| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៨. ភូតារោចនសិក្ខាបទវណ្ណនា
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
និប្បរិយាយេនាតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ សមាបជ្ជិ’’ន្តិអាទិនា (បាចិ. ៧១) ឧជុកមេវ។ បរិយាយេន អារោចិតន្តិ ‘‘យោ តេ វិហារេ វសិ, សោ ភិក្ខុ បឋមំ ឈានំ សមាបជ្ជិ, សមាបជ្ជតិ, សមាបន្នោ’’តិអាទិនា (បាចិ. ៧៥) អញ្ញាបទេសេន ភណិតំ។ បរិនិព្ពានកាលេ (បាចិ. អដ្ឋ. ៧៧), បន អន្តរា វា អតិកឌ្ឍិយមានេន ឧបសម្បន្នស្ស ភូតំ អារោចេតុំ វដ្ដតិ។ អនតិកឌ្ឍិយមានេនាបិ (សារត្ថ. ដី. បាចិត្តិយ ៣.៧៧) តថារូបេ ការណេ សតិ អារោចេតុំ វដ្ដតិយេវ។ តេនេវ អញ្ញតរេន ទហរភិក្ខុនា ឧបវទិតោ អញ្ញតរោ ថេរោ ‘‘អាវុសោ, ឧបរិមគ្គត្ថាយ វាយាមំ មា អកាសិ, ខីណាសវោ តយា ឧបវទិតោ’’តិ អាហ។ ថេរេន ច ‘‘អត្ថិ តេ, អាវុសោ, ឥមស្មិំ សាសនេ បតិដ្ឋា’’តិ បុដ្ឋោ ទហរភិក្ខុ ‘‘អាម, ភន្តេ, សោតាបន្នោ អាហ’’ន្តិ អវោច។ ‘‘ការកោ អយ’’ន្តិ ញត្វាបិ បដិបត្តិយា អមោឃភាវទស្សនេន សមុត្តេជនាយ, សម្បហំសនាយ ច អរិយា អត្តានំ បកាសេន្តិយេវ។ តេនាហ ‘‘តថារូបេ ការណេ សតិ ឧបសម្បន្នស្ស អារោចយតោ’’តិ។ សុតបរិយត្តិសីលគុណំ បន អនុបសម្បន្នស្សបិ អារោចេតុំ វដ្ដតិ។ កស្មា ន ឥធ ឧម្មត្តកាទយោ គហិតាតិ អាហ ‘‘យស្មា បនា’’តិអាទិ។ អាទិសទ្ទេន ខិត្តចិត្តវេទនាដ្ដានំ គហណំ។ តស្មិំ សតីតិ ឧម្មត្តកាទិភាវេ សតិ។ ឥធ ន គហិតាតិ ឥមស្មិំ សិក្ខាបទេ បទភាជនិយំ ន គហិតា។ អចិត្តកន្តិ បណ្ណត្តិជាននចិត្តាភាវេន អចិត្តកំ។ កុសលាព្យាកតចិត្តេហិ ទ្វិចិត្ត’’ន្តិ ឥទំ ឧក្កដ្ឋបរិច្ឆេទេន អរិយបុគ្គលេយេវ សន្ធាយ វុត្តំ។ ន ហិ បណ្ណត្តិំ អជានន្តា ឈានលាភិនោ បុថុជ្ជនា វត្ថុម្ហិ លោភវសេន អកុសលចិត្តេនាបិ ន អារោចេន្តីតិ។ ទុក្ខវេទនាយ វា អភាវតោ ‘‘ទ្វិវេទន’’ន្តិ ឥមស្ស អនុរូបំ កត្វា ឯវំ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។
Nippariyāyenāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’ntiādinā (pāci. 71) ujukameva. Pariyāyena ārocitanti ‘‘yo te vihāre vasi, so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno’’tiādinā (pāci. 75) aññāpadesena bhaṇitaṃ. Parinibbānakāle (pāci. aṭṭha. 77), pana antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati. Anatikaḍḍhiyamānenāpi (sārattha. ṭī. pācittiya 3.77) tathārūpe kāraṇe sati ārocetuṃ vaṭṭatiyeva. Teneva aññatarena daharabhikkhunā upavadito aññataro thero ‘‘āvuso, uparimaggatthāya vāyāmaṃ mā akāsi, khīṇāsavo tayā upavadito’’ti āha. Therena ca ‘‘atthi te, āvuso, imasmiṃ sāsane patiṭṭhā’’ti puṭṭho daharabhikkhu ‘‘āma, bhante, sotāpanno āha’’nti avoca. ‘‘Kārako aya’’nti ñatvāpi paṭipattiyā amoghabhāvadassanena samuttejanāya, sampahaṃsanāya ca ariyā attānaṃ pakāsentiyeva. Tenāha ‘‘tathārūpe kāraṇe sati upasampannassa ārocayato’’ti. Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassapi ārocetuṃ vaṭṭati. Kasmā na idha ummattakādayo gahitāti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Ādisaddena khittacittavedanāṭṭānaṃ gahaṇaṃ. Tasmiṃ satīti ummattakādibhāve sati. Idha na gahitāti imasmiṃ sikkhāpade padabhājaniyaṃ na gahitā. Acittakanti paṇṇattijānanacittābhāvena acittakaṃ. Kusalābyākatacittehi dvicitta’’nti idaṃ ukkaṭṭhaparicchedena ariyapuggaleyeva sandhāya vuttaṃ. Na hi paṇṇattiṃ ajānantā jhānalābhino puthujjanā vatthumhi lobhavasena akusalacittenāpi na ārocentīti. Dukkhavedanāya vā abhāvato ‘‘dvivedana’’nti imassa anurūpaṃ katvā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
ភូតារោចនសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
