| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
8. භූතාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
67. අට්‌ඨමසික්‌ඛාපදෙ – වත්‌ථුකථාය තාව යං වත්‌තබ්‌බං සියා, තං සබ්‌බං චතුත්‌ථපාරාජිකවණ්‌ණනායං වුත්‌තනයමෙව. අයමෙව හි විසෙසො – තත්‌ථ අභූතං ආරොචෙසුං, ඉධ භූතං. භූතම්‌පි පුථුජ්‌ජනා ආරොචෙසුං, න අරියා. අරියානඤ්‌හි පයුත්‌තවාචා නාම නත්‌ථි, අත්‌තනො ගුණෙ ආරොචයමානෙ පන අඤ්‌ඤෙ න පටිසෙධෙසුං, තථාඋප්‌පන්‌නෙ ච පච්‌චයෙ සාදියිංසු, තථාඋප්‌පන්‌නභාවං අජානන්‌තා.
67. Aṭṭhamasikkhāpade – vatthukathāya tāva yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ catutthapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva. Ayameva hi viseso – tattha abhūtaṃ ārocesuṃ, idha bhūtaṃ. Bhūtampi puthujjanā ārocesuṃ, na ariyā. Ariyānañhi payuttavācā nāma natthi, attano guṇe ārocayamāne pana aññe na paṭisedhesuṃ, tathāuppanne ca paccaye sādiyiṃsu, tathāuppannabhāvaṃ ajānantā.
‘‘අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසු’’න්‌තිආදිම්‌හි පන යෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණං භාසිංසු, තෙ ආරොචෙසුන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. ‘‘කච්‌චි පන වො භික්‌ඛවෙ භූත’’න්‌ති පුච්‌ඡිතෙ පන සබ්‌බෙපි ‘‘භූතං භගවා’’ති පටිජානිංසු. අරියානම්‌පි හි අබ්‌භන්‌තරෙ භූතො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මොති. අථ භගවා අරියමිස්‌සකත්‌තා ‘‘මොඝපුරිසා’’ති අවත්‌වා ‘‘කථඤ්‌හි නාම තුම්‌හෙ භික්‌ඛවෙ’’ති වත්‌වා ‘‘උදරස්‌ස කාරණා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ යස්‌මා අරියා අඤ්‌ඤෙසං සුත්‌වා ‘‘අය්‍යො කිර, භන්‌තෙ, සොතාපන්‌නො’’තිආදිනා නයෙන පසන්‌නෙහි මනුස්‌සෙහි පුච්‌ඡියමානා අපඤ්‌ඤත්‌තෙ සික්‌ඛාපදෙ අනාදීනවදස්‌සිනො සුද්‌ධචිත්‌තතාය අත්‌තනො ච පරෙසඤ්‌ච විසෙසාධිගමං පටිජානිංසු. එවං පටිජානන්‌තෙහි ච තෙහි යං අඤ්‌ඤෙ උදරස්‌ස කාරණා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණං භාසිත්‌වා පිණ්‌ඩපාතං උප්‌පාදෙසුං, තං සුද්‌ධචිත්‌තතාය සාදියන්‌තෙහිපි උදරස්‌ස කාරණා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණො භාසිතො විය හොති. තස්‌මා සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකෙනෙව නයෙන ‘‘කථඤ්‌හි නාම තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, උදරස්‌ස කාරණා ගිහීනං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණං භාසිස්‌සථා’’ති ආහ. සෙසං චතුත්‌ථපාරාජිකවත්‌ථුසදිසමෙව. සික්‌ඛාපදවිභඞ්‌ගෙපි කෙවලං තත්‌ථ පාරාජිකඤ්‌චෙව ථුල්‌ලච්‌චයඤ්‌ච ඉධ භූතත්‌තා පාචිත්‌තියඤ්‌චෙව දුක්‌කටඤ්‌ච අයං විසෙසො. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.
