Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၁၃. ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာ
13. Bimbisārasamāgamakathā
၅၅. အထ ခော ဘဂဝာ ဂယာသီသေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ, မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသဟသ္သေန သဗ္ဗေဟေဝ ပုရာဏဇဋိလေဟိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ လဋ္ဌိဝနေ 1 သုပ္ပတိဋ္ဌေ စေတိယေ။ အသ္သောသိ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော – သမဏော ခလု ဘော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ရာဇဂဟံ အနုပ္ပတ္တော ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ လဋ္ဌိဝနေ သုပ္ပတိဋ္ဌေ စေတိယေ။ တံ ခော ပန ဘဂဝန္တံ 2 ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ 3။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခော ပန တထာရူပာနံ အရဟတံ ဒသ္သနံ ဟောတီတိ။
55. Atha kho bhagavā gayāsīse yathābhirantaṃ viharitvā yena rājagahaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā rājagahe viharati laṭṭhivane 4 suppatiṭṭhe cetiye. Assosi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro – samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito rājagahaṃ anuppatto rājagahe viharati laṭṭhivane suppatiṭṭhe cetiye. Taṃ kho pana bhagavantaṃ 5 gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā 6. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti.
အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဒ္ဝာဒသနဟုတေဟိ 7 မာဂဓိကေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေဟိ ပရိဝုတော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေပိ ခော ဒ္ဝာဒသနဟုတာ မာဂဓိကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂောတ္တံ သာဝေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ တုဏ္ဟီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခော တေသံ ဒ္ဝာဒသနဟုတာနံ 8 မာဂဓိကာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခော မဟာသမဏော ဥရုဝေလကသ္သပေ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ, ဥဒာဟု ဥရုဝေလကသ္သပော မဟာသမဏေ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတီ’’တိ? အထ ခော ဘဂဝာ တေသံ ဒ္ဝာဒသနဟုတာနံ မာဂဓိကာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ အာယသ္မန္တံ ဥရုဝေလကသ္သပံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro dvādasanahutehi 9 māgadhikehi brāhmaṇagahapatikehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho dvādasanahutā māgadhikā brāhmaṇagahapatikā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ 10 māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho mahāsamaṇo uruvelakassape brahmacariyaṃ carati, udāhu uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti? Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ uruvelakassapaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ကိမေဝ ဒိသ္ဝာ ဥရုဝေလဝာသိ၊ ပဟာသိ အဂ္ဂိံ ကိသကောဝဒာနော။
‘‘Kimeva disvā uruvelavāsi, pahāsi aggiṃ kisakovadāno;
ပုစ္ဆာမိ တံ ကသ္သပ၊ ဧတမတ္ထံ ကထံ ပဟီနံ တဝ အဂ္ဂိဟုတ္တန္တိ။
Pucchāmi taṃ kassapa, etamatthaṃ kathaṃ pahīnaṃ tava aggihuttanti.
‘‘ရူပေ စ သဒ္ဒေ စ အထော ရသေ စ။
‘‘Rūpe ca sadde ca atho rase ca;
ကာမိတ္ထိယော စာဘိဝဒန္တိ ယညာ။
Kāmitthiyo cābhivadanti yaññā;
ဧတံ မလန္တိ ဥပဓီသု ဉတ္ဝာ။
Etaṃ malanti upadhīsu ñatvā;
တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိန္တိ။
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañjinti.
‘‘ဧတ္ထေဝ တေ မနော န ရမိတ္ထ (ကသ္သပာတိ ဘဂဝာ)။
‘‘Ettheva te mano na ramittha (kassapāti bhagavā);
ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု။
Rūpesu saddesu atho rasesu;
အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုသ္သလောကေ။
Atha ko carahi devamanussaloke;
ရတော မနော ကသ္သပ၊ ဗ္ရူဟိ မေတန္တိ။
Rato mano kassapa, brūhi metanti.
‘‘ဒိသ္ဝာ ပဒံ သန္တမနူပဓီကံ။
‘‘Disvā padaṃ santamanūpadhīkaṃ;
အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
Akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;
အနညထာဘာဝိမနညနေယ္ယံ။
Anaññathābhāvimanaññaneyyaṃ;
တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိ’’န္တိ။
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañji’’nti.
