñcāpi anāgāmino kāmarāgassa pahīnattā idhattabhāvādīsu chandarāgo eva natthi, apica kho panassa vaṇṇappakāsanatthaṃ sabbametaṃ orapārabhedaṃ saṅgahetvā tattha chandarāgappahānena ‘‘jahāti orapāra’’nti vuttaṃ.
ಇದಾನಿ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ವಿಭಾವನತ್ಥಾಯ ಉಪಮಂ ಆಹ ‘‘ಉರಗೋ ಜಿಣ್ಣಮಿವತ್ತಚಂ ಪುರಾಣ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಉರೇನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಉರಗೋ, ಸಪ್ಪಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸೋ ದುವಿಧೋ ಕಾಮರೂಪೀ ಚ ಅಕಾಮರೂಪೀ ಚ। ಕಾಮರೂಪೀಪಿ ದುವಿಧೋ ಜಲಜೋ ಥಲಜೋ ಚ। ಜಲಜೋ ಜಲೇ ಏವ ಕಾಮರೂಪಂ ಲಭತಿ, ನ ಥಲೇ ಸಙ್ಖಪಾಲಜಾತಕೇ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೧೪೩ ಆದಯೋ) ಸಙ್ಖಪಾಲನಾಗರಾಜಾ ವಿಯ। ಥಲಜೋ ಥಲೇ ಏವ, ನ ಜಲೇ। ಸೋ ಜಜ್ಜರಭಾವೇನ ಜಿಣ್ಣಂ, ಚಿರಕಾಲತಾಯ ಪುರಾಣಞ್ಚಾತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ ತಚಂ ಜಹನ್ತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಜಹತಿ ಸಜಾತಿಯಂ ಠಿತೋ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ಥಾಮೇನಾತಿ। ಸಜಾತಿ ನಾಮ ಸಪ್ಪಜಾತಿ ದೀಘತ್ತಭಾವೋ। ಉರಗಾ ಹಿ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಸಜಾತಿಂ ನಾತಿವತ್ತನ್ತಿ ಉಪಪತ್ತಿಯಂ ಚುತಿಯಂ ವಿಸ್ಸಟ್ಠನಿದ್ದೋಕ್ಕಮನೇ ಸಜಾತಿಯಾ ಮೇಥುನಪಟಿಸೇವನೇ ಜಿಣ್ಣತಚಾಪನಯನೇ ಚಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯದಾ ತಚಂ ಜಹತಿ, ತದಾ ಸಜಾತಿಯಂಯೇವ ಠತ್ವಾ ಜಹತಿ। ಸಜಾತಿಯಂ ಠಿತೋಪಿ ಚ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ಜಹತಿ। ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ನಾಮ ಯದಾ ಉಪಡ್ಢಟ್ಠಾನೇ ಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಉಪಡ್ಢಟ್ಠಾನೇ ಅಮುತ್ತೋ ಓಲಮ್ಬತಿ, ತದಾ ನಂ ಅಟ್ಟೀಯನ್ತೋ ಜಹತಿ, ಏವಂ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಚ ದಣ್ಡನ್ತರಂ ವಾ ಮೂಲನ್ತರಂ ವಾ ಪಾಸಾಣನ್ತರಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಹತಿ। ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಹನ್ತೋಪಿ ಚ ಥಾಮಂ ಜನೇತ್ವಾ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಕರಿತ್ವಾ ವೀರಿಯೇನ ವಙ್ಕಂ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋವ ಫಣಂ ಕರಿತ್ವಾ ಜಹತಿ। ಏವಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಯೇನಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮತಿ।
Idāni tassatthassa vibhāvanatthāya upamaṃ āha ‘‘urago jiṇṇamivattacaṃ purāṇa’’nti. Tattha urena gacchatīti urago, sappassetaṃ adhivacanaṃ. So duvidho kāmarūpī ca akāmarūpī ca. Kāmarūpīpi duvidho jalajo thalajo ca. Jalajo jale eva kāmarūpaṃ labhati, na thale saṅkhapālajātake (jā. 2.17.143 ādayo) saṅkhapālanāgarājā viya. Thalajo thale eva, na jale. So jajjarabhāvena jiṇṇaṃ, cirakālatāya purāṇañcāti saṅkhaṃ gataṃ tacaṃ jahanto catubbidhena jahati sajātiyaṃ ṭhito jigucchanto nissāya thāmenāti. Sajāti nāma sappajāti dīghattabhāvo. Uragā hi pañcasu ṭhānesu sajātiṃ nātivattanti upapattiyaṃ cutiyaṃ vissaṭṭhaniddokkamane sajātiyā methunapaṭisevane jiṇṇatacāpanayane cāti. Tasmā yadā tacaṃ jahati, tadā sajātiyaṃyeva ṭhatvā jahati. Sajātiyaṃ ṭhitopi ca jigucchanto jahati. Jigucchanto nāma yadā upaḍḍhaṭṭhāne mutto hoti, upaḍḍhaṭṭhāne amutto olambati, tadā naṃ aṭṭīyanto jahati, evaṃ jigucchantopi ca daṇḍantaraṃ vā mūlantaraṃ vā pāsāṇantaraṃ vā nissāya jahati. Nissāya jahantopi ca thāmaṃ janetvā ussāhaṃ karitvā vīriyena vaṅkaṃ naṅguṭṭhaṃ katvā passasantova phaṇaṃ karitvā jahati. Evaṃ jahitvā yenakāmaṃ pakkamati.
