| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
බිම්‌බිසාරසමාගමකථා
Bimbisārasamāgamakathā
55. ලට්‌ඨිවනෙති තාලුය්‍යානෙ. සුප්‌පතිට්‌ඨෙ චෙතියෙති අඤ්‌ඤතරස්‌මිං වටරුක්‌ඛෙ; තස්‌ස කිරෙතං නාමං. ද්‌වාදසනහුතෙහීති එත්‌ථ එකං නහුතං දසසහස්‌සානි. අජ්‌ඣභාසීති තෙසං කඞ්‌ඛාච්‌ඡෙදනත්‌ථං අභාසි.
55.Laṭṭhivaneti tāluyyāne. Suppatiṭṭhe cetiyeti aññatarasmiṃ vaṭarukkhe; tassa kiretaṃ nāmaṃ. Dvādasanahutehīti ettha ekaṃ nahutaṃ dasasahassāni. Ajjhabhāsīti tesaṃ kaṅkhācchedanatthaṃ abhāsi.
කිසකොවදානොති තාපසචරියාය කිසසරීරත්‌තා ‘‘කිසකො’’ති ලද්‌ධනාමානං තාපසානං ඔවාදකො අනුසාසකො සමානොති අත්‌ථො. අථ වා සයං කිසකො තාපසො සමානො වදානො ච අඤ්‌ඤෙ ඔවදන්‌තො අනුසාසන්‌තොතිපි අත්‌ථො. කථං පහීනන්‌ති කෙන කාරණෙන පහීනං. ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘ත්‌වං උරුවෙලවාසිඅග්‌ගිපරිචාරකානං තාපසානං සයං ඔවාදාචරියො සමානො කිං දිස්‌වා පහාසි, පුච්‌ඡාමි තං එතමත්‌ථං කෙන කාරණෙන තව අග්‌ගිහුත්‌තං පහීන’’න්‌ති.
Kisakovadānoti tāpasacariyāya kisasarīrattā ‘‘kisako’’ti laddhanāmānaṃ tāpasānaṃ ovādako anusāsako samānoti attho. Atha vā sayaṃ kisako tāpaso samāno vadāno ca aññe ovadanto anusāsantotipi attho. Kathaṃ pahīnanti kena kāraṇena pahīnaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘tvaṃ uruvelavāsiaggiparicārakānaṃ tāpasānaṃ sayaṃ ovādācariyo samāno kiṃ disvā pahāsi, pucchāmi taṃ etamatthaṃ kena kāraṇena tava aggihuttaṃ pahīna’’nti.
දුතියගාථාය අයමත්‌ථො – එතෙ රූපාදිකෙ කාමෙ ඉත්‌ථියො ච යඤ්‌ඤා අභිවදන්‌ති, ස්‌වාහං එතං සබ්‌බම්‌පි රූපාදිකං කාමප්‌පභෙදං ඛන්‌ධුපධීසු මලන්‌ති ඤත්‌වා යස්‌මා ඉමෙ යිට්‌ඨහුතප්‌පභෙදා යඤ්‌ඤා මලමෙව වදන්‌ති, තස්‌මා න යිට්‌ඨෙ න හුතෙ අරඤ්‌ජිං; යිට්‌ඨෙ වා හුතෙ වා නාභිරමින්‌ති අත්‌ථො.
Dutiyagāthāya ayamattho – ete rūpādike kāme itthiyo ca yaññā abhivadanti, svāhaṃ etaṃ sabbampi rūpādikaṃ kāmappabhedaṃ khandhupadhīsu malanti ñatvā yasmā ime yiṭṭhahutappabhedā yaññā malameva vadanti, tasmā na yiṭṭhe na hute arañjiṃ; yiṭṭhe vā hute vā nābhiraminti attho.
තතියගාථාය – අථ කොචරහීති අථ ක්‌වචරහි. සෙසං උත්‌තානමෙව.
Tatiyagāthāya – atha kocarahīti atha kvacarahi. Sesaṃ uttānameva.
