1. போ³தி⁴கதா²

1. Bodhikathā

ஏவூப⁴தோவிப⁴ங்க³ஸ்ஸ , கத்வான யோஜனானயங்;

Evūbhatovibhaṅgassa , katvāna yojanānayaṃ;

மஹாவக்³க³க²ந்த⁴கஸ்ஸ, கரிஸ்ஸங் யோஜனானயங்.

Mahāvaggakhandhakassa, karissaṃ yojanānayaṃ.

உபி⁴ன்னந்தி உப⁴யேஸங். பாதிமொக்கா²னந்தி பாதிமொக்க²விப⁴ங்கா³னங். பாதிமொக்க²க³ஹணேன ஹெத்த² தேஸங் விப⁴ங்கோ³பி க³ஹிதோ அபே⁴தே³ன வா உத்தரபத³லோபவஸேன வா. க²ந்த⁴கந்தி பஞ்ஞத்திஸமூஹங். க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ ஹெத்த² பஞ்ஞத்திவாசகோ. வினயபஞ்ஞத்தியோ வுச்சந்தி ‘‘க²ந்தோ⁴’’தி. தேஸங் ஸமூஹோ க²ந்த⁴கோ. அத²வா க²ந்தோ⁴தி ராஸி. க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ ஹி ராஸத்த²வாசகோ. வினயபஞ்ஞத்திராஸி வுச்சதி ‘‘க²ந்தோ⁴’’தி. ககாரோ பகாஸகவாசகோ. க²ந்தா⁴னங் வினயபஞ்ஞத்திராஸீனங் கோ பகாஸகோதி க²ந்த⁴கோ, தங் க²ந்த⁴கங். அயங் பனெத்த² யோஜனா – உபி⁴ன்னங் பாதிமொக்கா²னங் ஸங்கீ³திஸமனந்தரங் க²ந்த⁴கோவிதா³ க²ந்த⁴கேஸு குஸலா மஹாதே²ரா யங் க²ந்த⁴கங் ஸங்கா³யிங்ஸு, தஸ்ஸ க²ந்த⁴கஸ்ஸ தா³னி ஸங்வண்ணனாக்கமோ யஸ்மா ஸம்பத்தோ, தஸ்மா தஸ்ஸ க²ந்த⁴கஸ்ஸ அயங் அனுத்தானத்த²வண்ணனா ஹோதீதி.

Ubhinnanti ubhayesaṃ. Pātimokkhānanti pātimokkhavibhaṅgānaṃ. Pātimokkhagahaṇena hettha tesaṃ vibhaṅgopi gahito abhedena vā uttarapadalopavasena vā. Khandhakanti paññattisamūhaṃ. Khandhasaddo hettha paññattivācako. Vinayapaññattiyo vuccanti ‘‘khandho’’ti. Tesaṃ samūho khandhako. Athavā khandhoti rāsi. Khandhasaddo hi rāsatthavācako. Vinayapaññattirāsi vuccati ‘‘khandho’’ti. Kakāro pakāsakavācako. Khandhānaṃ vinayapaññattirāsīnaṃ ko pakāsakoti khandhako, taṃ khandhakaṃ. Ayaṃ panettha yojanā – ubhinnaṃ pātimokkhānaṃ saṅgītisamanantaraṃ khandhakovidā khandhakesu kusalā mahātherā yaṃ khandhakaṃ saṅgāyiṃsu, tassa khandhakassa dāni saṃvaṇṇanākkamo yasmā sampatto, tasmā tassa khandhakassa ayaṃ anuttānatthavaṇṇanā hotīti.

யே அத்தா²தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஹிஸத்³தோ³ பதா³லங்காரோ. யேஸந்தி பதா³னங். தேதி தே அத்தே². ப⁴வேதி ப⁴வெய்ய, ப⁴விதுங் ஸக்குணெய்யாதி அத்தோ². தேஸந்தி அத்தா²னங். கிந்தி கிங் பயோஜனங். தேதி அத்தே², ஞாதுந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அத²வா தேதி அத்தா², அவண்ணிதாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தேஸங்யேவாதி அத்தா²னமேவ. அயங் பனெத்த² யோஜனா – பத³பா⁴ஜனீயே யேஸங் பதா³னங் யே அத்தா² ப⁴க³வதா பகாஸிதா, தேஸங் பதா³னந்தி பாட²ஸேஸோ, தே அத்தே² புன வதெ³ய்யாம சே, கதா³ பரியோஸானங் ஸங்வண்ணனாய பரினிட்டா²னங் ப⁴வே, ந ப⁴வெய்யாதி அதி⁴ப்பாயோ. யே சேவ அத்தா² உத்தானா, தேஸங் ஸங்வண்ணனாய கிங் பயோஜனங், ந பயோஜனந்தி அதி⁴ப்பாயோ. அதி⁴ப்பாயானுஸந்தீ⁴ஹி ச அதி⁴ப்பாயேன ச அனுஸந்தி⁴னா ச ப்³யஞ்ஜனேன ச யே பன அத்தா² அனுத்தானா, தே அத்தே², அத்தா² வா அவண்ணிதா யஸ்மா ஞாதுங் ந ஸக்கா, தஸ்மா தேஸங்யேவ அத்தா²னங் அயங் ஸங்வண்ணனானயோ ஹோதீதி. இதிஸத்³தோ³ பரிஸமாபனத்தோ².

Ye atthāti sambandho. Hisaddo padālaṅkāro. Yesanti padānaṃ. Teti te atthe. Bhaveti bhaveyya, bhavituṃ sakkuṇeyyāti attho. Tesanti atthānaṃ. Kinti kiṃ payojanaṃ. Teti atthe, ñātunti sambandho. Athavā teti atthā, avaṇṇitāti sambandho. Tesaṃyevāti atthānameva. Ayaṃ panettha yojanā – padabhājanīye yesaṃ padānaṃ ye atthā bhagavatā pakāsitā, tesaṃ padānanti pāṭhaseso, te atthe puna vadeyyāma ce, kadā pariyosānaṃ saṃvaṇṇanāya pariniṭṭhānaṃ bhave, na bhaveyyāti adhippāyo. Ye ceva atthā uttānā, tesaṃ saṃvaṇṇanāya kiṃ payojanaṃ, na payojananti adhippāyo. Adhippāyānusandhīhi ca adhippāyena ca anusandhinā ca byañjanena ca ye pana atthā anuttānā, te atthe, atthā vā avaṇṇitā yasmā ñātuṃ na sakkā, tasmā tesaṃyeva atthānaṃ ayaṃ saṃvaṇṇanānayo hotīti. Itisaddo parisamāpanattho.

1. ‘‘தேன…பே॰… வேரஞ்ஜாய’’ந்திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 1) கரணவசனே விஸேஸகாரணமத்தி² விய, ‘‘தேன…பே॰… பட²மாபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴’’தி எத்த² கிஞ்சாபி நத்தீ²தி யோஜனா. அஸதி³ஸோபமாயங். கிஞ்சாபிஸத்³தோ³ க³ரஹத்த²ஜோதகோ, பன-ஸத்³தோ³ ஸம்பா⁴வனத்த²ஜோதகோ. ‘‘கரணவசனேனேவா’’தி எத்த² ஏவகாரேன உபயோக³வசனங் வா பு⁴ம்மவசனங் வா நிவாரேதி. அபி⁴லாபோதி அபி⁴முக²ங் அத்த²ங் லபதீதி அபி⁴லாபோ, ஸத்³தோ³. ஆதி³தோதி வேரஞ்ஜகண்ட³தோ. ஏதந்தி ‘‘தேன ஸமயேன பு³த்³தோ⁴ ப⁴க³வா உருவேலாய’’ந்திஆதி³வசனங். ‘‘அஞ்ஞேஸுபீ’’தி வத்வா தமேவத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங் ‘‘இதோ பரேஸூ’’தி.

