| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
២. ពីជសុត្តំ
2. Bījasuttaṃ
៥៤. សាវត្ថិនិទានំ ។ ‘‘បញ្ចិមានិ, ភិក្ខវេ, ពីជជាតានិ។ កតមានិ បញ្ច? មូលពីជំ, ខន្ធពីជំ, អគ្គពីជំ, ផលុពីជំ, ពីជពីជញ្ញេវ បញ្ចមំ។ ឥមានិ ចស្សុ, ភិក្ខវេ , បញ្ច ពីជជាតានិ អខណ្ឌានិ អបូតិកានិ អវាតាតបហតានិ សារាទានិ 1 សុខសយិតានិ, បថវី 2 ច នាស្ស, អាបោ ច នាស្ស; អបិ នុមានិ 3, ភិក្ខវេ, បញ្ច ពីជជាតានិ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យុ’’ន្តិ? ‘‘នោ ហេតំ, ភន្តេ’’។ ‘‘ឥមានិ ចស្សុ, ភិក្ខវេ, បញ្ច ពីជជាតានិ អខណ្ឌានិ…បេ.… សុខសយិតានិ, បថវី ច អស្ស, អាបោ ច អស្ស; អបិ នុមានិ, ភិក្ខវេ, បញ្ច ពីជជាតានិ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យុ’’ន្តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’។ ‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, បថវីធាតុ, ឯវំ ចតស្សោ វិញ្ញាណដ្ឋិតិយោ ទដ្ឋព្ពា។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, អាបោធាតុ, ឯវំ នន្ទិរាគោ ទដ្ឋព្ពោ។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ច ពីជជាតានិ, ឯវំ វិញ្ញាណំ សាហារំ ទដ្ឋព្ពំ’’។
54. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, bījajātāni. Katamāni pañca? Mūlabījaṃ, khandhabījaṃ, aggabījaṃ, phalubījaṃ, bījabījaññeva pañcamaṃ. Imāni cassu, bhikkhave , pañca bījajātāni akhaṇḍāni apūtikāni avātātapahatāni sārādāni 4 sukhasayitāni, pathavī 5 ca nāssa, āpo ca nāssa; api numāni 6, bhikkhave, pañca bījajātāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Imāni cassu, bhikkhave, pañca bījajātāni akhaṇḍāni…pe… sukhasayitāni, pathavī ca assa, āpo ca assa; api numāni, bhikkhave, pañca bījajātāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, pathavīdhātu, evaṃ catasso viññāṇaṭṭhitiyo daṭṭhabbā. Seyyathāpi, bhikkhave, āpodhātu, evaṃ nandirāgo daṭṭhabbo. Seyyathāpi, bhikkhave, pañca bījajātāni, evaṃ viññāṇaṃ sāhāraṃ daṭṭhabbaṃ’’.
‘‘រូបុបយំ , ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ , រូបារម្មណំ រូបប្បតិដ្ឋំ នន្ទូបសេចនំ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យ។ វេទនុបយំ វា, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ…បេ.… សញ្ញុបយំ វា, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ…បេ.… សង្ខារុបយំ វា, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ, សង្ខារារម្មណំ សង្ខារប្បតិដ្ឋំ នន្ទូបសេចនំ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យ។
‘‘Rūpupayaṃ , bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya , rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Vedanupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya…pe… saññupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya…pe… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
‘‘យោ, ភិក្ខវេ, ឯវំ វទេយ្យ – ‘អហមញ្ញត្រ រូបា អញ្ញត្រ វេទនាយ អញ្ញត្រ សញ្ញាយ អញ្ញត្រ សង្ខារេហិ វិញ្ញាណស្ស អាគតិំ វា គតិំ វា ចុតិំ វា ឧបបត្តិំ វា វុទ្ធិំ វា វិរូឡ្ហិំ វា វេបុល្លំ វា បញ្ញាបេស្សាមី’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Yo, bhikkhave, evaṃ vadeyya – ‘ahamaññatra rūpā aññatra vedanāya aññatra saññāya aññatra saṅkhārehi viññāṇassa āgatiṃ vā gatiṃ vā cutiṃ vā upapattiṃ vā vuddhiṃ vā virūḷhiṃ vā vepullaṃ vā paññāpessāmī’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘រូបធាតុយា ចេវ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនោ រាគោ បហីនោ ហោតិ។ រាគស្ស បហានា វោច្ឆិជ្ជតារម្មណំ បតិដ្ឋា វិញ្ញាណស្ស ន ហោតិ។ វេទនាធាតុយា ចេ… សញ្ញាធាតុយា ចេ… សង្ខារធាតុយា ចេ… វិញ្ញាណធាតុយា ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនោ រាគោ បហីនោ ហោតិ។ រាគស្ស បហានា វោច្ឆិជ្ជតារម្មណំ បតិដ្ឋា វិញ្ញាណស្ស ន ហោតិ។ តទប្បតិដ្ឋិតំ វិញ្ញាណំ អវិរូឡ្ហំ អនភិសង្ខច្ចវិមុត្តំ។ វិមុត្តត្តា ឋិតំ។ ឋិតត្តា សន្តុសិតំ។ សន្តុសិតត្តា ន បរិតស្សតិ។ អបរិតស្សំ បច្ចត្តញ្ញេវ បរិនិព្ពាយតិ។ ‘ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ បជានាតី’’តិ។ ទុតិយំ។
‘‘Rūpadhātuyā ceva, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti. Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti. Vedanādhātuyā ce… saññādhātuyā ce… saṅkhāradhātuyā ce… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti. Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti. Tadappatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ anabhisaṅkhaccavimuttaṃ. Vimuttattā ṭhitaṃ. Ṭhitattā santusitaṃ. Santusitattā na paritassati. Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ២. ពីជសុត្តវណ្ណនា • 2. Bījasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. ពីជសុត្តវណ្ណនា • 2. Bījasuttavaṇṇanā