චතුත්‌ථගාථාය – පදන්‌ති නිබ්‌බානපදං. සන්‌තසභාවතාය සන්‌තං. උපධීනං අභාවෙන අනුපධිකං. රාගකිඤ්‌චනාදීනං අභාවෙන අකිඤ්‌චනං. තීසු භවෙසු අලග්‌ගතාය යං කාමභවං යඤ්‌ඤා වදන්‌ති, තස්‌මිම්‌පි කාමභවෙ අසත්‌තං. ජාතිජරාමරණානං අභාවෙන අනඤ්‌ඤථාභාවිං. අත්‌තනා භාවිතෙන මග්‌ගෙනෙව අධිගන්‌තබ්‌බං, න අඤ්‌ඤෙන කෙනචි අධිගමෙතබ්‌බන්‌ති අනඤ්‌ඤනෙය්‍යං. යස්‌මා ඊදිසං පදමද්‌දසං, තස්‌මා න යිට්‌ඨෙ න හුතෙ අරඤ්‌ජිං. තෙන කිං දස්‌සෙති? යො අහං දෙවමනුස්‌සලොකසම්‌පත්‌තිසාධකෙ න යිට්‌ඨෙ න හුතෙ අරඤ්‌ජිං, සො කිං වක්‌ඛාමි ‘‘එත්‌ථ නාම මෙ දෙවමනුස්‌සලොකෙ රතො මනො’’ති.
Catutthagāthāya – padanti nibbānapadaṃ. Santasabhāvatāya santaṃ. Upadhīnaṃ abhāvena anupadhikaṃ. Rāgakiñcanādīnaṃ abhāvena akiñcanaṃ. Tīsu bhavesu alaggatāya yaṃ kāmabhavaṃ yaññā vadanti, tasmimpi kāmabhave asattaṃ. Jātijarāmaraṇānaṃ abhāvena anaññathābhāviṃ. Attanā bhāvitena maggeneva adhigantabbaṃ, na aññena kenaci adhigametabbanti anaññaneyyaṃ. Yasmā īdisaṃ padamaddasaṃ, tasmā na yiṭṭhe na hute arañjiṃ. Tena kiṃ dasseti? Yo ahaṃ devamanussalokasampattisādhake na yiṭṭhe na hute arañjiṃ, so kiṃ vakkhāmi ‘‘ettha nāma me devamanussaloke rato mano’’ti.
56. එවං සබ්‌බලොකෙ අනභිරතිභාවං පකාසෙත්‌වා අථ ඛො ආයස්‌මා උරුවෙලකස්‌සපො ‘‘සාවකොහමස්‌මී’’ති එවං භගවතො සාවකභාවං පකාසෙසි. තඤ්‌ච ඛො ආකාසෙ විවිධානි පාටිහාරියානි දස්‌සෙත්‌වා. ධම්‌මචක්‌ඛුන්‌ති සොතාපත්‌තිමග්‌ගඤාණං.
56. Evaṃ sabbaloke anabhiratibhāvaṃ pakāsetvā atha kho āyasmā uruvelakassapo ‘‘sāvakohamasmī’’ti evaṃ bhagavato sāvakabhāvaṃ pakāsesi. Tañca kho ākāse vividhāni pāṭihāriyāni dassetvā. Dhammacakkhunti sotāpattimaggañāṇaṃ.
57. අස්‌සාසකාති ආසීසනා; පත්‌ථනාති අත්‌ථො. එසාහං භන්‌තෙති එත්‌ථ පන කිඤ්‌චාපි මග්‌ගප්‌පටිවෙධෙනෙවස්‌ස සිද්‌ධං සරණගමනං, තත්‌ථ පන නිච්‌ඡයගමනමෙව ගතො, ඉදානි වාචාය අත්‌තසන්‌නිය්‍යාතනං කරොති. මග්‌ගවසෙනෙවායං නියතසරණතං පත්‌තො, තං පරෙසං වාචාය පාකටං කරොන්‌තො පණිපාතගමනඤ්‌ච ගච්‌ඡන්‌තො එවං වදති.
57.Assāsakāti āsīsanā; patthanāti attho. Esāhaṃ bhanteti ettha pana kiñcāpi maggappaṭivedhenevassa siddhaṃ saraṇagamanaṃ, tattha pana nicchayagamanameva gato, idāni vācāya attasanniyyātanaṃ karoti. Maggavasenevāyaṃ niyatasaraṇataṃ patto, taṃ paresaṃ vācāya pākaṭaṃ karonto paṇipātagamanañca gacchanto evaṃ vadati.