1. ‘‘Tena…pe… verañjāya’’ntiādīsu (pārā. 1) karaṇavacane visesakāraṇamatthi viya, ‘‘tena…pe… paṭhamābhisambuddho’’ti ettha kiñcāpi natthīti yojanā. Asadisopamāyaṃ. Kiñcāpisaddo garahatthajotako, pana-saddo sambhāvanatthajotako. ‘‘Karaṇavacanenevā’’ti ettha evakārena upayogavacanaṃ vā bhummavacanaṃ vā nivāreti. Abhilāpoti abhimukhaṃ atthaṃ lapatīti abhilāpo, saddo. Āditoti verañjakaṇḍato. Etanti ‘‘tena samayena buddho bhagavā uruvelāya’’ntiādivacanaṃ. ‘‘Aññesupī’’ti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘ito paresū’’ti.

யதி³ விஸேஸகாரணங் நத்தி², கிங் பனேதஸ்ஸ வசனே பயோஜனந்தி சோதெ³ந்தோ ஆஹ ‘‘கிங் பனேதஸ்ஸா’’திஆதி³. ஏதஸ்ஸாதி ‘‘தேன ஸமயேன பு³த்³தோ⁴ ப⁴க³வா உருவேலாய’’ந்திஆதி³வசனஸ்ஸ. நிதா³னத³ஸ்ஸனங் பயோஜனங் நாமாதி யோஜனா. தமேவத்த²ங் விபா⁴வேதுமாஹ ‘‘யா ஹீ’’திஆதி³. யா பப்³ப³ஜ்ஜா சேவ யா உபஸம்பதா³ ச ப⁴க³வதோ அனுஞ்ஞாதாதி யோஜனா. யானி ச அனுஞ்ஞாதானீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தானீதி பப்³ப³ஜ்ஜாதீ³னி. அபி⁴ஸம்போ³தி⁴ந்தி அரஹத்தமக்³க³ஞாணபத³ட்டா²னங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஞ்ச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணபத³ட்டா²னங் அரஹத்தமக்³க³ஞாணஞ்ச. போ³தி⁴மஹாமண்டே³தி மஹந்தானங் மக்³க³ஞாணஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணானங் பஸன்னட்டா²னே போ³தி⁴ருக்க²மூலேதி அத்தோ². ஏவந்திஆதி³ நிக³மனங்.

Yadi visesakāraṇaṃ natthi, kiṃ panetassa vacane payojananti codento āha ‘‘kiṃ panetassā’’tiādi. Etassāti ‘‘tena samayena buddho bhagavā uruvelāya’’ntiādivacanassa. Nidānadassanaṃ payojanaṃ nāmāti yojanā. Tamevatthaṃ vibhāvetumāha ‘‘yā hī’’tiādi. Yā pabbajjā ceva yā upasampadā ca bhagavato anuññātāti yojanā. Yāni ca anuññātānīti sambandho. Tānīti pabbajjādīni. Abhisambodhinti arahattamaggañāṇapadaṭṭhānaṃ sabbaññutaññāṇañca sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānaṃ arahattamaggañāṇañca. Bodhimahāmaṇḍeti mahantānaṃ maggañāṇasabbaññutaññāṇānaṃ pasannaṭṭhāne bodhirukkhamūleti attho. Evantiādi nigamanaṃ.

தத்தா²தி யங் ‘‘தேன ஸமயேன உருவேலாய’’ந்திஆதி³வசனங் வுத்தங், தத்த². உருவேலாயந்தி எத்த² உருஸத்³தோ³ மஹந்தபரியாயோதி ஆஹ ‘‘மஹாவேலாய’’ந்தி. ‘‘வாலிகராஸிம்ஹீ’’தி இமினா வேலாஸத்³த³ஸ்ஸ ராஸத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி, காலஸீமாத³யோ நிவத்தேதி. யதி³ பன ‘‘உரூ’’தி வாலிகாய நாமங், ‘‘வேலா’’தி மரியாதா³ய, ஏவஞ்ஹி ஸதி நனு உருயா வேலாதி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³தி ஆஹ ‘‘வேலாதிக்கமனஹேது ஆஹடா உரு உருவேலா’’தி. இமினா வேலாய அதிக்கமோ வேலா உத்தரபத³லோபவஸேன, வேலாய ஆஹடா உரு உருவேலா பத³விபரியாயவஸேனாதி த³ஸ்ஸேதி. எத்தா²தி ‘‘உருவேலாய’’ந்திபதே³. தமேவத்த²ங் விபா⁴வெந்தோ ஆஹ ‘‘அதீதே கிரா’’திஆதி³. அனுப்பன்னே பு³த்³தே⁴ பப்³ப³ஜித்வாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தாபஸபப்³ப³ஜ்ஜந்தி இஸிபப்³ப³ஜ்ஜங், ந ஸமணபப்³ப³ஜ்ஜங். கதிகவத்தந்தி கரணங் கதங், கதேன பவத்தங் கதிகங், தமேவ வத்தங் கதிகவத்தங். அகங்ஸு கிராதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. யோதி யோ கோசி. அஞ்ஞோதி அத்தனா அபரோ. ஸோ ஆகிரதூதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. பத்தபுடேனாதி பண்ணேன கதேன புடேன. ததோதி கதிகவத்தகரணதோ. தத்தா²தி தஸ்மிங் பதே³ஸே. ததோதி மஹாவாலிகராஸிஜனநதோ, பரந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. நந்தி தங் பதே³ஸங். தந்தி மஹாவாலிகராஸிங்.

Tatthāti yaṃ ‘‘tena samayena uruvelāya’’ntiādivacanaṃ vuttaṃ, tattha. Uruvelāyanti ettha urusaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahāvelāya’’nti. ‘‘Vālikarāsimhī’’ti iminā velāsaddassa rāsatthaṃ dasseti, kālasīmādayo nivatteti. Yadi pana ‘‘urū’’ti vālikāya nāmaṃ, ‘‘velā’’ti mariyādāya, evañhi sati nanu uruyā velāti attho daṭṭhabboti āha ‘‘velātikkamanahetu āhaṭā uru uruvelā’’ti. Iminā velāya atikkamo velā uttarapadalopavasena, velāya āhaṭā uru uruvelā padavipariyāyavasenāti dasseti. Etthāti ‘‘uruvelāya’’ntipade. Tamevatthaṃ vibhāvento āha ‘‘atīte kirā’’tiādi. Anuppanne buddhe pabbajitvāti sambandho. Tāpasapabbajjanti isipabbajjaṃ, na samaṇapabbajjaṃ. Katikavattanti karaṇaṃ kataṃ, katena pavattaṃ katikaṃ, tameva vattaṃ katikavattaṃ. Akaṃsu kirāti sambandho. Yoti yo koci. Aññoti attanā aparo. So ākiratūti sambandho. Pattapuṭenāti paṇṇena katena puṭena. Tatoti katikavattakaraṇato. Tatthāti tasmiṃ padese. Tatoti mahāvālikarāsijananato, paranti sambandho. Nanti taṃ padesaṃ. Tanti mahāvālikarāsiṃ.

