Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
൮. ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
൬൭. അട്ഠമസിക്ഖാപദേ – വത്ഥുകഥായ താവ യം വത്തബ്ബം സിയാ, തം സബ്ബം ചതുത്ഥപാരാജികവണ്ണനായം വുത്തനയമേവ. അയമേവ ഹി വിസേസോ – തത്ഥ അഭൂതം ആരോചേസും, ഇധ ഭൂതം. ഭൂതമ്പി പുഥുജ്ജനാ ആരോചേസും, ന അരിയാ. അരിയാനഞ്ഹി പയുത്തവാചാ നാമ നത്ഥി, അത്തനോ ഗുണേ ആരോചയമാനേ പന അഞ്ഞേ ന പടിസേധേസും, തഥാഉപ്പന്നേ ച പച്ചയേ സാദിയിംസു, തഥാഉപ്പന്നഭാവം അജാനന്താ.
67. Aṭṭhamasikkhāpade – vatthukathāya tāva yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ catutthapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva. Ayameva hi viseso – tattha abhūtaṃ ārocesuṃ, idha bhūtaṃ. Bhūtampi puthujjanā ārocesuṃ, na ariyā. Ariyānañhi payuttavācā nāma natthi, attano guṇe ārocayamāne pana aññe na paṭisedhesuṃ, tathāuppanne ca paccaye sādiyiṃsu, tathāuppannabhāvaṃ ajānantā.
‘‘അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസു’’ന്തിആദിമ്ഹി പന യേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിംസു, തേ ആരോചേസുന്തി വേദിതബ്ബം. ‘‘കച്ചി പന വോ ഭിക്ഖവേ ഭൂത’’ന്തി പുച്ഛിതേ പന സബ്ബേപി ‘‘ഭൂതം ഭഗവാ’’തി പടിജാനിംസു. അരിയാനമ്പി ഹി അബ്ഭന്തരേ ഭൂതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോതി. അഥ ഭഗവാ അരിയമിസ്സകത്താ ‘‘മോഘപുരിസാ’’തി അവത്വാ ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ’’തി വത്വാ ‘‘ഉദരസ്സ കാരണാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ യസ്മാ അരിയാ അഞ്ഞേസം സുത്വാ ‘‘അയ്യോ കിര, ഭന്തേ, സോതാപന്നോ’’തിആദിനാ നയേന പസന്നേഹി മനുസ്സേഹി പുച്ഛിയമാനാ അപഞ്ഞത്തേ സിക്ഖാപദേ അനാദീനവദസ്സിനോ സുദ്ധചിത്തതായ അത്തനോ ച പരേസഞ്ച വിസേസാധിഗമം പടിജാനിംസു. ഏവം പടിജാനന്തേഹി ച തേഹി യം അഞ്ഞേ ഉദരസ്സ കാരണാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിത്വാ പിണ്ഡപാതം ഉപ്പാദേസും, തം സുദ്ധചിത്തതായ സാദിയന്തേഹിപി ഉദരസ്സ കാരണാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ വിയ ഹോതി. തസ്മാ സബ്ബസങ്ഗാഹികേനേവ നയേന ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഉദരസ്സ കാരണാ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിസ്സഥാ’’തി ആഹ. സേസം ചതുത്ഥപാരാജികവത്ഥുസദിസമേവ. സിക്ഖാപദവിഭങ്ഗേപി കേവലം തത്ഥ പാരാജികഞ്ചേവ ഥുല്ലച്ചയഞ്ച ഇധ ഭൂതത്താ പാചിത്തിയഞ്ചേവ ദുക്കടഞ്ച അയം വിസേസോ. സേസം വുത്തനയമേവ.
