| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದ್ವೇಮಾತಿಕಾಪಾಳಿ • Dvemātikāpāḷi |
೨. ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗೋ
2. Bhūtagāmavaggo
೧. ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಭೂತಗಾಮಪಾತಬ್ಯತಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಭವನ್ತಿ ಅಹೇಸುಞ್ಚಾತಿ ಭೂತಾ, ಜಾಯನ್ತಿ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಜಾತಾ ವಡ್ಢಿತಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಾಮೋತಿ ರಾಸಿ, ಭೂತಾನಂ ಗಾಮೋ, ಭೂತಾ ಏವ ವಾ ಗಾಮೋತಿ ಭೂತಗಾಮೋ, ಪತಿಟ್ಠಿತಹರಿತತಿಣರುಕ್ಖಾದೀನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪಾತಬ್ಯಸ್ಸ ಭಾವೋ ಪಾತಬ್ಯತಾ, ಛೇದನಭೇದನಾದೀಹಿ ಯಥಾರುಚಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ತಸ್ಸಂ ಭೂತಗಾಮಪಾತಬ್ಯತಾಯ, ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮವಚನಂ, ಭೂತಗಾಮಪಾತಬ್ಯತಾಹೇತು ಭೂತಗಾಮಸ್ಸ ಛೇದನಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಥವಿಉದಕಪಾಕಾರಾದೀಸು ಯತ್ಥಕತ್ಥಚಿ ಜಾತಂ ಅಸುಕ್ಖಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಅತಿಸುಖುಮತಿಣಮ್ಪಿ ಸಾಸಪಬೀಜಕಸೇವಾಲಮ್ಪಿ ಉದ್ಧರಣಚ್ಛೇದನವಿಜ್ಝನಾದೀಹಿ ವಿಕೋಪೇತಿ ವಾ ಪಥವಿಖಣನೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಕೋಪಾಪೇತಿ ವಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।
Bhūtagāmavaggassa paṭhame bhūtagāmapātabyatāyāti ettha bhavanti ahesuñcāti bhūtā, jāyanti vaḍḍhanti jātā vaḍḍhitā cāti attho. Gāmoti rāsi, bhūtānaṃ gāmo, bhūtā eva vā gāmoti bhūtagāmo, patiṭṭhitaharitatiṇarukkhādīnametaṃ adhivacanaṃ. Pātabyassa bhāvo pātabyatā, chedanabhedanādīhi yathāruci paribhuñjitabbatāti attho, tassaṃ bhūtagāmapātabyatāya, nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, bhūtagāmapātabyatāhetu bhūtagāmassa chedanādipaccayā pācittiyanti attho. Tasmā yo bhikkhu pathaviudakapākārādīsu yatthakatthaci jātaṃ asukkhaṃ antamaso atisukhumatiṇampi sāsapabījakasevālampi uddharaṇacchedanavijjhanādīhi vikopeti vā pathavikhaṇane vuttanayena vikopāpeti vā pācittiyaṃ āpajjati.
ಆಳವಿಯಂ ಆಳವಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ರುಕ್ಖಛಿನ್ದನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಣತ್ತಿಕಂ, ಭೂತಗಾಮತೋ ವಿಯೋಜಿತಮೂಲಬೀಜಖನ್ಧಬೀಜಫಲುಬೀಜಅಗ್ಗಬೀಜಬೀಜಬೀಜಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಾಜನಗತಂ ವಾ ರಾಸಿಕತಂ ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ರೋಪಿತಮ್ಪಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಮೂಲಮತ್ತಂ ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಅಙ್ಕುರಮತ್ತಂ ವಾ ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಾ ಪತ್ತವಟ್ಟಿ ನಿಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಮೂಲೇ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಮೂಲೇ ಯಾವ ಅಙ್ಕುರೋ ಹರಿತೋ ನ ಹೋತಿ, ತಾವ ತಂ ವಿಕೋಪೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ, ತಥಾ ಭೂತಗಾಮಬೀಜಗಾಮೇ ವೇಮತಿಕಸ್ಸ, ಅಭೂತಗಾಮಬೀಜಗಾಮೇ ಭೂತಗಾಮಬೀಜಗಾಮಸಞ್ಞಿನೋ ಚೇವ ವೇಮತಿಕಸ್ಸ ಚ। ಉಭಯತ್ಥ ಪನ ಅತಥಾಸಞ್ಞಿಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅಸತಿಯಾ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ವಾ ವಿಕೋಪೇನ್ತಸ್ಸ, ‘ಇಮಂ ರುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಏವಂ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ‘‘ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದ, ವಲ್ಲಿಂ ಛಿನ್ದಾ’’ತಿಆದೀನಿ ಭಣನ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಇಮಂ ಪುಪ್ಫಂ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಜಾನ, ಇಮಂ ದೇಹಿ, ಇಮಂ ಆಹರ, ಇಮಿನಾ ಮೇ ಅತ್ಥೋ, ಇಮಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಏವಂ ಕಪ್ಪಿಯವಚನೇನ ಭೂತಗಾಮತೋ ವಿಯೋಜಿತಂ ಪನ ಬೀಜಜಾತಂ ಪುನ ಪಿ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಕಾರೇತ್ವಾವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಹಿಸ್ಸ ಬೀಜಗಾಮಪರಿಮೋಚನಮ್ಪಿ ಕತಂ ಹೋತಿ।
Āḷaviyaṃ āḷavake bhikkhū ārabbha rukkhachindanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, bhūtagāmato viyojitamūlabījakhandhabījaphalubījaaggabījabījabījānaṃ aññataraṃ bhājanagataṃ vā rāsikataṃ vā bhūmiyaṃ ropitampi nikkhantamūlamattaṃ vā nikkhantaaṅkuramattaṃ vā sacepissa vidatthimattā pattavaṭṭi niggacchati, anikkhante vā mūle nikkhante vā mūle yāva aṅkuro harito na hoti, tāva taṃ vikopentassa dukkaṭaṃ, tathā bhūtagāmabījagāme vematikassa, abhūtagāmabījagāme bhūtagāmabījagāmasaññino ceva vematikassa ca. Ubhayattha pana atathāsaññissa, ummattakādīnañca anāpatti, asañcicca asatiyā ajānitvā vā vikopentassa, ‘imaṃ rukkha’nti evaṃ aniyametvā ‘‘rukkhaṃ chinda, valliṃ chindā’’tiādīni bhaṇantassa, ‘‘imaṃ pupphaṃ vā phalaṃ vā jāna, imaṃ dehi, imaṃ āhara, iminā me attho, imaṃ kappiyaṃ karohī’’ti bhaṇantassa ca anāpatti. Evaṃ kappiyavacanena bhūtagāmato viyojitaṃ pana bījajātaṃ puna pi ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti kāretvāva paribhuñjitabbaṃ. Evañhissa bījagāmaparimocanampi kataṃ hoti.
ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಪನ ಅಗ್ಗಿನಾ ವಾ ನಖೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಕರೋನ್ತೇನ ಚ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಗ್ಗಿನಾ ಏಕದೇಸೇ ಫುಸನ್ತೇನ ‘ಕಪ್ಪಿಯ’ನ್ತಿ ವತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಸತ್ಥೇನ ಕರೋನ್ತೇನ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ತಿಖಿಣಸತ್ಥಸ್ಸ ಅನ್ತಮಸೋ ಸೂಚಿನಖಚ್ಛೇದನಾದೀನಮ್ಪಿ ತುಣ್ಡೇನ ವಾ ಧಾರಾಯ ವಾ ವೇಧಂ ವಾ ಛೇದಂ ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ತಥೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ನಖೇನ ಕರೋನ್ತೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಗೋಮಹಿಂಸಾದೀನಂ ಖುರೇ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಪೂತಿನಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಾನಂ ವಾ ನಖೇನ ಅನ್ತಮಸೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹಟೇನಾಪಿ ಸತ್ಥೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಸಚೇಪಿ ಬೀಜಾನಂ ಪಬ್ಬತಮತ್ತೋ ರಾಸಿ, ರುಕ್ಖಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧಂ, ಉಚ್ಛೂನಂ ವಾ ಮಹಾಭಾರೋ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪಿತೋ ಹೋತಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ವಾ ರುಕ್ಖಸಾಖಾಯ ವಾ ಉಚ್ಛುಮ್ಹಿ ವಾ ಕಪ್ಪಿಯೇ ಕತೇ ಸಬ್ಬಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ಉಚ್ಛುಂ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಬದ್ಧಂ ದಾರುಕಂ ವಿಜ್ಝತಿ, ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಸಚೇ ಪನ ಯಾಯ ವಲ್ಲಿಯಾ ಭಾರೋ ಬದ್ಧೋ, ತಂ ವಿಜ್ಝತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ। ಮರಿಚಪಕ್ಕಾದೀಹಿ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಭತ್ತಂ ಆಹರನ್ತಿ, ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸಚೇಪಿ ಭತ್ತಸಿತ್ಥೇ ವಿಜ್ಝತಿ, ವಟ್ಟತಿಯೇವ, ತಿಲತಣ್ಡುಲೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಾಗುಯಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ ಪನ ಏಕಾಬದ್ಧಾನಿ ಹುತ್ವಾ ನ ಸನ್ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಏಕೇಕಂ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಕಪಿಟ್ಠಫಲಾದೀನಂ ಅನ್ತೋ ಮಿಞ್ಜಂ ಕಟಾಹಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಸಞ್ಚರತಿ, ಭಿನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರೇತಬ್ಬಂ। ಏಕಾಬದ್ಧಾ ಚೇ, ಕಟಾಹೇಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪನ ಫಲಂ ತರುಣಂ ಹೋತಿ ಅಬೀಜಂ ಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತಬೀಜಂ ಬೀಜಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ತತ್ಥ ಕಪ್ಪಿಯಕರಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಭೂತಗಾಮೋ, ಭೂತಗಾಮಸಞ್ಞಿತಾ, ವಿಕೋಪನಂ ವಾ ವಿಕೋಪಾಪನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಥವಿಖಣನಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Kappiyaṃ karontena pana agginā vā nakhena vā satthena vā kattabbaṃ, agginā karontena ca yena kenaci agginā ekadese phusantena ‘kappiya’nti vatvāva kātabbaṃ. Satthena karontena yassa kassaci tikhiṇasatthassa antamaso sūcinakhacchedanādīnampi tuṇḍena vā dhārāya vā vedhaṃ vā chedaṃ vā dassentena tatheva kātabbaṃ. Nakhena karontena ṭhapetvā gomahiṃsādīnaṃ khure yena kenaci apūtinā manussānaṃ vā tiracchānānaṃ vā nakhena antamaso chinditvā āhaṭenāpi satthe vuttanayeneva kātabbaṃ. Tattha sacepi bījānaṃ pabbatamatto rāsi, rukkhasahassaṃ vā chinditvā ekābaddhaṃ, ucchūnaṃ vā mahābhāro bandhitvā ṭhapito hoti, ekasmiṃ bīje vā rukkhasākhāya vā ucchumhi vā kappiye kate sabbaṃ kataṃ hoti. Ucchuṃ ‘‘kappiyaṃ karissāmī’’ti tehi saddhiṃ baddhaṃ dārukaṃ vijjhati, vaṭṭatiyeva. Sace pana yāya valliyā bhāro baddho, taṃ vijjhati, na vaṭṭati. Maricapakkādīhi missetvā bhattaṃ āharanti, ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti vutte sacepi bhattasitthe vijjhati, vaṭṭatiyeva, tilataṇḍulesupi eseva nayo. Yāguyā pakkhittāni pana ekābaddhāni hutvā na santiṭṭhanti, tattha ekekaṃ vijjhitvāva kātabbaṃ. Kapiṭṭhaphalādīnaṃ anto miñjaṃ kaṭāhaṃ muñcitvā sañcarati, bhindāpetvā kappiyaṃ kāretabbaṃ. Ekābaddhā ce, kaṭāhepi kātuṃ vaṭṭati. Yaṃ pana phalaṃ taruṇaṃ hoti abījaṃ yañca nibbattabījaṃ bījaṃ apanetvā paribhuñjitabbaṃ, tattha kappiyakaraṇakiccaṃ natthi. Bhūtagāmo, bhūtagāmasaññitā, vikopanaṃ vā vikopāpanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni pathavikhaṇanasadisānevāti.
ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨. ಅಞ್ಞವಾದಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā
ದುತಿಯೇ ಯಮತ್ಥಂ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ವಿನಯಧರೋ ಪುಚ್ಛತಿ, ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ವದತೀತಿ ಅಞ್ಞವಾದಕೋ, ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಣಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ। ವಿಹೇಸತೀತಿ ವಿಹೇಸಕೋ, ತುಣ್ಹೀಭಾವಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಞ್ಞವಾದಕೇ ವಿಹೇಸಕೇ। ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ವತ್ಥುದ್ವಯೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾವಸೇಸಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಅನುಯುಞ್ಜಿಯಮಾನೋ ತಂ ನ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಅಞ್ಞೇನ ವಚನೇನ ಅಞ್ಞಂ ಛಾದೇನ್ತೋ ತಥಾ ತಥಾ ವಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಯೋ ಚ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ವಿಹೇಸೇತಿ, ತೇಸಂ ಯಂ ಭಗವತಾ ಅಞ್ಞವಾದಕಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ವಿಹೇಸಕಕಮ್ಮಞ್ಚ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಘೇನ ಕತೇ ಪುನ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
Dutiye yamatthaṃ saṅghamajjhe vinayadharo pucchati, tato aññaṃ vadatīti aññavādako, aññenaññaṃ paṭicaraṇassetaṃ nāmaṃ. Vihesatīti vihesako, tuṇhībhāvassetaṃ nāmaṃ, tasmiṃ aññavādake vihesake. Pācittiyanti vatthudvaye pācittiyadvayaṃ vuttaṃ. Tasmā yo bhikkhu sāvasesaṃ āpattiṃ āpanno saṅghamajjhe anuyuñjiyamāno taṃ na kathetukāmo aññena vacanena aññaṃ chādento tathā tathā vikkhipati, yo ca tuṇhībhāvena viheseti, tesaṃ yaṃ bhagavatā aññavādakakammañceva vihesakakammañca anuññātaṃ, tasmiṃ saṅghena kate puna tathā karontānaṃ pācittiyaṃ.
ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಛನ್ನತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಣವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ಅನಾರೋಪಿತೇ ಪನ ಅಞ್ಞವಾದಕೇ ವಾ ವಿಹೇಸಕೇ ವಾ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನಭಾವಂ ವಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಕಿಂ ತುಮ್ಹೇ ಭಣಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛತೋ, ಗೇಲಞ್ಞೇನ ವಾ, ‘‘ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಭಣ್ಡನಾದೀನಿ ವಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಧಮ್ಮೇನ ವಾ ವಗ್ಗೇನ ವಾ ನಕಮ್ಮಾರಹಸ್ಸ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ನ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇನ ಆರೋಪಿತತಾ, ಆಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ವತ್ಥುನಾ ವಾ ಅನುಯುಞ್ಜಿಯಮಾನತಾ, ಛಾದೇತುಕಾಮತಾಯ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಣಂ ವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೋ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನಿ, ಇದಂ ಪನ ಸಿಯಾ ಕಿರಿಯಂ, ಸಿಯಾ ಅಕಿರಿಯಂ, ದುಕ್ಖವೇದನಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ।
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha aññenaññaṃ paṭicaraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, dhammakamme tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ, anāropite pana aññavādake vā vihesake vā tathā karontassa dukkaṭameva. Āpattiṃ āpannabhāvaṃ vā ajānantassa ‘‘kiṃ tumhe bhaṇathā’’ti pucchato, gelaññena vā, ‘‘saṅghassa bhaṇḍanādīni vā bhavissanti, adhammena vā vaggena vā nakammārahassa vā kammaṃ karissantī’’ti iminā adhippāyena na kathentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Dhammakammena āropitatā, āpattiyā vā vatthunā vā anuyuñjiyamānatā, chādetukāmatāya aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ vā tuṇhībhāvo vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana siyā kiriyaṃ, siyā akiriyaṃ, dukkhavedanañca hotīti.
ಅಞ್ಞವಾದಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೩. ಉಜ್ಝಾಪನಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ತತಿಯೇ ಯೇನ ವಚನೇನ ಉಜ್ಝಾಪೇನ್ತಿ ‘‘ಛನ್ದಾಯ ಇತ್ಥನ್ನಾಮೋ ಇದಂ ನಾಮ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸಙ್ಘೇನ ಸಮ್ಮತಂ ಸೇನಾಸನಪಞ್ಞಾಪಕಾದಿಭೇದಂ ತಸ್ಸ ಅಯಸಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅವಜಾನಾಪೇನ್ತಿ, ಅವಞ್ಞಾಯ ಓಲೋಕಾಪೇನ್ತಿ, ಲಾಮಕತೋ ವಾ ಚಿನ್ತಾಪೇನ್ತಿ, ತಂ ವಚನಂ ಉಜ್ಝಾಪನಕಂ। ಯೇನ ಚ ತಥೇವ ವದನ್ತಾ ಖಿಯ್ಯನ್ತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ತಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ, ತಂ ಖಿಯ್ಯನಕಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಉಜ್ಝಾಪನಕೇ ಖಿಯ್ಯನಕೇ। ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ವತ್ಥುದ್ವಯೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಸಮ್ಮತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಯಸಕಾಮತಾಯ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವದನ್ತೋ ಉಜ್ಝಾಪೇತಿ ವಾ ಖಿಯ್ಯತಿ ವಾ, ತಸ್ಸ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಹೋತಿ।
Tatiye yena vacanena ujjhāpenti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vadantā upasampannaṃ saṅghena sammataṃ senāsanapaññāpakādibhedaṃ tassa ayasakāmā hutvā bhikkhūhi avajānāpenti, avaññāya olokāpenti, lāmakato vā cintāpenti, taṃ vacanaṃ ujjhāpanakaṃ. Yena ca tatheva vadantā khiyyanti, sabbattha tassa avaṇṇaṃ pakāsenti, taṃ khiyyanakaṃ, tasmiṃ ujjhāpanake khiyyanake. Pācittiyanti vatthudvaye pācittiyadvayaṃ vuttaṃ. Tasmā yo sammatassa bhikkhuno ayasakāmatāya upasampannassa vadanto ujjhāpeti vā khiyyati vā, tassa pācittiyaṃ hoti.
