| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
4. කළාරඛත්‌තියවග්‌ගො
4. Kaḷārakhattiyavaggo
1. භූතසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Bhūtasuttavaṇṇanā
31. කළාරඛත්‌තියවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ අජිතපඤ්‌හෙති අජිතමාණවෙන පුච්‌ඡිතපඤ්‌හෙ. සඞ්‌ඛාතධම්‌මාසෙති සඞ්‌ඛාතධම්‌මා වුච්‌චන්‌ති ඤාතධම්‌මා තුලිතධම්‌මා තීරිතධම්‌මා. සෙක්‌ඛාති සත්‌ත සෙක්‌ඛා. පුථූති තෙයෙව සත්‌ත ජනෙ සන්‌ධාය පුථූති වුත්‌තං. ඉධාති ඉමස්‌මිං සාසනෙ. නිපකොති නෙපක්‌කං වුච්‌චති පඤ්‌ඤා, තාය සමන්‌නාගතත්‌තා නිපකො, ත්‌වං පණ්‌ඩිතො පබ්‍රූහීති යාචති. ඉරියන්‌ති වුත්‌තිං ආචාරං ගොචරං විහාරං පටිපත්‌තිං. මාරිසාති භගවන්‌තං ආලපති. සෙක්‌ඛානඤ්‌ච සඞ්‌ඛාතධම්‌මානඤ්‌ච ඛීණාසවානඤ්‌ච පටිපත්‌තිං මයා පුච්‌ඡිතො පණ්‌ඩිත, මාරිස, මය්‌හං කථෙහීති අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො.
31. Kaḷārakhattiyavaggassa paṭhame ajitapañheti ajitamāṇavena pucchitapañhe. Saṅkhātadhammāseti saṅkhātadhammā vuccanti ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā. Sekkhāti satta sekkhā. Puthūti teyeva satta jane sandhāya puthūti vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane. Nipakoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipako, tvaṃ paṇḍito pabrūhīti yācati. Iriyanti vuttiṃ ācāraṃ gocaraṃ vihāraṃ paṭipattiṃ. Mārisāti bhagavantaṃ ālapati. Sekkhānañca saṅkhātadhammānañca khīṇāsavānañca paṭipattiṃ mayā pucchito paṇḍita, mārisa, mayhaṃ kathehīti ayamettha saṅkhepattho.
තුණ්‌හී අහොසීති කස්‌මා යාව තතියං පුට්‌ඨො තුණ්‌හී අහොසි? කිං පඤ්‌හෙ කඞ්‌ඛති, උදාහු අජ්‌ඣාසයෙති? අජ්‌ඣාසයෙ කඞ්‌ඛති, නො පඤ්‌හෙ. එවං කිරස්‌ස අහොසි – ‘‘සත්‌ථා මං සෙක්‌ඛාසෙක්‌ඛානං ආගමනීයපටිපදං කථාපෙතුකාමො; සා ච ඛන්‌ධවසෙන ධාතුවසෙන ආයතනවසෙන පච්‌චයාකාරවසෙනාති බහූහි කාරණෙහි සක්‌කා කථෙතුං. කථං කථෙන්‌තො නු ඛො සත්‌ථු අජ්‌ඣාසයං ගහෙත්‌වා කථෙතුං සක්‌ඛිස්‌සාමී’’ති? අථ සත්‌ථා චින්‌තෙසි – ‘‘ඨපෙත්‌වා මං අඤ්‌ඤො පත්‌තං ආදාය චරන්‌තො සාවකො නාම පඤ්‌ඤාය සාරිපුත්‌තසමො නත්‌ථි. අයම්‌පි මයා පඤ්‌හං පුට්‌ඨො යාව තතියං තුණ්‌හී එව. පඤ්‌හෙ නු ඛො කඞ්‌ඛති, උදාහු අජ්‌ඣාසයෙ’’ති. අථ ‘‘අජ්‌ඣාසයෙ’’ති ඤත්‌වා පඤ්‌හකථනත්‌ථාය නයං දදමානො භූතමිදන්‌ති, සාරිපුත්‌ත, පස්‌සසීති ආහ.
Tuṇhī ahosīti kasmā yāva tatiyaṃ puṭṭho tuṇhī ahosi? Kiṃ pañhe kaṅkhati, udāhu ajjhāsayeti? Ajjhāsaye kaṅkhati, no pañhe. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘satthā maṃ sekkhāsekkhānaṃ āgamanīyapaṭipadaṃ kathāpetukāmo; sā ca khandhavasena dhātuvasena āyatanavasena paccayākāravasenāti bahūhi kāraṇehi sakkā kathetuṃ. Kathaṃ kathento nu kho satthu ajjhāsayaṃ gahetvā kathetuṃ sakkhissāmī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘ṭhapetvā maṃ añño pattaṃ ādāya caranto sāvako nāma paññāya sāriputtasamo natthi. Ayampi mayā pañhaṃ puṭṭho yāva tatiyaṃ tuṇhī eva. Pañhe nu kho kaṅkhati, udāhu ajjhāsaye’’ti. Atha ‘‘ajjhāsaye’’ti ñatvā pañhakathanatthāya nayaṃ dadamāno bhūtamidanti, sāriputta, passasīti āha.