၅၆. အထ ခော အာယသ္မာ ဥရုဝေလကသ္သပော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, သာဝကောဟမသ္မိ; သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။ အထ ခော တေသံ ဒ္ဝာဒသနဟုတာနံ မာဂဓိကာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဥရုဝေလကသ္သပော မဟာသမဏေ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတီ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တေသံ ဒ္ဝာဒသနဟုတာနံ မာဂဓိကာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ တေ ဘဂဝာ အညာသိ ကလ္လစိတ္တေ မုဒုစိတ္တေ ဝိနီဝရဏစိတ္တေ ဥဒဂ္ဂစိတ္တေ ပသန္နစိတ္တေ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ ဧကာဒသနဟုတာနံ မာဂဓိကာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ဗိမ္ဗိသာရပ္ပမုခာနံ တသ္မိံ ယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ။ ဧကနဟုတံ ဥပာသကတ္တံ ပဋိဝေဒေသိ။
56. Atha kho āyasmā uruvelakassapo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmi; satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti. Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva ekādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ bimbisārappamukhānaṃ tasmiṃ yeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti. Ekanahutaṃ upāsakattaṃ paṭivedesi.
၅၇. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ကုမာရသ္သ သတော ပဉ္စ အသ္သာသကာ အဟေသုံ, တေ မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓာ။ ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ကုမာရသ္သ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘အဟော ဝတ မံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယ္ယု’န္တိ, အယံ ခော မေ, ဘန္တေ, ပဌမော အသ္သာသကော အဟောသိ, သော မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓော။ ‘တသ္သ စ မေ ဝိဇိတံ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဩက္ကမေယ္ယာ’တိ, အယံ ခော မေ, ဘန္တေ, ဒုတိယော အသ္သာသကော အဟောသိ, သော မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓော။ ‘တဉ္စာဟံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသေယ္ယ’န္တိ, အယံ ခော မေ, ဘန္တေ, တတိယော အသ္သာသကော အဟောသိ, သော မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓော။ ‘သော စ မေ ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယာ’တိ, အယံ ခော မေ, ဘန္တေ, စတုတ္ထော အသ္သာသကော အဟောသိ, သော မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓော။ ‘တသ္သ စာဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ အာဇာနေယ္ယ’န္တိ, အယံ ခော မေ, ဘန္တေ, ပဉ္စမော အသ္သာသကော အဟောသိ, သော မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓော။ ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ကုမာရသ္သ သတော ဣမေ ပဉ္စ အသ္သာသကာ အဟေသုံ, တေ မေ ဧတရဟိ သမိဒ္ဓာ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မဉ္စ, ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ 11, ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ, အဓိဝာသေတု စ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ , သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။
57. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pubbe me, bhante, kumārassa sato pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Pubbe me, bhante, kumārassa sato etadahosi – ‘aho vata maṃ rajje abhisiñceyyu’nti, ayaṃ kho me, bhante, paṭhamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa ca me vijitaṃ arahaṃ sammāsambuddho okkameyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, dutiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tañcāhaṃ bhagavantaṃ payirupāseyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, tatiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘So ca me bhagavā dhammaṃ deseyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, catuttho assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ ājāneyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, pañcamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. Pubbe me, bhante, kumārassa sato ime pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ 12, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ, adhivāsetu ca me, bhante, bhagavā , svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
၅၈. အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ရာဇဂဟံ ပာဝိသိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသဟသ္သေန သဗ္ဗေဟေဝ ပုရာဏဇဋိလေဟိ။ တေန ခော ပန သမယေန သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော မာဏဝကဝဏ္ဏံ အဘိနိမ္မိနိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ပုရတော ပုရတော ဂစ္ဆတိ ဣမာ ဂာထာယော ဂာယမာနော –
58. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ pāvisi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Tena kho pana samayena sakko devānamindo māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa purato purato gacchati imā gāthāyo gāyamāno –
‘‘ဒန္တော ဒန္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ။
‘‘Danto dantehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