58. සිඞ්‌ගීනික්‌ඛසවණ්‌ණොති සිඞ්‌ගීසුවණ්‌ණනික්‌ඛෙන සමානවණ්‌ණො. දසවාසොති දසසු අරියවාසෙසු වුත්‌ථවාසො. දසධම්‌මවිදූති දසකම්‌මපථවිදූ. දසභි චුපෙතොති දසහි අසෙක්‌ඛෙහි අඞ්‌ගෙහි උපෙතො. සබ්‌බධිදන්‌තොති සබ්‌බෙසු දන්‌තො; භගවතො හි චක්‌ඛුආදීසු කිඤ්‌චි අදන්‌තං නාම නත්‌ථි.
58.Siṅgīnikkhasavaṇṇoti siṅgīsuvaṇṇanikkhena samānavaṇṇo. Dasavāsoti dasasu ariyavāsesu vutthavāso. Dasadhammavidūti dasakammapathavidū. Dasabhi cupetoti dasahi asekkhehi aṅgehi upeto. Sabbadhidantoti sabbesu danto; bhagavato hi cakkhuādīsu kiñci adantaṃ nāma natthi.
59. භගවන්‌තං භුත්‌තාවිං ඔනීතපත්‌තපාණිං එකමන්‌තං නිසීදීති භගවන්‌තං භුත්‌තවන්‌තං පත්‌තතො ච අපනීතපාණිං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා එකස්‌මිං පදෙසෙ නිසීදීති අත්‌ථො. අත්‌ථිකානන්‌ති බුද්‌ධාභිවාදනගමනෙන ච ධම්‌මසවනෙන ච අත්‌ථිකානං. අභික්‌කමනීයන්‌ති අභිගන්‌තුං සක්‌කුණෙය්‍යං. අප්‌පාකිණ්‌ණන්‌ති අනාකිණ්‌ණං. අප්‌පසද්‌දන්‌ති වචනසද්‌දෙන අප්‌පසද්‌දං. අප්‌පනිග්‌ඝොසන්‌ති නගරනිග්‌ඝොසසද්‌දෙන අප්‌පනිග්‌ඝොසං. විජනවාතන්‌ති අනුසඤ්‌චරණජනස්‌ස සරීරවාතෙන විරහිතං. ‘‘විජනවාද’’න්‌තිපි පාඨො; අන්‌තො ජනවාදෙන රහිතන්‌ති අත්‌ථො. ‘‘විජනපාත’’න්‌තිපි පාඨො; ජනසඤ්‌චාරවිරහිතන්‌ති අත්‌ථො. මනුස්‌සරාහසෙය්‍යකන්‌ති මනුස්‌සානං රහස්‌සකිරියට්‌ඨානියං. පටිසල්‌ලානසාරුප්‌පන්‌ති විවෙකානුරූපං.
59.Bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdīti bhagavantaṃ bhuttavantaṃ pattato ca apanītapāṇiṃ sallakkhetvā ekasmiṃ padese nisīdīti attho. Atthikānanti buddhābhivādanagamanena ca dhammasavanena ca atthikānaṃ. Abhikkamanīyanti abhigantuṃ sakkuṇeyyaṃ. Appākiṇṇanti anākiṇṇaṃ. Appasaddanti vacanasaddena appasaddaṃ. Appanigghosanti nagaranigghosasaddena appanigghosaṃ. Vijanavātanti anusañcaraṇajanassa sarīravātena virahitaṃ. ‘‘Vijanavāda’’ntipi pāṭho; anto janavādena rahitanti attho. ‘‘Vijanapāta’’ntipi pāṭho; janasañcāravirahitanti attho. Manussarāhaseyyakanti manussānaṃ rahassakiriyaṭṭhāniyaṃ. Paṭisallānasāruppanti vivekānurūpaṃ.
විම්‌විසාරසමාගමකථා නිට්‌ඨිතා.
Vimvisārasamāgamakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 13. බිම්‌බිසාරසමාගමකථා • 13. Bimbisārasamāgamakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / බිම්‌බිසාරසමාගමකථාවණ්‌ණනා • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / බිම්‌බිසාරසමාගමකථාවණ්‌ණනා • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / බිම්‌බිසාරසමාගමකථාවණ්‌ණනා • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 13. බිම්‌බිසාරසමාගමකථා • 13. Bimbisārasamāgamakathā