ಏವಮೇವ ಅಯಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಓರಪಾರಂ ಜಹಿತುಕಾಮೋ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಜಹತಿ ಸಜಾತಿಯಂ ಠಿತೋ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ಥಾಮೇನಾತಿ। ಸಜಾತಿ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ‘‘ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಜಾತೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೧) ವಚನತೋ ಸೀಲಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನರೋ ಸಪಞ್ಞೋ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩, ೧೯೨)। ಏವಮೇತಿಸ್ಸಂ ಸಜಾತಿಯಂ ಠಿತೋ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಸಕತ್ತಭಾವಾದಿಭೇದಂ ಓರಪಾರಂ ಜಿಣ್ಣಪುರಾಣತ್ತಚಮಿವ ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಜನೇನ್ತಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಧಿಮತ್ತಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಸಙ್ಖಾತಂ ಥಾಮಂ ಜನೇತ್ವಾ ‘‘ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೧೬; ೪.೩೭) ವುತ್ತನಯೇನ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಛಧಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಉರಗೋ ವಿಯ ವಙ್ಕಂ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉರಗೋ ವಿಯ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ಅಯಮ್ಪಿ ಅಸಿಥಿಲಪರಕ್ಕಮತಾಯ ವಾಯಮನ್ತೋ ಉರಗೋವ ಫಣಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಞಾಣವಿಪ್ಫಾರಂ ಜನೇತ್ವಾ ಉರಗೋವ ತಚಂ ಓರಪಾರಂ ಜಹತಿ, ಜಹಿತ್ವಾ ಚ ಉರಗೋ ವಿಯ ಓಹಿತತಚೋ ಯೇನಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಧಾತುದಿಸಂ ಪಕ್ಕಮತೀತಿ।
Evameva ayampi bhikkhu orapāraṃ jahitukāmo catubbidhena jahati sajātiyaṃ ṭhito jigucchanto nissāya thāmenāti. Sajāti nāma bhikkhuno ‘‘ariyāya jātiyā jāto’’ti (ma. ni. 2.351) vacanato sīlaṃ. Tenevāha ‘‘sīle patiṭṭhāya naro sapañño’’ti (saṃ. ni. 1.23, 192). Evametissaṃ sajātiyaṃ ṭhito bhikkhu taṃ sakattabhāvādibhedaṃ orapāraṃ jiṇṇapurāṇattacamiva taṃ dukkhaṃ janentaṃ tattha tattha ādīnavadassanena jigucchanto kalyāṇamitte nissāya adhimattasammāvāyāmasaṅkhātaṃ thāmaṃ janetvā ‘‘divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetī’’ti (a. ni. 3.16; 4.37) vuttanayena rattindivaṃ chadhā vibhajitvā ghaṭento vāyamanto urago viya vaṅkaṃ naṅguṭṭhaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā urago viya passasanto ayampi asithilaparakkamatāya vāyamanto uragova phaṇaṃ karitvā ayampi ñāṇavipphāraṃ janetvā uragova tacaṃ orapāraṃ jahati, jahitvā ca urago viya ohitataco yenakāmaṃ pakkamati, ayampi ohitabhāro anupādisesanibbānadhātudisaṃ pakkamatīti.