ರಾಜಗಹೇ ಮೇತ್ತಿಯಭೂಮಜಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಉಜ್ಝಾಪನಖಿಯ್ಯನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಯಂ ತಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಮ್ಮುತಿಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಸನ್ತಿಕೇ ತಥಾ ಭಣನ್ತಸ್ಸ, ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸ ಚ ಅವಣ್ಣಂ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಭಣನ್ತಸ್ಸ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾ ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾ ಅವಣ್ಣಂ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿದೇವ ಸನ್ತಿಕೇ ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಪಕತಿಯಾವ ಛನ್ದಾದಿವಸೇನ ಕರೋನ್ತಂ ಉಜ್ಝಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಖಿಯ್ಯನ್ತಸ್ಸ ವಾ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇನ ಸಮ್ಮತತಾ, ಉಪಸಮ್ಪನ್ನತಾ, ಅಗತಿಗಮನಾಭಾವೋ, ತಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಕಾಮತಾ, ಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವದತಿ, ತಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನತಾ, ಉಜ್ಝಾಪನಂ ವಾ ಖಿಯ್ಯನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಛ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನಿ, ಇದಂ ಪನ ದುಕ್ಖವೇದನಮೇವಾತಿ।
Rājagahe mettiyabhūmajake bhikkhū ārabbha ujjhāpanakhiyyanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yaṃ tassa upasampannassa sammutikammaṃ kataṃ, tasmiṃ dhammakamme tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ, anupasampannassa pana santike tathā bhaṇantassa, asammatassa ca avaṇṇaṃ yassa kassaci santike bhaṇantassa, anupasampannassa pana sammatassa vā asammatassa vā avaṇṇaṃ yassa kassacideva santike bhaṇantassa ca dukkaṭameva. Pakatiyāva chandādivasena karontaṃ ujjhāpentassa vā khiyyantassa vā, ummattakādīnañca anāpatti. Dhammakammena sammatatā, upasampannatā, agatigamanābhāvo, tassa avaṇṇakāmatā, yassa santike vadati, tassa upasampannatā, ujjhāpanaṃ vā khiyyanaṃ vāti imānettha cha aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedanamevāti.
ಉಜ್ಝಾಪನಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೪. ಪಠಮಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ಚತುತ್ಥೇ ಸಙ್ಘಿಕನ್ತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ। ಮಞ್ಚಾದೀಸು ಯೋಕೋಚಿ ಮಞ್ಚಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕತೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಮಞ್ಚೋಯೇವ, ಪೀಠೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪನ ಚೋಳೇನ ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಚಮ್ಮೇನ ವಾ ಛವಿಂ ಕತ್ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಮಂ ತಾಲೀಸಪತ್ತಞ್ಚ ಯೇಹಿ ಕೇಹಿಚಿ ಲೋಮಪಣ್ಣತಿಣವಾಕಚೋಳೇಹಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕತಸೇನಾಸನಂ ಭಿಸೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತುಮ್ಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಮಾಣಪರಿಚ್ಛೇದೋಪಿ ಚೇತ್ಥ ನತ್ಥಿ। ಕೋಚ್ಛಂ ಪನ ವಾಕಉಸೀರಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಮಯಂ ಅನ್ತೋ ಸಂವೇಲ್ಲಿತ್ವಾ ಬದ್ಧಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಉಪರಿ ಚ ವಿತ್ಥತಂ ಪಣವಸಣ್ಠಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಸೀಹಚಮ್ಮಾದಿಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಅಕಪ್ಪಿಯಚಮ್ಮಂ ನಾಮೇತ್ಥ ನತ್ಥಿ। ಸೇನಾಸನಞ್ಹಿ ಸೋವಣ್ಣಮಯಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇತಿ ಏತ್ಥ ಯೇ ಅವಸ್ಸಿಕಸಙ್ಕೇತಾ ವಸ್ಸಾನಮಾಸಾತಿ ಏವಂ ಅಸಞ್ಞಿತಾ ಅಟ್ಠ ಮಾಸಾ, ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಇತರೇಸು ಚತೂಸು ಮಾಸೇಸು ಸಚೇಪಿ ದೇವೋ ನ ವಸ್ಸತಿ। ತಥಾಪಿ ಪಕತಿಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಚ ಓವಸ್ಸಕಮಣ್ಡಪೇ ಚ ಸನ್ಥರಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಹೇಮನ್ತೇ ವಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥ ಅಪರೇಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಗಿಮ್ಹೇ ಪನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿಗತವಲಾಹಕಂ ವಿಸುದ್ಧಂ ನಭಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತದಾ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಕಾಕಾದೀನಂ ನಿಬದ್ಧವಾಸರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪನ ಕದಾಚಿಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಇತಿ ಯತ್ಥ ಚ ಯದಾ ಚ ಸನ್ಥರಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಮಿಧ ಅಜ್ಝೋಕಾಸಸಙ್ಖಮೇವ ಗತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Catutthe saṅghikanti saṅghassa santakaṃ. Mañcādīsu yokoci mañcasaṅkhepena kato sabbopi mañcoyeva, pīṭhepi eseva nayo. Yena kenaci pana coḷena vā kappiyacammena vā chaviṃ katvā ṭhapetvā manussalomaṃ tālīsapattañca yehi kehici lomapaṇṇatiṇavākacoḷehi pūretvā katasenāsanaṃ bhisīti vuccati. Tattha nisīditumpi nipajjitumpi vaṭṭati, pamāṇaparicchedopi cettha natthi. Kocchaṃ pana vākausīramuñjapabbajādīnaṃ aññataramayaṃ anto saṃvellitvā baddhaṃ heṭṭhā ca upari ca vitthataṃ paṇavasaṇṭhānaṃ majjhe sīhacammādiparikkhittaṃ hoti, akappiyacammaṃ nāmettha natthi. Senāsanañhi sovaṇṇamayampi vaṭṭati. Ajjhokāseti ettha ye avassikasaṅketā vassānamāsāti evaṃ asaññitā aṭṭha māsā, te ṭhapetvā itaresu catūsu māsesu sacepi devo na vassati. Tathāpi pakatiajjhokāse ca ovassakamaṇḍape ca santharituṃ na vaṭṭati. Yattha pana hemante vassati, tattha aparepi cattāro māse na vaṭṭati. Gimhe pana sabbattha vigatavalāhakaṃ visuddhaṃ nabhaṃ hoti, tasmā tadā kenacideva karaṇīyena gacchati, vaṭṭati. Kākādīnaṃ nibaddhavāsarukkhamūle pana kadācipi na vaṭṭati. Iti yattha ca yadā ca santharituṃ na vaṭṭati, taṃ sabbamidha ajjhokāsasaṅkhameva gatanti veditabbaṃ.
