| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៤. កឡារខត្តិយវគ្គោ
4. Kaḷārakhattiyavaggo
១. ភូតសុត្តវណ្ណនា
1. Bhūtasuttavaṇṇanā
៣១. កឡារខត្តិយវគ្គស្ស បឋមេ អជិតបញ្ហេតិ អជិតមាណវេន បុច្ឆិតបញ្ហេ។ សង្ខាតធម្មាសេតិ សង្ខាតធម្មា វុច្ចន្តិ ញាតធម្មា តុលិតធម្មា តីរិតធម្មា។ សេក្ខាតិ សត្ត សេក្ខា។ បុថូតិ តេយេវ សត្ត ជនេ សន្ធាយ បុថូតិ វុត្តំ។ ឥធាតិ ឥមស្មិំ សាសនេ។ និបកោតិ នេបក្កំ វុច្ចតិ បញ្ញា, តាយ សមន្នាគតត្តា និបកោ, ត្វំ បណ្ឌិតោ បព្រូហីតិ យាចតិ។ ឥរិយន្តិ វុត្តិំ អាចារំ គោចរំ វិហារំ បដិបត្តិំ។ មារិសាតិ ភគវន្តំ អាលបតិ។ សេក្ខានញ្ច សង្ខាតធម្មានញ្ច ខីណាសវានញ្ច បដិបត្តិំ មយា បុច្ឆិតោ បណ្ឌិត, មារិស, មយ្ហំ កថេហីតិ អយមេត្ថ សង្ខេបត្ថោ។
31. Kaḷārakhattiyavaggassa paṭhame ajitapañheti ajitamāṇavena pucchitapañhe. Saṅkhātadhammāseti saṅkhātadhammā vuccanti ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā. Sekkhāti satta sekkhā. Puthūti teyeva satta jane sandhāya puthūti vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane. Nipakoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipako, tvaṃ paṇḍito pabrūhīti yācati. Iriyanti vuttiṃ ācāraṃ gocaraṃ vihāraṃ paṭipattiṃ. Mārisāti bhagavantaṃ ālapati. Sekkhānañca saṅkhātadhammānañca khīṇāsavānañca paṭipattiṃ mayā pucchito paṇḍita, mārisa, mayhaṃ kathehīti ayamettha saṅkhepattho.
តុណ្ហី អហោសីតិ កស្មា យាវ តតិយំ បុដ្ឋោ តុណ្ហី អហោសិ? កិំ បញ្ហេ កង្ខតិ, ឧទាហុ អជ្ឈាសយេតិ? អជ្ឈាសយេ កង្ខតិ, នោ បញ្ហេ។ ឯវំ កិរស្ស អហោសិ – ‘‘សត្ថា មំ សេក្ខាសេក្ខានំ អាគមនីយបដិបទំ កថាបេតុកាមោ; សា ច ខន្ធវសេន ធាតុវសេន អាយតនវសេន បច្ចយាការវសេនាតិ ពហូហិ ការណេហិ សក្កា កថេតុំ។ កថំ កថេន្តោ នុ ខោ សត្ថុ អជ្ឈាសយំ គហេត្វា កថេតុំ សក្ខិស្សាមី’’តិ? អថ សត្ថា ចិន្តេសិ – ‘‘ឋបេត្វា មំ អញ្ញោ បត្តំ អាទាយ ចរន្តោ សាវកោ នាម បញ្ញាយ សារិបុត្តសមោ នត្ថិ។ អយម្បិ មយា បញ្ហំ បុដ្ឋោ យាវ តតិយំ តុណ្ហី ឯវ។ បញ្ហេ នុ ខោ កង្ខតិ, ឧទាហុ អជ្ឈាសយេ’’តិ។ អថ ‘‘អជ្ឈាសយេ’’តិ ញត្វា បញ្ហកថនត្ថាយ នយំ ទទមានោ ភូតមិទន្តិ, សារិបុត្ត, បស្សសីតិ អាហ។
Tuṇhī ahosīti kasmā yāva tatiyaṃ puṭṭho tuṇhī ahosi? Kiṃ pañhe kaṅkhati, udāhu ajjhāsayeti? Ajjhāsaye kaṅkhati, no pañhe. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘satthā maṃ sekkhāsekkhānaṃ āgamanīyapaṭipadaṃ kathāpetukāmo; sā ca khandhavasena dhātuvasena āyatanavasena paccayākāravasenāti bahūhi kāraṇehi sakkā kathetuṃ. Kathaṃ kathento nu kho satthu ajjhāsayaṃ gahetvā kathetuṃ sakkhissāmī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘ṭhapetvā maṃ añño pattaṃ ādāya caranto sāvako nāma paññāya sāriputtasamo natthi. Ayampi mayā pañhaṃ puṭṭho yāva tatiyaṃ tuṇhī eva. Pañhe nu kho kaṅkhati, udāhu ajjhāsaye’’ti. Atha ‘‘ajjhāsaye’’ti ñatvā pañhakathanatthāya nayaṃ dadamāno bhūtamidanti, sāriputta, passasīti āha.