သိင္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော၊ ရာဇဂဟံ ပာဝိသိ ဘဂဝာ။
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘မုတ္တော မုတ္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ။
‘‘Mutto muttehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
သိင္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော၊ ရာဇဂဟံ ပာဝိသိ ဘဂဝာ။
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘တိဏ္ဏော တိဏ္ဏေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ။
‘‘Tiṇṇo tiṇṇehi saha purāṇajaṭilehi;
ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ။
Vippamutto vippamuttehi;
သိင္ဂီနိက္ခသုဝဏ္ဏော။
Siṅgīnikkhasuvaṇṇo;
ရာဇဂဟံ ပာဝိသိ ဘဂဝာ။
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘သန္တော သန္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ။
‘‘Santo santehi saha purāṇajaṭilehi;
ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ။
Vippamutto vippamuttehi;
သိင္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော။
Siṅgīnikkhasavaṇṇo;
ရာဇဂဟံ ပာဝိသိ ဘဂဝာ။
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ဒသဝာသော ဒသဗလော၊ ဒသဓမ္မဝိဒူ ဒသဘိ စုပေတော။
‘‘Dasavāso dasabalo, dasadhammavidū dasabhi cupeto;
မနုသ္သာ သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ပသ္သိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အဘိရူပော ဝတာယံ မာဏဝကော, ဒသ္သနီယော ဝတာယံ မာဏဝကော, ပာသာဒိကော ဝတာယံ မာဏဝကော။ ကသ္သ နု ခော အယံ မာဏဝကော’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော တေ မနုသ္သေ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
Manussā sakkaṃ devānamindaṃ passitvā evamāhaṃsu – ‘‘abhirūpo vatāyaṃ māṇavako, dassanīyo vatāyaṃ māṇavako, pāsādiko vatāyaṃ māṇavako. Kassa nu kho ayaṃ māṇavako’’ti? Evaṃ vutte sakko devānamindo te manusse gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ယော ဓီရော သဗ္ဗဓိ ဒန္တော၊ သုဒ္ဓော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။
‘‘Yo dhīro sabbadhi danto, suddho appaṭipuggalo;
အရဟံ သုဂတော လောကေ၊ တသ္သာဟံ ပရိစာရကော’’တိ။
Arahaṃ sugato loke, tassāhaṃ paricārako’’ti.
၅၉. အထ ခော ဘဂဝာ ယေန ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နသ္သ ခော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ဧတဒဟောသိ 15 – ‘‘ကတ္ထ နု ခော ဘဂဝာ ဝိဟရေယ္ယ? ယံ အသ္သ ဂာမတော နေဝ အဝိဒူရေ န အစ္စာသန္နေ, ဂမနာဂမနသမ္ပန္နံ, အတ္ထိကာနံ အတ္ထိကာနံ မနုသ္သာနံ အဘိက္ကမနီယံ, ဒိဝာ အပ္ပာကိဏ္ဏံ 16, ရတ္တိံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ ဝိဇနဝာတံ, မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကံ, ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပ’’န္တိ။ အထ ခော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော အမ္ဟာကံ ဝေဠုဝနံ ဥယ္ယာနံ ဂာမတော နေဝ အဝိဒူရေ န အစ္စာသန္နေ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နံ အတ္ထိကာနံ အတ္ထိကာနံ မနုသ္သာနံ အဘိက္ကမနီယံ ဒိဝာ အပ္ပာကိဏ္ဏံ ရတ္တိံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ ဝိဇနဝာတံ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကံ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပံ။ ယံနူနာဟံ ဝေဠုဝနံ ဥယ္ယာနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဒဒေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သောဝဏ္ဏမယံ ဘိင္ကာရံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝတော ဩဏောဇေသိ – ‘‘ဧတာဟံ, ဘန္တေ, ဝေဠုဝနံ ဥယ္ယာနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝာ အာရာမံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာရာမ’’န္တိ။
59. Atha kho bhagavā yena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi 17 – ‘‘kattha nu kho bhagavā vihareyya? Yaṃ assa gāmato neva avidūre na accāsanne, gamanāgamanasampannaṃ, atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ, divā appākiṇṇaṃ 18, rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ, manussarāhasseyyakaṃ, paṭisallānasāruppa’’nti. Atha kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi – ‘‘idaṃ kho amhākaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ gāmato neva avidūre na accāsanne gamanāgamanasampannaṃ atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ divā appākiṇṇaṃ rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ. Yaṃnūnāhaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dadeyya’’nti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro sovaṇṇamayaṃ bhiṅkāraṃ gahetvā bhagavato oṇojesi – ‘‘etāhaṃ, bhante, veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāma’’nti.
ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Bimbisārasamāgamakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာ • Bimbisārasamāgamakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာဝဏ္ဏနာ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာဝဏ္ဏနာ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာဝဏ္ဏနာ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၃. ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာ • 13. Bimbisārasamāgamakathā