ಸನ್ಥರಿತ್ವಾತಿ ತಥಾರೂಪೇ ಠಾನೇ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ। ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಸನ್ಥತಮ್ಪಿ ಹಿ ಯಾವ ಸೋ ತತ್ಥ ನ ನಿಸೀದತಿ, ‘ಗಚ್ಛ ತ್ವ’ನ್ತಿ ವಾ ನ ಭಣತಿ, ತಾವ ಸನ್ಥಾರಕಸ್ಸೇವ ಭಾರೋ। ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ। ಏತದೇವ ಹಿ ತಸ್ಸ ಪಲಿಬೋಧೋ ಹೋತಿ, ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸನ್ಥತಂ ಸನ್ಥಾರಕಸ್ಸೇವ ಭಾರೋ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಯಾವ ಆಣಾಪಕೋ ತತ್ಥ ನ ನಿಸೀದತಿ, ‘ಗಚ್ಛ ತ್ವ’ನ್ತಿ ವಾ ನ ಭಣತಿ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಸನ್ಥರಾಪಿತೇ ವಾ ಪಕತಿಸನ್ಥತೇ ವಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಿಸೀದತಿ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸೇವ ಭಾರೋ, ತಸ್ಮಾ ಸನ್ಥರಾಪಿತನ್ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತಂ ಪಕ್ಕಮನ್ತೋ ನೇವ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ, ನ ಉದ್ಧರಾಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ತನಾ ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪತಿರೂಪೇ ಠಾನೇ ನ ಠಪೇಯ್ಯ, ಪರೇನ ವಾ ತಥಾ ನ ಕಾರಾಪೇಯ್ಯ। ಅನಾಪುಚ್ಛಂ ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ವಾ ಸಾಮಣೇರೋ ವಾ ಆರಾಮಿಕೋ ವಾ ಲಜ್ಜೀ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಪಲಿಬೋಧಂ ವಿಯ ಮಞ್ಞತಿ, ತಥಾರೂಪಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ತಸ್ಸ ಅನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ ನಿರಪೇಕ್ಖೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಥಾಮಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಲೇಡ್ಡುಪಾತಂ ಅತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಏಕೇನ ಪಾದೇನ ಲೇಡ್ಡುಪಾತಾತಿಕ್ಕಮೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ದುತಿಯಪಾದಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಭೋಜನಸಾಲಾಯ ಠಿತೋ ಪನ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ದಿವಾವಿಹಾರಟ್ಠಾನೇ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ಪೇಸೇತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಾದುದ್ಧಾರೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ।
Santharitvāti tathārūpe ṭhāne attano vā parassa vā atthāya santharitvā. Aññassatthāya santhatampi hi yāva so tattha na nisīdati, ‘gaccha tva’nti vā na bhaṇati, tāva santhārakasseva bhāro. Santharāpetvāti anupasampannena santharāpetvā. Etadeva hi tassa palibodho hoti, upasampannena santhataṃ santhārakasseva bhāro, tañca kho yāva āṇāpako tattha na nisīdati, ‘gaccha tva’nti vā na bhaṇati. Yasmiñhi attanā santharāpite vā pakatisanthate vā upasampanno nisīdati, sabbaṃ taṃ nisinnasseva bhāro, tasmā santharāpitantveva saṅkhaṃ gacchati. Taṃ pakkamanto neva uddhareyya, na uddharāpeyyāti attanā vā uddharitvā patirūpe ṭhāne na ṭhapeyya, parena vā tathā na kārāpeyya. Anāpucchaṃ vā gaccheyyāti yo bhikkhu vā sāmaṇero vā ārāmiko vā lajjī hoti, attano palibodhaṃ viya maññati, tathārūpaṃ anāpucchitvā taṃ senāsanaṃ tassa aniyyātetvā nirapekkho gacchati, thāmamajjhimassa purisassa leḍḍupātaṃ atikkameyya, tassa ekena pādena leḍḍupātātikkame dukkaṭaṃ, dutiyapādātikkame pācittiyaṃ. Bhojanasālāya ṭhito pana ‘‘asukasmiṃ nāma divāvihāraṭṭhāne paññapetvā gacchāhī’’ti pesetvā tato nikkhamitvā aññattha gacchanto pāduddhārena kāretabbo.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಸನ್ಥತಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಅನಾಪುಚ್ಛಂ ಪಕ್ಕಮನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ಚಿಮಿಲಿಕಂ ವಾ ಉತ್ತರತ್ಥರಣಂ ವಾ ಭೂಮತ್ಥರಣಂ ವಾ ತಟ್ಟಿಕಂ ವಾ ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡಂ ವಾ ಪಾದಪುಞ್ಛನಂ ವಾ ಫಲಕಪೀಠಂ ವಾ ಯಂ ವಾ ಪನಞ್ಞಂ ಕಞ್ಚಿ ದಾರುಭಣ್ಡಂ ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಪತ್ತಾಧಾರಕಮ್ಪಿ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಆರಞ್ಞಕೇನ ಪನ ಅಸತಿ ಅನೋವಸ್ಸಕೇ ಸಬ್ಬಂ ರುಕ್ಖೇ ಲಗ್ಗೇತ್ವಾಪಿ ಯಥಾ ವಾ ಉಪಚಿಕಾಹಿ ನ ಖಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕೇನ ಪನ ಚೀವರಕುಟಿಕಂ ಕತ್ವಾಪಿ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಪುಗ್ಗಲಿಕೇ, ಉದ್ಧರಣಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಗಮನೇ, ಓತಾಪೇನ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛತೋ, ವುಡ್ಢತರಾ ಉಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ, ಅಮನುಸ್ಸೋ ತತ್ಥ ನಿಸೀದತಿ, ಕೋಚಿ ಇಸ್ಸರೋ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೀಹಾದಯೋ ತಂ ಠಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಏವಂ ಸೇನಾಸನಂ ಪಲಿಬುದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಪಲಿಬುದ್ಧೇ ವಾ ಸೇನಾಸನೇ, ಜೀವಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯಕರಾಸು ಆಪದಾಸು ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮಞ್ಚಾದೀನಂ ಸಙ್ಘಿಕತಾ, ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ದೇಸೇ ಸನ್ಥರಣಂ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪನಂ ವಾ, ಅಪಲಿಬುದ್ಧತಾ, ಆಪದಾಯ ಅಭಾವೋ, ನಿರಪೇಕ್ಖತಾ, ಲೇಡ್ಡುಪಾತಾತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಛ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಕಥಿನಸದಿಸಾನೇವ, ಇದಂ ಪನ ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯನ್ತಿ।
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha santhataṃ anuddharitvā anāpucchaṃ pakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, cimilikaṃ vā uttarattharaṇaṃ vā bhūmattharaṇaṃ vā taṭṭikaṃ vā cammakkhaṇḍaṃ vā pādapuñchanaṃ vā phalakapīṭhaṃ vā yaṃ vā panaññaṃ kañci dārubhaṇḍaṃ mattikābhaṇḍaṃ antamaso pattādhārakampi vuttalakkhaṇe ajjhokāse ṭhapetvā gacchantassa dukkaṭameva. Āraññakena pana asati anovassake sabbaṃ rukkhe laggetvāpi yathā vā upacikāhi na khajjati, evaṃ katvāpi gantuṃ vaṭṭati. Abbhokāsikena pana cīvarakuṭikaṃ katvāpi rakkhitabbaṃ. Attano santake, vissāsikapuggalike, uddharaṇādīni katvā gamane, otāpentassa, ‘‘āgantvā uddharissāmī’’ti gacchato, vuḍḍhatarā uṭṭhāpenti, amanusso tattha nisīdati, koci issaro gaṇhāti, sīhādayo taṃ ṭhānaṃ āgantvā tiṭṭhanti, evaṃ senāsanaṃ palibuddhaṃ hoti, tathā palibuddhe vā senāsane, jīvitabrahmacariyantarāyakarāsu āpadāsu vā gacchantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Mañcādīnaṃ saṅghikatā, vuttalakkhaṇe dese santharaṇaṃ vā santharāpanaṃ vā, apalibuddhatā, āpadāya abhāvo, nirapekkhatā, leḍḍupātātikkamoti imānettha cha aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
ಪಠಮಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಞ್ಚಮೇ ವಿಹಾರೇತಿ ಗಬ್ಭೇ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವಾ ಸಬ್ಬಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ವುತ್ತಸೇನಾಸನೇ। ಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಯ್ಯಾ ನಾಮ ಭಿಸೀ ಚಿಮಿಲಿಕಾ ಉತ್ತರತ್ಥರಣಂ ಭೂಮತ್ಥರಣಂ ತಟ್ಟಿಕಾ ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡೋ ನಿಸೀದನಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ತಿಣಸನ್ಥಾರೋ ಪಣ್ಣಸನ್ಥಾರೋತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಿಮಿಲಿಕಾ ನಾಮ ಪರಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ವಣ್ಣಾನುರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಕತಾ। ಉತ್ತರತ್ಥರಣಂ ನಾಮ ಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಂ ಉಪರಿ ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ। ಭೂಮತ್ಥರಣಂ ನಾಮ ಚಿಮಿಲಿಕಾಯ ಸತಿ ತಸ್ಸಾ ಉಪರಿ, ಅಸತಿ ಸುದ್ಧಭೂಮಿಯಂ ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬಾ ಕಟಸಾರಕಾದಿ ವಿಕತಿ। ತಟ್ಟಿಕಾ ನಾಮ ತಾಲಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಕತತಟ್ಟಿಕಾ। ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡೋ ನಾಮ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಚಮ್ಮಂ, ಸೀಹಚಮ್ಮಾದೀನಞ್ಹಿ ಪರಿಹರಣೇಯೇವ ಪರಿಕ್ಖೇಪೋ, ಸೇನಾಸನಪರಿಭೋಗೇ ಪನ ಅಕಪ್ಪಿಯಚಮ್ಮಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ನಾಮ ಪಾವಾರೋ ಕೋಜವೋತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ, ಸೇಸಂ ಪಾಕಟಮೇವ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ದಸಸು ಸೇಯ್ಯಾಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಸೇಯ್ಯಂ ಅತ್ತನೋ ವಸ್ಸಗ್ಗೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ದಿಸಂಗಮಿಕೋ ಯಥಾ ಠಪಿತಂ ಉಪಚಿಕಾಹಿ ನ ಖಜ್ಜತಿ, ತಥಾ ಠಪನವಸೇನ ನೇವ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ, ನ ಉದ್ಧರಾಪೇಯ್ಯ, ಪುರಿಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಅನಾಪುಚ್ಛಂ ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಆರಾಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ, ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಚಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪಠಮಪಾದೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ದುತಿಯಪಾದೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಯತ್ಥ ಪನ ಉಪಚಿಕಾಸಙ್ಕಾ ನತ್ಥಿ, ತತೋ ಅನಾಪುಚ್ಛಾಪಿ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಆಪುಚ್ಛನಂ ಪನ ವತ್ತಂ।
