| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೧೩. ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾ
13. Bimbisārasamāgamakathā
೫೫. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಗಯಾಸೀಸೇ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ರಾಜಗಹಂ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸೇನ ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ರಾಜಗಹಂ ತದವಸರಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಲಟ್ಠಿವನೇ 1 ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠೇ ಚೇತಿಯೇ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ – ಸಮಣೋ ಖಲು ಭೋ ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ರಾಜಗಹಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಲಟ್ಠಿವನೇ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠೇ ಚೇತಿಯೇ। ತಂ ಖೋ ಪನ ಭಗವನ್ತಂ 2 ಗೋತಮಂ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ 3। ಸೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಸದೇವಕಂ ಸಮಾರಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜಂ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಸಾಧು ಖೋ ಪನ ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತಂ ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀತಿ।
55. Atha kho bhagavā gayāsīse yathābhirantaṃ viharitvā yena rājagahaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā rājagahe viharati laṭṭhivane 4 suppatiṭṭhe cetiye. Assosi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro – samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito rājagahaṃ anuppatto rājagahe viharati laṭṭhivane suppatiṭṭhe cetiye. Taṃ kho pana bhagavantaṃ 5 gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā 6. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti.
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ದ್ವಾದಸನಹುತೇಹಿ 7 ಮಾಗಧಿಕೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ತೇಪಿ ಖೋ ದ್ವಾದಸನಹುತಾ ಮಾಗಧಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಸಾವೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ದ್ವಾದಸನಹುತಾನಂ 8 ಮಾಗಧಿಕಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮಹಾಸಮಣೋ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ, ಉದಾಹು ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೋ ಮಹಾಸಮಣೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತೀ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ದ್ವಾದಸನಹುತಾನಂ ಮಾಗಧಿಕಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro dvādasanahutehi 9 māgadhikehi brāhmaṇagahapatikehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho dvādasanahutā māgadhikā brāhmaṇagahapatikā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ 10 māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho mahāsamaṇo uruvelakassape brahmacariyaṃ carati, udāhu uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti? Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ uruvelakassapaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ಕಿಮೇವ ದಿಸ್ವಾ ಉರುವೇಲವಾಸಿ, ಪಹಾಸಿ ಅಗ್ಗಿಂ ಕಿಸಕೋವದಾನೋ।
‘‘Kimeva disvā uruvelavāsi, pahāsi aggiṃ kisakovadāno;
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಕಸ್ಸಪ, ಏತಮತ್ಥಂ ಕಥಂ ಪಹೀನಂ ತವ ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತನ್ತಿ॥
Pucchāmi taṃ kassapa, etamatthaṃ kathaṃ pahīnaṃ tava aggihuttanti.
‘‘ರೂಪೇ ಚ ಸದ್ದೇ ಚ ಅಥೋ ರಸೇ ಚ।
‘‘Rūpe ca sadde ca atho rase ca;
ಕಾಮಿತ್ಥಿಯೋ ಚಾಭಿವದನ್ತಿ ಯಞ್ಞಾ।
Kāmitthiyo cābhivadanti yaññā;
ಏತಂ ಮಲನ್ತಿ ಉಪಧೀಸು ಞತ್ವಾ।
Etaṃ malanti upadhīsu ñatvā;
ತಸ್ಮಾ ನ ಯಿಟ್ಠೇ ನ ಹುತೇ ಅರಞ್ಜಿನ್ತಿ॥
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañjinti.
‘‘ಏತ್ಥೇವ ತೇ ಮನೋ ನ ರಮಿತ್ಥ (ಕಸ್ಸಪಾತಿ ಭಗವಾ)।
‘‘Ettheva te mano na ramittha (kassapāti bhagavā);
ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಥೋ ರಸೇಸು।
Rūpesu saddesu atho rasesu;
ಅಥ ಕೋ ಚರಹಿ ದೇವಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ।
Atha ko carahi devamanussaloke;
ರತೋ ಮನೋ ಕಸ್ಸಪ, ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತನ್ತಿ॥
Rato mano kassapa, brūhi metanti.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ಪದಂ ಸನ್ತಮನೂಪಧೀಕಂ।
‘‘Disvā padaṃ santamanūpadhīkaṃ;
ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತಂ।
Akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;
ಅನಞ್ಞಥಾಭಾವಿಮನಞ್ಞನೇಯ್ಯಂ।
Anaññathābhāvimanaññaneyyaṃ;
ತಸ್ಮಾ ನ ಯಿಟ್ಠೇ ನ ಹುತೇ ಅರಞ್ಜಿ’’ನ್ತಿ॥
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañji’’nti.
