| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. កឡារខត្តិយវគ្គោ
4. Kaḷārakhattiyavaggo
១. ភូតសុត្តវណ្ណនា
1. Bhūtasuttavaṇṇanā
៣១. អជិតមាណវេនាតិ សោឡសសុ ពាវរិយព្រាហ្មណបរិចារកេសុ ‘‘អជិតោ’’តិ លទ្ធនាមេន មាណវេន។ សង្ខា វុច្ចតិ បញ្ញា, សង្ខាតា បរិញ្ញាតា ធម្មា យេសំ តេ សង្ខាតធម្មា, បដិវិទ្ធសច្ចា ខីណាសវា។ សេក្ខា បន វិបាកស្ស អបរិញ្ញាតត្តា ‘‘សង្ខាតធម្មា’’តិ ន វុច្ចន្តិ។ សេក្ខធម្មសមន្នាគមេន តេ សេក្ខា។ តេ បន កាមំ បុគ្គលបដិលាភវសេន អនេកសហស្សាវ ហោន្តិ, ចតុមគ្គហេដ្ឋិមផលត្តយស្ស បន វសេន តំសមង្គិតាសាមញ្ញេន ន សត្តជនតោ ឧទ្ធន្តិ អាហ ‘‘សត្ត ជនេ’’តិ និយមេត្វា វិសេសេតិ។ សំកិលេសវជ្ជំ, តតោ វា អត្តានំ វិយ វិនេយ្យលោកំ និបាតិ រក្ខតីតិ និបកោ, តស្ស ភាវោ នេបក្កំ, ញាណន្តិ អាហ ‘‘នេបក្កំ វុច្ចតិ បញ្ញា, តាយ សមន្នាគតត្តា និបកោ’’តិ។
31.Ajitamāṇavenāti soḷasasu bāvariyabrāhmaṇaparicārakesu ‘‘ajito’’ti laddhanāmena māṇavena. Saṅkhā vuccati paññā, saṅkhātā pariññātā dhammā yesaṃ te saṅkhātadhammā, paṭividdhasaccā khīṇāsavā. Sekkhā pana vipākassa apariññātattā ‘‘saṅkhātadhammā’’ti na vuccanti. Sekkhadhammasamannāgamena te sekkhā. Te pana kāmaṃ puggalapaṭilābhavasena anekasahassāva honti, catumaggaheṭṭhimaphalattayassa pana vasena taṃsamaṅgitāsāmaññena na sattajanato uddhanti āha ‘‘satta jane’’ti niyametvā viseseti. Saṃkilesavajjaṃ, tato vā attānaṃ viya vineyyalokaṃ nipāti rakkhatīti nipako, tassa bhāvo nepakkaṃ, ñāṇanti āha ‘‘nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipako’’ti.