Pañcame vihāreti gabbhe vā aññatarasmiṃ vā sabbaparicchanne vuttasenāsane. Seyyanti seyyā nāma bhisī cimilikā uttarattharaṇaṃ bhūmattharaṇaṃ taṭṭikā cammakkhaṇḍo nisīdanaṃ paccattharaṇaṃ tiṇasanthāro paṇṇasanthāroti vuttaṃ. Tattha cimilikā nāma parikammakatāya bhūmiyā vaṇṇānurakkhaṇatthaṃ katā. Uttarattharaṇaṃ nāma mañcapīṭhādīnaṃ upari attharitabbayuttakaṃ paccattharaṇaṃ. Bhūmattharaṇaṃ nāma cimilikāya sati tassā upari, asati suddhabhūmiyaṃ attharitabbā kaṭasārakādi vikati. Taṭṭikā nāma tālapaṇṇādīhi katataṭṭikā. Cammakkhaṇḍo nāma yaṃkiñci cammaṃ, sīhacammādīnañhi pariharaṇeyeva parikkhepo, senāsanaparibhoge pana akappiyacammaṃ nāma natthi. Paccattharaṇaṃ nāma pāvāro kojavoti ettakameva, sesaṃ pākaṭameva. Iti imāsu dasasu seyyāsu ekampi seyyaṃ attano vassaggena gahetvā vuttalakkhaṇe vihāre santharitvā vā santharāpetvā vā yo bhikkhu disaṃgamiko yathā ṭhapitaṃ upacikāhi na khajjati, tathā ṭhapanavasena neva uddhareyya, na uddharāpeyya, purimasikkhāpade vuttanayena anāpucchaṃ vā gaccheyya, tassa parikkhittassa ārāmassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa upacāraṃ atikkamantassa paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyaṃ. Yattha pana upacikāsaṅkā natthi, tato anāpucchāpi gantuṃ vaṭṭati, āpucchanaṃ pana vattaṃ.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸತ್ತರಸವಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಸಙ್ಘಿಕೇ ವಿಹಾರೇ ಸೇಯ್ಯಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಪನ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಉಪಚಾರೇ ಬಹಿ ಆಸನ್ನೇ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯ ವಾ ಅಪರಿಚ್ಛನ್ನಮಣ್ಡಪೇ ವಾ ಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ವಾಪಿ ಬಹೂನಂ ಸನ್ನಿಪಾತಭೂತೇ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಾ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ವಾ, ಮಞ್ಚಪೀಠಞ್ಚ ವಿಹಾರೇ ವಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇ ವಿಹಾರೂಪಚಾರೇ ವಾ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಉದ್ಧರಣಾದೀನಿ ಅಕತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಪುಗ್ಗಲಿಕೇ, ಉದ್ಧರಣಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ, ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪಲಿಬುದ್ಧಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಮನೇ, ಯೋ ಚ ‘‘ಅಜ್ಜೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಟಿಜಗ್ಗಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಾಪೇಕ್ಖೋ ನದಿಪಾರಂ ವಾ ಗಾಮನ್ತರಂ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಯತ್ಥಸ್ಸ ಗಮನಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತತ್ಥೇವ ಠಿತೋ ಕಞ್ಚಿ ಪೇಸೇತ್ವಾ ವಾ ಆಪುಚ್ಛತಿ, ನದಿಪೂರರಾಜಚೋರಾದೀಸು ವಾ ಕೇನಚಿ ಪಲಿಬುದ್ಧೋ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪಚ್ಚಾಗನ್ತುಂ, ತಸ್ಸ ಚ, ಆಪದಾಸು ಚ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸೇಯ್ಯಾ , ತಸ್ಸಾ ಸಙ್ಘಿಕತಾ, ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ಥರಣಂ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪನಂ ವಾ, ಅಪಲಿಬುದ್ಧತಾ, ಆಪದಾಯ ಅಭಾವೋ, ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ದಿಸಾಪಕ್ಕಮನಂ , ಉಪಚಾರಸೀಮಾತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಸತ್ತ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅನನ್ತರಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವುತ್ತನಯಾನೇವಾತಿ।
Sāvatthiyaṃ sattarasavaggiye bhikkhū ārabbha saṅghike vihāre seyyaṃ santharitvā anuddharitvā anāpucchā pakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, vuttalakkhaṇassa pana vihārassa upacāre bahi āsanne upaṭṭhānasālāya vā aparicchannamaṇḍape vā paricchanne vāpi bahūnaṃ sannipātabhūte rukkhamūle vā santharitvā vā santharāpetvā vā, mañcapīṭhañca vihāre vā vuttappakāre vihārūpacāre vā santharitvā vā santharāpetvā vā uddharaṇādīni akatvā gacchantassa dukkaṭameva. Attano santake, vissāsikapuggalike, uddharaṇādīni katvā, purimanayeneva palibuddhaṃ chaḍḍetvā gamane, yo ca ‘‘ajjeva āgantvā paṭijaggissāmī’’ti evaṃ sāpekkho nadipāraṃ vā gāmantaraṃ vā gantvā yatthassa gamanacittaṃ uppannaṃ, tattheva ṭhito kañci pesetvā vā āpucchati, nadipūrarājacorādīsu vā kenaci palibuddho na sakkoti paccāgantuṃ, tassa ca, āpadāsu ca, ummattakādīnañca anāpatti. Vuttalakkhaṇaseyyā , tassā saṅghikatā, vuttalakkhaṇe vihāre santharaṇaṃ vā santharāpanaṃ vā, apalibuddhatā, āpadāya abhāvo, anapekkhassa disāpakkamanaṃ , upacārasīmātikkamoti imānettha satta aṅgāni. Samuṭṭhānādīni anantarasikkhāpade vuttanayānevāti.
ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೬. ಅನುಪಖಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
6. Anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā
ಛಟ್ಠೇ ಜಾನನ್ತಿ ‘‘ಅನುಟ್ಠಾಪನೀಯೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಜಾನನ್ತೋ, ತೇನೇವಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ವುಡ್ಢೋ’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ‘ಗಿಲಾನೋ’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ‘ಸಙ್ಘೇನ ದಿನ್ನೋ’ತಿ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೧೨೧) ವುತ್ತಂ। ವುಡ್ಢೋ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ವುಡ್ಢತಾಯ ಅನುಟ್ಠಾಪನೀಯೋ, ಗಿಲಾನೋ ಗಿಲಾನತಾಯ, ಸಙ್ಘೋ ಪನ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಸ್ಸ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಿಕವಿನಯಧರಗಣವಾಚಕಾಚರಿಯಾನಂ ವಾ ಬಹೂಪಕಾರತಂ ಗುಣವಿಸಿಟ್ಠತಞ್ಚ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಧುವವಾಸತ್ಥಾಯ ವಿಹಾರಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮನ್ನಿತ್ವಾ ದೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಸ್ಸ ಸಙ್ಘೇನ ದಿನ್ನೋ, ಸೋಪಿ ಅನುಟ್ಠಾಪನೀಯೋ। ಪುಬ್ಬುಪಗತನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಂ ಉಪಗತಂ। ಅನುಪಖಜ್ಜಾತಿ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಂ ವಾ ತಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪವಿಸನ್ತಸ್ಸ ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಉಪಚಾರಂ ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಂ ತಾವ ಮಹಲ್ಲಕೇ ವಿಹಾರೇ ಸಮನ್ತಾ ದಿಯಡ್ಢೋ ಹತ್ಥೋ ಉಪಚಾರೋ, ಖುದ್ದಕೇ ಯತೋ ಪಹೋತಿ, ತತೋ ದಿಯಡ್ಢೋ ಹತ್ಥೋ , ತಸ್ಸ ಪನ ಪವಿಸನ್ತಸ್ಸ ಪಾದಧೋವನಪಾಸಾಣತೋ ಯಾವ ಮಞ್ಚಪೀಠಂ, ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ಮಞ್ಚಪೀಠತೋ ಯಾವ ಪಸ್ಸಾವಟ್ಠಾನಂ, ತಾವ ಉಪಚಾರೋ। ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾತಿ ತಸ್ಸ ಸಮ್ಬಾಧಂ ಕತ್ತುಕಾಮತಾಯ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಚಾರೇ ದಸಸು ಸೇಯ್ಯಾಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಸನ್ಥರನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ದುಕ್ಕಟಂ, ತತ್ಥ ನಿಸೀದನ್ತಸ್ಸ ವಾ ನಿಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ದ್ವೇಪಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದ್ವೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
Chaṭṭhe jānanti ‘‘anuṭṭhāpanīyo aya’’nti jānanto, tenevassa padabhājane ‘‘vuḍḍho’ti jānāti, ‘gilāno’ti jānāti, ‘saṅghena dinno’ti jānātī’’ti (pāci. 121) vuttaṃ. Vuḍḍho hi attano vuḍḍhatāya anuṭṭhāpanīyo, gilāno gilānatāya, saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharagaṇavācakācariyānaṃ vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sallakkhetvā sammannitvā deti, tasmā yassa saṅghena dinno, sopi anuṭṭhāpanīyo. Pubbupagatanti pubbaṃ upagataṃ. Anupakhajjāti mañcapīṭhānaṃ vā tassa vā bhikkhuno pavisantassa vā nikkhamantassa vā upacāraṃ anupavisitvā. Tattha mañcapīṭhānaṃ tāva mahallake vihāre samantā diyaḍḍho hattho upacāro, khuddake yato pahoti, tato diyaḍḍho hattho , tassa pana pavisantassa pādadhovanapāsāṇato yāva mañcapīṭhaṃ, nikkhamantassa mañcapīṭhato yāva passāvaṭṭhānaṃ, tāva upacāro. Seyyaṃ kappeyyāti tassa sambādhaṃ kattukāmatāya tasmiṃ upacāre dasasu seyyāsu ekampi santharantassa vā santharāpentassa vā dukkaṭaṃ, tattha nisīdantassa vā nipajjantassa vā pācittiyaṃ, dvepi karontassa dve pācittiyāni, punappunaṃ karontassa payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಸೇಯ್ಯಕಪ್ಪನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ವುತ್ತೂಪಚಾರತೋ ವಾ ಬಹಿ, ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾದಿಕೇ ವಾ, ವಿಹಾರಸ್ಸ ಉಪಚಾರೇ ವಾ, ಸನ್ಥರಣಸನ್ಥರಾಪನೇಸುಪಿ ನಿಸಜ್ಜಸಯನೇಸುಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಅತ್ತನೋ ವಾ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಕೇ ಪನ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ಥರನ್ತಸ್ಸ, ಯೋ ಚ ಗಿಲಾನೋ ವಾ ಸೀತುಣ್ಹಪೀಳಿತೋ ವಾ ಪವಿಸತಿ, ತಸ್ಸ ಚ, ಆಪದಾಸು ಚ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಙ್ಘಿಕವಿಹಾರತಾ, ಅನುಟ್ಠಾಪನೀಯಭಾವಜಾನನಂ, ಸಮ್ಬಾಧೇತುಕಾಮತಾ, ಉಪಚಾರೇ ನಿಸೀದನಂ ವಾ ನಿಪಜ್ಜನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸದಿಸಾನೇವ, ಇದಂ ಪನ ದುಕ್ಖವೇದನಮೇವಾತಿ।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha anupakhajja seyyakappanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, vuttūpacārato vā bahi, upaṭṭhānasālādike vā, vihārassa upacāre vā, santharaṇasantharāpanesupi nisajjasayanesupi dukkaṭameva. Attano vā, vissāsikassa vā santake pana vihāre santharantassa, yo ca gilāno vā sītuṇhapīḷito vā pavisati, tassa ca, āpadāsu ca, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghikavihāratā, anuṭṭhāpanīyabhāvajānanaṃ, sambādhetukāmatā, upacāre nisīdanaṃ vā nipajjanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisāneva, idaṃ pana dukkhavedanamevāti.
ಅನುಪಖಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೭. ನಿಕ್ಕಡ್ಢನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
7. Nikkaḍḍhanasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತಮೇ ಕುಪಿತೋತಿ ಕುದ್ಧೋ। ಅನತ್ತಮನೋತಿ ಅತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ। ನಿಕ್ಕಡ್ಢೇಯ್ಯ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪೇಯ್ಯ ವಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೇ ಅನೇಕಭೂಮಕಾ ಪಾಸಾದಾ, ಅನೇಕಕೋಟ್ಠಕಾನಿ ವಾ ಚತುಸ್ಸಾಲಾನಿ, ತಾದಿಸೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಏಕೇನೇವ ಪಯೋಗೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಸ್ಸ ಏಕಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಠಪೇತ್ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ನಾನಾಪಯೋಗೇಹಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಸ್ಸ ದ್ವಾರಗಣನಾಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನಿ, ಹತ್ಥೇನ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ‘ನಿಕ್ಖಮಾ’ತಿ ವತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ‘ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾ’ತಿ ಆಣತ್ತಮತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಸಕಿಂ ಆಣತ್ತೇ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಬಹುಕೇಪಿ ದ್ವಾರೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇ ಇತರಸ್ಸ ಏಕಮೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಏತ್ತಕಾನಿ ದ್ವಾರಾನಿ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಹೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಯಾವ ಮಹಾದ್ವಾರಂ, ತಾವ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಹೀ’’ತಿ ವಾ ಏವಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆಣತ್ತೋ ಹೋತಿ, ದ್ವಾರಗಣನಾಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನಿ।
Sattame kupitoti kuddho. Anattamanoti atuṭṭhacitto. Nikkaḍḍheyya vā nikkaḍḍhāpeyya vā pācittiyanti ettha ye anekabhūmakā pāsādā, anekakoṭṭhakāni vā catussālāni, tādisesu senāsanesu gahetvā antarā aṭṭhapetvā ekeneva payogena atikkāmentassa ekaṃ pācittiyaṃ, ṭhapetvā ṭhapetvā nānāpayogehi atikkāmentassa dvāragaṇanāya pācittiyāni, hatthena anāmasitvā ‘nikkhamā’ti vatvā vācāya nikkaḍḍhantassāpi eseva nayo. Nikkaḍḍhāpentassa pana ‘nikkaḍḍhā’ti āṇattamatte dukkaṭaṃ, sakiṃ āṇatte pana tasmiṃ bahukepi dvāre nikkhamante itarassa ekameva pācittiyaṃ. Sace pana ‘‘ettakāni dvārāni nikkaḍḍhāhī’’ti vā, ‘‘yāva mahādvāraṃ, tāva nikkaḍḍhāhī’’ti vā evaṃ niyametvā āṇatto hoti, dvāragaṇanāya pācittiyāni.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಙ್ಘಿಕಾ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha bhikkhuṃ saṅghikā vihārā nikkaḍḍhanavatthusmiṃ
ಪಞ್ಞತ್ತಂ , ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ, ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾದಿಕಾ ವಿಹಾರೂಪಚಾರಾ ತಸ್ಸ ವಾ ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಸ್ಸ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಪರಿಕ್ಖಾರಸ್ಸ ವಾ ವಿಹಾರಾ ವಾ ವಿಹಾರೂಪಚಾರಾ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪನೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಅಸಮ್ಬದ್ಧೇಸು ಪರಿಕ್ಖಾರೇಸು ಪರಿಕ್ಖಾರಗಣನಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ವಾ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಕಾ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ, ಸಕಲಸಙ್ಘಾರಾಮತೋಪಿ ಭಣ್ಡನಕಾರಕಸ್ಸ ವಾ ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಸ್ಸ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪನೇ ವಾ, ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನತೋ ಅಲಜ್ಜಿಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ, ನ ಸಮ್ಮಾವತ್ತನ್ತಾನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸಅವಿಹಾರಿಕಾನಂ, ತೇಸಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಸ್ಸ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನೇ ಚ, ಸಯಂ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಙ್ಘಿಕವಿಹಾರೋ , ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಭಣ್ಡನಕಾರಕಭಾವಾದಿವಿನಿಮುತ್ತತಾ, ಕೋಪೇನ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನಂ ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನಿ, ಇದಂ ಪನ ದುಕ್ಖವೇದನನ್ತಿ।
Paññattaṃ , sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, tassa parikkhāranikkaḍḍhane, upaṭṭhānasālādikā vihārūpacārā tassa vā tassa parikkhārassa vā nikkaḍḍhane, anupasampannassa pana anupasampannaparikkhārassa vā vihārā vā vihārūpacārā vā nikkaḍḍhane nikkaḍḍhāpane ca dukkaṭameva. Tañca kho asambaddhesu parikkhāresu parikkhāragaṇanāya veditabbaṃ. Attano vā, vissāsikassa vā santakā vihārā nikkaḍḍhane, sakalasaṅghārāmatopi bhaṇḍanakārakassa vā tassa parikkhārassa vā nikkaḍḍhane nikkaḍḍhāpane vā, attano vasanaṭṭhānato alajjissa, ummattakassa, na sammāvattantānaṃ antevāsikasaavihārikānaṃ, tesaṃ parikkhārassa vā nikkaḍḍhane ca, sayaṃ ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghikavihāro , upasampannassa bhaṇḍanakārakabhāvādivinimuttatā, kopena nikkaḍḍhanaṃ vā nikkaḍḍhāpanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedananti.