‘‘போ³தி⁴ருக்க²மூலே’’தி எத்த² அஸ்ஸத்த²ருக்க²ஸ்ஸ உபசாரவஸேன போ³தீ⁴தி நாமலப⁴னங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘போ³தி⁴ வுச்சதி சதூஸு மக்³கே³ஸு ஞாண’’ந்திஆதி³. இமினா சத்தாரி ஸச்சானி பு³ஜ்ஜ²தீதி போ³தீ⁴தி வசனத்தே²ன சதூஸு மக்³கே³ஸு ஞாணங் போ³தி⁴ நாமாதி த³ஸ்ஸேதி. எத்தா²தி போ³தி⁴ம்ஹி, போ³தி⁴யங் வா. ஸமீபத்தே² சேதங் பு⁴ம்மவசனங். ருக்கோ²பீதி பிஸத்³தே³ன ந மக்³க³ஞாணமேவாதி த³ஸ்ஸேதி. மூலேதி ஆஸன்னே. பட²மாபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴தி அனுனாஸிகலோபவஸேன ஸந்தீ⁴தி ஆஹ ‘‘பட²மங் அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴’’தி. ‘‘ஹுத்வா’’தி இமினா ‘‘பட²ம’’ந்திபத³ஸ்ஸ பா⁴வனபுங்ஸகங் த³ஸ்ஸேதி. ஸப்³ப³பட²மங்யேவாதி ஸப்³பே³ஸங் ஜனானங் பட²மமேவ அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஏகோ ஏவ பல்லங்கோ ஏகபல்லங்கோதி அவதா⁴ரணஸமாஸங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏகேனேவ பல்லங்கேனா’’தி. ‘‘ஸகிங்…பே॰… ஆபு⁴ஜிதேனா’’தி இமினா அவதா⁴ரணப²லங் த³ஸ்ஸேதி. பல்லங்கோதி ச ஊருப³த்³தா⁴ஸனங். விமுத்திஸுக²ங் படிஸங்வேதீ³தி எத்த² தத³ங்கா³தீ³ஸு (படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 1.1.104) பஞ்சஸு விமுத்தீஸு படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴ஸங்கா²தா ப²லஸமாபத்தி ஏவாதி⁴ப்பேதாதி ஆஹ ‘‘ப²லஸமாபத்திஸுக²’’ந்தி. ப²லஸமாபத்தீதி அரஹத்தப²லஸமாபத்தி. ஸா ஹி விருத்³தே⁴ஹி உபக்கிலேஸேஹி முச்சிதட்டே²ன விமுத்தீதி வுச்சதி, தாய ஸம்பயுத்தங் ஸுக²ங் விமுத்திஸுக²ங், சதுத்த²ஜ்ஜா²னிகங் அரஹத்தப²லஸமாபத்திஸுக²ங். அத²வா தாய ஜாதங் ஸுக²ங் விமுத்திஸுக²ங், ஸகலகிலேஸது³க்கூ²பஸமஸுக²ங் . ‘‘படிஸங்வேத³யமானோ’’திஇமினா ‘‘படிஸங்வேதீ³’’தி எத்த² ணீபச்சயஸ்ஸ கத்துத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. புனப்புனங் ஸுட்டு² வத³தி அனுப⁴வதீதி படிஸங்வேதீ³. படிஸங்வேதீ³ ஹுத்வா நிஸீதீ³தி ஸம்ப³ந்தோ⁴.

‘‘Bodhirukkhamūle’’ti ettha assattharukkhassa upacāravasena bodhīti nāmalabhanaṃ dassento āha ‘‘bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇa’’ntiādi. Iminā cattāri saccāni bujjhatīti bodhīti vacanatthena catūsu maggesu ñāṇaṃ bodhi nāmāti dasseti. Etthāti bodhimhi, bodhiyaṃ vā. Samīpatthe cetaṃ bhummavacanaṃ. Rukkhopīti pisaddena na maggañāṇamevāti dasseti. Mūleti āsanne. Paṭhamābhisambuddhoti anunāsikalopavasena sandhīti āha ‘‘paṭhamaṃ abhisambuddho’’ti. ‘‘Hutvā’’ti iminā ‘‘paṭhama’’ntipadassa bhāvanapuṃsakaṃ dasseti. Sabbapaṭhamaṃyevāti sabbesaṃ janānaṃ paṭhamameva abhisambuddho hutvāti sambandho. Eko eva pallaṅko ekapallaṅkoti avadhāraṇasamāsaṃ dassento āha ‘‘ekeneva pallaṅkenā’’ti. ‘‘Sakiṃ…pe… ābhujitenā’’ti iminā avadhāraṇaphalaṃ dasseti. Pallaṅkoti ca ūrubaddhāsanaṃ. Vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedīti ettha tadaṅgādīsu (paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.104) pañcasu vimuttīsu paṭippassaddhisaṅkhātā phalasamāpatti evādhippetāti āha ‘‘phalasamāpattisukha’’nti. Phalasamāpattīti arahattaphalasamāpatti. Sā hi viruddhehi upakkilesehi muccitaṭṭhena vimuttīti vuccati, tāya sampayuttaṃ sukhaṃ vimuttisukhaṃ, catutthajjhānikaṃ arahattaphalasamāpattisukhaṃ. Athavā tāya jātaṃ sukhaṃ vimuttisukhaṃ, sakalakilesadukkhūpasamasukhaṃ . ‘‘Paṭisaṃvedayamāno’’tiiminā ‘‘paṭisaṃvedī’’ti ettha ṇīpaccayassa kattutthaṃ dasseti. Punappunaṃ suṭṭhu vadati anubhavatīti paṭisaṃvedī. Paṭisaṃvedī hutvā nisīdīti sambandho.