‘‘Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesu’’ntiādimhi pana ye uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, te ārocesunti veditabbaṃ. ‘‘Kacci pana vo bhikkhave bhūta’’nti pucchite pana sabbepi ‘‘bhūtaṃ bhagavā’’ti paṭijāniṃsu. Ariyānampi hi abbhantare bhūto uttarimanussadhammoti. Atha bhagavā ariyamissakattā ‘‘moghapurisā’’ti avatvā ‘‘kathañhi nāma tumhe bhikkhave’’ti vatvā ‘‘udarassa kāraṇā’’tiādimāha. Tattha yasmā ariyā aññesaṃ sutvā ‘‘ayyo kira, bhante, sotāpanno’’tiādinā nayena pasannehi manussehi pucchiyamānā apaññatte sikkhāpade anādīnavadassino suddhacittatāya attano ca paresañca visesādhigamaṃ paṭijāniṃsu. Evaṃ paṭijānantehi ca tehi yaṃ aññe udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsitvā piṇḍapātaṃ uppādesuṃ, taṃ suddhacittatāya sādiyantehipi udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito viya hoti. Tasmā sabbasaṅgāhikeneva nayena ‘‘kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññaṃ uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissathā’’ti āha. Sesaṃ catutthapārājikavatthusadisameva. Sikkhāpadavibhaṅgepi kevalaṃ tattha pārājikañceva thullaccayañca idha bhūtattā pācittiyañceva dukkaṭañca ayaṃ viseso. Sesaṃ vuttanayameva.
൭൭. ‘‘ഉപസമ്പന്നസ്സ ഭൂതം ആരോചേതീ’’തി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മമേവ സന്ധായ വുത്തം. പരിനിബ്ബാനകാലേ ഹി അന്തരാ വാ അതികഡ്ഢിയമാനേന ഉപസമ്പന്നസ്സ ഭൂതം ആരോചേതും വട്ടതി. സുതപരിയത്തിസീലഗുണം പന അനുപസമ്പന്നസ്സാപി ആരോചേതും വട്ടതി. ആദികമ്മികസ്സ അനാപത്തി. ‘‘ഉമ്മത്തകസ്സാ’’തി ഇദം പന ഇധ ന വുത്തം. കസ്മാ? ദിട്ഠിസമ്പന്നാനം ഉമ്മാദസ്സ വാ ചിത്തക്ഖേപസ്സ വാ അഭാവാതി. മഹാപച്ചരിയമ്പി ഹി വിചാരിതം ‘‘ഝാനലാഭീ പന പരിഹീനേ ഝാനേ ഉമ്മത്തകോ ഭവേയ്യ, തസ്സപി ഭൂതാരോചനപച്ചയാ അനാപത്തി ന വത്തബ്ബാ, ഭൂതസ്സേവ അഭാവതോ’’തി. സേസം ഉത്താനമേവ.
77.‘‘Upasampannassa bhūtaṃ ārocetī’’ti uttarimanussadhammameva sandhāya vuttaṃ. Parinibbānakāle hi antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati. Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassāpi ārocetuṃ vaṭṭati. Ādikammikassa anāpatti. ‘‘Ummattakassā’’ti idaṃ pana idha na vuttaṃ. Kasmā? Diṭṭhisampannānaṃ ummādassa vā cittakkhepassa vā abhāvāti. Mahāpaccariyampi hi vicāritaṃ ‘‘jhānalābhī pana parihīne jhāne ummattako bhaveyya, tassapi bhūtārocanapaccayā anāpatti na vattabbā, bhūtasseva abhāvato’’ti. Sesaṃ uttānameva.
ഭൂതാരോചനം നാമേതം പുബ്ബേ അവുത്തേഹി തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കായതോ വാചതോ കായവാചതോ ചാതി. കിരിയം , നോസഞ്ഞാവിമോക്ഖം, അചിത്തകം, പണ്ണത്തിവജ്ജം, കായകമ്മം, വചീകമ്മം, കുസലാബ്യാകതചിത്തേഹി ദ്വിചിത്തം, സുഖമജ്ഝത്തവേദനാഹി ദ്വിവേദനന്തി.
Bhūtārocanaṃ nāmetaṃ pubbe avuttehi tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – kāyato vācato kāyavācato cāti. Kiriyaṃ , nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalābyākatacittehi dvicittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedananti.
ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദം അട്ഠമം.
Bhūtārocanasikkhāpadaṃ aṭṭhamaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൧. മുസാവാദവഗ്ഗോ • 1. Musāvādavaggo
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൮. ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൮. ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൮. ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൮. ഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദം • 8. Bhūtārocanasikkhāpadaṃ