‘‘កោ នុ ខោ ឥមស្ស បញ្ហស្ស អត្ថោ’’តិ ចិន្តេន្តោ បញ្ហាយ កង្ខតិ នាម។ ‘‘កថំ ព្យាករមានោ នុ ខោ សត្ថុ អជ្ឈាសយំ ន វិរោធេមី’’តិ ចិន្តេន្តោ អជ្ឈាសយំ កង្ខតិ នាម។ សុជាននីយត្ថបរិច្ឆេទំ កត្វា ចិន្តនា ហេត្ថ ‘‘កង្ខា’’តិ អធិប្បេតា, ន វិចិកិច្ឆាតិ។ បហីនវិចិកិច្ឆោ ហិ មហាថេរោ អាយស្មតោ អស្សជិមហាថេរស្ស សន្តិកេយេវ, វិចិននភូតំ កុក្កុច្ចសទិសំ បនេតំ វីមំសនមត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ បត្តំ អាទាយ ចរន្តោតិ បព្ពជិតភាវលក្ខណំ។ ធម្មសេនាបតិភាវេន វា មម បត្តធម្មទេសនាវារំ អាទាយ ចរន្តោតិ ឯវំ វា ឯត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
‘‘Ko nu kho imassa pañhassa attho’’ti cintento pañhāya kaṅkhati nāma. ‘‘Kathaṃ byākaramāno nu kho satthu ajjhāsayaṃ na virodhemī’’ti cintento ajjhāsayaṃ kaṅkhati nāma. Sujānanīyatthaparicchedaṃ katvā cintanā hettha ‘‘kaṅkhā’’ti adhippetā, na vicikicchāti. Pahīnavicikiccho hi mahāthero āyasmato assajimahātherassa santikeyeva, vicinanabhūtaṃ kukkuccasadisaṃ panetaṃ vīmaṃsanamattanti daṭṭhabbaṃ. Pattaṃ ādāya carantoti pabbajitabhāvalakkhaṇaṃ. Dhammasenāpatibhāvena vā mama pattadhammadesanāvāraṃ ādāya carantoti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
ជាតន្តិ យថារហំ បច្ចយតោ ឧប្បន្នំ, សង្ខតន្តិ អត្ថោ។ បញ្ហព្យាករណំ ឧបដ្ឋាសីតិ បញ្ហស្ស ព្យាករណតា បដិភាសិ។ ‘‘សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតី’’តិ បាឋោ, អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតោ’’តិ បទំ ឧទ្ធរិត្វា ‘‘បស្សន្តស្សា’’តិ អត្ថោ វុត្តោ។ តំ ‘‘ភូតន្តិ…បេ.… បដិបន្នោ ហោតី’’តិ ឥមាយ បាឡិយា ន សមេតិ, តស្មា យថាទស្សិតបាឋោ ឯវ យុត្តោ។ យាវ អរហត្តមគ្គា និព្ពិទាទីនំ អត្ថាយាតិ សមិតាបេក្ខធម្មវសា បទំ វទន្តិ។ អាហារសម្ភវន្តិ បច្ចយហេតុកំ។ សេក្ខបដិបទា កថិតា ‘‘និព្ពិទាយ វិរាគាយ និរោធាយ បដិបន្នោ ហោតី’’តិ វចនតោ។ ឯស នយោ និរោធវារេបិ។ និព្ពិទាតិ ករណេ បច្ចត្តវចនំ, វិរាគា និរោធាតិ ករណេ និស្សក្កវចនន្តិ អាហ ‘‘សព្ពានិ ការណវចនានី’’តិ។ អនុបាទាតិ អនុបាទាយ។ ភូតមិទន្តិអាទិមាហ សព្ពសុត្តំ អាហច្ចភាសិតំ ជិនវចនមេវ ករោន្តោ។
Jātanti yathārahaṃ paccayato uppannaṃ, saṅkhatanti attho. Pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsīti pañhassa byākaraṇatā paṭibhāsi. ‘‘Sammappaññāya passatī’’ti pāṭho, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sammappaññāya passato’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘passantassā’’ti attho vutto. Taṃ ‘‘bhūtanti…pe… paṭipanno hotī’’ti imāya pāḷiyā na sameti, tasmā yathādassitapāṭho eva yutto. Yāva arahattamaggā nibbidādīnaṃ atthāyāti samitāpekkhadhammavasā padaṃ vadanti. Āhārasambhavanti paccayahetukaṃ. Sekkhapaṭipadā kathitā ‘‘nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti vacanato. Esa nayo nirodhavārepi. Nibbidāti karaṇe paccattavacanaṃ, virāgā nirodhāti karaṇe nissakkavacananti āha ‘‘sabbāni kāraṇavacanānī’’ti. Anupādāti anupādāya. Bhūtamidantiādimāha sabbasuttaṃ āhaccabhāsitaṃ jinavacanameva karonto.
ភូតសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Bhūtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ភូតសុត្តំ • 1. Bhūtasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. ភូតសុត្តវណ្ណនា • 1. Bhūtasuttavaṇṇanā