೯೦. ಭವನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಿರುಳ್ಹಮೂಲೇ ನೀಲಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಡ್ಢಮಾನಕೇ ತರುಣಗಚ್ಛೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಹುವುನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಠಿತೇ ಮಹನ್ತೇ ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಾದಿಕೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ಭವನ್ತೀತಿ ಇಮಸ್ಸ ವಿವರಣಂ ‘‘ಜಾಯನ್ತಿ ವಡ್ಢನ್ತೀ’’ತಿ, ಅಹುವುನ್ತಿ ಇಮಸ್ಸ ‘‘ಜಾತಾ ವಡ್ಢಿತಾ’’ತಿ। ರಾಸೀತಿ ಸುದ್ಧಟ್ಠಕಧಮ್ಮಸಮೂಹೋ। ಭೂತಾನನ್ತಿ ತಥಾಲದ್ಧಸಮಞ್ಞಾನಂ ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಾನಂ। ‘‘ಭೂತಾನಂ ಗಾಮೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಅವಯವವಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಸಮುದಾಯಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಭೂತಸಞ್ಞಿತಾ ತೇಯೇವ ತಿಣರುಕ್ಖಲತಾದಯೋ ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ‘‘ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಹರಿತಭಾವಮಾಪನ್ನಾ ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಾದಯೋ ದೇವತಾಹಿ ಪರಿಗ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭೂತಾನಂ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನತಾಯ ಭೂತಾನಂ ಗಾಮೋ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ರುಕ್ಖಾದೀನನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಓಸಧಿಗಚ್ಛಲತಾದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
90.Bhavantīti iminā viruḷhamūle nīlabhāvaṃ āpajjitvā vaḍḍhamānake taruṇagacche dasseti. Ahuvunti iminā pana vaḍḍhitvā ṭhite mahante rukkhagacchādike dasseti. Bhavantīti imassa vivaraṇaṃ ‘‘jāyanti vaḍḍhantī’’ti, ahuvunti imassa ‘‘jātā vaḍḍhitā’’ti. Rāsīti suddhaṭṭhakadhammasamūho. Bhūtānanti tathāladdhasamaññānaṃ aṭṭhadhammānaṃ. ‘‘Bhūtānaṃ gāmo’’ti vuttepi avayavavinimuttassa samudāyassa abhāvato bhūtasaññitā teyeva tiṇarukkhalatādayo gayhanti. ‘‘Bhūmiyaṃ patiṭṭhahitvā haritabhāvamāpannā rukkhagacchādayo devatāhi pariggayhanti, tasmā bhūtānaṃ nivāsaṭṭhānatāya bhūtānaṃ gāmo’’tipi vadanti. Rukkhādīnanti ādi-saddena osadhigacchalatādayo veditabbā.
ನನು ಚ ರುಕ್ಖಾದಯೋ ಚಿತ್ತರಹಿತತಾಯ ನ ಜೀವಾ, ಚಿತ್ತರಹಿತತಾ ಚ ಪರಿಪ್ಫನ್ದಾಭಾವತೋ ಛಿನ್ನೇಪಿ ರುಹನತೋ ವಿಸದಿಸಜಾತಿಕಭಾವತೋ ಚತುಯೋನಿಅಪರಿಯಾಪನ್ನತೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ವುಡ್ಢಿ ಪನ ಪವಾಳಸಿಲಾಲವಣಾನಮ್ಪಿ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ನ ತೇಸಂ ಜೀವಭಾವೇ ಕಾರಣಂ, ವಿಸಯಗ್ಗಹಣಞ್ಚ ನೇಸಂ ಪರಿಕಪ್ಪನಾಮತ್ತಂ ಸುಪನಂ ವಿಯ ಚಿಞ್ಚಾದೀನಂ, ತಥಾ ದೋಹಳಾದಯೋ, ತತ್ಥ ಕಸ್ಮಾ ಭೂತಗಾಮಸ್ಸ ಛೇದನಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ? ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪತೋ ತಂನಿವಾಸಸತ್ತಾನುರಕ್ಖಣತೋ ಚ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಜೀವಸಞ್ಞಿನೋ ಹಿ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ಮನುಸ್ಸಾ ರುಕ್ಖಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿಆದಿ।
Nanu ca rukkhādayo cittarahitatāya na jīvā, cittarahitatā ca paripphandābhāvato chinnepi ruhanato visadisajātikabhāvato catuyoniapariyāpannato ca veditabbā, vuḍḍhi pana pavāḷasilālavaṇānampi vijjatīti na tesaṃ jīvabhāve kāraṇaṃ, visayaggahaṇañca nesaṃ parikappanāmattaṃ supanaṃ viya ciñcādīnaṃ, tathā dohaḷādayo, tattha kasmā bhūtagāmassa chedanādipaccayā pācittiyaṃ vuttanti? Samaṇasāruppato taṃnivāsasattānurakkhaṇato ca. Tenevāha ‘‘jīvasaññino hi moghapurisā manussā rukkhasmi’’ntiādi.
