Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੧੨੮] ੮. ਬਿਲ਼ਾਰવਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[128] 8. Biḷāravatajātakavaṇṇanā
ਯੋ વੇ ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਹਕਭਾવੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਕੁਹਕੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Yove dhammaṃ dhajaṃ katvāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ kuhakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tadā hi satthā tassa kuhakabhāve ārocite ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa kuhakoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮੂਸਿਕਯੋਨਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢਿਮਨ੍વਾਯ ਮਹਾਸਰੀਰੋ ਸੂਕਰਚ੍ਛਾਪਕਸਦਿਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਤਮੂਸਿਕਾਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਮੂਸਿਕਯੂਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਾ ਮੂਸਿਕਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮੂਸਿਕਾਨਂ ਆਸਯਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਸੂਰਿਯਾਭਿਮੁਖੋ વਾਤਂ ਪਿવਨ੍ਤੋ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਗੋਚਰਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸੀਲવਾ ਏਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤ੍વਂ ਕੋ ਨਾਮੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ ਭੂਮਿਯਂ ਅਠਪੇਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਏਕੇਨੇવ ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਯਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ ਪਥવਿਯਂ ਠਪੇਨ੍ਤੇ ਪਥવੀ વਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਭਕ੍ਖਯਾਮ, વਾਤਮੇવ ਭਕ੍ਖਯਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸੂਰਿਯਾਭਿਮੁਖੋ ਤਿਟ੍ਠਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸੂਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਲવਾ ਏਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੂਸਿਕਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto mūsikayoniyaṃ paṭisandhiṃ gahetvā vuḍḍhimanvāya mahāsarīro sūkaracchāpakasadiso hutvā anekasatamūsikāhi parivuto araññe viharati. Atheko siṅgālo ito cito ca vicaranto taṃ mūsikayūthaṃ disvā ‘‘imā mūsikā vañcetvā khādissāmī’’ti cintetvā mūsikānaṃ āsayassa avidūre sūriyābhimukho vātaṃ pivanto ekena pādena aṭṭhāsi. Bodhisatto gocarāya caramāno taṃ disvā ‘‘sīlavā eso bhavissatī’’ti tassa santikaṃ gantvā ‘‘bhante, tvaṃ ko nāmo’’ti pucchi. ‘‘Dhammiko nāmā’’ti. ‘‘Cattāro pāde bhūmiyaṃ aṭhapetvā kasmā ekeneva ṭhitosī’’ti. ‘‘Mayi cattāro pāde pathaviyaṃ ṭhapente pathavī vahituṃ na sakkoti, tasmā ekeneva tiṭṭhāmī’’ti. ‘‘Mukhaṃ vivaritvā kasmā ṭhitosī’’ti? ‘‘Mayaṃ aññaṃ na bhakkhayāma, vātameva bhakkhayāmā’’ti. ‘‘Atha kasmā sūriyābhimukho tiṭṭhasī’’ti? ‘‘Sūriyaṃ namassāmī’’ti. Bodhisatto tassa vacanaṃ sutvā ‘‘sīlavā eso bhavissatī’’ti tato paṭṭhāya mūsikagaṇena saddhiṃ sāyaṃ pātaṃ tassa upaṭṭhānaṃ gacchati.
ਅਥਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਂ ਮੂਸਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮੂਸਿਕਗਣੋ ਤਨੁਕੋ ਜਾਤੋ। ਮੂਸਿਕਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯਂ ਆਸਯੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਾ ਤਿਟ੍ਠਾਮ। ਇਦਾਨਿ ਸਿਥਿਲਾ, ਏવਮ੍ਪਿ ਆਸਯੋ ਨ ਪੂਰਤੇવ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਮੁਸਿਕਾ ਤਨੁਤ੍ਤਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲੇ ਆਸਙ੍ਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਸੇਸਮੂਸਿਕਾ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਭੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲ, ਇਦਂ ਤੇ વਤਸਮਾਦਾਨਂ ਨ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਾਯ, ਪਰੇਸਂ ਪਨ વਿਹਿਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾ ਚਰਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Athassa upaṭṭhānaṃ katvā gamanakāle siṅgālo sabbapacchimaṃ mūsikaṃ gahetvā maṃsaṃ khāditvā ajjhoharitvā mukhaṃ puñchitvā tiṭṭhati. Anupubbena mūsikagaṇo tanuko jāto. Mūsikā ‘‘pubbe amhākaṃ ayaṃ āsayo nappahoti, nirantarā tiṭṭhāma. Idāni sithilā, evampi āsayo na pūrateva, kiṃ nu kho eta’’nti bodhisattassa taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. Bodhisatto ‘‘kena nu kho kāraṇena musikā tanuttaṃ gatā’’ti cintento siṅgāle āsaṅkaṃ ṭhapetvā ‘‘vīmaṃsissāmi na’’nti upaṭṭhānakāle sesamūsikā purato katvā sayaṃ pacchato ahosi. Siṅgālo tassa upari pakkhandi, bodhisatto attano gahaṇatthāya taṃ pakkhandantaṃ disvā nivattitvā ‘‘bho siṅgāla, idaṃ te vatasamādānaṃ na dhammasudhammatāya, paresaṃ pana vihiṃsanatthāya dhammaṃ dhajaṃ katvā carasī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
੧੨੮.
128.
‘‘ਯੋ વੇ ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾ, ਨਿਗੂਲ਼੍ਹੋ ਪਾਪਮਾਚਰੇ।
‘‘Yo ve dhammaṃ dhajaṃ katvā, nigūḷho pāpamācare;
વਿਸ੍ਸਾਸਯਿਤ੍વਾ ਭੂਤਾਨਿ, ਬਿਲ਼ਾਰਂ ਨਾਮ ਤਂ વਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Vissāsayitvā bhūtāni, biḷāraṃ nāma taṃ vata’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਯੋ વੇਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦੀਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿਦੇવ। ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਰਿਤ੍વਾ, ਕੂਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਸ੍ਸਾਸਯਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਸੀਲવਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤવਿਸ੍ਸਾਸਾਨਿ ਕਤ੍વਾ। ਬਿਲ਼ਾਰਂ ਨਾਮ ਤਂ વਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾ ਰਹੋ ਪਾਪਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਤਂ ਕੇਰਾਟਿਕવਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha yo veti khattiyādīsu yo kocideva. Dhammaṃ dhajaṃ katvāti dasakusalakammapathadhammaṃ dhajaṃ karitvā, kūṭaṃ karonto viya ussāpetvā dassentoti attho. Vissāsayitvāti ‘‘sīlavā aya’’nti saññāya sañjātavissāsāni katvā. Biḷāraṃ nāma taṃ vatanti taṃ evaṃ dhammaṃ dhajaṃ katvā raho pāpāni karontassa vataṃ kerāṭikavataṃ nāma hotīti attho.
ਮੂਸਿਕਰਾਜਾ ਕਥੇਨ੍ਤੋવ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ ਹਨੁਕਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨ੍ਤੋਗਲਨਾਲ਼ਿਯਂ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਗਲਨਾਲ਼ਿਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਮੂਸਿਕਗਣੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ‘‘ਮੁਰੁ ਮੁਰੂ’’ਤਿ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਪਠਮਾਗਤਾવ ਕਿਰਸ੍ਸ ਮਂਸਂ ਲਭਿਂਸੁ, ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤਾ ਨ ਲਭਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੂਸਿਕਗਣੋ ਨਿਬ੍ਭਯੋ ਜਾਤੋ।
Mūsikarājā kathentova uppatitvā tassa gīvāyaṃ patitvā hanukassa heṭṭhā antogalanāḷiyaṃ ḍaṃsitvā galanāḷiṃ phāletvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Mūsikagaṇo nivattitvā siṅgālaṃ ‘‘muru murū’’ti khāditvā agamāsi. Paṭhamāgatāva kirassa maṃsaṃ labhiṃsu, pacchā āgatā na labhiṃsu. Tato paṭṭhāya mūsikagaṇo nibbhayo jāto.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਮੂਸਿਕਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo kuhakabhikkhu ahosi, mūsikarājā pana ahameva ahosi’’nti.
ਬਿਲ਼ਾਰવਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।
Biḷāravatajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੨੮. ਬਿਲ਼ਾਰવਤਜਾਤਕਂ • 128. Biḷāravatajātakaṃ