| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੪. ਕਲ਼ਾਰਖਤ੍ਤਿਯવਗ੍ਗੋ
4. Kaḷārakhattiyavaggo
੧. ਭੂਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Bhūtasuttavaṇṇanā
੩੧. ਕਲ਼ਾਰਖਤ੍ਤਿਯવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਅਜਿਤਪਞ੍ਹੇਤਿ ਅਜਿਤਮਾਣવੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹੇ। ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਾਸੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਞਾਤਧਮ੍ਮਾ ਤੁਲਿਤਧਮ੍ਮਾ ਤੀਰਿਤਧਮ੍ਮਾ। ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ। ਪੁਥੂਤਿ ਤੇਯੇવ ਸਤ੍ਤ ਜਨੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੁਥੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ। ਨਿਪਕੋਤਿ ਨੇਪਕ੍ਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪਕੋ, ਤ੍વਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਬ੍ਰੂਹੀਤਿ ਯਾਚਤਿ। ਇਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਿਂ ਆਚਾਰਂ ਗੋਚਰਂ વਿਹਾਰਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਸੇਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਖੀਣਾਸવਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਮਯਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤ, ਮਾਰਿਸ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਹੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ।
31. Kaḷārakhattiyavaggassa paṭhame ajitapañheti ajitamāṇavena pucchitapañhe. Saṅkhātadhammāseti saṅkhātadhammā vuccanti ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā. Sekkhāti satta sekkhā. Puthūti teyeva satta jane sandhāya puthūti vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane. Nipakoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipako, tvaṃ paṇḍito pabrūhīti yācati. Iriyanti vuttiṃ ācāraṃ gocaraṃ vihāraṃ paṭipattiṃ. Mārisāti bhagavantaṃ ālapati. Sekkhānañca saṅkhātadhammānañca khīṇāsavānañca paṭipattiṃ mayā pucchito paṇḍita, mārisa, mayhaṃ kathehīti ayamettha saṅkhepattho.
ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਯਾવ ਤਤਿਯਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ? ਕਿਂ ਪਞ੍ਹੇ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਤਿ? ਅਜ੍ਝਾਸਯੇ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਨੋ ਪਞ੍ਹੇ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਆਗਮਨੀਯਪਟਿਪਦਂ ਕਥਾਪੇਤੁਕਾਮੋ; ਸਾ ਚ ਖਨ੍ਧવਸੇਨ ਧਾਤੁવਸੇਨ ਆਯਤਨવਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰવਸੇਨਾਤਿ ਬਹੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਕਥੇਤੁਂ। ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਂ ਅਞ੍ਞੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਸਾવਕੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਮਯਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਯਾવ ਤਤਿਯਂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਏવ। ਪਞ੍ਹੇ ਨੁ ਖੋ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇ’’ਤਿ। ਅਥ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਸਯੇ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਨਯਂ ਦਦਮਾਨੋ ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ ਆਹ।
Tuṇhī ahosīti kasmā yāva tatiyaṃ puṭṭho tuṇhī ahosi? Kiṃ pañhe kaṅkhati, udāhu ajjhāsayeti? Ajjhāsaye kaṅkhati, no pañhe. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘satthā maṃ sekkhāsekkhānaṃ āgamanīyapaṭipadaṃ kathāpetukāmo; sā ca khandhavasena dhātuvasena āyatanavasena paccayākāravasenāti bahūhi kāraṇehi sakkā kathetuṃ. Kathaṃ kathento nu kho satthu ajjhāsayaṃ gahetvā kathetuṃ sakkhissāmī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘ṭhapetvā maṃ añño pattaṃ ādāya caranto sāvako nāma paññāya sāriputtasamo natthi. Ayampi mayā pañhaṃ puṭṭho yāva tatiyaṃ tuṇhī eva. Pañhe nu kho kaṅkhati, udāhu ajjhāsaye’’ti. Atha ‘‘ajjhāsaye’’ti ñatvā pañhakathanatthāya nayaṃ dadamāno bhūtamidanti, sāriputta, passasīti āha.
ਤਤ੍ਥ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਜਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧવਸੇਨ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਸਹਨਯਦਾਨੇਨ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤੀਰੇ ਠਿਤਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਿવਟੋ ਏਕਙ੍ਗਣੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ વਿਯ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ। ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਹ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਭਿ? ਏਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਆਹਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਠਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਹਾਰਸਮ੍ਭવਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਆਰਭਿ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੇਕ੍ਖਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾਤਿ ਤੇਸਂ ਆਹਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ। ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਭਿ? ਤਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਸਮ੍ਭવਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਆਰਭਿ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸੇવ ਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾ। ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਤਿ ਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਕਾਰਣવਚਨਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਨੁਪਾਦਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਗਹੇਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਥੇવ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ‘‘ਭੂਤਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ। ਪਠਮਂ।
Tattha bhūtanti jātaṃ nibbattaṃ, khandhapañcakassetaṃ nāmaṃ. Iti satthā ‘‘pañcakkhandhavasena, sāriputta, imaṃ pañhaṃ kathehī’’ti therassa nayaṃ deti. Sahanayadānena pana therassa tīre ṭhitapurisassa vivaṭo ekaṅgaṇo mahāsamuddo viya nayasatena nayasahassena pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsi. Atha naṃ byākaronto bhūtamidanti, bhantetiādimāha. Tattha bhūtamidanti idaṃ nibbattaṃ khandhapañcakaṃ. Sammappaññāya passatīti saha vipassanāya maggapaññāya sammā passati. Paṭipanno hotīti sīlato paṭṭhāya yāva arahattamaggā nibbidādīnaṃ atthāya paṭipanno hoti. Tadāhārasambhavanti idaṃ kasmā ārabhi? Etaṃ khandhapañcakaṃ āhāraṃ paṭicca ṭhitaṃ, tasmā taṃ āhārasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhapaṭipadā kathitā hoti. Tadāhāranirodhāti tesaṃ āhārānaṃ nirodhena. Idaṃ kasmā ārabhi? Tañhi khandhapañcakaṃ āhāranirodhā nirujjhati, tasmā taṃ āhāranirodhasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhasseva paṭipadā kathitā. Nibbidāti ādīni sabbāni kāraṇavacanānīti veditabbāni. Anupādā vimuttoti catūhi upādānehi kañci dhammaṃ agahetvā vimutto. Sādhu sādhūti iminā therassa byākaraṇaṃ sampahaṃsetvā sayampi tatheva byākaronto puna ‘‘bhūtamida’’ntiādimāhāti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਭੂਤਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Bhūtasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੧. ਭੂਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Bhūtasuttavaṇṇanā