பச்சயாகாரந்தி அவிஜ்ஜாதி³பச்சயானங் உப்பாதா³காரங். கஸ்மா பச்சயாகாரோ படிச்சஸமுப்பாதோ³ நாமாதி ஆஹ ‘‘பச்சயாகாரோ ஹீ’’திஆதி³. ஹீதி ஸச்சங், யஸ்மா வா. ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞ’’ந்திஇமினா ‘‘படிச்சா’’திபத³ஸ்ஸ கம்மங் த³ஸ்ஸேதி, ‘‘ஸஹிதே’’திஇமினா ஸங்ஸத்³த³ஸ்ஸத்த²ங். ‘‘த⁴ம்மே’’திஇமினா தஸ்ஸ ஸரூபங். எத்தா²தி இமிஸ்ஸங் வினயட்ட²கதா²யங். தத்தா²தி ‘‘அனுலோமபடிலோம’’ந்திபதே³, அனுலோமபடிலோமேஸு வா. ஸ்வேவ பச்சயாகாரோ வுச்சதீதி யோஜனா. ‘‘அத்தனா கத்தப்³ப³கிச்சகரணதோ’’திஇமினா அனுலோமஸத்³த³ஸ்ஸ ஸபா⁴வத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. ஸ்வேவாதி பச்சயாகாரோ ஏவ. தங் கிச்சந்தி அத்தனா கத்தப்³ப³ங் தங் கிச்சங். தஸ்ஸ அகரணதோதி அத்தனா கத்தப்³ப³கிச்சஸ்ஸ அகரணதோ. இமினா படிலோமஸத்³த³ஸ்ஸ ஸபா⁴வத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. புரிமனயேனேவாதி ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா’’திஆதி³னா புரிமனயேனேவ. வாதி அத²வா. பவத்தியாதி ஸங்ஸாரபவத்தியா. அனுலோமோதி அனுகூலோ, அனுரூபோ வா. இதரோதி ‘‘அவிஜ்ஜாயத்வேவா’’திஆதி³னா வுத்தோ பச்சயாகாரோ. தஸ்ஸாதி பவத்தியா. படிலோமோதி படிவிருத்³தோ⁴, எத்தா²தி ‘‘அனுலோமபடிலோம’’ந்திபதே³. அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³தி எத்த² அத்தோ² ஏவாதி ஸம்ப⁴வதோ தஸ்ஸ ப²லங் வா ‘‘ஸத்³த³ந்தரத்தா²போஹனேன ஸத்³தோ³ அத்த²ங் வத³தீ’’தி வசனதோ (உதா³॰ அட்ட²॰ 1; தீ³॰ நி॰ டீ॰ 1.1; ம॰ நி॰ டீ॰ 1.முலபரியாயஸுத்தவண்ணனா; ஸங்॰ நி॰ டீ॰ 1.1.ஓக⁴தரயஸுத்தவண்ணனா; அ॰ நி॰ டீ॰ 1.1.ருபாதி³வக்³க³வண்ணனா) ஸத்³த³ந்தரத்தா²போஹனங் வா த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஆதி³தோ பனா’’திஆதி³. யாவஸத்³தோ³ அவதி⁴வசனோ. யாவ அந்தங் பாபெத்வாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. இதோதி இமேஹி வுத்தேஹி த்³வீஹி அத்தே²ஹி. ‘‘மனஸாகாஸீ’’தி எத்த² இகாரலோபவஸேன ஸந்தீ⁴தி ஆஹ ‘‘மனஸி அகாஸீ’’தி. தத்தா²தி ‘‘மனஸாகாஸீ’’திபதே³. யதா²தி யேனாகாரேன. இத³ந்தி இமங் ஆகாரங். தத்தா²தி ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா’’திஆதி³பாடே² அவயவத்தோ² ஏவங் வேதி³தப்³போ³தி யோஜனா. ஸமாஸமஜ்ஜே² தஸத்³தே³ன புப்³ப³பத³ஸ்ஸேவ லிங்க³வசனானி க³ஹேதப்³பா³னீதி ஆஹ ‘‘அவிஜ்ஜா ச ஸா பச்சயோ சா’’தி . வாக்யே பன தஸத்³தே³ன பரபத³ஸ்ஸேவ லிங்க³வசனானி க³ஹேதப்³பா³னி. ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா’’திபத³ங் ‘‘ஸம்ப⁴வந்தீ’’திபதே³ன ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘தஸ்மா அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா ஸம்ப⁴வந்தீ’’தி. ஸப்³ப³பதே³ஸூதி ‘‘ஸங்கா²ரபச்சயா விஞ்ஞாண’’ந்திஆதீ³ஸு ஸப்³பே³ஸு பதே³ஸு.

Paccayākāranti avijjādipaccayānaṃ uppādākāraṃ. Kasmā paccayākāro paṭiccasamuppādo nāmāti āha ‘‘paccayākāro hī’’tiādi. Hīti saccaṃ, yasmā vā. ‘‘Aññamañña’’ntiiminā ‘‘paṭiccā’’tipadassa kammaṃ dasseti, ‘‘sahite’’tiiminā saṃsaddassatthaṃ. ‘‘Dhamme’’tiiminā tassa sarūpaṃ. Etthāti imissaṃ vinayaṭṭhakathāyaṃ. Tatthāti ‘‘anulomapaṭiloma’’ntipade, anulomapaṭilomesu vā. Sveva paccayākāro vuccatīti yojanā. ‘‘Attanā kattabbakiccakaraṇato’’tiiminā anulomasaddassa sabhāvatthaṃ dasseti. Svevāti paccayākāro eva. Taṃ kiccanti attanā kattabbaṃ taṃ kiccaṃ. Tassa akaraṇatoti attanā kattabbakiccassa akaraṇato. Iminā paṭilomasaddassa sabhāvatthaṃ dasseti. Purimanayenevāti ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā purimanayeneva. Vāti athavā. Pavattiyāti saṃsārapavattiyā. Anulomoti anukūlo, anurūpo vā. Itaroti ‘‘avijjāyatvevā’’tiādinā vutto paccayākāro. Tassāti pavattiyā. Paṭilomoti paṭiviruddho, etthāti ‘‘anulomapaṭiloma’’ntipade. Attho daṭṭhabboti ettha attho evāti sambhavato tassa phalaṃ vā ‘‘saddantaratthāpohanena saddo atthaṃ vadatī’’ti vacanato (udā. aṭṭha. 1; dī. ni. ṭī. 1.1; ma. ni. ṭī. 1.mulapariyāyasuttavaṇṇanā; saṃ. ni. ṭī. 1.1.oghatarayasuttavaṇṇanā; a. ni. ṭī. 1.1.rupādivaggavaṇṇanā) saddantaratthāpohanaṃ vā dassento āha ‘‘ādito panā’’tiādi. Yāvasaddo avadhivacano. Yāva antaṃ pāpetvāti sambandho. Itoti imehi vuttehi dvīhi atthehi. ‘‘Manasākāsī’’ti ettha ikāralopavasena sandhīti āha ‘‘manasi akāsī’’ti. Tatthāti ‘‘manasākāsī’’tipade. Yathāti yenākārena. Idanti imaṃ ākāraṃ. Tatthāti ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādipāṭhe avayavattho evaṃ veditabboti yojanā. Samāsamajjhe tasaddena pubbapadasseva liṅgavacanāni gahetabbānīti āha ‘‘avijjā ca sā paccayo cā’’ti . Vākye pana tasaddena parapadasseva liṅgavacanāni gahetabbāni. ‘‘Avijjāpaccayā’’tipadaṃ ‘‘sambhavantī’’tipadena sambandhitabbanti āha ‘‘tasmā avijjāpaccayā saṅkhārā sambhavantī’’ti. Sabbapadesūti ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’ntiādīsu sabbesu padesu.

யதா² பனாதி யேனாகாரேன பன. இத³ந்தி இமங் ஆகாரங். தத்தா²தி ‘‘அவிஜ்ஜாய…பே॰… நிரோதோ⁴’’திஆதி³வாக்யே. அவிஜ்ஜாயத்வேவாதி எத்த² ‘‘ப⁴த்³தி³யொத்வேவா’’திஆதீ³ஸு விய ‘‘ப⁴த்³தி³யோ இதி ஏவா’’தி பத³ச்சே²தோ³ கத்தப்³போ³, ந ஏவங் ‘‘அவிஜ்ஜாய இதி ஏவா’’தி, அத² கோ² ‘‘அவிஜ்ஜாய து ஏவா’’தி காதப்³போ³தி ஆஹ ‘‘அவிஜ்ஜாய து ஏவா’’தி. ‘‘ப அதிமொக்க²ங் அதிபமொக்க²’’ந்திஆதீ³ஸு (கங்கா²॰ அட்ட²॰ நிதா³னவண்ணனா) விய உபஸக்³க³ப்³யத்தயேன வுத்தங், ஏவமித⁴ நிபாதப்³யத்தயேன வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தத்த² ஏவஸத்³தே³ன ஸத்தஜீவாத³யோ நிவத்தேதி. துஸத்³தோ³ பக்க²ந்தரத்த²ஜோதகோ. அனுலோமபக்க²தோ படிலோமஸங்கா²தங் பக்க²ந்தரங் மனஸாகாஸீதி அத்தோ². அஸேஸவிராக³னிரோத⁴ஸத்³தோ³ அயுத்தஸமாஸோ, உத்தரபதே³ன ச ததியாஸமாஸோதி ஆஹ ‘‘விராக³ஸங்கா²தேன மக்³கே³ன அஸேஸனிரோதா⁴’’தி. தத்த² அஸேஸஸத்³த³ங் விராக³ஸத்³தே³ன ஸம்ப³ந்த⁴மகத்வா நிரோத⁴ஸத்³தே³ன ஸம்ப³ந்த⁴ங் கத்வா அத்த²ஸ்ஸ க³ஹணங் அயுத்தஸமாஸோ நாம. ‘‘மக்³கே³னா’’திஇமினா விராக³ஸத்³த³ஸ்ஸத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. மக்³கோ³ ஹி விரஜ்ஜனட்டே²ன விராகோ³தி வுச்சதி. ஸங்கா²ரனிரோதோ⁴தி எத்த² மக்³கே³ன நிரோத⁴த்தா அனுப்பாத³னிரோதோ⁴ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸங்கா²ரானங் அனுப்பாத³னிரோதோ⁴ ஹோதீ’’தி. அனுப்பாத³னிரோதோ⁴தி ச அனுப்பாதே³ன நிரோதோ⁴ ஸமுச்சே²த³வஸேன நிருத்³த⁴த்தா. ஏவந்தி யதா² அவிஜ்ஜாயத்வேவ அஸேஸவிராக³னிரோதா⁴ ஸங்கா²ரனிரோதோ⁴, ஏவங் ததா²தி அத்தோ². தத்தா²தி ‘‘ஏவமேதஸ்ஸா’’திஆதி³வசனே. கேவலஸத்³தோ³ ஸகலபரியாயோதி ஆஹ ‘‘ஸகலஸ்ஸா’’தி, அனவஸேஸஸ்ஸாதி அத்தோ². அத²வா ஸத்தஜீவாதீ³ஹி அமிஸ்ஸிதத்தா அமிஸ்ஸத்தோ²தி ஆஹ ‘‘ஸுத்³த⁴ஸ்ஸ வா’’தி. ‘‘ஸத்தவிரஹிதஸ்ஸா’’தி இமினா ஸுத்³த⁴பா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸாதி எத்த² க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ ராஸத்த²வாசகோதி ஆஹ ‘‘து³க்க²ராஸிஸ்ஸா’’தி.