‘‘Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesu’’ntiādimhi pana ye uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, te ārocesunti veditabbaṃ. ‘‘Kacci pana vo bhikkhave bhūta’’nti pucchite pana sabbepi ‘‘bhūtaṃ bhagavā’’ti paṭijāniṃsu. Ariyānampi hi abbhantare bhūto uttarimanussadhammoti. Atha bhagavā ariyamissakattā ‘‘moghapurisā’’ti avatvā ‘‘kathañhi nāma tumhe bhikkhave’’ti vatvā ‘‘udarassa kāraṇā’’tiādimāha. Tattha yasmā ariyā aññesaṃ sutvā ‘‘ayyo kira, bhante, sotāpanno’’tiādinā nayena pasannehi manussehi pucchiyamānā apaññatte sikkhāpade anādīnavadassino suddhacittatāya attano ca paresañca visesādhigamaṃ paṭijāniṃsu. Evaṃ paṭijānantehi ca tehi yaṃ aññe udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsitvā piṇḍapātaṃ uppādesuṃ, taṃ suddhacittatāya sādiyantehipi udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito viya hoti. Tasmā sabbasaṅgāhikeneva nayena ‘‘kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññaṃ uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissathā’’ti āha. Sesaṃ catutthapārājikavatthusadisameva. Sikkhāpadavibhaṅgepi kevalaṃ tattha pārājikañceva thullaccayañca idha bhūtattā pācittiyañceva dukkaṭañca ayaṃ viseso. Sesaṃ vuttanayameva.
77. ‘‘උපසම්‌පන්‌නස්‌ස භූතං ආරොචෙතී’’ති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං. පරිනිබ්‌බානකාලෙ හි අන්‌තරා වා අතිකඩ්‌ඪියමානෙන උපසම්‌පන්‌නස්‌ස භූතං ආරොචෙතුං වට්‌ටති. සුතපරියත්‌තිසීලගුණං පන අනුපසම්‌පන්‌නස්‌සාපි ආරොචෙතුං වට්‌ටති. ආදිකම්‌මිකස්‌ස අනාපත්‌ති. ‘‘උම්‌මත්‌තකස්‌සා’’ති ඉදං පන ඉධ න වුත්‌තං. කස්‌මා? දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නානං උම්‌මාදස්‌ස වා චිත්‌තක්‌ඛෙපස්‌ස වා අභාවාති. මහාපච්‌චරියම්‌පි හි විචාරිතං ‘‘ඣානලාභී පන පරිහීනෙ ඣානෙ උම්‌මත්‌තකො භවෙය්‍ය, තස්‌සපි භූතාරොචනපච්‌චයා අනාපත්‌ති න වත්‌තබ්‌බා, භූතස්‌සෙව අභාවතො’’ති. සෙසං උත්‌තානමෙව.
77.‘‘Upasampannassa bhūtaṃ ārocetī’’ti uttarimanussadhammameva sandhāya vuttaṃ. Parinibbānakāle hi antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati. Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassāpi ārocetuṃ vaṭṭati. Ādikammikassa anāpatti. ‘‘Ummattakassā’’ti idaṃ pana idha na vuttaṃ. Kasmā? Diṭṭhisampannānaṃ ummādassa vā cittakkhepassa vā abhāvāti. Mahāpaccariyampi hi vicāritaṃ ‘‘jhānalābhī pana parihīne jhāne ummattako bhaveyya, tassapi bhūtārocanapaccayā anāpatti na vattabbā, bhūtasseva abhāvato’’ti. Sesaṃ uttānameva.
භූතාරොචනං නාමෙතං පුබ්‌බෙ අවුත්‌තෙහි තීහි සමුට්‌ඨානෙහි සමුට්‌ඨාති – කායතො වාචතො කායවාචතො චාති. කිරියං , නොසඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, අචිත්‌තකං, පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, වචීකම්‌මං, කුසලාබ්‍යාකතචිත්‌තෙහි ද්‌විචිත්‌තං, සුඛමජ්‌ඣත්‌තවෙදනාහි ද්‌විවෙදනන්‌ති.
Bhūtārocanaṃ nāmetaṃ pubbe avuttehi tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – kāyato vācato kāyavācato cāti. Kiriyaṃ , nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalābyākatacittehi dvicittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedananti.
භූතාරොචනසික්‌ඛාපදං අට්‌ඨමං.
Bhūtārocanasikkhāpadaṃ aṭṭhamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. මුසාවාදවග්‌ගො • 1. Musāvādavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 8. භූතාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 8. භූතාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 8. භූතාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 8. භූතාරොචනසික්‌ඛාපදං • 8. Bhūtārocanasikkhāpadaṃ