ನಿಕ್ಕಡ್ಢನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nikkaḍḍhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೮. ವೇಹಾಸಕುಟಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
ಅಟ್ಠಮೇ ಉಪರಿವೇಹಾಸಕುಟಿಯಾತಿ ಉಪರಿ ಅಚ್ಛನ್ನತಲಾಯ ದ್ವಿಭೂಮಿಕಕುಟಿಯಾ ವಾ ತಿಭೂಮಿಕಕುಟಿಯಾ ವಾ, ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ ಕುಟಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಸೀಸಘಟ್ಟಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೧೩೧) ವುತ್ತಂ। ಆಹಚ್ಚಪಾದಕನ್ತಿ ಅಙ್ಗೇ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪವೇಸಿತಪಾದಕಂ। ಅಭಿನಿಸೀದೇಯ್ಯಾತಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ, ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಾ ಏತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಮಞ್ಚೇ ವಾ ಪೀಠೇ ವಾ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ ವಾ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭೀತಿ ಇದಂ ಪನ ಪದಸೋಭಣತ್ಥೇ ಉಪಸಗ್ಗಮತ್ತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಾಯ ವೇಹಾಸಕುಟಿಯಾ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಯಾವ ಪಮಾಣಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಾಹಿ ತುಲಾಹಿ ಸೀಸಂ ನ ಘಟ್ಟೇತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಉಚ್ಚಾಯ ತುಲಾನಂ ಉಪರಿ ಠಪಿತೇ ಆಹಚ್ಚಪಾದಕೇ ಮಞ್ಚೇ ವಾ ಪೀಠೇ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ವಾ ನಿಪಜ್ಜತಿ ವಾ, ತಸ್ಸ ಅನುಪಖಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
Aṭṭhame uparivehāsakuṭiyāti upari acchannatalāya dvibhūmikakuṭiyā vā tibhūmikakuṭiyā vā, padabhājane pana idha adhippetaṃ kuṭiṃ dassetuṃ ‘‘majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā’’ti (pāci. 131) vuttaṃ. Āhaccapādakanti aṅge vijjhitvā pavesitapādakaṃ. Abhinisīdeyyāti abhibhavitvā ajjhottharitvā nisīdeyya, bhummatthe vā etaṃ upayogavacanaṃ, mañce vā pīṭhe vā nisīdeyya vā nipajjeyya vāti attho. Abhīti idaṃ pana padasobhaṇatthe upasaggamattameva, tasmā yo bhikkhu vuttalakkhaṇāya vehāsakuṭiyā sabbantimena paricchedena yāva pamāṇamajjhimassa purisassa sabbaso heṭṭhimāhi tulāhi sīsaṃ na ghaṭṭeti, ettakaṃ uccāya tulānaṃ upari ṭhapite āhaccapādake mañce vā pīṭhe vā nisīdati vā nipajjati vā, tassa anupakhajjasikkhāpade vuttanayena payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪರಿವೇಹಾಸಕುಟಿಯಾ ಆಹಚ್ಚಪಾದಕಂ ಮಞ್ಚಂ ಪೀಠಂ ಸಹಸಾ ಅಭಿನಿಸೀದನಅಭಿನಿಪಜ್ಜನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ, ಅತ್ತನೋ ವಾ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಕೇ ವಿಹಾರೇ, ಅವೇಹಾಸಕುಟಿಯಾ, ಸೀಸಘಟ್ಟಾಯ, ಯಸ್ಸ ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ದಬ್ಬಸಮ್ಭಾರಾದೀನಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ಅಪರಿಭೋಗಂ ಹೋತಿ, ಉಪರಿತಲಂ ವಾ ಪದರಸಞ್ಚಿತಂ ಸುಧಾದಿಪರಿಕಮ್ಮಕತಂ ವಾ, ತತ್ಥ ಆಹಚ್ಚಪಾದಕೇ ನಿಸೀದನ್ತಸ್ಸ, ಯೋ ಚೇ ತಸ್ಮಿಂ ವೇಹಾಸಟ್ಠೇಪಿ ಆಹಚ್ಚಪಾದಕೇ ಠಿತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಣ್ಹಾತಿ ವಾ ಲಗ್ಗತಿ ವಾ, ಯಸ್ಸ ಚ ಪಟಾಣೀ ದಿನ್ನಾ ಹೋತಿ, ಪಾದಸೀಸಾನಂ ಉಪರಿ ಆಣೀ ಪವೇಸಿತಾ, ತತ್ಥ ನಿಸೀದನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಙ್ಘಿಕೋ ವಿಹಾರೋ, ಅಸೀಸಘಟ್ಟಾ ವೇಹಾಸಕುಟಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ಸಪರಿಭೋಗಂ , ಅಪಟಾಣಿದಿನ್ನೇ ಆಹಚ್ಚಪಾದಕೇ ನಿಸೀದನಂ ವಾ ನಿಪಜ್ಜನಂ ವಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಏಳಕಲೋಮಸದಿಸಾನೀತಿ।
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha uparivehāsakuṭiyā āhaccapādakaṃ mañcaṃ pīṭhaṃ sahasā abhinisīdanaabhinipajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, attano vā, vissāsikassa vā santake vihāre, avehāsakuṭiyā, sīsaghaṭṭāya, yassa vā heṭṭhā dabbasambhārādīnaṃ nikkhittattā aparibhogaṃ hoti, uparitalaṃ vā padarasañcitaṃ sudhādiparikammakataṃ vā, tattha āhaccapādake nisīdantassa, yo ce tasmiṃ vehāsaṭṭhepi āhaccapādake ṭhito kiñci gaṇhāti vā laggati vā, yassa ca paṭāṇī dinnā hoti, pādasīsānaṃ upari āṇī pavesitā, tattha nisīdantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghiko vihāro, asīsaghaṭṭā vehāsakuṭi, heṭṭhā saparibhogaṃ , apaṭāṇidinne āhaccapādake nisīdanaṃ vā nipajjanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
ವೇಹಾಸಕುಟಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೯. ಮಹಲ್ಲಕವಿಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
9. Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā
ನವಮೇ ಮಹಲ್ಲಕನ್ತಿ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ। ವಿಹಾರನ್ತಿ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾವಲ್ಲಿತ್ತಂ। ಯಾವ ದ್ವಾರಕೋಸಾತಿಏತ್ಥ ದ್ವಾರಕೋಸೋ ನಾಮ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಪಿಟ್ಠಸಙ್ಘಾಟಸ್ಸ ಸಾಮನ್ತಾ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಹತ್ಥೋ ಪದೇಸೋ। ಅಗ್ಗಳಟ್ಠಪನಾಯಾತಿ ಸಕವಾಟಕಸ್ಸ ದ್ವಾರಬನ್ಧಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಲಭಾವತ್ಥಾಯ। ಕವಾಟಞ್ಹಿ ಲಹುಪರಿವತ್ತಕಂ ವಿವರಣಕಾಲೇ ಭಿತ್ತಿಂ ಆಹನತಿ, ಪಿದಹನಕಾಲೇ ದ್ವಾರಬನ್ಧಂ। ತೇನ ಆಹನೇನ ಭಿತ್ತಿ ಕಮ್ಪತಿ, ತತೋ ಮತ್ತಿಕಾ ಚಲತಿ, ಚಲಿತ್ವಾ ಸಿಥಿಲಾ ವಾ ಹೋತಿ ಪತತಿ ವಾ, ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಯಾವ ದ್ವಾರಕೋಸಾ ಅಗ್ಗಳಟ್ಠಪನಾಯಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಕತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ನೇವ ಮಾತಿಕಾಯಂ, ನ ಪದಭಾಜನೇ ವುತ್ತಂ, ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಪನ ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಛಾದಾಪೇಸಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಲೇಪಾಪೇಸೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೧೩೪) ಅಧಿಕಾರತೋ ಯಾವ ದ್ವಾರಕೋಸಾ ಅಗ್ಗಳಟ್ಠಪನಾಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಲಿಮ್ಪಿತಬ್ಬೋ ವಾ ಲೇಪಾಪೇತಬ್ಬೋ ವಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಆಲೋಕಸನ್ಧಿಪರಿಕಮ್ಮಾಯಾತಿಏತ್ಥ ಆಲೋಕಸನ್ಧೀತಿ ವಾತಪಾನಕವಾಟಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇ ವಿವರಣಕಾಲೇ ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿರೇಕಮ್ಪಿ ಭಿತ್ತಿಪ್ಪದೇಸಂ ಪಹರನ್ತಿ, ಉಪಚಾರೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಕವಾಟವಿತ್ಥಾರಪ್ಪಮಾಣೋ ಓಕಾಸೋ ಆಲೋಕಸನ್ಧಿಪರಿಕಮ್ಮತ್ಥಾಯ ಲಿಮ್ಪಿತಬ್ಬೋ ವಾ ಲೇಪಾಪೇತಬ್ಬೋ ವಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Navame mahallakanti sassāmikaṃ. Vihāranti ullittāvallittaṃ. Yāva dvārakosātiettha dvārakoso nāma ukkaṭṭhaparicchedena piṭṭhasaṅghāṭassa sāmantā aḍḍhateyyahattho padeso. Aggaḷaṭṭhapanāyāti sakavāṭakassa dvārabandhassa niccalabhāvatthāya. Kavāṭañhi lahuparivattakaṃ vivaraṇakāle bhittiṃ āhanati, pidahanakāle dvārabandhaṃ. Tena āhanena bhitti kampati, tato mattikā calati, calitvā sithilā vā hoti patati vā, tenāha bhagavā ‘‘yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāyā’’ti. Tattha kiñcāpi ‘‘idaṃ nāma kattabba’’nti neva mātikāyaṃ, na padabhājane vuttaṃ, aṭṭhuppattiyaṃ pana ‘‘punappunaṃ chādāpesi, punappunaṃ lepāpesī’’ti (pāci. 134) adhikārato yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāya punappunaṃ limpitabbo vā lepāpetabbo vāti evamattho daṭṭhabbo. Ālokasandhiparikammāyātiettha ālokasandhīti vātapānakavāṭakā vuccanti. Te vivaraṇakāle vidatthimattampi atirekampi bhittippadesaṃ paharanti, upacāro panettha sabbadisāsu labbhati, tasmā sabbadisāsu kavāṭavitthārappamāṇo okāso ālokasandhiparikammatthāya limpitabbo vā lepāpetabbo vāti ayamettha adhippāyo.