Yathā panāti yenākārena pana. Idanti imaṃ ākāraṃ. Tatthāti ‘‘avijjāya…pe… nirodho’’tiādivākye. Avijjāyatvevāti ettha ‘‘bhaddiyotvevā’’tiādīsu viya ‘‘bhaddiyo iti evā’’ti padacchedo kattabbo, na evaṃ ‘‘avijjāya iti evā’’ti, atha kho ‘‘avijjāya tu evā’’ti kātabboti āha ‘‘avijjāya tu evā’’ti. ‘‘Pa atimokkhaṃ atipamokkha’’ntiādīsu (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) viya upasaggabyattayena vuttaṃ, evamidha nipātabyattayena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tattha evasaddena sattajīvādayo nivatteti. Tusaddo pakkhantaratthajotako. Anulomapakkhato paṭilomasaṅkhātaṃ pakkhantaraṃ manasākāsīti attho. Asesavirāganirodhasaddo ayuttasamāso, uttarapadena ca tatiyāsamāsoti āha ‘‘virāgasaṅkhātena maggena asesanirodhā’’ti. Tattha asesasaddaṃ virāgasaddena sambandhamakatvā nirodhasaddena sambandhaṃ katvā atthassa gahaṇaṃ ayuttasamāso nāma. ‘‘Maggenā’’tiiminā virāgasaddassatthaṃ dasseti. Maggo hi virajjanaṭṭhena virāgoti vuccati. Saṅkhāranirodhoti ettha maggena nirodhattā anuppādanirodho hotīti āha ‘‘saṅkhārānaṃ anuppādanirodho hotī’’ti. Anuppādanirodhoti ca anuppādena nirodho samucchedavasena niruddhattā. Evanti yathā avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, evaṃ tathāti attho. Tatthāti ‘‘evametassā’’tiādivacane. Kevalasaddo sakalapariyāyoti āha ‘‘sakalassā’’ti, anavasesassāti attho. Athavā sattajīvādīhi amissitattā amissatthoti āha ‘‘suddhassa vā’’ti. ‘‘Sattavirahitassā’’ti iminā suddhabhāvaṃ dasseti. Dukkhakkhandhassāti ettha khandhasaddo rāsatthavācakoti āha ‘‘dukkharāsissā’’ti.

ஏதமத்த²ங் விதி³த்வாதி எத்த² ஏதஸத்³த³ஸ்ஸ விஸயங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங் ‘‘ய்வாய’’ந்திஆதி³. தத்த² ‘‘அவிஜ்ஜாதி³வஸேன…பே॰… நிரோதோ⁴ ஹோதீ’’தி ய்வாயங் அத்தோ² வுத்தோதி யோஜனா. ஸமுத³யோ ச ஹோதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. விதி³தவேலாயந்தி பாகடவேலாயங் பஸித்³த⁴காலேதி அத்தோ². இமங் உதா³னந்தி எத்த² இமஸத்³தோ³ வுச்சமானாபெக்கோ². தஸ்மிங் அத்தே² விதி³தே ஸதீதி யோஜனா. பஜானநதாயாதி பகாரேன ஜானநபா⁴வஸ்ஸ. ஸோமனஸ்ஸயுத்தஞாணஸமுட்டா²னந்தி ஸோமனஸ்ஸேன ஏகுப்பாதா³தி³வஸேன யுத்தேன ஞாணேன ஸமுட்டா²னங், யுத்தங் வா ஞாணஸங்கா²தங் ஸமுட்டா²னங் உதா³னந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தத்த² உதா³னந்தி கேனட்டே²ன உதா³னங்? உதா³னட்டே²ன, மோத³னட்டே²ன, கீளனட்டே²ன சாதி அத்தோ². கிமித³ங் உதா³னங் நாம? பீதிவேக³ஸமுட்டா²பிதோ உதா³ஹாரோ. யதா² (உதா³॰ அட்ட²॰ க³ந்தா²ரம்ப⁴கதா²) ஹி யங் தேலாதி³மினிதப்³ப³வத்து² மானங் க³ஹேதுங் ந ஸக்கோதி விஸந்தி³த்வா க³ச்ச²தி, தங் ‘‘அவஸேகோ’’தி வுச்சதி. யஞ்ச ஜலங் தளாகங் க³ஹேதுங் ந ஸக்கோதி, அஜ்ஜொ²த்த²ரித்வா க³ச்ச²தி, தங் ‘‘ஓகோ⁴’’தி வுச்சதி. ஏவமேவங் யங் பீதிவேக³ஸமுட்டா²பிதங் விதக்கவிப்பா²ரங் ஹத³யங் ஸந்தா⁴ரேதுங் ந ஸக்கோதி, ஸோ அதி⁴கோ ஹுத்வா அந்தோ அஸண்ட²ஹித்வா வசீத்³வாரேன நிக்க²மந்தோ படிக்³கா³ஹகனிரபெக்கோ² உதா³ஹாரவிஸேஸோ ‘‘உதா³ன’’ந்தி வுச்சதி. ‘‘அத்தமனவாசங் நிச்சா²ரேஸீ’’தி இமினா உத³தா⁴துஸ்ஸ உதா³ஹாரத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி.