තත්‌ථ භූතන්‌ති ජාතං නිබ්‌බත්‌තං, ඛන්‌ධපඤ්‌චකස්‌සෙතං නාමං. ඉති සත්‌ථා ‘‘පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධවසෙන, සාරිපුත්‌ත, ඉමං පඤ්‌හං කථෙහී’’ති ථෙරස්‌ස නයං දෙති. සහනයදානෙන පන ථෙරස්‌ස තීරෙ ඨිතපුරිසස්‌ස විවටො එකඞ්‌ගණො මහාසමුද්‌දො විය නයසතෙන නයසහස්‌සෙන පඤ්‌හබ්‍යාකරණං උපට්‌ඨාසි. අථ නං බ්‍යාකරොන්‌තො භූතමිදන්‌ති, භන්‌තෙතිආදිමාහ. තත්‌ථ භූතමිදන්‌ති ඉදං නිබ්‌බත්‌තං ඛන්‌ධපඤ්‌චකං. සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සතීති සහ විපස්‌සනාය මග්‌ගපඤ්‌ඤාය සම්‌මා පස්‌සති. පටිපන්‌නො හොතීති සීලතො පට්‌ඨාය යාව අරහත්‌තමග්‌ගා නිබ්‌බිදාදීනං අත්‌ථාය පටිපන්‌නො හොති. තදාහාරසම්‌භවන්‌ති ඉදං කස්‌මා ආරභි? එතං ඛන්‌ධපඤ්‌චකං ආහාරං පටිච්‌ච ඨිතං, තස්‌මා තං ආහාරසම්‌භවං නාම කත්‌වා දස්‌සෙතුං ඉදං ආරභි. ඉති ඉමිනාපි පරියායෙන සෙක්‌ඛපටිපදා කථිතා හොති. තදාහාරනිරොධාති තෙසං ආහාරානං නිරොධෙන. ඉදං කස්‌මා ආරභි? තඤ්‌හි ඛන්‌ධපඤ්‌චකං ආහාරනිරොධා නිරුජ්‌ඣති, තස්‌මා තං ආහාරනිරොධසම්‌භවං නාම කත්‌වා දස්‌සෙතුං ඉදං ආරභි. ඉති ඉමිනාපි පරියායෙන සෙක්‌ඛස්‌සෙව පටිපදා කථිතා. නිබ්‌බිදාති ආදීනි සබ්‌බානි කාරණවචනානීති වෙදිතබ්‌බානි. අනුපාදා විමුත්‌තොති චතූහි උපාදානෙහි කඤ්‌චි ධම්‌මං අගහෙත්‌වා විමුත්‌තො. සාධු සාධූති ඉමිනා ථෙරස්‌ස බ්‍යාකරණං සම්‌පහංසෙත්‌වා සයම්‌පි තථෙව බ්‍යාකරොන්‌තො පුන ‘‘භූතමිද’’න්‌තිආදිමාහාති. පඨමං.
Tattha bhūtanti jātaṃ nibbattaṃ, khandhapañcakassetaṃ nāmaṃ. Iti satthā ‘‘pañcakkhandhavasena, sāriputta, imaṃ pañhaṃ kathehī’’ti therassa nayaṃ deti. Sahanayadānena pana therassa tīre ṭhitapurisassa vivaṭo ekaṅgaṇo mahāsamuddo viya nayasatena nayasahassena pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsi. Atha naṃ byākaronto bhūtamidanti, bhantetiādimāha. Tattha bhūtamidanti idaṃ nibbattaṃ khandhapañcakaṃ. Sammappaññāya passatīti saha vipassanāya maggapaññāya sammā passati. Paṭipanno hotīti sīlato paṭṭhāya yāva arahattamaggā nibbidādīnaṃ atthāya paṭipanno hoti. Tadāhārasambhavanti idaṃ kasmā ārabhi? Etaṃ khandhapañcakaṃ āhāraṃ paṭicca ṭhitaṃ, tasmā taṃ āhārasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhapaṭipadā kathitā hoti. Tadāhāranirodhāti tesaṃ āhārānaṃ nirodhena. Idaṃ kasmā ārabhi? Tañhi khandhapañcakaṃ āhāranirodhā nirujjhati, tasmā taṃ āhāranirodhasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhasseva paṭipadā kathitā. Nibbidāti ādīni sabbāni kāraṇavacanānīti veditabbāni. Anupādā vimuttoti catūhi upādānehi kañci dhammaṃ agahetvā vimutto. Sādhu sādhūti iminā therassa byākaraṇaṃ sampahaṃsetvā sayampi tatheva byākaronto puna ‘‘bhūtamida’’ntiādimāhāti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. භූතසුත්‌තං • 1. Bhūtasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. භූතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Bhūtasuttavaṇṇanā
