| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੮. ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ॰ ੭੧) ਉਜੁਕਮੇવ। ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਰੋਚਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੋ ਤੇ વਿਹਾਰੇ વਸਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ॰ ੭੫) ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਭਣਿਤਂ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੭੭), ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾ વਾ ਅਤਿਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭੂਤਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨਤਿਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੇਨਾਪਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੭੭) ਤਥਾਰੂਪੇ ਕਾਰਣੇ ਸਤਿ ਆਰੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਤੇਨੇવ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪવਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਥੇਰੋ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ વਾਯਾਮਂ ਮਾ ਅਕਾਸਿ, ਖੀਣਾਸવੋ ਤਯਾ ਉਪવਦਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੇਨ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਆਹ’’ਨ੍ਤਿ ਅવੋਚ। ‘‘ਕਾਰਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾਪਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮੋਘਭਾવਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਨਾਯ, ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਯ ਚ ਅਰਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿਯੇવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਥਾਰੂਪੇ ਕਾਰਣੇ ਸਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਰੋਚਯਤੋ’’ਤਿ। ਸੁਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸੀਲਗੁਣਂ ਪਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਆਰੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਇਧ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવੇਦਨਾਟ੍ਟਾਨਂ ਗਹਣਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤੀਤਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦਿਭਾવੇ ਸਤਿ। ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਦਭਾਜਨਿਯਂ ਨ ਗਹਿਤਾ। ਅਚਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤਾਭਾવੇਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ। ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਦ੍વਿਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਲੋਭવਸੇਨ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਯ વਾ ਅਭਾવਤੋ ‘‘ਦ੍વਿવੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Nippariyāyenāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’ntiādinā (pāci. 71) ujukameva. Pariyāyena ārocitanti ‘‘yo te vihāre vasi, so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno’’tiādinā (pāci. 75) aññāpadesena bhaṇitaṃ. Parinibbānakāle (pāci. aṭṭha. 77), pana antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati. Anatikaḍḍhiyamānenāpi (sārattha. ṭī. pācittiya 3.77) tathārūpe kāraṇe sati ārocetuṃ vaṭṭatiyeva. Teneva aññatarena daharabhikkhunā upavadito aññataro thero ‘‘āvuso, uparimaggatthāya vāyāmaṃ mā akāsi, khīṇāsavo tayā upavadito’’ti āha. Therena ca ‘‘atthi te, āvuso, imasmiṃ sāsane patiṭṭhā’’ti puṭṭho daharabhikkhu ‘‘āma, bhante, sotāpanno āha’’nti avoca. ‘‘Kārako aya’’nti ñatvāpi paṭipattiyā amoghabhāvadassanena samuttejanāya, sampahaṃsanāya ca ariyā attānaṃ pakāsentiyeva. Tenāha ‘‘tathārūpe kāraṇe sati upasampannassa ārocayato’’ti. Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassapi ārocetuṃ vaṭṭati. Kasmā na idha ummattakādayo gahitāti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Ādisaddena khittacittavedanāṭṭānaṃ gahaṇaṃ. Tasmiṃ satīti ummattakādibhāve sati. Idha na gahitāti imasmiṃ sikkhāpade padabhājaniyaṃ na gahitā. Acittakanti paṇṇattijānanacittābhāvena acittakaṃ. Kusalābyākatacittehi dvicitta’’nti idaṃ ukkaṭṭhaparicchedena ariyapuggaleyeva sandhāya vuttaṃ. Na hi paṇṇattiṃ ajānantā jhānalābhino puthujjanā vatthumhi lobhavasena akusalacittenāpi na ārocentīti. Dukkhavedanāya vā abhāvato ‘‘dvivedana’’nti imassa anurūpaṃ katvā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