Etamatthaṃviditvāti ettha etasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘yvāya’’ntiādi. Tattha ‘‘avijjādivasena…pe… nirodho hotī’’ti yvāyaṃ attho vuttoti yojanā. Samudayo ca hotīti sambandho. Viditavelāyanti pākaṭavelāyaṃ pasiddhakāleti attho. Imaṃ udānanti ettha imasaddo vuccamānāpekkho. Tasmiṃ atthe vidite satīti yojanā. Pajānanatāyāti pakārena jānanabhāvassa. Somanassayuttañāṇasamuṭṭhānanti somanassena ekuppādādivasena yuttena ñāṇena samuṭṭhānaṃ, yuttaṃ vā ñāṇasaṅkhātaṃ samuṭṭhānaṃ udānanti sambandho. Tattha udānanti kenaṭṭhena udānaṃ? Udānaṭṭhena, modanaṭṭhena, kīḷanaṭṭhena cāti attho. Kimidaṃ udānaṃ nāma? Pītivegasamuṭṭhāpito udāhāro. Yathā (udā. aṭṭha. ganthārambhakathā) hi yaṃ telādiminitabbavatthu mānaṃ gahetuṃ na sakkoti visanditvā gacchati, taṃ ‘‘avaseko’’ti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ ‘‘ogho’’ti vuccati. Evamevaṃ yaṃ pītivegasamuṭṭhāpitaṃ vitakkavipphāraṃ hadayaṃ sandhāretuṃ na sakkoti, so adhiko hutvā anto asaṇṭhahitvā vacīdvārena nikkhamanto paṭiggāhakanirapekkho udāhāraviseso ‘‘udāna’’nti vuccati. ‘‘Attamanavācaṃ nicchāresī’’ti iminā udadhātussa udāhāratthaṃ dasseti.

தஸ்ஸாதி உதா³னஸ்ஸ அத்தோ² ஏவங் வேதி³தப்³போ³தி யோஜனா. யதா³தி எத்த² தா³பச்சயஸ்ஸ அத்த²வாக்யங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘யஸ்மிங் காலே’’தி. ஹவேதி ‘‘ப்³யத்த’’ந்தி இமஸ்மிங் அத்தே² நிபாதோ. ப்³யத்தங் பாகடந்தி ஹி அத்தோ². பாதுப⁴வந்தீதி எத்த² பாதுனிபாதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ‘‘ஹவே’’தி நிபாதேன வுத்தத்தா பூ⁴தா⁴துஸ்ஸேவ அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘உப்பஜ்ஜந்தீ’’தி. அனுலோம படிலோம பச்சயாகார படிவேத⁴ஸாத⁴காதி அனுலோமதோ ச படிலோமதோ ச பச்சயாகாரஸ்ஸ படிவிஜ்ஜ²னஸ்ஸ ஸாத⁴கா. போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மாதி போ³தி⁴யா மக்³க³ஞாணஸ்ஸ பக்கே² ப⁴வா ஸத்ததிங்ஸ த⁴ம்மா. அத²வா பாதுனிபாதேன ஸஹ ‘‘ப⁴வந்தீ’’திபத³ஸ்ஸ அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘பகாஸந்தீ’’தி. இமஸ்மிங் நயே ஹவேஸத்³தோ³ ஏகங்ஸத்த²வாசகோ. ஹவே ஏகங்ஸேனாதி ஹி அத்தோ². அபி⁴ஸமயவஸேனாதி மக்³க³ஞாணவஸேன . மக்³க³ஞாணஞ்ஹி யஸ்மா அபி⁴முக²ங் சத்தாரி ஸச்சானி ஸமேச்ச அயதி ஜானாதி, தஸ்மா அபி⁴ஸமயோதி வுச்சதி.

Tassāti udānassa attho evaṃ veditabboti yojanā. Yadāti ettha dāpaccayassa atthavākyaṃ dassento āha ‘‘yasmiṃ kāle’’ti. Haveti ‘‘byatta’’nti imasmiṃ atthe nipāto. Byattaṃ pākaṭanti hi attho. Pātubhavantīti ettha pātunipātassa atthassa ‘‘have’’ti nipātena vuttattā bhūdhātusseva atthaṃ dassento āha ‘‘uppajjantī’’ti. Anuloma paṭiloma paccayākāra paṭivedhasādhakāti anulomato ca paṭilomato ca paccayākārassa paṭivijjhanassa sādhakā. Bodhipakkhiyadhammāti bodhiyā maggañāṇassa pakkhe bhavā sattatiṃsa dhammā. Athavā pātunipātena saha ‘‘bhavantī’’tipadassa atthaṃ dassento āha ‘‘pakāsantī’’ti. Imasmiṃ naye havesaddo ekaṃsatthavācako. Have ekaṃsenāti hi attho. Abhisamayavasenāti maggañāṇavasena . Maggañāṇañhi yasmā abhimukhaṃ cattāri saccāni samecca ayati jānāti, tasmā abhisamayoti vuccati.

‘‘கிலேஸஸந்தாபனட்டே²னா’’தி இமினா ஆபு⁴ஸோ கிலேஸே தாபேதீதி ஆதாபோதி வசனத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. ந வீரியஸாமஞ்ஞங் ஹோதி, அத² கோ² ஸம்மப்பதா⁴னவீரியமேவாதி ஆஹ ‘‘ஸம்மப்பதா⁴னவீரியவதோ’’தி. இமினா ஆதாபீதி எத்த² ஈபச்சயஸ்ஸ வந்துஅத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னலக்க²ணேன சாதி கஸிணாதி³ஆரம்மணங் உபக³ந்த்வா நிஜ்ஜா²னஸபா⁴வேன அட்ட²ஸமாபத்திஸங்கா²தேன ஜா²னேன ச. லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னலக்க²ணேன சாதி அனிச்சாதி³லக்க²ணங் உபக³ந்த்வா நிஜ்ஜா²னஸபா⁴வேன விபஸ்ஸனாமக்³க³ப²லஸங்கா²தேன ஜா²னேன ச. ‘‘பா³ஹிதபாபஸ்ஸா’’தி இமினா பா³ஹிதோ அணோ பாபோ அனேனாதி ப்³ராஹ்மணோதி வசனத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. அணஸத்³தோ³ ஹி பாபபரியாயோ. ‘‘கீ²ணாஸவஸ்ஸா’’தி இமினா தஸ்ஸ ஸரூபங் த³ஸ்ஸேதி. அத²ஸ்ஸாதி அத² அஸ்ஸ, தஸ்மிங் காலே ப்³ராஹ்மணஸ்ஸாதி அத்தோ². யா ஏதா கங்கா² வுத்தாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ‘‘கோ நு கோ²…பே॰… அவோசா’’திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 2.12) நயேன ச ததா² ‘‘கதமங் நு கோ²…பே॰… அவோசா’’திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 2.35) நயேன ச பச்சயாகாரே வுத்தாதி யோஜனா. நோ கல்லோ பஞ்ஹோதி அயுத்தோ பஞ்ஹோ, து³ப்பஞ்ஹோ ஏஸோதி அத்தோ². ததா²தி ஏவங், ததோ அஞ்ஞதா² வா. யா ச ஸோளஸ கங்கா² (ம॰ நி॰ 1.18; ஸங்॰ நி॰ 2.20) ஆக³தாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அபடிவித்³த⁴த்தா கங்கா²தி யோஜனா. ஸோளஸ கங்கா²தி அதீதவிஸயா பஞ்ச, அனாக³தவிஸயா பஞ்ச, பச்சுப்பன்னவிஸயா சா²தி ஸோளஸவிதா⁴ கங்கா². வபயந்தீதி வி அபயந்தி, இகாரலோபேனாயங் ஸந்தி⁴. வித்யூபஸக்³கோ³ தா⁴த்வத்தா²னுவத்தகோ, அபயந்தி – ஸத்³தோ³ அபக³மனத்தோ²தி ஆஹ ‘‘அபக³ச்ச²ந்தீ’’தி. ‘‘நிருஜ்ஜ²ந்தீ’’திஇமினா அபக³மனத்த²மேவ பரியாயந்தரேன தீ³பேதி. ‘‘கஸ்மா’’தி இமினா ‘‘யதோ பஜானாதி ஸஹேதுத⁴ம்ம’’ந்தி வாக்யஸ்ஸ புப்³ப³வாக்யகாரணபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. ஸஹேதுத⁴ம்மந்தி எத்த² ஸஹ அவிஜ்ஜாதி³ஹேதுனாதி ஸஹேது, ஸங்கா²ராதி³கோ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மோ. ஸஹேது ச ஸோ த⁴ம்மோ சாதி ஸஹேதுத⁴ம்மோதி வசனத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘அவிஜ்ஜாதி³கேனா’’திஆதி³ . ‘‘படிவிஜ்ஜ²தீ’’தி இமினா பஜானா தீதி எத்த² ஞாதா⁴துயா அவபோ³த⁴னத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி, மாரணதோஸனாதி³கே அத்தே² நிவத்தேதி. இதீதி தஸ்மா, வபயந்தீதி யோஜனா.