តត្ថ ភូតន្តិ ជាតំ និព្ពត្តំ, ខន្ធបញ្ចកស្សេតំ នាមំ។ ឥតិ សត្ថា ‘‘បញ្ចក្ខន្ធវសេន, សារិបុត្ត, ឥមំ បញ្ហំ កថេហី’’តិ ថេរស្ស នយំ ទេតិ។ សហនយទានេន បន ថេរស្ស តីរេ ឋិតបុរិសស្ស វិវដោ ឯកង្គណោ មហាសមុទ្ទោ វិយ នយសតេន នយសហស្សេន បញ្ហព្យាករណំ ឧបដ្ឋាសិ។ អថ នំ ព្យាករោន្តោ ភូតមិទន្តិ, ភន្តេតិអាទិមាហ។ តត្ថ ភូតមិទន្តិ ឥទំ និព្ពត្តំ ខន្ធបញ្ចកំ។ សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតីតិ សហ វិបស្សនាយ មគ្គបញ្ញាយ សម្មា បស្សតិ។ បដិបន្នោ ហោតីតិ សីលតោ បដ្ឋាយ យាវ អរហត្តមគ្គា និព្ពិទាទីនំ អត្ថាយ បដិបន្នោ ហោតិ។ តទាហារសម្ភវន្តិ ឥទំ កស្មា អារភិ? ឯតំ ខន្ធបញ្ចកំ អាហារំ បដិច្ច ឋិតំ, តស្មា តំ អាហារសម្ភវំ នាម កត្វា ទស្សេតុំ ឥទំ អារភិ។ ឥតិ ឥមិនាបិ បរិយាយេន សេក្ខបដិបទា កថិតា ហោតិ។ តទាហារនិរោធាតិ តេសំ អាហារានំ និរោធេន។ ឥទំ កស្មា អារភិ? តញ្ហិ ខន្ធបញ្ចកំ អាហារនិរោធា និរុជ្ឈតិ, តស្មា តំ អាហារនិរោធសម្ភវំ នាម កត្វា ទស្សេតុំ ឥទំ អារភិ។ ឥតិ ឥមិនាបិ បរិយាយេន សេក្ខស្សេវ បដិបទា កថិតា។ និព្ពិទាតិ អាទីនិ សព្ពានិ ការណវចនានីតិ វេទិតព្ពានិ។ អនុបាទា វិមុត្តោតិ ចតូហិ ឧបាទានេហិ កញ្ចិ ធម្មំ អគហេត្វា វិមុត្តោ។ សាធុ សាធូតិ ឥមិនា ថេរស្ស ព្យាករណំ សម្បហំសេត្វា សយម្បិ តថេវ ព្យាករោន្តោ បុន ‘‘ភូតមិទ’’ន្តិអាទិមាហាតិ។ បឋមំ។
Tattha bhūtanti jātaṃ nibbattaṃ, khandhapañcakassetaṃ nāmaṃ. Iti satthā ‘‘pañcakkhandhavasena, sāriputta, imaṃ pañhaṃ kathehī’’ti therassa nayaṃ deti. Sahanayadānena pana therassa tīre ṭhitapurisassa vivaṭo ekaṅgaṇo mahāsamuddo viya nayasatena nayasahassena pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsi. Atha naṃ byākaronto bhūtamidanti, bhantetiādimāha. Tattha bhūtamidanti idaṃ nibbattaṃ khandhapañcakaṃ. Sammappaññāya passatīti saha vipassanāya maggapaññāya sammā passati. Paṭipanno hotīti sīlato paṭṭhāya yāva arahattamaggā nibbidādīnaṃ atthāya paṭipanno hoti. Tadāhārasambhavanti idaṃ kasmā ārabhi? Etaṃ khandhapañcakaṃ āhāraṃ paṭicca ṭhitaṃ, tasmā taṃ āhārasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhapaṭipadā kathitā hoti. Tadāhāranirodhāti tesaṃ āhārānaṃ nirodhena. Idaṃ kasmā ārabhi? Tañhi khandhapañcakaṃ āhāranirodhā nirujjhati, tasmā taṃ āhāranirodhasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhasseva paṭipadā kathitā. Nibbidāti ādīni sabbāni kāraṇavacanānīti veditabbāni. Anupādā vimuttoti catūhi upādānehi kañci dhammaṃ agahetvā vimutto. Sādhu sādhūti iminā therassa byākaraṇaṃ sampahaṃsetvā sayampi tatheva byākaronto puna ‘‘bhūtamida’’ntiādimāhāti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ភូតសុត្តំ • 1. Bhūtasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. ភូតសុត្តវណ្ណនា • 1. Bhūtasuttavaṇṇanā