೯೧. ‘‘ಮೂಲೇ ಜಾಯನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು ಅತ್ಥೋ ಉಪರಿ ಅತ್ತನಾ ವುಚ್ಚಮಾನಪ್ಪಕಾರೇನ ಸೀಹಳಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ…ಪೇ॰… ನ ಸಮೇನ್ತೀ’’ತಿ। ವಿಜಾತ-ಸದ್ದೋ ಇಧ ವಿ-ಸದ್ದಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಜಾತಾನೀ’’ತಿ। ವಿಜಾತ-ಸದ್ದೋ ಚ ‘‘ವಿಜಾತಾ ಇತ್ಥೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಪಸೂತವಚನೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪಸೂತಾನೀ’’ತಿ। ಪಸೂತಿ ಚ ನಾಮೇತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಪಣ್ಣಮೂಲತಾತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಬ್ಬತ್ತಪಣ್ಣಮೂಲಾನೀ’’ತಿ। ಇಮಿನಾ ಇಮಂ ದೀಪೇತಿ ‘‘ನಿಬ್ಬತ್ತಪಣ್ಣಮೂಲಾನಿ ಬೀಜಾನಿ ಭೂತಗಾಮಸಙ್ಖಮೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಸು ಚ ವತ್ತಮಾನೋ ಬೀಜಜಾತ-ಸದ್ದೋ ರುಳ್ಹೀವಸೇನ ರುಕ್ಖಾದೀಸುಪಿ ವತ್ತತೀ’’ತಿ। ಪುರಿಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥವಿಕಪ್ಪೇ ಪನ ಬೀಜೇಹಿ ಜಾತಾನಂ ರುಕ್ಖಲತಾದೀನಂಯೇವ ಭೂತಗಾಮತಾ ವುತ್ತಾ।
91. ‘‘Mūle jāyantī’’tiādīsu attho upari attanā vuccamānappakārena sīhaḷaṭṭhakathāyaṃ vuttoti āha ‘‘evaṃ santepi…pe… na samentī’’ti. Vijāta-saddo idha vi-saddalopaṃ katvā niddiṭṭhoti āha ‘‘vijātānī’’ti. Vijāta-saddo ca ‘‘vijātā itthī’’tiādīsu viya pasūtavacanoti āha ‘‘pasūtānī’’ti. Pasūti ca nāmettha nibbattapaṇṇamūlatāti āha ‘‘nibbattapaṇṇamūlānī’’ti. Iminā imaṃ dīpeti ‘‘nibbattapaṇṇamūlāni bījāni bhūtagāmasaṅkhameva gacchanti, tesu ca vattamāno bījajāta-saddo ruḷhīvasena rukkhādīsupi vattatī’’ti. Purimasmiṃ atthavikappe pana bījehi jātānaṃ rukkhalatādīnaṃyeva bhūtagāmatā vuttā.
ತಾನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋತಿ ತಾನಿ ಬೀಜಾನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ। ಮೂಲಬೀಜನ್ತಿಆದೀಸು ಮೂಲಮೇವ ಬೀಜಂ ಮೂಲಬೀಜಂ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಫಳುಬೀಜನ್ತಿ ಪಬ್ಬಬೀಜಂ। ಪಚ್ಚಯನ್ತರಸಮವಾಯೇ ಸದಿಸಫಲುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿಸೇಸಕಾರಣಭಾವತೋ ವಿರುಹನಸಮತ್ಥೇ ಸಾರಫಲೇ ನಿರುಳ್ಹೋ ಬೀಜ-ಸದ್ದೋ। ತದತ್ಥಸಂಸಿದ್ಧಿಯಾ ಮೂಲಾದೀಸುಪಿ ಕೇಸುಚಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಮೂಲಾದಿತೋ ನಿವತ್ತನತ್ಥಂ ಏಕೇನ ಬೀಜಸದ್ದೇನ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬೀಜಬೀಜ’’ನ್ತಿ ‘‘ರೂಪರೂಪಂ, ದುಕ್ಖದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಚ ಯಥಾ। ಬೀಜತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ ಬೀಜಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಕಾರಿಯೋಪಚಾರೇನ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ।
Tāni dassentoti tāni bījāni dassento. Mūlabījantiādīsu mūlameva bījaṃ mūlabījaṃ. Sesesupi eseva nayo. Phaḷubījanti pabbabījaṃ. Paccayantarasamavāye sadisaphaluppattiyā visesakāraṇabhāvato viruhanasamatthe sāraphale niruḷho bīja-saddo. Tadatthasaṃsiddhiyā mūlādīsupi kesuci pavattatīti mūlādito nivattanatthaṃ ekena bījasaddena visesetvā vuttaṃ ‘‘bījabīja’’nti ‘‘rūparūpaṃ, dukkhadukkha’’nti ca yathā. Bījato nibbattena bījaṃ dassitanti kāriyopacārena kāraṇaṃ dassitanti dīpeti.