‘‘Kilesasantāpanaṭṭhenā’’ti iminā ābhuso kilese tāpetīti ātāpoti vacanatthaṃ dasseti. Na vīriyasāmaññaṃ hoti, atha kho sammappadhānavīriyamevāti āha ‘‘sammappadhānavīriyavato’’ti. Iminā ātāpīti ettha īpaccayassa vantuatthaṃ dasseti. Ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇena cāti kasiṇādiārammaṇaṃ upagantvā nijjhānasabhāvena aṭṭhasamāpattisaṅkhātena jhānena ca. Lakkhaṇūpanijjhānalakkhaṇena cāti aniccādilakkhaṇaṃ upagantvā nijjhānasabhāvena vipassanāmaggaphalasaṅkhātena jhānena ca. ‘‘Bāhitapāpassā’’ti iminā bāhito aṇo pāpo anenāti brāhmaṇoti vacanatthaṃ dasseti. Aṇasaddo hi pāpapariyāyo. ‘‘Khīṇāsavassā’’ti iminā tassa sarūpaṃ dasseti. Athassāti atha assa, tasmiṃ kāle brāhmaṇassāti attho. Yā etā kaṅkhā vuttāti sambandho. ‘‘Ko nu kho…pe… avocā’’tiādinā (saṃ. ni. 2.12) nayena ca tathā ‘‘katamaṃ nu kho…pe… avocā’’tiādinā (saṃ. ni. 2.35) nayena ca paccayākāre vuttāti yojanā. No kallo pañhoti ayutto pañho, duppañho esoti attho. Tathāti evaṃ, tato aññathā vā. Yā ca soḷasa kaṅkhā (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) āgatāti sambandho. Apaṭividdhattā kaṅkhāti yojanā. Soḷasa kaṅkhāti atītavisayā pañca, anāgatavisayā pañca, paccuppannavisayā chāti soḷasavidhā kaṅkhā. Vapayantīti vi apayanti, ikāralopenāyaṃ sandhi. Vityūpasaggo dhātvatthānuvattako, apayanti – saddo apagamanatthoti āha ‘‘apagacchantī’’ti. ‘‘Nirujjhantī’’tiiminā apagamanatthameva pariyāyantarena dīpeti. ‘‘Kasmā’’ti iminā ‘‘yato pajānāti sahetudhamma’’nti vākyassa pubbavākyakāraṇabhāvaṃ dasseti. Sahetudhammanti ettha saha avijjādihetunāti sahetu, saṅkhārādiko paccayuppannadhammo. Sahetu ca so dhammo cāti sahetudhammoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘avijjādikenā’’tiādi . ‘‘Paṭivijjhatī’’ti iminā pajānā tīti ettha ñādhātuyā avabodhanatthaṃ dasseti, māraṇatosanādike atthe nivatteti. Itīti tasmā, vapayantīti yojanā.

2. பச்சயக்க²யஸ்ஸாதி பச்சயானங் க²யட்டா²னஸ்ஸ அஸங்க²தஸ்ஸாதி யோஜனா. தத்ராதி து³தியஉதா³னே. கீ²யந்தி பச்சயா எத்தா²தி க²யங், நிப்³பா³னந்தி ஆஹ ‘‘பச்சயானங் க²யஸங்கா²தங் நிப்³பா³ன’’ந்தி. ‘‘அஞ்ஞாஸீ’’தி இமினா அவேதீ³தி எத்த² வித³தா⁴துயா ஞாணத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி, அனுப⁴வனலாபா⁴தி³கே நிவத்தேதி. தஸ்மா வபயந்தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. வுத்தப்பகாராதி பட²மஉதா³னே வுத்தஸதி³ஸா. த⁴ம்மாதி போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மா, சதுஅரியஸச்சத⁴ம்மா வா.

2.Paccayakkhayassāti paccayānaṃ khayaṭṭhānassa asaṅkhatassāti yojanā. Tatrāti dutiyaudāne. Khīyanti paccayā etthāti khayaṃ, nibbānanti āha ‘‘paccayānaṃ khayasaṅkhātaṃ nibbāna’’nti. ‘‘Aññāsī’’ti iminā avedīti ettha vidadhātuyā ñāṇatthaṃ dasseti, anubhavanalābhādike nivatteti. Tasmā vapayantīti sambandho. Vuttappakārāti paṭhamaudāne vuttasadisā. Dhammāti bodhipakkhiyadhammā, catuariyasaccadhammā vā.

3. இமங் உதா³னங் உதா³னேஸீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. யேன மக்³கே³ன விதி³தோதி யோஜனா. தத்ராதி ததியஉதா³னே. ஸோ ப்³ராஹ்மணோ திட்ட²தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தேஹி உப்பன்னேஹி போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மேஹி வா யஸ்ஸ அரியமக்³க³ஸ்ஸ சதுஸச்சத⁴ம்மா பாதுபூ⁴தா, தேன அரியமக்³கே³ன வா விதூ⁴பயந்தி யோஜனா. வுத்தப்பகாரந்தி ஸுத்தனிபாதே வுத்தப்பகாரங். மாரஸேனந்தி காமாதி³கங் த³ஸவித⁴ங் மாரஸேனங். ‘‘வித⁴மெந்தோ’’திஇமினா விதூ⁴பயந்தி எத்த² தூ⁴பதா⁴துயா வித⁴மனத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி, லிம்பனத்தா²த³யோ நிவத்தேதி. ‘‘வித்³த⁴ங் ஸெந்தோ’’திஇமினா வித⁴மெந்தோதி எத்த² த⁴முதா⁴துயா த⁴ங்ஸனத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி, ஸத்³த³த்தா²த³யோ நிவத்தேதி. ‘‘ஸூரியோவ ஓபா⁴ஸய’’ந்திபத³ஸ்ஸ ‘‘ஸூரியோ இவா’’தி அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘யதா²’’திஆதி³. ஸூரியோதி ஆதி³ச்சோ. ஸோ ஹி யஸ்மா பட²மகப்பிகானங் ஸூரங் ஜனேதி, தஸ்மா ஸூரியோதி வுச்சதி. அப்³பு⁴க்³க³தோதி அபி⁴முக²ங் உத்³த⁴ங் ஆகாஸங் க³தோ, அப்³ப⁴ங் வா ஆகாஸங் உக்³க³தோ. அப்³ப⁴ஸத்³தோ³ ஹி ஆகாஸபரியாயோ. ஆகாஸோ ஹி யஸ்மா ஆபு⁴ஸோ பா⁴தி தி³ப்பதி, தஸ்மா ‘‘அப்³ப⁴’’ந்தி வுச்சதி. அயங் பனெத்த² ஓபம்மஸங்ஸந்த³னங் – யதா² ஸூரியோ ஓபா⁴ஸயந்தோ திட்ட²தி, ஏவங் ப்³ராஹ்மணோ ஸச்சானி படிவிஜ்ஜ²ந்தோ. யதா² ஸூரியோ அந்த⁴காரங் வித⁴மெந்தோ திட்ட²தி, ஏவங் ப்³ராஹ்மணோ மாரஸேனம்பி விதூ⁴பயந்தோதி.