೫೬. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮಿ; ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ದ್ವಾದಸನಹುತಾನಂ ಮಾಗಧಿಕಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೋ ಮಹಾಸಮಣೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ದ್ವಾದಸನಹುತಾನಂ ಮಾಗಧಿಕಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದಾನಕಥಂ ಸೀಲಕಥಂ ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ಓಕಾರಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ಯದಾ ತೇ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಕಲ್ಲಚಿತ್ತೇ ಮುದುಚಿತ್ತೇ ವಿನೀವರಣಚಿತ್ತೇ ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತೇ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೇ, ಅಥ ಯಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ತಂ ಪಕಾಸೇಸಿ – ದುಕ್ಖಂ, ಸಮುದಯಂ, ನಿರೋಧಂ, ಮಗ್ಗಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥಂ ಅಪಗತಕಾಳಕಂ ಸಮ್ಮದೇವ ರಜನಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಏಕಾದಸನಹುತಾನಂ ಮಾಗಧಿಕಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಪ್ಪಮುಖಾನಂ ತಸ್ಮಿಂ ಯೇವ ಆಸನೇ ವಿರಜಂ ವೀತಮಲಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ – ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ। ಏಕನಹುತಂ ಉಪಾಸಕತ್ತಂ ಪಟಿವೇದೇಸಿ।
56. Atha kho āyasmā uruvelakassapo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmi; satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti. Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva ekādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ bimbisārappamukhānaṃ tasmiṃ yeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti. Ekanahutaṃ upāsakattaṃ paṭivedesi.
೫೭. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ ಪತ್ತಧಮ್ಮೋ ವಿದಿತಧಮ್ಮೋ ಪರಿಯೋಗಾಳ್ಹಧಮ್ಮೋ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಕುಮಾರಸ್ಸ ಸತೋ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾಸಕಾ ಅಹೇಸುಂ, ತೇ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧಾ। ಪುಬ್ಬೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಕುಮಾರಸ್ಸ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಂ ರಜ್ಜೇ ಅಭಿಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಠಮೋ ಅಸ್ಸಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ। ‘ತಸ್ಸ ಚ ಮೇ ವಿಜಿತಂ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಓಕ್ಕಮೇಯ್ಯಾ’ತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ದುತಿಯೋ ಅಸ್ಸಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ। ‘ತಞ್ಚಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ತತಿಯೋ ಅಸ್ಸಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ। ‘ಸೋ ಚ ಮೇ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಾ’ತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಚತುತ್ಥೋ ಅಸ್ಸಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ। ‘ತಸ್ಸ ಚಾಹಂ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಞ್ಚಮೋ ಅಸ್ಸಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ। ಪುಬ್ಬೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಕುಮಾರಸ್ಸ ಸತೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾಸಕಾ ಅಹೇಸುಂ, ತೇ ಮೇ ಏತರಹಿ ಸಮಿದ್ಧಾ। ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ – ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ 11, ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತಂ, ಅಧಿವಾಸೇತು ಚ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ , ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತಂ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನಾ’’ತಿ । ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಭಗವತೋ ಅಧಿವಾಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಕಾಲಂ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ – ‘‘ಕಾಲೋ, ಭನ್ತೇ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ।
57. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pubbe me, bhante, kumārassa sato pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Pubbe me, bhante, kumārassa sato etadahosi – ‘aho vata maṃ rajje abhisiñceyyu’nti, ayaṃ kho me, bhante, paṭhamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa ca me vijitaṃ arahaṃ sammāsambuddho okkameyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, dutiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tañcāhaṃ bhagavantaṃ payirupāseyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, tatiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘So ca me bhagavā dhammaṃ deseyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, catuttho assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ ājāneyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, pañcamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. Pubbe me, bhante, kumārassa sato ime pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ 12, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ, adhivāsetu ca me, bhante, bhagavā , svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
೫೮. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸೇನ ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಮಾಣವಕವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛತಿ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಗಾಯಮಾನೋ –
58. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ pāvisi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Tena kho pana samayena sakko devānamindo māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa purato purato gacchati imā gāthāyo gāyamāno –
‘‘ದನ್ತೋ ದನ್ತೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ।
‘‘Danto dantehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ॥
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ಮುತ್ತೋ ಮುತ್ತೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ।
‘‘Mutto muttehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ॥
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ತಿಣ್ಣೋ ತಿಣ್ಣೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ।
‘‘Tiṇṇo tiṇṇehi saha purāṇajaṭilehi;
ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ।
Vippamutto vippamuttehi;
ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸುವಣ್ಣೋ।
Siṅgīnikkhasuvaṇṇo;
ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ॥
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ಸನ್ತೋ ಸನ್ತೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ।
‘‘Santo santehi saha purāṇajaṭilehi;
ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ।
Vippamutto vippamuttehi;
ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ।
Siṅgīnikkhasavaṇṇo;
ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ॥
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ದಸವಾಸೋ ದಸಬಲೋ, ದಸಧಮ್ಮವಿದೂ ದಸಭಿ ಚುಪೇತೋ।
‘‘Dasavāso dasabalo, dasadhammavidū dasabhi cupeto;
ಮನುಸ್ಸಾ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಅಭಿರೂಪೋ ವತಾಯಂ ಮಾಣವಕೋ, ದಸ್ಸನೀಯೋ ವತಾಯಂ ಮಾಣವಕೋ, ಪಾಸಾದಿಕೋ ವತಾಯಂ ಮಾಣವಕೋ। ಕಸ್ಸ ನು ಖೋ ಅಯಂ ಮಾಣವಕೋ’’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
Manussā sakkaṃ devānamindaṃ passitvā evamāhaṃsu – ‘‘abhirūpo vatāyaṃ māṇavako, dassanīyo vatāyaṃ māṇavako, pāsādiko vatāyaṃ māṇavako. Kassa nu kho ayaṃ māṇavako’’ti? Evaṃ vutte sakko devānamindo te manusse gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ಯೋ ಧೀರೋ ಸಬ್ಬಧಿ ದನ್ತೋ, ಸುದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘Yo dhīro sabbadhi danto, suddho appaṭipuggalo;
ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ತಸ್ಸಾಹಂ ಪರಿಚಾರಕೋ’’ತಿ॥
Arahaṃ sugato loke, tassāhaṃ paricārako’’ti.
೫೯. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಸೇನಿಯಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಸೇನಿಯಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ 15 – ‘‘ಕತ್ಥ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ? ಯಂ ಅಸ್ಸ ಗಾಮತೋ ನೇವ ಅವಿದೂರೇ ನ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ, ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಭಿಕ್ಕಮನೀಯಂ, ದಿವಾ ಅಪ್ಪಾಕಿಣ್ಣಂ 16, ರತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ ವಿಜನವಾತಂ, ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಂ, ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಸೇನಿಯಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಇದಂ ಖೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವೇಳುವನಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಾಮತೋ ನೇವ ಅವಿದೂರೇ ನ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಭಿಕ್ಕಮನೀಯಂ ದಿವಾ ಅಪ್ಪಾಕಿಣ್ಣಂ ರತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ ವಿಜನವಾತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ವೇಳುವನಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ಭಿಙ್ಕಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಓಣೋಜೇಸಿ – ‘‘ಏತಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ವೇಳುವನಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಆರಾಮಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಸೇನಿಯಂ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಮಾದಪೇತ್ವಾ ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ನಿದಾನೇ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕರಣೇ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆರಾಮ’’ನ್ತಿ।
59. Atha kho bhagavā yena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi 17 – ‘‘kattha nu kho bhagavā vihareyya? Yaṃ assa gāmato neva avidūre na accāsanne, gamanāgamanasampannaṃ, atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ, divā appākiṇṇaṃ 18, rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ, manussarāhasseyyakaṃ, paṭisallānasāruppa’’nti. Atha kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi – ‘‘idaṃ kho amhākaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ gāmato neva avidūre na accāsanne gamanāgamanasampannaṃ atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ divā appākiṇṇaṃ rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ. Yaṃnūnāhaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dadeyya’’nti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro sovaṇṇamayaṃ bhiṅkāraṃ gahetvā bhagavato oṇojesi – ‘‘etāhaṃ, bhante, veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāma’’nti.
ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bimbisārasamāgamakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾ • Bimbisārasamāgamakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೩. ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸಮಾಗಮಕಥಾ • 13. Bimbisārasamāgamakathā
