| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၀၄. ဗိမ္ဗိသာရရာဇဝတ္ထု
204. Bimbisārarājavatthu
၃၃၁. တေန ခော ပန သမယေန ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ဘဂန္ဒလာဗာဓော ဟောတိ။ သာဋကာ လောဟိတေန မက္ခိယန္တိ။ ဒေဝိယော ဒိသ္ဝာ ဥပ္ပဏ္ဍေန္တိ – ‘‘ဥတုနီ ဒာနိ ဒေဝော, ပုပ္ဖံ ဒေဝသ္သ ဥပ္ပန္နံ, န စိရံ 1 ဒေဝော ဝိဇာယိသ္သတီ’’တိ။ တေန ရာဇာ မင္ကု ဟောတိ ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အဘယံ ရာဇကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘဏေ အဘယ, တာဒိသော အာဗာဓော, သာဋကာ လောဟိတေန မက္ခိယန္တိ, ဒေဝိယော မံ ဒိသ္ဝာ ဥပ္ပဏ္ဍေန္တိ – ‘ဥတုနီ ဒာနိ ဒေဝော, ပုပ္ဖံ ဒေဝသ္သ ဥပ္ပန္နံ, န စိရံ ဒေဝော ဝိဇာယိသ္သတီ’တိ။ ဣင္ဃ, ဘဏေ အဘယ, တာဒိသံ ဝေဇ္ဇံ ဇာနာဟိ ယော မံ တိကိစ္ဆေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘အယံ, ဒေဝ, အမ္ဟာကံ ဇီဝကော ဝေဇ္ဇော တရုဏော ဘဒ္ရကော။ သော ဒေဝံ တိကိစ္ဆိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ အဘယ, ဇီဝကံ ဝေဇ္ဇံ အာဏာပေဟိ; သော မံ တိကိစ္ဆိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ ဇီဝက, ရာဇာနံ တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ နခေန ဘေသဇ္ဇံ အာဒာယ ယေန ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဗာဓံ တေ, ဒေဝ, ပသ္သာမာ’’တိ 2။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ဘဂန္ဒလာဗာဓံ ဧကေနေဝ အာလေပေန အပကဍ္ဎိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အရောဂော သမာနော ပဉ္စ ဣတ္ထိသတာနိ သဗ္ဗာလင္ကာရံ ဘူသာပေတ္ဝာ ဩမုဉ္စာပေတ္ဝာ ပုဉ္ဇံ ကာရာပေတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတံ, ဘဏေ ဇီဝက, ပဉ္စန္နံ ဣတ္ထိသတာနံ သဗ္ဗာလင္ကာရံ တုယ္ဟံ ဟောတူ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဒေဝ, အဓိကာရံ မေ ဒေဝော သရတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ ဇီဝက, မံ ဥပဋ္ဌဟ, ဣတ္ထာဂာရဉ္စ, ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။
331. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa bhagandalābādho hoti. Sāṭakā lohitena makkhiyanti. Deviyo disvā uppaṇḍenti – ‘‘utunī dāni devo, pupphaṃ devassa uppannaṃ, na ciraṃ 3 devo vijāyissatī’’ti. Tena rājā maṅku hoti . Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro abhayaṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bhaṇe abhaya, tādiso ābādho, sāṭakā lohitena makkhiyanti, deviyo maṃ disvā uppaṇḍenti – ‘utunī dāni devo, pupphaṃ devassa uppannaṃ, na ciraṃ devo vijāyissatī’ti. Iṅgha, bhaṇe abhaya, tādisaṃ vejjaṃ jānāhi yo maṃ tikiccheyyā’’ti. ‘‘Ayaṃ, deva, amhākaṃ jīvako vejjo taruṇo bhadrako. So devaṃ tikicchissatī’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe abhaya, jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpehi; so maṃ tikicchissatī’’ti. Atha kho abhayo rājakumāro jīvakaṃ komārabhaccaṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhaṇe jīvaka, rājānaṃ tikicchāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco abhayassa rājakumārassa paṭissutvā nakhena bhesajjaṃ ādāya yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ etadavoca – ‘‘ābādhaṃ te, deva, passāmā’’ti 4. Atha kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa bhagandalābādhaṃ ekeneva ālepena apakaḍḍhi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro arogo samāno pañca itthisatāni sabbālaṅkāraṃ bhūsāpetvā omuñcāpetvā puñjaṃ kārāpetvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘etaṃ, bhaṇe jīvaka, pañcannaṃ itthisatānaṃ sabbālaṅkāraṃ tuyhaṃ hotū’’ti. ‘‘Alaṃ, deva, adhikāraṃ me devo saratū’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe jīvaka, maṃ upaṭṭhaha, itthāgārañca, buddhappamukhañca bhikkhusaṅgha’’nti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosi.
ဗိမ္ဗိသာရရာဇဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Bimbisārarājavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / သေဋ္ဌိဘရိယာဒိဝတ္ထုကထာ • Seṭṭhibhariyādivatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၀၃. သေဋ္ဌိဘရိယာဒိဝတ္ထုကထာ • 203. Seṭṭhibhariyādivatthukathā