೯೨. ಬೀಜೇ ಬೀಜಸಞ್ಞೀತಿ ಏತ್ಥ ಕಾರಣೂಪಚಾರೇನ ಕಾರಿಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತತ್ಥ ಯಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಭೂತಗಾಮಪರಿಮೋಚನಂ ಕತ್ವಾತಿ ಭೂತಗಾಮತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ, ವಿಯೋಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ಬೀಜಂ ಭೂತಗಾಮೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಬೀಜಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಜಾತಾನಿ ಚಾತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತತ್ಥ ಯಂ ಬೀಜನ್ತಿ ಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಪಣ್ಣಮೂಲಂ ಬೀಜಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಭೂತಗಾಮಸಞ್ಞಿತೇ ಬೀಜೇ। ಏತ್ಥ ಚ ಬೀಜಜಾತ-ಸದ್ದಸ್ಸ ವಿಯ ರುಳ್ಹೀವಸೇನ ರುಕ್ಖಾದೀಸು ಬೀಜ-ಸದ್ದಸ್ಸಪಿ ಪವತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಥಾರುತನ್ತಿ ಯಥಾಪಾಳಿ।
92.Bīje bījasaññīti ettha kāraṇūpacārena kāriyaṃ vuttanti dassento ‘‘tattha yathā’’tiādimāha. Bhūtagāmaparimocanaṃ katvāti bhūtagāmato mocetvā, viyojetvāti attho. Yaṃ bījaṃ bhūtagāmo nāma hotīti bījāni ca tāni jātāni cāti vuttamatthaṃ sandhāya vadati. Tattha yaṃ bījanti yaṃ nibbattapaṇṇamūlaṃ bījaṃ. Tasmiṃ bījeti tasmiṃ bhūtagāmasaññite bīje. Ettha ca bījajāta-saddassa viya ruḷhīvasena rukkhādīsu bīja-saddassapi pavatti veditabbā. Yathārutanti yathāpāḷi.
ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚೀತಿ ಮೂಲೇ ಅಗ್ಗೇ ಮಜ್ಝೇ ವಾ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇಪಿ ಸರೀರೇ ಲಗ್ಗಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೋವ ಉದಕತೋ ಉಟ್ಠಹತಿ, ‘‘ತಂ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಅಭಾವತೋ ವಟ್ಟತಿ। ಉಪ್ಪಾಟಿತಾನೀತಿ ಉದ್ಧಟಾನಿ। ಬೀಜಗಾಮೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಭೂತಗಾಮತೋ ಪರಿಮೋಚಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಅನನ್ತಕ-ಗ್ಗಹಣೇನ ಸಾಸಪಮತ್ತಿಕಾ ಗಹಿತಾ। ನಾಮಞ್ಹೇತಂ ತಸ್ಸಾ ಸೇವಾಲಜಾತಿಯಾ । ಮೂಲಪಣ್ಣಾನಂ ಅಸಮ್ಪುಣ್ಣತ್ತಾ ‘‘ಅಸಮ್ಪುಣ್ಣಭೂತಗಾಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಭೂತಗಾಮಮೂಲತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ಭೂತಗಾಮೋ ಮೂಲಂ ಕಾರಣಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಭೂತಗಾಮಮೂಲೋ, ಭೂತಗಾಮಸ್ಸ ವಾ ಮೂಲಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಭೂತಗಾಮಮೂಲಂ। ಬೀಜಗಾಮೋ ಹಿ ನಾಮ ಭೂತಗಾಮತೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ಭೂತಗಾಮಸ್ಸ ಚ ಕಾರಣಂ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಪನ ತಾದಿಸೋ ನ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಅಭೂತಗಾಮಮೂಲತ್ತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ರಟ್ಠಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೋ ಬೀಜಗಾಮೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ’’ತಿ। ಇದಞ್ಚ ‘‘ಅಭೂತಗಾಮಮೂಲತ್ತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಅತ್ಥಸಮ್ಭವತೋ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ತಾಲನಾಳಿಕೇರಾದೀನಂ ಖಾಣು ಉದ್ಧಂ ಅವಡ್ಢನತೋ ಭೂತಗಾಮಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಭೂತಗಾಮಸಙ್ಖ್ಯುಪಗತನಿಬ್ಬತ್ತಪಣ್ಣಮೂಲಬೀಜತೋ ಸಮ್ಭೂತತ್ತಾ ಭೂತಗಾಮತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಬೀಜಗಾಮೇನ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ।
Yattha katthacīti mūle agge majjhe vā. Sañcicca ukkhipituṃ na vaṭṭatīti ettha sacepi sarīre laggabhāvaṃ jānantova udakato uṭṭhahati, ‘‘taṃ uddharissāmī’’ti saññāya abhāvato vaṭṭati. Uppāṭitānīti uddhaṭāni. Bījagāme saṅgahaṃ gacchantīti bhūtagāmato parimocitattā vuttaṃ. Anantaka-ggahaṇena sāsapamattikā gahitā. Nāmañhetaṃ tassā sevālajātiyā . Mūlapaṇṇānaṃ asampuṇṇattā ‘‘asampuṇṇabhūtagāmo nāmā’’ti vuttaṃ. Abhūtagāmamūlattāti ettha bhūtagāmo mūlaṃ kāraṇaṃ etassāti bhūtagāmamūlo, bhūtagāmassa vā mūlaṃ kāraṇanti bhūtagāmamūlaṃ. Bījagāmo hi nāma bhūtagāmato sambhavati, bhūtagāmassa ca kāraṇaṃ hoti, ayaṃ pana tādiso na hotīti ‘‘abhūtagāmamūlattā’’ti vuttaṃ. Tatraṭṭhakattā vuttaṃ ‘‘so bījagāmena saṅgahito’’ti. Idañca ‘‘abhūtagāmamūlattā’’ti ettha paṭhamaṃ vuttaatthasambhavato vuttaṃ. Kiñcāpi hi tālanāḷikerādīnaṃ khāṇu uddhaṃ avaḍḍhanato bhūtagāmassa kāraṇaṃ na hoti, tathāpi bhūtagāmasaṅkhyupagatanibbattapaṇṇamūlabījato sambhūtattā bhūtagāmato uppanno nāma hotīti bījagāmena saṅgahaṃ gacchati.