3. Imaṃ udānaṃ udānesīti sambandho. Yena maggena viditoti yojanā. Tatrāti tatiyaudāne. So brāhmaṇo tiṭṭhatīti sambandho. Tehi uppannehi bodhipakkhiyadhammehi vā yassa ariyamaggassa catusaccadhammā pātubhūtā, tena ariyamaggena vā vidhūpayanti yojanā. Vuttappakāranti suttanipāte vuttappakāraṃ. Mārasenanti kāmādikaṃ dasavidhaṃ mārasenaṃ. ‘‘Vidhamento’’tiiminā vidhūpayanti ettha dhūpadhātuyā vidhamanatthaṃ dasseti, limpanatthādayo nivatteti. ‘‘Viddhaṃ sento’’tiiminā vidhamentoti ettha dhamudhātuyā dhaṃsanatthaṃ dasseti, saddatthādayo nivatteti. ‘‘Sūriyova obhāsaya’’ntipadassa ‘‘sūriyo ivā’’ti atthaṃ dassento āha ‘‘yathā’’tiādi. Sūriyoti ādicco. So hi yasmā paṭhamakappikānaṃ sūraṃ janeti, tasmā sūriyoti vuccati. Abbhuggatoti abhimukhaṃ uddhaṃ ākāsaṃ gato, abbhaṃ vā ākāsaṃ uggato. Abbhasaddo hi ākāsapariyāyo. Ākāso hi yasmā ābhuso bhāti dippati, tasmā ‘‘abbha’’nti vuccati. Ayaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ – yathā sūriyo obhāsayanto tiṭṭhati, evaṃ brāhmaṇo saccāni paṭivijjhanto. Yathā sūriyo andhakāraṃ vidhamento tiṭṭhati, evaṃ brāhmaṇo mārasenampi vidhūpayantoti.

எத்தா²தி ஏதேஸு தீஸு உதா³னேஸு. பட²மங் உதா³னங் உப்பன்னந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. இமிஸ்ஸா க²ந்த⁴கபாளியா உதா³னபாளிங் ஸங்ஸந்த³ந்தோ ஆஹ ‘‘உதா³னே பனா’’திஆதி³ . உதா³னே பன வுத்தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தந்தி உதா³னே வுத்தவசனங், வுத்தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அச்சயேனாதி அதிக்கமேன, தமேவத்த²ங் விபா⁴வெந்தோ ஆஹ ‘‘ததா³ ஹீ’’திஆதி³. ததா³தி ‘‘ஸ்வே ஆஸனா வுட்ட²ஹிஸ்ஸாமீ’’தி ரத்திங் உப்பாதி³தமனஸிகாரகாலே. ப⁴க³வா மனஸாகாஸீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. புரிமா த்³வே உதா³னகா³தா² ஆனுபா⁴வதீ³பிகா ஹொந்தீதி யோஜனா. தஸ்ஸாதி பச்சயாகாரபஜானநபச்சயக்க²யாதி⁴க³மஸ்ஸ. ஏகேகமேவாதி அனுலோமபடிலோமேஸு ஏகேகமேவ. பட²மயாமஞ்சாதி அச்சந்தஸங்யோகே³ உபயோக³வசனங், நிரந்தரங் பட²மயாமகாலந்தி அத்தோ². இத⁴ பனாதி இமஸ்மிங் க²ந்த⁴கே பன. தமேவத்த²ங் வித்தா²ரெந்தோ ஆஹ ‘‘ப⁴க³வா ஹீ’’திஆதி³. தத்த² ப⁴க³வா உதா³னேஸீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. விஸாக²புண்ணமாயாதி விஸாகா²ய யுத்தாய புண்ணமாய. ‘‘அருணோ உக்³க³மிஸ்ஸதீ’’தி வத்தப்³ப³ஸமயேதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஸப்³ப³ஞ்ஞுதந்தி ஸப்³ப³ஞ்ஞுபா⁴வங், அனாவரணஞாணந்தி அத்தோ². ததோதி அருணுக்³க³மனதோ. தங் தி³வஸந்தி பு⁴ம்மத்தே² உபயோக³வசனங், தஸ்மிங் தி³வஸேதி ஹி அத்தோ². அச்சந்தஸங்யோகே³ வா, தங் தி³வஸங் காலந்தி ஹி அத்தோ². ஏவங் மனஸி கத்வாதி யதா² தங் தி³வஸங் அனுலோமபடிலோமங் மனஸாகாஸி, ஏவங் மனஸி கத்வாதி அத்தோ². இதீதி ஏவங். ‘‘போ³தி⁴ருக்க²மூலே…பே॰… நிஸீதீ³’’தி ஏவங் வுத்தங் தங் ஸத்தாஹந்தி யோஜனா. தத்தே²வாதி போ³தி⁴ருக்க²மூலேயேவ.

Etthāti etesu tīsu udānesu. Paṭhamaṃ udānaṃ uppannanti sambandho. Imissā khandhakapāḷiyā udānapāḷiṃ saṃsandanto āha ‘‘udāne panā’’tiādi . Udāne pana vuttanti sambandho. Tanti udāne vuttavacanaṃ, vuttanti sambandho. Accayenāti atikkamena, tamevatthaṃ vibhāvento āha ‘‘tadā hī’’tiādi. Tadāti ‘‘sve āsanā vuṭṭhahissāmī’’ti rattiṃ uppāditamanasikārakāle. Bhagavā manasākāsīti sambandho. Purimā dve udānagāthā ānubhāvadīpikā hontīti yojanā. Tassāti paccayākārapajānanapaccayakkhayādhigamassa. Ekekamevāti anulomapaṭilomesu ekekameva. Paṭhamayāmañcāti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ, nirantaraṃ paṭhamayāmakālanti attho. Idha panāti imasmiṃ khandhake pana. Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘bhagavā hī’’tiādi. Tattha bhagavā udānesīti sambandho. Visākhapuṇṇamāyāti visākhāya yuttāya puṇṇamāya. ‘‘Aruṇo uggamissatī’’ti vattabbasamayeti sambandho. Sabbaññutanti sabbaññubhāvaṃ, anāvaraṇañāṇanti attho. Tatoti aruṇuggamanato. Taṃ divasanti bhummatthe upayogavacanaṃ, tasmiṃ divaseti hi attho. Accantasaṃyoge vā, taṃ divasaṃ kālanti hi attho. Evaṃ manasi katvāti yathā taṃ divasaṃ anulomapaṭilomaṃ manasākāsi, evaṃ manasi katvāti attho. Itīti evaṃ. ‘‘Bodhirukkhamūle…pe… nisīdī’’ti evaṃ vuttaṃ taṃ sattāhanti yojanā. Tatthevāti bodhirukkhamūleyeva.

Next: 2. அஜபாலகதா² • 2. Ajapālakathā

Related texts:

திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / மஹாவக்³க³பாளி • Mahāvaggapāḷi / 1. போ³தி⁴கதா² • 1. Bodhikathā

அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஹாவக்³க³-அட்ட²கதா² • Mahāvagga-aṭṭhakathā / போ³தி⁴கதா² • Bodhikathā

டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā / போ³தி⁴கதா²வண்ணனா • Bodhikathāvaṇṇanā

டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā / போ³தி⁴கதா²வண்ணனா • Bodhikathāvaṇṇanā

டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / போ³தி⁴கதா²வண்ணனா • Bodhikathāvaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact