Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா²வண்ணனா
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
55. இதா³னி ‘‘அத² கோ² ப⁴க³வா க³யாஸீஸே யதா²பி⁴ரந்தங் விஹரித்வா’’திஆதீ³ஸு யா ஸா அனுத்தானபத³வண்ணனா, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘லட்டி²வனேதி தாலுய்யானே’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்த² தாலுய்யானேதி தாலருக்கா²னங் ப³ஹுபா⁴வதோ ஏவங்லத்³த⁴னாமே உய்யானே. அப்பேகச்சே யேன ப⁴க³வா தேனஞ்ஜலிங் பணாமெத்வாதிஆதீ³ஸு அஞ்ஜலிங் பணாமெத்வாதி யே உப⁴தோபக்கி²கா, தே ஸந்தா⁴யேதங் வுத்தங். தே கிர ஏவங் சிந்தயிங்ஸு ‘‘ஸசே நோ மிச்சா²தி³ட்டி²கா சோதெ³ஸ்ஸந்தி ‘கஸ்மா தும்ஹே ஸமணங் கோ³தமங் வந்தி³த்தா²’தி, தேஸங் ‘கிங் அஞ்ஜலிமத்தகரணேனபி வந்தி³தங் ஹோதீ’தி வக்கா²ம. ஸசே நோ ஸம்மாதி³ட்டி²கா சோதெ³ஸ்ஸந்தி ‘கஸ்மா ப⁴க³வந்தங் ந வந்தி³த்தா²’தி, ‘கிங் ஸீஸேன பூ⁴மிங் பஹரந்தேனேவ வந்தி³தங் ஹோதி, நனு அஞ்ஜலிகம்மம்பி வந்த³னா ஏவா’தி வக்கா²மா’’தி. நாமகொ³த்தங் ஸாவெத்வாதி ‘‘போ⁴ கோ³தம, அஹங் அஸுகஸ்ஸ புத்தோ த³த்தோ நாம மித்தோ நாம இத⁴ ஆக³தோ’’தி வத³ந்தா நாமங் ஸாவெந்தி நாம, ‘‘போ⁴ கோ³தம, அஹங் வாஸெட்டோ² நாம கச்சானோ நாம இதா⁴க³தோ’’தி வத³ந்தா கொ³த்தங் ஸாவெந்தி நாம. ஏதே கிர த³லித்³தா³ ஜிண்ணகுலபுத்தா பரிஸமஜ்ஜே² நாமகொ³த்தவஸேன பாகடா ப⁴விஸ்ஸாமாதி ஏவங் அகங்ஸு. யே பன துண்ஹீபூ⁴தா நிஸீதி³ங்ஸு, தே கேராடிகா சேவ அந்த⁴பா³லா ச. தத்த² கேராடிகா ‘‘ஏகங் த்³வே கதா²ஸல்லாபே கரொந்தே விஸ்ஸாஸிகோ ஹோதி, அத² விஸ்ஸாஸே ஸதி ஏகங் த்³வே பி⁴க்கா² அதா³துங் ந யுத்த’’ந்தி ததோ அத்தானங் மோசெந்தா துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி. அந்த⁴பா³லா அஞ்ஞாணதாயேவ அவக்கி²த்தா மத்திகாபிண்டோ³ விய யத்த² கத்த²சி துண்ஹீபூ⁴தா நிஸீத³ந்தி.
55. Idāni ‘‘atha kho bhagavā gayāsīse yathābhirantaṃ viharitvā’’tiādīsu yā sā anuttānapadavaṇṇanā, taṃ dassetuṃ ‘‘laṭṭhivaneti tāluyyāne’’tiādi āraddhaṃ. Tattha tāluyyāneti tālarukkhānaṃ bahubhāvato evaṃladdhanāme uyyāne. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvātiādīsu añjaliṃ paṇāmetvāti ye ubhatopakkhikā, te sandhāyetaṃ vuttaṃ. Te kira evaṃ cintayiṃsu ‘‘sace no micchādiṭṭhikā codessanti ‘kasmā tumhe samaṇaṃ gotamaṃ vanditthā’ti, tesaṃ ‘kiṃ añjalimattakaraṇenapi vanditaṃ hotī’ti vakkhāma. Sace no sammādiṭṭhikā codessanti ‘kasmā bhagavantaṃ na vanditthā’ti, ‘kiṃ sīsena bhūmiṃ paharanteneva vanditaṃ hoti, nanu añjalikammampi vandanā evā’ti vakkhāmā’’ti. Nāmagottaṃ sāvetvāti ‘‘bho gotama, ahaṃ asukassa putto datto nāma mitto nāma idha āgato’’ti vadantā nāmaṃ sāventi nāma, ‘‘bho gotama, ahaṃ vāseṭṭho nāma kaccāno nāma idhāgato’’ti vadantā gottaṃ sāventi nāma. Ete kira daliddā jiṇṇakulaputtā parisamajjhe nāmagottavasena pākaṭā bhavissāmāti evaṃ akaṃsu. Ye pana tuṇhībhūtā nisīdiṃsu, te kerāṭikā ceva andhabālā ca. Tattha kerāṭikā ‘‘ekaṃ dve kathāsallāpe karonte vissāsiko hoti, atha vissāse sati ekaṃ dve bhikkhā adātuṃ na yutta’’nti tato attānaṃ mocentā tuṇhī nisīdanti. Andhabālā aññāṇatāyeva avakkhittā mattikāpiṇḍo viya yattha katthaci tuṇhībhūtā nisīdanti.
கிஸகோவதா³னோதி எத்த² கிஸகானங் ஓவதா³னோ கிஸகோவதா³னோதி இமங் தாவ அத்த²விகப்பங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தாபஸசரியாய கிஸஸரீரத்தா’’திஆதி³ வுத்தங். அக்³கி³ஹுத்தந்தி அக்³கி³பரிசரணங். ரூபாத³யோவ இத⁴ காமனீயட்டே²ன ‘‘காமா’’தி வுத்தாதி ஆஹ ‘‘ஏதே ரூபாத³யோ காமே’’தி. யஞ்ஞா அபி⁴வத³ந்தீதி யாக³ஹேது இஜ்ஜ²ந்தீதி வத³ந்தி. உபதீ⁴ஸூதி எத்த² சத்தாரோ உபதீ⁴ காமுபதி⁴ க²ந்து⁴பதி⁴ கிலேஸுபதி⁴ அபி⁴ஸங்கா²ருபதீ⁴தி. காமாபி ஹி ‘‘யங் பஞ்ச காமகு³ணே படிச்ச உப்பஜ்ஜதி ஸுக²ங் ஸோமனஸ்ஸங், அயங் காமானங் அஸ்ஸாதோ³’’தி (ம॰ நி॰ 1.167) ஏவங் வுத்தஸ்ஸ ஸுக²ஸ்ஸ அதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ உபதீ⁴யதி எத்த² ஸுக²ந்தி இமினா வசனத்தே²ன ‘‘உபதீ⁴’’தி வுச்சந்தி. க²ந்தா⁴பி க²ந்த⁴மூலகஸ்ஸ து³க்க²ஸ்ஸ அதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ, கிலேஸாபி அபாயது³க்க²ஸ்ஸ அதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ, அபி⁴ஸங்கா²ராபி ப⁴வது³க்க²ஸ்ஸ அதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ ‘‘உபதீ⁴’’தி வுச்சந்தி, தேஸு க²ந்து⁴பதி⁴ இதா⁴தி⁴ப்பேதோதி ஆஹ ‘‘க²ந்து⁴பதீ⁴ஸு மலந்தி ஞத்வா’’தி. யஞ்ஞா மலமேவ வத³ந்தீதி யாக³ஹேது மலமேவ இஜ்ஜ²தீதி வத³ந்தி. யிட்டே²தி மஹாயாகே³. ஹுதேதி தி³வஸே தி³வஸே கத்தப்³ப³அக்³கி³பரிசரணே. காமப⁴வே அஸத்தந்தி காமப⁴வே அலக்³க³ங், தப்³பி³னிமுத்தந்தி வுத்தங் ஹோதி.
Kisakovadānoti ettha kisakānaṃ ovadāno kisakovadānoti imaṃ tāva atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘tāpasacariyāya kisasarīrattā’’tiādi vuttaṃ. Aggihuttanti aggiparicaraṇaṃ. Rūpādayova idha kāmanīyaṭṭhena ‘‘kāmā’’ti vuttāti āha ‘‘ete rūpādayo kāme’’ti. Yaññā abhivadantīti yāgahetu ijjhantīti vadanti. Upadhīsūti ettha cattāro upadhī kāmupadhi khandhupadhi kilesupadhi abhisaṅkhārupadhīti. Kāmāpi hi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.167) evaṃ vuttassa sukhassa adhiṭṭhānabhāvato upadhīyati ettha sukhanti iminā vacanatthena ‘‘upadhī’’ti vuccanti. Khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhī’’ti vuccanti, tesu khandhupadhi idhādhippetoti āha ‘‘khandhupadhīsu malanti ñatvā’’ti. Yaññā malameva vadantīti yāgahetu malameva ijjhatīti vadanti. Yiṭṭheti mahāyāge. Huteti divase divase kattabbaaggiparicaraṇe. Kāmabhave asattanti kāmabhave alaggaṃ, tabbinimuttanti vuttaṃ hoti.
57-58. ஆஸீஸனாதி பத்த²னா. தி³ப்³ப³ஸுவண்ணேஸுபி ஸிங்கீ³ஸுவண்ணஸ்ஸ ஸப்³ப³ஸெட்ட²த்தா ‘‘ஸிங்கீ³னிக்க²ஸவண்ணோ’’தி வுத்தங். யதே²வ ஹி மனுஸ்ஸபரிபோ⁴கே³ ஸுவண்ணே யுத்திகதங் ஹீனங், ததோ ரஸவித்³த⁴ங் ஸெட்ட²ங், ரஸவித்³த⁴தோ ஆகருப்பன்னங், ததோ யங் கிஞ்சி தி³ப்³ப³ங் ஸெட்ட²ங், ஏவங் தி³ப்³ப³ஸுவண்ணேஸுபி சாமீகரதோ ஸாதகும்ப⁴ங், ஸாதகும்ப⁴தோ ஜம்பு³னத³ங், ஜம்பு³னத³தோ ஸிங்கீ³ஸுவண்ணங், தஸ்மா தங் ஸப்³ப³ஸெட்ட²ங். ஸிங்கீ³னிக்க²ந்தி ச நிக்க²பரிமாணேன ஸிங்கீ³ஸுவண்ணேன கதங் ஸுவண்ணபட்டங். ஊனகனிக்கே²ன கதஞ்ஹி க⁴ட்டனமஜ்ஜனக்க²மங் ந ஹோதி, அதிரேகேன கதங் க⁴ட்டனமஜ்ஜனங் க²மதி, வண்ணவந்தங் பன ந ஹோதி, ப²ருஸதா⁴துகங் கா²யதி, நிக்கே²ன கதங் க⁴ட்டனமஜ்ஜனஞ்சேவ க²மதி வண்ணவந்தஞ்ச ஹோதி. நிக்க²ங் பன வீஸதிஸுவண்ணந்தி கேசி . பஞ்சவீஸதிஸுவண்ணந்தி அபரே. மஜ்ஜி²மனிகாயட்ட²கதா²யங் பன ‘‘நிக்க²ங் நாம பஞ்சஸுவண்ணா’’தி வுத்தங். ஸுவண்ணோ நாம சதுத⁴ரணந்தி வத³ந்தி.
57-58.Āsīsanāti patthanā. Dibbasuvaṇṇesupi siṅgīsuvaṇṇassa sabbaseṭṭhattā ‘‘siṅgīnikkhasavaṇṇo’’ti vuttaṃ. Yatheva hi manussaparibhoge suvaṇṇe yuttikataṃ hīnaṃ, tato rasaviddhaṃ seṭṭhaṃ, rasaviddhato ākaruppannaṃ, tato yaṃ kiñci dibbaṃ seṭṭhaṃ, evaṃ dibbasuvaṇṇesupi cāmīkarato sātakumbhaṃ, sātakumbhato jambunadaṃ, jambunadato siṅgīsuvaṇṇaṃ, tasmā taṃ sabbaseṭṭhaṃ. Siṅgīnikkhanti ca nikkhaparimāṇena siṅgīsuvaṇṇena kataṃ suvaṇṇapaṭṭaṃ. Ūnakanikkhena katañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ na hoti, atirekena kataṃ ghaṭṭanamajjanaṃ khamati, vaṇṇavantaṃ pana na hoti, pharusadhātukaṃ khāyati, nikkhena kataṃ ghaṭṭanamajjanañceva khamati vaṇṇavantañca hoti. Nikkhaṃ pana vīsatisuvaṇṇanti keci . Pañcavīsatisuvaṇṇanti apare. Majjhimanikāyaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘nikkhaṃ nāma pañcasuvaṇṇā’’ti vuttaṃ. Suvaṇṇo nāma catudharaṇanti vadanti.
த³ஸஸு அரியவாஸேஸு வுத்த²வாஸோதி –
Dasasu ariyavāsesu vutthavāsoti –
‘‘இத⁴, (தீ³॰ நி॰ 3.348; அ॰ நி॰ 10.20) பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பஞ்சங்க³விப்பஹீனோ ஹோதி ச²ளங்க³ஸமன்னாக³தோ ஏகாரக்கோ² சதுராபஸ்ஸேனோ பனுண்ணபச்சேகஸச்சோ ஸமவயஸட்டே²ஸனோ அனாவிலஸங்கப்போ பஸ்ஸத்³த⁴காயஸங்கா²ரோ ஸுவிமுத்தசித்தோ ஸுவிமுத்தபஞ்ஞோ.
‘‘Idha, (dī. ni. 3.348; a. ni. 10.20) bhikkhave, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño.
‘‘கத²ஞ்ச , பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பஞ்சங்க³விப்பஹீனோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு²னோ காமச்ச²ந்தோ³ பஹீனோ ஹோதி, ப்³யாபாதோ³ பஹீனோ ஹோதி, தி²னமித்³த⁴ங் பஹீனங் ஹோதி, உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சங் பஹீனங் ஹோதி, விசிகிச்சா² பஹீனா ஹோதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பஞ்சங்க³விப்பஹீனோ ஹோதி.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ச²ளங்க³ஸமன்னாக³தோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² சக்கு²னா ரூபங் தி³ஸ்வா நேவ ஸுமனோ ஹோதி ந து³ம்மனோ, உபெக்க²கோ விஹரதி ஸதோ ஸம்பஜானோ. ஸோதேன ஸத்³த³ங் ஸுத்வா…பே॰… கா⁴னேன க³ந்த⁴ங் கா⁴யித்வா… ஜிவ்ஹாய ரஸங் ஸாயித்வா… காயேன பொ²ட்ட²ப்³ப³ங் பு²ஸித்வா… மனஸா த⁴ம்மங் விஞ்ஞாய நேவ ஸுமனோ ஹோதி ந து³ம்மனோ, உபெக்க²கோ விஹரதி ஸதோ ஸம்பஜானோ. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ச²ளங்க³ஸமன்னாக³தோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஏகாரக்கோ² ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸதாரக்கே²ன சேதஸா ஸமன்னாக³தோ ஹோதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஏகாரக்கோ² ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ekārakkho hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ekārakkho hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² சதுராபஸ்ஸேனோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸங்கா²யேகங் படிஸேவதி, ஸங்கா²யேகங் அதி⁴வாஸேதி, ஸங்கா²யேகங் பரிவஜ்ஜேதி, ஸங்கா²யேகங் வினோதே³தி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² சதுராபஸ்ஸேனோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu caturāpasseno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati, saṅkhāyekaṃ adhivāseti, saṅkhāyekaṃ parivajjeti, saṅkhāyekaṃ vinodeti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu caturāpasseno hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பனுண்ணபச்சேகஸச்சோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² யானி தானி புது²ஸமணப்³ராஹ்மணானங் புது²பச்சேகஸச்சானி , ஸப்³பா³னி தானி நுண்ணானி ஹொந்தி பனுண்ணானி சத்தானி வந்தானி முத்தானி பஹீனானி படினிஸ்ஸட்டா²னி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பனுண்ணபச்சேகஸச்சோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni , sabbāni tāni nuṇṇāni honti panuṇṇāni cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸமவயஸட்டே²ஸனோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு²னோ காமேஸனா பஹீனா ஹோதி, ப⁴வேஸனா பஹீனா ஹோதி, ப்³ரஹ்மசரியேஸனா படிப்பஸ்ஸத்³தா⁴. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸமவயஸட்டே²ஸனோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno kāmesanā pahīnā hoti, bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² அனாவிலஸங்கப்போ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு²னோ காமஸங்கப்போ பஹீனோ ஹோதி, ப்³யாபாத³ஸங்கப்போ பஹீனோ ஹோதி, விஹிங்ஸாஸங்கப்போ பஹீனோ ஹோதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² அனாவிலஸங்கப்போ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno kāmasaṅkappo pahīno hoti, byāpādasaṅkappo pahīno hoti, vihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பஸ்ஸத்³த⁴காயஸங்கா²ரோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸுக²ஸ்ஸ ச பஹானா து³க்க²ஸ்ஸ ச பஹானா புப்³பே³வ ஸோமனஸ்ஸதோ³மனஸ்ஸானங் அத்த²ங்க³மா அது³க்க²மஸுக²ங் உபெக்கா²ஸதிபாரிஸுத்³தி⁴ங் சதுத்த²ங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² பஸ்ஸத்³த⁴காயஸங்கா²ரோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸுவிமுத்தசித்தோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு²னோ ராகா³சித்தங் விமுத்தங் ஹோதி, தோ³ஸா சித்தங் விமுத்தங் ஹோதி, மோஹா சித்தங் விமுத்தங் ஹோதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸுவிமுத்தசித்தோ ஹோதி.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno rāgācittaṃ vimuttaṃ hoti, dosā cittaṃ vimuttaṃ hoti, mohā cittaṃ vimuttaṃ hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu suvimuttacitto hoti.
‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸுவிமுத்தபஞ்ஞோ ஹோதி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ‘ராகோ³ மே பஹீனோ உச்சி²ன்னமூலோ தாலாவத்து²கதோ அனபா⁴வங்கதோ ஆயதிங் அனுப்பாத³த⁴ம்மோ’தி பஜானாதி, ‘தோ³ஸோ மே பஹீனோ…பே॰… மோஹோ மே பஹீனோ உச்சி²ன்னமூலோ தாலாவத்து²கதோ அனபா⁴வங்கதோ ஆயதிங் அனுப்பாத³த⁴ம்மோ’தி பஜானாதி. ஏவங் கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ஸுவிமுத்தபஞ்ஞோ ஹோதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.348; அ॰ நி॰ 10.20) –
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu suvimuttapañño hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti, ‘doso me pahīno…pe… moho me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu suvimuttapañño hotī’’ti (dī. ni. 3.348; a. ni. 10.20) –
ஏவமாக³தேஸு த³ஸஸு அரியவாஸேஸு வுத்த²வாஸோ.
Evamāgatesu dasasu ariyavāsesu vutthavāso.
தத்த² வஸந்தி எத்தா²தி வாஸா, அரியானங் ஏவ வாஸாதி அரியவாஸா அனரியானங் தாதி³ஸானங் வாஸானங் அஸம்ப⁴வதோ. அரியாதி செத்த² உக்கட்ட²னித்³தே³ஸேன கீ²ணாஸவா க³ஹிதா. ஏகாரக்கோ²தி ஏகா ஸதிஸங்கா²தா ஆரக்கா² ஏதஸ்ஸாதி ஏகாரக்கோ². கீ²ணாஸவஸ்ஸ (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.348; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.10.20) ஹி தீஸு த்³வாரேஸு ஸப்³ப³காலே ஸதி ஆரக்க²கிச்சங் ஸாதே⁴தி. தேனேவஸ்ஸ சரதோ ச திட்ட²தோ ச ஸுத்தஸ்ஸ ச ஜாக³ரஸ்ஸ ச ஸததங் ஸமிதங் ஞாணத³ஸ்ஸனங் பச்சுபட்டி²தங் ஹோதீதி வுச்சதி.
Tattha vasanti etthāti vāsā, ariyānaṃ eva vāsāti ariyavāsā anariyānaṃ tādisānaṃ vāsānaṃ asambhavato. Ariyāti cettha ukkaṭṭhaniddesena khīṇāsavā gahitā. Ekārakkhoti ekā satisaṅkhātā ārakkhā etassāti ekārakkho. Khīṇāsavassa (dī. ni. aṭṭha. 3.348; a. ni. aṭṭha. 3.10.20) hi tīsu dvāresu sabbakāle sati ārakkhakiccaṃ sādheti. Tenevassa carato ca tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ hotīti vuccati.
சதுராபஸ்ஸேனோதி சத்தாரி அபஸ்ஸேனானி அபஸ்ஸயா ஏதஸ்ஸாதி சதுராபஸ்ஸேனோ. ஸங்கா²யாதி ஞாணேன (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.308). படிஸேவதீதி ஞாணேன ஞத்வா ஸேவிதப்³ப³யுத்தகமேவ ஸேவதி. தஸ்ஸ வித்தா²ரோ ‘‘படிஸங்கா² யோனிஸோ சீவரங் பரிபு⁴ஞ்ஜதீ’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.23; அ॰ நி॰ 6.58) நயேன வேதி³தப்³போ³. ஸங்கா²யேகங் அதி⁴வாஸேதீதி ஞாணேன ஞத்வா அதி⁴வாஸேதப்³ப³யுத்தகமேவ அதி⁴வாஸேதி. வித்தா²ரோ பனெத்த² ‘‘படிஸங்கா² யோனிஸோ க²மோ ஹோதி ஸீதஸ்ஸா’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.24) நயேன வேதி³தப்³போ³. பரிவஜ்ஜேதீதி ஞாணேன ஞத்வா பரிவஜ்ஜேதப்³ப³யுத்தகமேவ பரிவஜ்ஜேதி. தஸ்ஸ வித்தா²ரோ ‘‘படிஸங்கா² யோனிஸோ சண்ட³ங் ஹத்தி²ங் பரிவஜ்ஜேதீ’’திஆதி³னா நயேன வேதி³தப்³போ³. வினோதே³தீதி ஞாணேன ஞத்வா வினோதே³தப்³ப³மேவ வினோதே³தி நுத³தி நீஹரதி அந்தோ வஸிதுங் ந தே³தி. தஸ்ஸ வித்தா²ரோ ‘‘உப்பன்னங் காமவிதக்கங் நாதி⁴வாஸேதீ’’திஆதி³னா நயேன வேதி³தப்³போ³.
Caturāpassenoti cattāri apassenāni apassayā etassāti caturāpasseno. Saṅkhāyāti ñāṇena (dī. ni. aṭṭha. 3.308). Paṭisevatīti ñāṇena ñatvā sevitabbayuttakameva sevati. Tassa vitthāro ‘‘paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paribhuñjatī’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58) nayena veditabbo. Saṅkhāyekaṃ adhivāsetīti ñāṇena ñatvā adhivāsetabbayuttakameva adhivāseti. Vitthāro panettha ‘‘paṭisaṅkhā yoniso khamo hoti sītassā’’tiādinā (ma. ni. 1.24) nayena veditabbo. Parivajjetīti ñāṇena ñatvā parivajjetabbayuttakameva parivajjeti. Tassa vitthāro ‘‘paṭisaṅkhā yoniso caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjetī’’tiādinā nayena veditabbo. Vinodetīti ñāṇena ñatvā vinodetabbameva vinodeti nudati nīharati anto vasituṃ na deti. Tassa vitthāro ‘‘uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā nayena veditabbo.
பனுண்ணபச்சேகஸச்சோதி (அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.4.38; தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.348) ‘‘இத³மேவ த³ஸ்ஸனங் ஸச்சங், இத³மேவ ஸச்ச’’ந்தி ஏவங் பாடியேக்கங் க³ஹிதத்தா பச்சேகஸங்கா²தானி தி³ட்டி²ஸச்சானி பனுண்ணானி நீஹடானி பஹீனானி அஸ்ஸாதி பனுண்ணபச்சேகஸச்சோ. புது²ஸமணப்³ராஹ்மணானந்தி ப³ஹூனங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங். எத்த² ச ஸமணாதி பப்³ப³ஜ்ஜுபக³தா. ப்³ராஹ்மணாதி போ⁴வாதி³னோ. புது²பச்சேகஸச்சானீதி ப³ஹூனி பாடேக்கஸச்சானி, ‘‘இத³மேவ த³ஸ்ஸனங் ஸச்சங், இத³மேவ ஸச்ச’’ந்தி பாடியேக்கங் க³ஹிதானி ப³ஹூனி ஸச்சானீதி அத்தோ². நுண்ணானீதி நீஹடானி. பனுண்ணானீதி ஸுட்டு² நீஹதானி. சத்தானீதி விஸ்ஸட்டா²னி. வந்தானீதி வமிதானி. முத்தானீதி சி²ன்னப³ந்த⁴னானி கதானி. பஹீனானீதி பஜஹிதானி. படினிஸ்ஸட்டா²னீதி யதா² ந புன சித்தங் ஆரோஹந்தி, ஏவங் படிவிஸ்ஸஜ்ஜிதானி. ஸப்³பா³னேவ சேதானி அரியமக்³கா³தி⁴க³மதோ புப்³பே³ க³ஹிதஸ்ஸ தி³ட்டி²க்³கா³ஹஸ்ஸ விஸ்ஸட்ட²பா⁴வவேவசனானி.
Panuṇṇapaccekasaccoti (a. ni. aṭṭha. 2.4.38; dī. ni. aṭṭha. 3.348) ‘‘idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti evaṃ pāṭiyekkaṃ gahitattā paccekasaṅkhātāni diṭṭhisaccāni panuṇṇāni nīhaṭāni pahīnāni assāti panuṇṇapaccekasacco. Puthusamaṇabrāhmaṇānanti bahūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Ettha ca samaṇāti pabbajjupagatā. Brāhmaṇāti bhovādino. Puthupaccekasaccānīti bahūni pāṭekkasaccāni, ‘‘idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti pāṭiyekkaṃ gahitāni bahūni saccānīti attho. Nuṇṇānīti nīhaṭāni. Panuṇṇānīti suṭṭhu nīhatāni. Cattānīti vissaṭṭhāni. Vantānīti vamitāni. Muttānīti chinnabandhanāni katāni. Pahīnānīti pajahitāni. Paṭinissaṭṭhānīti yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭivissajjitāni. Sabbāneva cetāni ariyamaggādhigamato pubbe gahitassa diṭṭhiggāhassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
ஸமவயஸட்டே²ஸனோதி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.348; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.10.20) எத்த² அவயாதி அனூனா. ஸட்டா²தி நிஸ்ஸட்டா². ஸம்மா அவயா ஸட்டா² ஏஸனா அஸ்ஸாதி ஸமவயஸட்டே²ஸனோ, ஸம்மா விஸ்ஸட்ட²ஸப்³ப³ஏஸனோதி அத்தோ². ‘‘ராகா³ சித்தங் விமுத்த’’ந்திஆதீ³ஹி மக்³க³ஸ்ஸ கிச்சனிப்ப²த்தி கதி²தா ராகா³தீ³னங் பஹீனபா⁴வதீ³பனதோ. ‘‘ராகோ³ மே பஹீனோ’’திஆதீ³ஹி பச்சவெக்க²ணாமுகே²ன அரியப²லங் கதி²தங். அதி⁴க³தே ஹி அக்³க³ப²லே ஸப்³ப³ஸோ ராகா³தீ³னங் அனுப்பாத³த⁴ம்மதங் பஜானாதி, தஞ்ச பஜானநங் பச்சவெக்க²ணஞாணந்தி. தத்த² பஞ்சங்க³விப்பஹானபச்சேகஸச்சாபனோத³னஏஸனாஸமவயஸஜ்ஜனானி ‘‘ஸங்கா²யேகங் படிஸேவதி அதி⁴வாஸேதி பரிவஜ்ஜேதி வினோதே³தீ’’தி வுத்தேஸு அபஸ்ஸேனேஸு வினோத³னா ச மக்³க³கிச்சானேவ, இதரே ச மக்³கே³னேவ ஸமிஜ்ஜ²ந்தி.
Samavayasaṭṭhesanoti (dī. ni. aṭṭha. 3.348; a. ni. aṭṭha. 3.10.20) ettha avayāti anūnā. Saṭṭhāti nissaṭṭhā. Sammā avayā saṭṭhā esanā assāti samavayasaṭṭhesano, sammā vissaṭṭhasabbaesanoti attho. ‘‘Rāgā cittaṃ vimutta’’ntiādīhi maggassa kiccanipphatti kathitā rāgādīnaṃ pahīnabhāvadīpanato. ‘‘Rāgo me pahīno’’tiādīhi paccavekkhaṇāmukhena ariyaphalaṃ kathitaṃ. Adhigate hi aggaphale sabbaso rāgādīnaṃ anuppādadhammataṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ paccavekkhaṇañāṇanti. Tattha pañcaṅgavippahānapaccekasaccāpanodanaesanāsamavayasajjanāni ‘‘saṅkhāyekaṃ paṭisevati adhivāseti parivajjeti vinodetī’’ti vuttesu apassenesu vinodanā ca maggakiccāneva, itare ca maggeneva samijjhanti.
த³ஸப³லோதி காயப³லஸங்கா²தானி ஞாணப³லஸங்கா²தானி ச த³ஸ ப³லானி ஏதஸ்ஸாதி த³ஸப³லோ. து³வித⁴ஞ்ஹி ததா²க³தஸ்ஸ ப³லங் காயப³லங் ஞாணப³லஞ்ச. தேஸு காயப³லங் ஹத்தி²குலானுஸாரேன வேதி³தப்³ப³ங். வுத்தஞ்ஹேதங் போராணேஹி –
Dasabaloti kāyabalasaṅkhātāni ñāṇabalasaṅkhātāni ca dasa balāni etassāti dasabalo. Duvidhañhi tathāgatassa balaṃ kāyabalaṃ ñāṇabalañca. Tesu kāyabalaṃ hatthikulānusārena veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ porāṇehi –
‘‘காளாவகஞ்ச க³ங்கெ³ய்யங், பண்ட³ரங் தம்ப³பிங்க³லங்;
‘‘Kāḷāvakañca gaṅgeyyaṃ, paṇḍaraṃ tambapiṅgalaṃ;
க³ந்த⁴மங்க³லஹேமஞ்ச, உபோஸத²ச²த்³த³ந்திமே த³ஸா’’தி. (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.148; ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.2.22; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.10.21; விப⁴॰ அட்ட² 76; உதா³॰ அட்ட²॰ 75; பு³॰ வங்॰ அட்ட²॰ 1.39; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.2.44; சூளனி॰ அட்ட²॰ 81);
Gandhamaṅgalahemañca, uposathachaddantime dasā’’ti. (ma. ni. aṭṭha. 1.148; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.22; a. ni. aṭṭha. 3.10.21; vibha. aṭṭha 76; udā. aṭṭha. 75; bu. vaṃ. aṭṭha. 1.39; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.44; cūḷani. aṭṭha. 81);
இமானி ஹி த³ஸ ஹத்தி²குலானி. தத்த² காளாவகந்தி பகதிஹத்தி²குலங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். யங் த³ஸன்னங் புரிஸானங் காயப³லங், தங் ஏகஸ்ஸ காளாவகஸ்ஸ ஹத்தி²னோ. யங் த³ஸன்னங் காளாவகானங் ப³லங், தங் ஏகஸ்ஸ க³ங்கெ³ய்யஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் க³ங்கெ³ய்யானங், தங் ஏகஸ்ஸ பண்ட³ரஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் பண்ட³ரானங், தங் ஏகஸ்ஸ தம்ப³ஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் தம்பா³னங், தங் ஏகஸ்ஸ பிங்க³லஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் பிங்க³லானங், தங் ஏகஸ்ஸ க³ந்த⁴ஹத்தி²னோ. யங் த³ஸன்னங் க³ந்த⁴ஹத்தீ²னங், தங் ஏகஸ்ஸ மங்க³லஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் மங்க³லானங், தங் ஏகஸ்ஸ ஹேமவதஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் ஹேமவதானங், தங் ஏகஸ்ஸ உபோஸத²ஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் உபோஸதா²னங், தங் ஏகஸ்ஸ ச²த்³த³ந்தஸ்ஸ. யங் த³ஸன்னங் ச²த்³த³ந்தானங், தங் ஏகஸ்ஸ ததா²க³தஸ்ஸ காயப³லங். நாராயனஸங்கா⁴தப³லந்திபி இத³மேவ வுச்சதி. தத்த² நாரா வுச்சந்தி ரஸ்மியோ, தா ப³ஹூ நானாவிதா⁴ ததோ உப்பஜ்ஜந்தீதி நாராயனங், வஜிரங், தஸ்மா வஜிரஸங்கா⁴தப³லந்தி அத்தோ². ததே³தங் பகதிஹத்தி²க³ணனாய ஹத்தீ²னங் கோடிஸஹஸ்ஸானங், புரிஸக³ணனாய த³ஸன்னங் புரிஸகோடிஸஹஸ்ஸானங் ப³லங் ஹோதி. இத³ங் தாவ ததா²க³தஸ்ஸ காயப³லங்.
Imāni hi dasa hatthikulāni. Tattha kāḷāvakanti pakatihatthikulaṃ daṭṭhabbaṃ. Yaṃ dasannaṃ purisānaṃ kāyabalaṃ, taṃ ekassa kāḷāvakassa hatthino. Yaṃ dasannaṃ kāḷāvakānaṃ balaṃ, taṃ ekassa gaṅgeyyassa. Yaṃ dasannaṃ gaṅgeyyānaṃ, taṃ ekassa paṇḍarassa. Yaṃ dasannaṃ paṇḍarānaṃ, taṃ ekassa tambassa. Yaṃ dasannaṃ tambānaṃ, taṃ ekassa piṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ piṅgalānaṃ, taṃ ekassa gandhahatthino. Yaṃ dasannaṃ gandhahatthīnaṃ, taṃ ekassa maṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ maṅgalānaṃ, taṃ ekassa hemavatassa. Yaṃ dasannaṃ hemavatānaṃ, taṃ ekassa uposathassa. Yaṃ dasannaṃ uposathānaṃ, taṃ ekassa chaddantassa. Yaṃ dasannaṃ chaddantānaṃ, taṃ ekassa tathāgatassa kāyabalaṃ. Nārāyanasaṅghātabalantipi idameva vuccati. Tattha nārā vuccanti rasmiyo, tā bahū nānāvidhā tato uppajjantīti nārāyanaṃ, vajiraṃ, tasmā vajirasaṅghātabalanti attho. Tadetaṃ pakatihatthigaṇanāya hatthīnaṃ koṭisahassānaṃ, purisagaṇanāya dasannaṃ purisakoṭisahassānaṃ balaṃ hoti. Idaṃ tāva tathāgatassa kāyabalaṃ.
ஞாணப³லங் பன பாளியங் ஆக³தமேவ. தத்ராயங் பாளி (ம॰ நி॰ 1.148; அ॰ நி॰ 10.21) –
Ñāṇabalaṃ pana pāḷiyaṃ āgatameva. Tatrāyaṃ pāḷi (ma. ni. 1.148; a. ni. 10.21) –
‘‘த³ஸ கோ² பனிமானி, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தஸ்ஸ ததா²க³தப³லானி, யேஹி ப³லேஹி ஸமன்னாக³தோ ததா²க³தோ ஆஸப⁴ங் டா²னங் படிஜானாதி, பரிஸாஸு ஸீஹனாத³ங் நத³தி, ப்³ரஹ்மசக்கங் பவத்தேதி. கதமானி த³ஸ? இத⁴, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ டா²னஞ்ச டா²னதோ அட்டா²னஞ்ச அட்டா²னதோ யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி, யம்பி, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ டா²னஞ்ச டா²னதோ அட்டா²னஞ்ச அட்டா²னதோ யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி. இத³ம்பி, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தஸ்ஸ ததா²க³தப³லங் ஹோதி, யங் ப³லங் ஆக³ம்ம ததா²க³தோ ஆஸப⁴ங் டா²னங் படிஜானாதி, பரிஸாஸு ஸீஹனாத³ங் நத³தி, ப்³ரஹ்மசக்கங் பவத்தேதி. (1)
‘‘Dasa kho panimāni, sāriputta, tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Katamāni dasa? Idha, sāriputta, tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti, yampi, sāriputta, tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Idampi, sāriputta, tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. (1)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னானங் கம்மஸமாதா³னானங் டா²னஸோ ஹேதுஸோ விபாகங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (2)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (2)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ ஸப்³ப³த்த²கா³மினிங் படிபத³ங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (3)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (3)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ அனேகதா⁴துங் நானாதா⁴துங் லோகங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (4)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato anekadhātuṃ nānādhātuṃ lokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (4)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ ஸத்தானங் நானாதி⁴முத்திகதங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (5)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (5)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ பரஸத்தானங் பரபுக்³க³லானங் இந்த்³ரியபரோபரியத்தங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (6)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (6)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ ஜா²னவிமொக்க²ஸமாதி⁴ஸமாபத்தீனங் ஸங்கிலேஸங் வோதா³னங் வுட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி…பே॰…. (7)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe…. (7)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி. ஸெய்யதி²த³ங்? ஏகம்பி ஜாதிங் த்³வேபி ஜாதியோ…பே॰… இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங் அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி…பே॰…. (8)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ? Ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati…pe…. (8)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ தி³ப்³பே³ன சக்கு²னா விஸுத்³தே⁴ன அதிக்கந்தமானுஸகேன ஸத்தே பஸ்ஸதி சவமானே உபபஜ்ஜமானே ஹீனே பணீதே ஸுவண்ணே து³ப்³ப³ண்ணே ஸுக³தே து³க்³க³தே, யதா²கம்மூபகே³ ஸத்தே பஜானாதி…பே॰…. (9)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti…pe…. (9)
‘‘புன சபரங், ஸாரிபுத்த, ததா²க³தோ ஆஸவானங் க²யா அனாஸவங் சேதோவிமுத்திங் பஞ்ஞாவிமுத்திங் தி³ட்டே²வ த⁴ம்மே ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கத்வா உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி…பே॰… இத³ம்பி, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தஸ்ஸ ததா²க³தப³லங் ஹோதி, யங் ப³லங் ஆக³ம்ம ததா²க³தோ ஆஸப⁴ங் டா²னங் படிஜானாதி, பரிஸாஸு ஸீஹனாத³ங் நத³தி, ப்³ரஹ்மசக்கங் பவத்தேதி. இமானி கோ², ஸாரிபுத்த, த³ஸ ததா²க³தஸ்ஸ ததா²க³தப³லானீ’’தி. (10)
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati…pe… idampi, sāriputta, tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Imāni kho, sāriputta, dasa tathāgatassa tathāgatabalānī’’ti. (10)
தத்த² (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.148; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.10.21; விப⁴॰ அட்ட²॰ 760) டா²னஞ்ச டா²னதோதி காரணஞ்ச காரணதோ. ‘‘யே யே த⁴ம்மா யேஸங் யேஸங் த⁴ம்மானங் ஹேதூ பச்சயா உப்பாதா³ய, தங் தங் டா²னங். யே யே த⁴ம்மா யேஸங் யேஸங் த⁴ம்மானங் ந ஹேதூ ந பச்சயா உப்பாதா³ய, தங் தங் அட்டா²ன’’ந்தி பஜானந்தோ டா²னஞ்ச டா²னதோ அட்டா²னஞ்ச அட்டா²னதோ யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி. யம்பீதி யேன ஞாணேன.
Tattha (ma. ni. aṭṭha. 1.148; a. ni. aṭṭha. 3.10.21; vibha. aṭṭha. 760) ṭhānañca ṭhānatoti kāraṇañca kāraṇato. ‘‘Ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ hetū paccayā uppādāya, taṃ taṃ ṭhānaṃ. Ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ na hetū na paccayā uppādāya, taṃ taṃ aṭṭhāna’’nti pajānanto ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Yampīti yena ñāṇena.
கம்மஸமாதா³னானந்தி ஸமாதி³யித்வா கதானங் குஸலாகுஸலகம்மானங், கம்மமேவ வா கம்மஸமாதா³னங். டா²னஸோ ஹேதுஸோதி பச்சயதோ சேவ ஹேதுதோ ச. தத்த² க³திஉபதி⁴காலபயோகா³ விபாகஸ்ஸ டா²னங், கம்மங் ஹேது.
Kammasamādānānanti samādiyitvā katānaṃ kusalākusalakammānaṃ, kammameva vā kammasamādānaṃ. Ṭhānaso hetusoti paccayato ceva hetuto ca. Tattha gatiupadhikālapayogā vipākassa ṭhānaṃ, kammaṃ hetu.
ஸப்³ப³த்த²கா³மினிந்தி ஸப்³ப³க³திகா³மினிஞ்ச அக³திகா³மினிஞ்ச. படிபத³ந்தி மக்³க³ங். யதா²பூ⁴தங் பஜானாதீதி ப³ஹூஸுபி மனுஸ்ஸேஸு ஏகமேவ பாணங் கா⁴தெந்தேஸு காமங் ஸப்³பே³ஸம்பி சேதனா தஸ்ஸேவேகஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியாரம்மணா, தங் பன கம்மங் தேஸங் நானாகாரங். தேஸு ஹி ஏகோ ஆத³ரேன ச²ந்த³ஜாதோ கரோதி, ஏகோ ‘‘ஏஹி த்வம்பி கரோஹீ’’தி பரேஹி நிப்பீளிதோ கரோதி, ஏகோ ஸமானச்ச²ந்தோ³ விய ஹுத்வா அப்படிபா³ஹியமானோ விசரதி, தஸ்மா தேஸு ஏகோ தேனேவ கம்மேன நிரயே நிப்³ப³த்ததி, ஏகோ திரச்சா²னயோனியங், ஏகோ பெத்திவிஸயே. தங் ததா²க³தோ ஆயூஹனக்க²ணேயேவ ‘‘இமினா நீஹாரேன ஆயூஹிதத்தா ஏஸ நிரயே நிப்³ப³த்திஸ்ஸதி, ஏஸ திரச்சா²னயோனியங், ஏஸ பெத்திவிஸயே’’தி ஜானாதி. நிரயே நிப்³ப³த்தமானம்பி ‘‘ஏஸ மஹானிரயே நிப்³ப³த்திஸ்ஸதி, ஏஸ உஸ்ஸத³னிரயே’’தி ஜானாதி. திரச்சா²னயோனியங் நிப்³ப³த்தமானம்பி ‘‘ஏஸ அபாத³கோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏஸ த்³விபாத³கோ, ஏஸ சதுப்பாதோ³, ஏஸ ப³ஹுப்பாதோ³’’தி ஜானாதி. பெத்திவிஸயே நிப்³ப³த்தமானம்பி ‘‘ஏஸ நிஜ்ஜா²மதண்ஹிகோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏஸ கு²ப்பிபாஸிகோ, ஏஸ பரத³த்தூபஜீவீ’’தி ஜானாதி. தேஸு ச கம்மேஸு ‘‘இத³ங் கம்மங் படிஸந்தி⁴ங் ஆகட்³டி⁴ஸ்ஸதி, ஏதங் அஞ்ஞேன தி³ன்னாய படிஸந்தி⁴யா உபதி⁴வேபக்கங் ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி ஜானாதி.
Sabbatthagāmininti sabbagatigāminiñca agatigāminiñca. Paṭipadanti maggaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti bahūsupi manussesu ekameva pāṇaṃ ghātentesu kāmaṃ sabbesampi cetanā tassevekassa jīvitindriyārammaṇā, taṃ pana kammaṃ tesaṃ nānākāraṃ. Tesu hi eko ādarena chandajāto karoti, eko ‘‘ehi tvampi karohī’’ti parehi nippīḷito karoti, eko samānacchando viya hutvā appaṭibāhiyamāno vicarati, tasmā tesu eko teneva kammena niraye nibbattati, eko tiracchānayoniyaṃ, eko pettivisaye. Taṃ tathāgato āyūhanakkhaṇeyeva ‘‘iminā nīhārena āyūhitattā esa niraye nibbattissati, esa tiracchānayoniyaṃ, esa pettivisaye’’ti jānāti. Niraye nibbattamānampi ‘‘esa mahāniraye nibbattissati, esa ussadaniraye’’ti jānāti. Tiracchānayoniyaṃ nibbattamānampi ‘‘esa apādako bhavissati, esa dvipādako, esa catuppādo, esa bahuppādo’’ti jānāti. Pettivisaye nibbattamānampi ‘‘esa nijjhāmataṇhiko bhavissati, esa khuppipāsiko, esa paradattūpajīvī’’ti jānāti. Tesu ca kammesu ‘‘idaṃ kammaṃ paṭisandhiṃ ākaḍḍhissati, etaṃ aññena dinnāya paṭisandhiyā upadhivepakkaṃ bhavissatī’’ti jānāti.
ததா² ஸகலகா³மவாஸிகேஸு ஏகதோ பிண்ட³பாதங் த³த³மானேஸு காமங் ஸப்³பே³ஸம்பி சேதனா பிண்ட³பாதாரம்மணாவ, தங் பன கம்மங் தேஸங் நானாகாரங். தேஸு ஹி ஏகோ ஆத³ரேன கரோதீதி ஸப்³ப³ங் புரிமஸதி³ஸங். தஸ்மா தேஸு ச கேசி தே³வலோகே நிப்³ப³த்தந்தி, கேசி மனுஸ்ஸலோகே. தங் ததா²க³தோ ஆயூஹனக்க²ணேயேவ ஜானாதி. ‘‘இமினா நீஹாரேன ஆயூஹிதத்தா ஏஸ மனுஸ்ஸலோகே நிப்³ப³த்திஸ்ஸதி, ஏஸ தே³வலோகே, தத்தா²பி ஏஸ க²த்தியகுலே, ஏஸ ப்³ராஹ்மணகுலே, ஏஸ வெஸ்ஸகுலே, ஏஸ ஸுத்³த³குலே, ஏஸ பரனிம்மிதவஸவத்தீஸு, ஏஸ நிம்மானரதீஸு, ஏஸ துஸிதேஸு, ஏஸ யாமேஸு, ஏஸ தாவதிங்ஸேஸு, ஏஸ சாதுமஹாராஜிகேஸு, ஏஸ பு⁴ம்மதே³வேஸூ’’திஆதி³னா தத்த² தத்த² ஹீனபணீதஸுவண்ணது³ப்³ப³ண்ணஅப்பபரிவாரமஹாபரிவாரதாதி³பே⁴த³ங் தங் தங் விஸேஸங் ஆயூஹனக்க²ணேயேவ ஜானாதி.
Tathā sakalagāmavāsikesu ekato piṇḍapātaṃ dadamānesu kāmaṃ sabbesampi cetanā piṇḍapātārammaṇāva, taṃ pana kammaṃ tesaṃ nānākāraṃ. Tesu hi eko ādarena karotīti sabbaṃ purimasadisaṃ. Tasmā tesu ca keci devaloke nibbattanti, keci manussaloke. Taṃ tathāgato āyūhanakkhaṇeyeva jānāti. ‘‘Iminā nīhārena āyūhitattā esa manussaloke nibbattissati, esa devaloke, tatthāpi esa khattiyakule, esa brāhmaṇakule, esa vessakule, esa suddakule, esa paranimmitavasavattīsu, esa nimmānaratīsu, esa tusitesu, esa yāmesu, esa tāvatiṃsesu, esa cātumahārājikesu, esa bhummadevesū’’tiādinā tattha tattha hīnapaṇītasuvaṇṇadubbaṇṇaappaparivāramahāparivāratādibhedaṃ taṃ taṃ visesaṃ āyūhanakkhaṇeyeva jānāti.
ததா² விபஸ்ஸனங் பட்ட²பெந்தேஸுயேவ ‘‘இமினா நீஹாரேன ஏஸ கிஞ்சி ஸல்லக்கே²துங் ந ஸக்கி²ஸ்ஸதி, ஏஸ மஹாபூ⁴தமத்தமேவ வவத்த²பெஸ்ஸதி, ஏஸ ரூபபரிக்³க³ஹே ஏவ ட²ஸ்ஸதி, ஏஸ அரூபபரிக்³க³ஹேயேவ, ஏஸ நாமரூபபரிக்³க³ஹேயேவ, ஏஸ பச்சயபரிக்³க³ஹேயேவ, ஏஸ லக்க²ணாரம்மணிகவிபஸ்ஸனாயமேவ, ஏஸ பட²மப²லேயேவ, ஏஸ து³தியப²லே ஏவ, ஏஸ ததியப²லே ஏவ, ஏஸ அரஹத்தங் பாபுணிஸ்ஸதீ’’தி ஜானாதி. கஸிணபரிகம்மங் கரொந்தேஸுபி ‘‘இமஸ்ஸ பரிகம்மமத்தமேவ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏஸ நிமித்தங் உப்பாதெ³ஸ்ஸதி, ஏஸ அப்பனங் ஏவ பாபுணிஸ்ஸதி, ஏஸ ஜா²னங் பாத³கங் கத்வா விபஸ்ஸனங் பட்ட²பெத்வா அரஹத்தங் க³ண்ஹிஸ்ஸதீ’’தி ஜானாதி.
Tathā vipassanaṃ paṭṭhapentesuyeva ‘‘iminā nīhārena esa kiñci sallakkhetuṃ na sakkhissati, esa mahābhūtamattameva vavatthapessati, esa rūpapariggahe eva ṭhassati, esa arūpapariggaheyeva, esa nāmarūpapariggaheyeva, esa paccayapariggaheyeva, esa lakkhaṇārammaṇikavipassanāyameva, esa paṭhamaphaleyeva, esa dutiyaphale eva, esa tatiyaphale eva, esa arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti jānāti. Kasiṇaparikammaṃ karontesupi ‘‘imassa parikammamattameva bhavissati, esa nimittaṃ uppādessati, esa appanaṃ eva pāpuṇissati, esa jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ gaṇhissatī’’ti jānāti.
அனேகதா⁴துந்தி சக்கு²தா⁴துஆதீ³ஹி, காமதா⁴துஆதீ³ஹி வா தா⁴தூஹி ப³ஹுதா⁴துங். நானாதா⁴துந்தி தாஸங்யேவ தா⁴தூனங் விலக்க²ணத்தா நானப்பகாரதா⁴துங். லோகந்தி க²ந்தா⁴யதனதா⁴துலோகங். யதா²பூ⁴தங் பஜானாதீதி தாஸங் தா⁴தூனங் அவிபரீததோ ஸபா⁴வங் படிவிஜ்ஜ²தி.
Anekadhātunti cakkhudhātuādīhi, kāmadhātuādīhi vā dhātūhi bahudhātuṃ. Nānādhātunti tāsaṃyeva dhātūnaṃ vilakkhaṇattā nānappakāradhātuṃ. Lokanti khandhāyatanadhātulokaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti tāsaṃ dhātūnaṃ aviparītato sabhāvaṃ paṭivijjhati.
நானாதி⁴முத்திகதந்தி ஹீனாதீ³ஹி அதி⁴முத்தீஹி நானாதி⁴முத்திகபா⁴வங். பரஸத்தானந்தி பதா⁴னஸத்தானங். பரபுக்³க³லானந்தி ததோ பரேஸங் ஹீனஸத்தானங். ஏகத்த²மேவ வா ஏதங் பத³த்³வயங், வேனெய்யவஸேன பன த்³வேதா⁴ வுத்தங். இந்த்³ரியபரோபரியத்தந்தி ஸத்³தா⁴தீ³னங் இந்த்³ரியானங் பரபா⁴வஞ்ச அபரபா⁴வஞ்ச, வுத்³தி⁴ஞ்ச ஹானிஞ்சாதி அத்தோ².
Nānādhimuttikatanti hīnādīhi adhimuttīhi nānādhimuttikabhāvaṃ. Parasattānanti padhānasattānaṃ. Parapuggalānanti tato paresaṃ hīnasattānaṃ. Ekatthameva vā etaṃ padadvayaṃ, veneyyavasena pana dvedhā vuttaṃ. Indriyaparopariyattanti saddhādīnaṃ indriyānaṃ parabhāvañca aparabhāvañca, vuddhiñca hāniñcāti attho.
ஜா²னவிமொக்க²ஸமாதி⁴ஸமாபத்தீனந்தி பட²மாதீ³னங் சதுன்னங் ஜா²னானங், ‘‘ரூபீ ரூபானி பஸ்ஸதீ’’திஆதீ³னங் அட்ட²ன்னங் விமொக்கா²னங், ஸவிதக்கஸவிசாராதீ³னங் திண்ணங் ஸமாதீ⁴னங், பட²மஜ்ஜா²னஸமாபத்திஆதீ³னஞ்ச நவன்னங் அனுபுப்³ப³ஸமாபத்தீனங். ஸங்கிலேஸந்தி ஹானபா⁴கி³யத⁴ம்மங். வோதா³னந்தி விஸேஸபா⁴கி³யத⁴ம்மங். வுட்டா²னந்தி ‘‘வோதா³னம்பி வுட்டா²னங், தம்ஹா தம்ஹா ஸமாதி⁴ம்ஹா வுட்டா²னம்பி வுட்டா²ன’’ந்தி (விப⁴॰ 828) ஏவங் வுத்தங் பகு³ணஜ்ஜா²னஞ்சேவ ப⁴வங்க³ப²லஸமாபத்தியோ ச. ஹெட்டி²மங் ஹெட்டி²மஞ்ஹி பகு³ணஜ்ஜா²னங் உபரிமஸ்ஸ உபரிமஸ்ஸ பத³ட்டா²னங் ஹோதி, தஸ்மா ‘‘வோதா³னம்பி வுட்டா²ன’’ந்தி வுத்தங். ப⁴வங்கே³ன ஸப்³ப³ஜா²னேஹி வுட்டா²னங் ஹோதி, ப²லஸமாபத்தியா நிரோத⁴ஸமாபத்திதோ வுட்டா²னங் ஹோதி. தமேதங் ஸந்தா⁴ய ‘‘தம்ஹா தம்ஹா ஸமாதி⁴ம்ஹா வுட்டா²னம்பி வுட்டா²ன’’ந்தி வுத்தங். ஸப்³ப³ஞாணானஞ்ச வித்தா²ரகதா²ய வினிச்ச²யோ ஸம்மோஹவினோத³னியங் விப⁴ங்க³ட்ட²கதா²யங் (விப⁴॰ அட்ட²॰ 760) வுத்தோ. புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிதி³ப்³ப³சக்கு²ஆஸவக்க²யஞாணகதா² பன வேரஞ்ஜகண்டே³ (பாரா॰ 12) வித்தா²ரிதாயேவ.
Jhānavimokkhasamādhisamāpattīnanti paṭhamādīnaṃ catunnaṃ jhānānaṃ, ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīnaṃ aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ, savitakkasavicārādīnaṃ tiṇṇaṃ samādhīnaṃ, paṭhamajjhānasamāpattiādīnañca navannaṃ anupubbasamāpattīnaṃ. Saṃkilesanti hānabhāgiyadhammaṃ. Vodānanti visesabhāgiyadhammaṃ. Vuṭṭhānanti ‘‘vodānampi vuṭṭhānaṃ, tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhāna’’nti (vibha. 828) evaṃ vuttaṃ paguṇajjhānañceva bhavaṅgaphalasamāpattiyo ca. Heṭṭhimaṃ heṭṭhimañhi paguṇajjhānaṃ uparimassa uparimassa padaṭṭhānaṃ hoti, tasmā ‘‘vodānampi vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Bhavaṅgena sabbajhānehi vuṭṭhānaṃ hoti, phalasamāpattiyā nirodhasamāpattito vuṭṭhānaṃ hoti. Tametaṃ sandhāya ‘‘tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Sabbañāṇānañca vitthārakathāya vinicchayo sammohavinodaniyaṃ vibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 760) vutto. Pubbenivāsānussatidibbacakkhuāsavakkhayañāṇakathā pana verañjakaṇḍe (pārā. 12) vitthāritāyeva.
இமானி கோ² ஸாரிபுத்தாதி யானி புப்³பே³ ‘‘த³ஸ கோ² பனிமானி, ஸாரிபுத்த, ததா²க³தஸ்ஸ ததா²க³தப³லானீ’’தி அவோசங், இமானி தானீதி அப்பனங் கரோதி. தத்த² பரவாதி³கதா² ஹோதி ‘‘த³ஸப³லஞாணங் நாம பாடியேக்கங் நத்தி², ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸ்ஸேவாயங் பபே⁴தோ³’’தி, தங் ந ததா² த³ட்ட²ப்³ப³ங். அஞ்ஞமேவ ஹி த³ஸப³லஞாணங், அஞ்ஞங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங். த³ஸப³லஞாணங் ஸகஸககிச்சமேவ ஜானாதி, ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் தம்பி ததோ அவஸேஸம்பி பஜானாதி. த³ஸப³லஞாணேஸு ஹி பட²மங் காரணாகாரணமேவ ஜானாதி, து³தியங் கம்மந்தரவிபாகந்தரமேவ, ததியங் கம்மபரிச்சே²த³மேவ, சதுத்த²ங் தா⁴துனானத்தகாரணமேவ , பஞ்சமங் ஸத்தானங் அஜ்ஜா²ஸயாதி⁴முத்திமேவ, ச²ட்ட²ங் இந்த்³ரியானங் திக்க²முது³பா⁴வமேவ, ஸத்தமங் ஜா²னாதீ³ஹி ஸத்³தி⁴ங் தேஸங் ஸங்கிலேஸாதி³மேவ, அட்ட²மங் புப்³பே³னிவுத்த²க்க²ந்த⁴ஸந்ததிமேவ, நவமங் ஸத்தானங் சுதிபடிஸந்தி⁴மேவ, த³ஸமங் ஸச்சபரிச்சே²த³மேவ. ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் பன ஏதேஹி ஜானிதப்³ப³ஞ்ச ததோ உத்தரிஞ்ச பஜானாதி, ஏதேஸங் பன கிச்சங் ந ஸப்³ப³ங் கரோதி. தஞ்ஹி ஜா²னங் ஹுத்வா அப்பேதுங் ந ஸக்கோதி, இத்³தி⁴ ஹுத்வா விகுப்³பி³துங் ந ஸக்கோதி, மக்³கோ³ ஹுத்வா கிலேஸே கே²பேதுங் ந ஸக்கோதி. இதி யதா²வுத்தகாயப³லேன சேவ ஞாணப³லேன ச ஸமன்னாக³தத்தா ப⁴க³வா ‘‘த³ஸப³லோ’’தி வுச்சதி.
Imāni kho sāriputtāti yāni pubbe ‘‘dasa kho panimāni, sāriputta, tathāgatassa tathāgatabalānī’’ti avocaṃ, imāni tānīti appanaṃ karoti. Tattha paravādikathā hoti ‘‘dasabalañāṇaṃ nāma pāṭiyekkaṃ natthi, sabbaññutaññāṇassevāyaṃ pabhedo’’ti, taṃ na tathā daṭṭhabbaṃ. Aññameva hi dasabalañāṇaṃ, aññaṃ sabbaññutaññāṇaṃ. Dasabalañāṇaṃ sakasakakiccameva jānāti, sabbaññutaññāṇaṃ tampi tato avasesampi pajānāti. Dasabalañāṇesu hi paṭhamaṃ kāraṇākāraṇameva jānāti, dutiyaṃ kammantaravipākantarameva, tatiyaṃ kammaparicchedameva, catutthaṃ dhātunānattakāraṇameva , pañcamaṃ sattānaṃ ajjhāsayādhimuttimeva, chaṭṭhaṃ indriyānaṃ tikkhamudubhāvameva, sattamaṃ jhānādīhi saddhiṃ tesaṃ saṃkilesādimeva, aṭṭhamaṃ pubbenivutthakkhandhasantatimeva, navamaṃ sattānaṃ cutipaṭisandhimeva, dasamaṃ saccaparicchedameva. Sabbaññutaññāṇaṃ pana etehi jānitabbañca tato uttariñca pajānāti, etesaṃ pana kiccaṃ na sabbaṃ karoti. Tañhi jhānaṃ hutvā appetuṃ na sakkoti, iddhi hutvā vikubbituṃ na sakkoti, maggo hutvā kilese khepetuṃ na sakkoti. Iti yathāvuttakāyabalena ceva ñāṇabalena ca samannāgatattā bhagavā ‘‘dasabalo’’ti vuccati.
த³ஸஹி அஸெக்கே²ஹி அங்கே³ஹி உபேதோதி ‘‘அஸெக்கா² ஸம்மாதி³ட்டி², அஸெக்கோ² ஸம்மாஸங்கப்போ, அஸெக்கா² ஸம்மாவாசா, அஸெக்கோ² ஸம்மாகம்மந்தோ, அஸெக்கோ² ஸம்மாஆஜீவோ, அஸெக்கோ² ஸம்மாவாயாமோ, அஸெக்கா² ஸம்மாஸதி, அஸெக்கோ² ஸம்மாஸமாதி⁴, அஸெக்க²ங் ஸம்மாஞாணங், அஸெக்கா² ஸம்மாவிமுத்தீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.348, 360) ஏவங் வுத்தேஹி த³ஸஹி அஸெக்க²த⁴ம்மேஹி ஸமன்னாக³தோ. அஸெக்கா² ஸம்மாதி³ட்டி²ஆத³யோ ச ஸப்³பே³ ப²லஸம்பயுத்தத⁴ம்மா ஏவ. எத்த² ச ஸம்மாதி³ட்டி² ஸம்மாஞாணந்தி த்³வீஸு டா²னேஸு பஞ்ஞாவ கதி²தா ‘‘ஸம்மா த³ஸ்ஸனட்டே²ன ஸம்மாதி³ட்டி², ஸம்மா பஜானநட்டே²ன ஸம்மாஞாண’’ந்தி. அத்தி² ஹி த³ஸ்ஸனஜானநானங் விஸயே பவத்திஆகாரவிஸேஸோ. ஸம்மாவிமுத்தீதி இமினா பன பதே³ன வுத்தாவஸேஸா ப²லஸமாபத்திஸஹக³தத⁴ம்மா ஸங்க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³ . அரியப²லஸம்பயுத்தத⁴ம்மாபி ஹி ஸப்³ப³ஸோ படிபக்க²தோ விமுத்ததங் உபாதா³ய விமுத்தீதி வத்தப்³ப³தங் லப⁴ந்தி.
Dasahi asekkhehi aṅgehi upetoti ‘‘asekkhā sammādiṭṭhi, asekkho sammāsaṅkappo, asekkhā sammāvācā, asekkho sammākammanto, asekkho sammāājīvo, asekkho sammāvāyāmo, asekkhā sammāsati, asekkho sammāsamādhi, asekkhaṃ sammāñāṇaṃ, asekkhā sammāvimuttī’’ti (dī. ni. 3.348, 360) evaṃ vuttehi dasahi asekkhadhammehi samannāgato. Asekkhā sammādiṭṭhiādayo ca sabbe phalasampayuttadhammā eva. Ettha ca sammādiṭṭhi sammāñāṇanti dvīsu ṭhānesu paññāva kathitā ‘‘sammā dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi, sammā pajānanaṭṭhena sammāñāṇa’’nti. Atthi hi dassanajānanānaṃ visaye pavattiākāraviseso. Sammāvimuttīti iminā pana padena vuttāvasesā phalasamāpattisahagatadhammā saṅgahitāti veditabbā . Ariyaphalasampayuttadhammāpi hi sabbaso paṭipakkhato vimuttataṃ upādāya vimuttīti vattabbataṃ labhanti.
59. வசனஸத்³தே³ன அப்பஸத்³த³ந்தி ஆராமுபசாரேன க³ச்ச²தோ அத்³தி⁴கஜனஸ்ஸபி வசனஸத்³தே³ன அப்பஸத்³த³ங். நக³ரனிக்³கோ⁴ஸஸத்³தே³னாதி அவிபா⁴விதத்தே²ன நக³ரே மனுஸ்ஸானங் நிக்³கோ⁴ஸஸத்³தே³ன. மனுஸ்ஸேஹி ஸமாக³ம்ம ஏகஜ்ஜ²ங் பவத்திதஸத்³தோ³ ஹி நிக்³கோ⁴ஸோ. அனுஸஞ்சரணஜனஸ்ஸாதி அந்தோஸஞ்சாரினோ ஜனஸ்ஸ. மனுஸ்ஸானங் ரஹஸ்ஸகிரியட்டா²னியந்தி மனுஸ்ஸானங் ரஹஸ்ஸகரணஸ்ஸ யுத்தங் அனுச்ச²விகங். விவேகானுரூபந்தி ஏகீபா⁴வஸ்ஸ அனுரூபங். ஸேஸமெத்த² உத்தானமேவ.
59.Vacanasaddena appasaddanti ārāmupacārena gacchato addhikajanassapi vacanasaddena appasaddaṃ. Nagaranigghosasaddenāti avibhāvitatthena nagare manussānaṃ nigghosasaddena. Manussehi samāgamma ekajjhaṃ pavattitasaddo hi nigghoso. Anusañcaraṇajanassāti antosañcārino janassa. Manussānaṃ rahassakiriyaṭṭhāniyanti manussānaṃ rahassakaraṇassa yuttaṃ anucchavikaṃ. Vivekānurūpanti ekībhāvassa anurūpaṃ. Sesamettha uttānameva.
பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / மஹாவக்³க³பாளி • Mahāvaggapāḷi / 13. பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா² • 13. Bimbisārasamāgamakathā
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஹாவக்³க³-அட்ட²கதா² • Mahāvagga-aṭṭhakathā / பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா² • Bimbisārasamāgamakathā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā / பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா²வண்ணனா • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா²வண்ணனா • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / பாசித்யாதி³யோஜனாபாளி • Pācityādiyojanāpāḷi / 13. பி³ம்பி³ஸாரஸமாக³மகதா² • 13. Bimbisārasamāgamakathā