‘‘ಅಙ್ಕುರೇ ಹರಿತೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಮೇವ ವಿಭಾವೇತಿ ‘‘ನೀಲಪಣ್ಣವಣ್ಣೇ ಜಾತೇ’’ತಿ, ನೀಲಪಣ್ಣಸ್ಸ ವಣ್ಣಸದಿಸೇ ವಣ್ಣೇ ಜಾತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ನೀಲವಣ್ಣೇ ಜಾತೇ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅಮೂಲಕಭೂತಗಾಮೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ನಾಳಿಕೇರಸ್ಸ ಆವೇಣಿಕಂ ಕತ್ವಾ ವದತಿ। ‘‘ಪಾನೀಯಘಟಾದೀನಂ ಬಹಿ ಸೇವಾಲೋ ಉದಕೇ ಅಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಬೀಜಗಾಮಾನುಲೋಮತ್ತಾ ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಣ್ಣಕಮ್ಪಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಮೇವಾತಿ ನೀಲವಣ್ಣಮ್ಪಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಮೇವ। ಸೇಲೇಯ್ಯಕಂ ನಾಮ ಸಿಲಾಯ ಸಮ್ಭೂತಾ ಏಕಾ ಸುಗನ್ಧಜಾತಿ। ‘‘ರುಕ್ಖತ್ತಚಂ ವಿಕೋಪೇತೀತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ರುಕ್ಖೇ ಜಾತಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಛತ್ತಕಂ ರುಕ್ಖತ್ತಚಂ ಅವಿಕೋಪೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕತೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ರುಕ್ಖತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯದಿಪಿ ಕಿಞ್ಚಿಮತ್ತಂ ರುಕ್ಖೇ ಅಲ್ಲೀನಾ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ರುಕ್ಖತೋ ಗಯ್ಹಮಾನೋ ಪನ ರುಕ್ಖಚ್ಛವಿಂ ನ ವಿಕೋಪೇತಿ, ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಅಲ್ಲರುಕ್ಖತೋ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ರುಕ್ಖತ್ತಚಂ ಅವಿಕೋಪೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕತೋ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇನಾತಿ ಹತ್ಥಾನಂ ಅಸಂಯತಭಾವೇನ, ಹತ್ಥಚಾಪಲ್ಲೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಾನೀಯಂ ನ ವಾಸೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ನಾಮಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಕೇವಲಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ನಾಮಿತೇ ಪನ ಪಚ್ಛಾ ತತೋ ಲಭಿತ್ವಾ ನ ವಾಸೇತಬ್ಬನ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಯೇಸಂ ರುಕ್ಖಾನಂ ಸಾಖಾ ರುಹತೀತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಯೇಸಂ ಸಾಖಾ ನ ರುಹತಿ, ತತ್ಥ ಕಪ್ಪಿಯಕರಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Aṅkure harite’’ti vatvā tameva vibhāveti ‘‘nīlapaṇṇavaṇṇe jāte’’ti, nīlapaṇṇassa vaṇṇasadise vaṇṇe jāteti attho. ‘‘Nīlavaṇṇe jāte’’ti vā pāṭho gahetabbo. Amūlakabhūtagāme saṅgahaṃ gacchatīti nāḷikerassa āveṇikaṃ katvā vadati. ‘‘Pānīyaghaṭādīnaṃ bahi sevālo udake aṭṭhitattā bījagāmānulomattā ca dukkaṭavatthū’’ti vadanti. Kaṇṇakampi abbohārikamevāti nīlavaṇṇampi abbohārikameva. Seleyyakaṃ nāma silāya sambhūtā ekā sugandhajāti. ‘‘Rukkhattacaṃ vikopetīti vuttattā rukkhe jātaṃ yaṃ kiñci chattakaṃ rukkhattacaṃ avikopetvā matthakato chinditvā gahetuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Rukkhato muccitvā tiṭṭhatīti ettha ‘‘yadipi kiñcimattaṃ rukkhe allīnā hutvā tiṭṭhati, rukkhato gayhamāno pana rukkhacchaviṃ na vikopeti, vaṭṭatī’’ti vadanti. Allarukkhato na vaṭṭatīti etthāpi rukkhattacaṃ avikopetvā matthakato tacchetvā gahetuṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ. Hatthakukkuccenāti hatthānaṃ asaṃyatabhāvena, hatthacāpallenāti vuttaṃ hoti. Pānīyaṃ na vāsetabbanti idaṃ attano atthāya nāmitaṃ sandhāya vuttaṃ. Kevalaṃ anupasampannassa atthāya nāmite pana pacchā tato labhitvā na vāsetabbanti natthi. ‘‘Yesaṃ rukkhānaṃ sākhā ruhatīti vuttattā yesaṃ sākhā na ruhati, tattha kappiyakaraṇakiccaṃ natthī’’ti vadanti.
೯೩. ಪಞ್ಚಹಿ ಸಮಣಕಪ್ಪೇಹೀತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಮಣವೋಹಾರೇಹಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಬೀಜಾನಂ ಅಗ್ಗಿನಾ ಫುಟ್ಠಮತ್ತೇನ ನಖಾದೀಹಿ ವಿಲಿಖನಮತ್ತೇನ ಚ ಅವಿರುಳ್ಹೀಧಮ್ಮತಾ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಏವಂ ಕತೇಯೇವ ಸಮಣಾನಂ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಅಗ್ಗಿಪರಿಜಿತಾದಯೋ ಸಮಣವೋಹಾರಾ ನಾಮ ಜಾತಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಹಿ ಸಮಣವೋಹಾರೇಹಿ ಕರಣಭೂತೇಹಿ ಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಅನುಜಾನಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಬೀಜನಿಬ್ಬಟ್ಟಬೀಜಾನಿಪಿ ಸಮಣಾನಂ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಪಣ್ಣತ್ತಿಭಾವತೋ ಸಮಣವೋಹಾರಾಇಚ್ಚೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾನಿ। ಅಥ ವಾ ಅಗ್ಗಿಪರಿಜಿತಾದೀನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಾವತೋಯೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಮಣಕಪ್ಪಿಯಭಾವಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಅನುಜಾನಾಮೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಗ್ಗಿಪರಿಜಿತನ್ತಿಆದೀಸು ‘‘ಪರಿಚಿತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಅಬೀಜಂ ನಾಮ ತರುಣಮ್ಬಫಲಾದಿ। ನಿಬ್ಬಟ್ಟಬೀಜಂ ನಾಮ ಅಮ್ಬಪನಸಾದಿ, ಯಂ ಬೀಜಂ ನಿಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋತಿ, ತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಾಕಾರಸ್ಸೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅವುತ್ತೇಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪುನ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಕಾರಾಪನಸ್ಸ ಪಠಮಮೇವ ಕಥಿತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇಯೇವ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಪರಿಜಿತಾದಿ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯನ್ತಿ ವಚನಂ ಪನ ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಭಾಸಾಯ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯನ್ತಿ ವತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಪಠಮಂ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅಗ್ಗಿಆದಿನಾ ಫುಸನಾದಿ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪಠಮಂ ಅಗ್ಗಿಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಖಾದಿನಾ ವಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ತಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾವ ‘ಕಪ್ಪಿಯ’ನ್ತಿ ವತ್ತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
93.Pañcahisamaṇakappehīti pañcahi samaṇavohārehi. Kiñcāpi hi bījānaṃ agginā phuṭṭhamattena nakhādīhi vilikhanamattena ca aviruḷhīdhammatā na hoti, tathāpi evaṃ kateyeva samaṇānaṃ kappatīti aggiparijitādayo samaṇavohārā nāma jātā, tasmā tehi samaṇavohārehi karaṇabhūtehi phalaṃ paribhuñjituṃ anujānāmīti adhippāyo. Abījanibbaṭṭabījānipi samaṇānaṃ kappantīti paññattapaṇṇattibhāvato samaṇavohārāicceva saṅkhaṃ gatāni. Atha vā aggiparijitādīnaṃ pañcannaṃ kappiyabhāvatoyeva pañcahi samaṇakappiyabhāvasaṅkhātehi kāraṇehi phalaṃ paribhuñjituṃ anujānāmīti evamettha adhippāyo veditabbo. Aggiparijitantiādīsu ‘‘paricita’’ntipi paṭhanti. Abījaṃ nāma taruṇambaphalādi. Nibbaṭṭabījaṃ nāma ambapanasādi, yaṃ bījaṃ nibbaṭṭetvā visuṃ katvā paribhuñjituṃ sakkā hoti. ‘‘Kappiya’’nti vatvāva kātabbanti yo kappiyaṃ karoti, tena kattabbākārasseva vuttattā bhikkhunā avuttepi kātuṃ vaṭṭatīti na gahetabbaṃ. Puna ‘‘kappiyaṃ kāretabba’’nti kārāpanassa paṭhamameva kathitattā bhikkhunā ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti vutteyeva anupasampannena ‘‘kappiya’’nti vatvā aggiparijitādi kātabbanti gahetabbaṃ. ‘‘Kappiyanti vacanaṃ pana yāya kāyaci bhāsāya vattuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. ‘‘Kappiyanti vatvāva kātabba’’nti vacanato paṭhamaṃ ‘‘kappiya’’nti vatvā pacchā aggiādinā phusanādi kātabbanti veditabbaṃ. ‘‘Paṭhamaṃ aggiṃ nikkhipitvā nakhādinā vā vijjhitvā taṃ anuddharitvāva ‘kappiya’nti vattumpi vaṭṭatī’’ti vadanti.
ಏಕಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ವಾತಿಆದೀಸು ‘‘ಏಕಂಯೇವ ಕಾರೇಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇ ಸತಿಪಿ ಏಕಾಬದ್ಧತ್ತಾ ಸಬ್ಬಂ ಕತಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ದಾರುಂ ವಿಜ್ಝತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ವಿಜ್ಝತಿ ವಾ ವಿಜ್ಝಾಪೇತಿ ವಾ, ವಟ್ಟತಿಯೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಭತ್ತಸಿತ್ಥೇ ವಿಜ್ಝತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ‘‘ತಂ ವಿಜ್ಝತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ರಜ್ಜುಆದೀನಂ ಭಾಜನಗತಿಕತ್ತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಮರಿಚಪಕ್ಕಾದೀಹಿ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಭತ್ತಸಿತ್ಥಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನ ಏಕಾಬದ್ಧತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ನ ಫಲಾನಂಯೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನ। ಭಿನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಬೀಜತೋ ಮುತ್ತಸ್ಸ ಕಟಾಹಸ್ಸ ಭಾಜನಗತಿಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ।
Ekasmiṃ bīje vātiādīsu ‘‘ekaṃyeva kāremīti adhippāye satipi ekābaddhattā sabbaṃ katameva hotī’’ti vadanti. Dāruṃ vijjhatīti ettha ‘‘jānitvāpi vijjhati vā vijjhāpeti vā, vaṭṭatiyevā’’ti vadanti. Bhattasitthe vijjhatīti etthāpi eseva nayo. ‘‘Taṃ vijjhati, na vaṭṭatīti rajjuādīnaṃ bhājanagatikattā’’ti vadanti. Maricapakkādīhi missetvāti ettha bhattasitthasambandhavasena ekābaddhatā veditabbā, na phalānaṃyeva aññamaññaṃ sambandhavasena. Bhindāpetvā kappiyaṃ kārāpetabbanti bījato muttassa kaṭāhassa bhājanagatikattā vuttaṃ.
ನಿಕ್ಖಾಮೇತುನ್ತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ನಿಕ್ಖಾಮೇತುಂ। ‘‘ಸಚೇ ಏತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮ’’ನ್ತಿ ಸೇನಾಸನರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತಮ್ಪಿ ಪಟಗ್ಗಿದಾನಾದಿಂ ಅತ್ತನಾಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ತಕೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮನ್ತಿ ಏವಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಸಿಯಾ। ಪಟಗ್ಗಿದಾನಂ ಪರಿತ್ತಕರಣಞ್ಚ ಅತ್ತನೋ ಪರಸ್ಸ ವಾ ಸೇನಾಸನರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ತಸ್ಮಾ ಸಚೇ ತಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಏತಂ ಅನುಲೋಮಂ ಸಿಯಾ, ಅತ್ತನೋ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ ಕುತೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅತ್ತನೋ ನ ವಟ್ಟತಿ…ಪೇ॰… ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧು’’ನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಭೂತಗಾಮೋ, ಭೂತಗಾಮಸಞ್ಞಿತಾ, ವಿಕೋಪನಂ ವಾ ವಿಕೋಪಾಪನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Nikkhāmetunti taṃ bhikkhuṃ nikkhāmetuṃ. ‘‘Sace etassa anuloma’’nti senāsanarakkhaṇatthāya anuññātampi paṭaggidānādiṃ attanāpi kātuṃ vaṭṭatīti ettakeneva idampi etassa anulomanti evamadhippāyo siyā. Paṭaggidānaṃ parittakaraṇañca attano parassa vā senāsanarakkhaṇatthāya vaṭṭatiyeva. Tasmā sace tassa suttassa etaṃ anulomaṃ siyā, attano na vaṭṭati, aññassa vaṭṭatīti ayaṃ viseso kuto labbhatīti āha ‘‘attano na vaṭṭati…pe… na sakkā laddhu’’nti. Sesamettha uttānameva. Bhūtagāmo, bhūtagāmasaññitā, vikopanaṃ vā vikopāpanaṃ vāti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗೋ • 2. Bhūtagāmavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದ-ಅತ್ಥಯೋಜನಾ • 1. Bhūtagāmasikkhāpada-atthayojanā