ಏವಂ ಲೇಪಕಮ್ಮೇ ಯಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಛದನೇ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ದ್ವತ್ತಿಚ್ಛದನಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದ್ವತ್ತಿಚ್ಛದನಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಛದನಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಪರಿಯಾಯಂ, ಪರಿಯಾಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪರಿಕ್ಖೇಪೋ, ಪರಿಕ್ಖೇಪದ್ವಯಂ ವಾ ಪರಿಕ್ಖೇಪತ್ತಯಂ ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ಠಿತೇನಾತಿ ಅಹರಿತೇ ಠಿತೇನ। ಹರಿತನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಸತ್ತಧಞ್ಞಾದಿಭೇದಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ, ಮುಗ್ಗಮಾಸತಿಲಕುಲತ್ಥಅಲಾಬುಕುಮ್ಭಣ್ಡಾದಿಭೇದಞ್ಚ ಅಪರಣ್ಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಯಂ ತಸ್ಮಿಂ ಖೇತ್ತೇ ವುತ್ತಂ ನ ತಾವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ವಸ್ಸೇ ಪನ ಪತಿತೇ ಸಮ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ತಮ್ಪಿ ಹರಿತಸಙ್ಖಮೇವ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಿಂ ಠತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ಠತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಅಯಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಪಿಟ್ಠಿವಂಸಸ್ಸ ವಾ ಕೂಟಾಗಾರಥೂಪಿಕಾಯ ವಾ ಪಸ್ಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪುರಿಸೋ ಛದನಮುಖವಟ್ಟಿಅನ್ತೇನ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಠಿತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ಠಿತೋ ತಂ ಉಪರಿ ನಿಸಿನ್ನಕಂ ತಥೇವ ಉಲ್ಲೋಕೇನ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಠಾತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಅಹರಿತೇಪಿ ಠಾತುಂ ನ ಲಭತಿ। ತತೋ ಚೇ ಉತ್ತರೀತಿ ಮಗ್ಗೇನ ಛಾದಿಯಮಾನೇ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ, ಪರಿಯಾಯೇನ ಛಾದಿಯಮಾನೇ ತಿಣ್ಣಂ ಪರಿಯಾಯಾನಂ ಉಪರಿ ಇಟ್ಠಕಸಿಲಾಸುಧಾಹಿ ಛಾದಿಯಮಾನೇ ಇಟ್ಠಕಸಿಲಾಸುಧಾಪಿಣ್ಡಗಣನಾಯ, ತಿಣಪಣ್ಣೇಹಿ ಛಾದಿಯಮಾನೇ ಪಣ್ಣಗಣನಾಯ ಚೇವ ತಿಣಮುಟ್ಠಿಗಣನಾಯ ಚ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
Evaṃ lepakamme yaṃ kattabbaṃ, taṃ dassetvā idāni chadane kattabbaṃ dassetuṃ dvatticchadanassātiādimāha. Tattha dvatticchadanassa pariyāyanti chadanassa dvattipariyāyaṃ, pariyāyaṃ vuccati parikkhepo, parikkhepadvayaṃ vā parikkhepattayaṃ vā adhiṭṭhātabbanti attho. Appaharite ṭhitenāti aharite ṭhitena. Haritanti cettha sattadhaññādibhedaṃ pubbaṇṇaṃ, muggamāsatilakulatthaalābukumbhaṇḍādibhedañca aparaṇṇaṃ adhippetaṃ. Yaṃ tasmiṃ khette vuttaṃ na tāva sampajjati, vasse pana patite sampajjissati, tampi haritasaṅkhameva gacchati. Tasmā tasmiṃ ṭhatvā adhiṭṭhahanto dukkaṭaṃ āpajjati. Appaharite ṭhatvā adhiṭṭhahantassāpi ayaṃ paricchedo, piṭṭhivaṃsassa vā kūṭāgārathūpikāya vā passe nisinno puriso chadanamukhavaṭṭiantena olokento yasmiṃ bhūmibhāge ṭhitaṃ bhikkhuṃ passati, yasmiñca ṭhito taṃ upari nisinnakaṃ tatheva ullokento passati, tasmiṃ ṭhātabbaṃ, tassa anto aharitepi ṭhātuṃ na labhati. Tato ce uttarīti maggena chādiyamāne tiṇṇaṃ maggānaṃ, pariyāyena chādiyamāne tiṇṇaṃ pariyāyānaṃ upari iṭṭhakasilāsudhāhi chādiyamāne iṭṭhakasilāsudhāpiṇḍagaṇanāya, tiṇapaṇṇehi chādiyamāne paṇṇagaṇanāya ceva tiṇamuṭṭhigaṇanāya ca pācittiyaṃ.
ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಛನ್ನತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಛಾದಾಪನಲೇಪಾಪನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಊನದ್ವತ್ತಿಪರಿಯಾಯೇ ಅತಿರೇಕಸಞ್ಞಿನೋ ವೇಮತಿಕಸ್ಸ ವಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸೇತವಣ್ಣಾದಿಕರಣೇ, ದ್ವತ್ತಿಪರಿಯಾಯೇ ವಾ ಊನಕದ್ವತ್ತಿಪರಿಯಾಯೇ ವಾ, ಲೇಣಗುಹಾತಿಣಕುಟಿಕಾದೀಸು, ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ, ಅತ್ತನೋ ಧನೇನ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸ, ವಾಸಾಗಾರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮಹಲ್ಲಕವಿಹಾರತಾ, ಅತ್ತನೋ ವಾಸಾಗಾರತಾ, ಉತ್ತರಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಸಞ್ಚರಿತ್ತೇ ವುತ್ತನಯಾನೇವಾತಿ।
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha punappunaṃ chādāpanalepāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnadvattipariyāye atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Setavaṇṇādikaraṇe, dvattipariyāye vā ūnakadvattipariyāye vā, leṇaguhātiṇakuṭikādīsu, aññassatthāya, attano dhanena kārentassa, vāsāgāraṃ ṭhapetvā sesāni adhiṭṭhahantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Mahallakavihāratā, attano vāsāgāratā, uttari adhiṭṭhānanti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcaritte vuttanayānevāti.
ಮಹಲ್ಲಕವಿಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೧೦. ಸಪ್ಪಾಣಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā
ದಸಮೇ ಜಾನಂ ಸಪ್ಪಾಣಕನ್ತಿ ‘‘ಸಪ್ಪಾಣಕಂ ಏತ’’ನ್ತಿ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಜಾನನ್ತೋ। ಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ ವಾ ಸಿಞ್ಚಾಪೇಯ್ಯ ವಾತಿ ತೇನ ಉದಕೇನ ಸಯಂ ವಾ ಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಸಿಞ್ಚಾಪೇಯ್ಯ। ತತ್ಥ ಧಾರಂ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಿಞ್ಚನ್ತಸ್ಸ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಘಟೇ ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ, ವಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಮಾತಿಕಂ ಪಮುಖಂ ಕರೋತಿ, ದಿವಸಮ್ಪಿ ಸನ್ದತು, ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತೋ ನೇನ್ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಬಹುಕಮ್ಪಿ ತಿಣಪಣ್ಣಸಾಖಾದಿಂ ಏಕಪ್ಪಯೋಗೇನ ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ, ಏಕೇಕಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಇದಞ್ಚ ಯಂ ಏವಂ ಪಕ್ಖಿಪಿಯಮಾನೇ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಆವಿಲಂ ವಾ ಹೋತಿ, ಯಥಾ ಪಾಣಕಾ ಮರನ್ತಿ, ತಾದಿಸಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಮಹಾಉದಕಂ। ಸಿಞ್ಚಾಪನೇ ಆಣತ್ತಿಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ, ಏಕಾಣತ್ತಿಯಾ ಬಹುಕಮ್ಪಿ ಸಿಞ್ಚತು, ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಏಕಮೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
Dasame jānaṃ sappāṇakanti ‘‘sappāṇakaṃ eta’’nti disvā vā sutvā vā yena kenaci ākārena jānanto. Siñceyya vā siñcāpeyya vāti tena udakena sayaṃ vā siñceyya, aññaṃ vā āṇāpetvā siñcāpeyya. Tattha dhāraṃ avicchinditvā siñcantassa ekasmiṃ ghaṭe ekāva āpatti, vicchindantassa payogagaṇanāya āpattiyo. Mātikaṃ pamukhaṃ karoti, divasampi sandatu, ekāva āpatti. Tattha tattha bandhitvā aññato nentassa payogagaṇanāya āpattiyo. Bahukampi tiṇapaṇṇasākhādiṃ ekappayogena udake pakkhipantassa ekāva āpatti, ekekaṃ pakkhipantassa payogagaṇanāya āpattiyo. Idañca yaṃ evaṃ pakkhipiyamāne pariyādānaṃ gacchati, āvilaṃ vā hoti, yathā pāṇakā maranti, tādisaṃ sandhāya vuttaṃ, na mahāudakaṃ. Siñcāpane āṇattiyā dukkaṭaṃ, ekāṇattiyā bahukampi siñcatu, āṇāpakassa ekameva pācittiyaṃ.
ಆಳವಿಯಂ ಆಳವಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಸಿಞ್ಚನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಣತ್ತಿಕಂ , ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ಸಪ್ಪಾಣಕಸಞ್ಞಿನೋ, ಉಭೋಸು ವೇಮತಿಕಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಪ್ಪಾಣಕಸಞ್ಞಿನೋ, ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅಸ್ಸತಿಯಾ ವಾ ಸಿಞ್ಚನ್ತಸ್ಸ, ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಉದಕಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಣಕತಾ, ‘‘ಸಿಞ್ಚನೇನ ಪಾಣಕಾ ಮರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಜಾನನಂ, ತಞ್ಚ ಉದಕಂ ತಾದಿಸಮೇವ, ವಿನಾ ವಧಕಚೇತನಾಯ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕರಣೀಯೇನ ತಿಣಾದೀನಂ ಸಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನಿ, ಇದಂ ಪನ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ, ತಿಚಿತ್ತಂ, ತಿವೇದನನ್ತಿ।
Āḷaviyaṃ āḷavake bhikkhū ārabbha siñcanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ , appāṇake sappāṇakasaññino, ubhosu vematikassa dukkaṭaṃ. Appāṇakasaññino, asañcicca assatiyā vā siñcantassa, ajānantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Udakassa sappāṇakatā, ‘‘siñcanena pāṇakā marissantī’’ti jānanaṃ, tañca udakaṃ tādisameva, vinā vadhakacetanāya yena kenaci karaṇīyena tiṇādīnaṃ siñcananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ಸಪ್ಪಾಣಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
Bhūtagāmavaggo dutiyo.
