| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
நமோ தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ அரஹதோ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
மஹாவக்³க³-டீகா
Mahāvagga-ṭīkā
1. மஹாக²ந்த⁴கங்
1. Mahākhandhakaṃ
போ³தி⁴கதா²வண்ணனா
Bodhikathāvaṇṇanā
இதா³னி உப⁴தோவிப⁴ங்கா³னந்தரங் ஸங்க³ஹமாரோபிதஸ்ஸ மஹாவக்³க³சூளவக்³க³ஸங்க³ஹிதஸ்ஸ க²ந்த⁴கஸ்ஸ அத்த²ஸங்வண்ணனங் ஆரபி⁴துகாமோ ‘‘உபி⁴ன்னங் பாதிமொக்கா²ன’’ந்திஆதி³மாஹ. தத்த² உபி⁴ன்னங் பாதிமொக்கா²னந்தி உபி⁴ன்னங் பாதிமொக்க²விப⁴ங்கா³னங். பாதிமொக்க²க்³க³ஹணேன ஹெத்த² தேஸங் விப⁴ங்கோ³ அபே⁴தே³ன க³ஹிதோ. யங் க²ந்த⁴கங் ஸங்கா³யிங்ஸூதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. க²ந்தா⁴னங் ஸமூஹோ க²ந்த⁴கோ, க²ந்தா⁴னங் வா பகாஸனதோ தீ³பனதோ க²ந்த⁴கோ. ‘‘க²ந்தா⁴’’தி செத்த² பப்³ப³ஜ்ஜுபஸம்பதா³தி³வினயகம்மஸங்கா²தா சாரித்தவாரித்தஸிக்கா²பத³ஸங்கா²தா ச பஞ்ஞத்தியோ அதி⁴ப்பேதா. பப்³ப³ஜ்ஜாதீ³னி ஹி ப⁴க³வதா பஞ்ஞத்தத்தா ‘‘பஞ்ஞத்தியோ’’தி வுச்சந்தி. பஞ்ஞத்தியஞ்ச க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ தி³ஸ்ஸதி ‘‘தா³ருக்க²ந்தோ⁴ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴’’திஆதீ³ஸு விய. அபிச பா⁴க³ராஸட்ட²தாபெத்த² யுஜ்ஜதியேவ தாஸங் பஞ்ஞத்தீனங் பா⁴க³தோ ராஸிதோ ச விப⁴த்தத்தா. க²ந்த⁴கோவிதா³தி பஞ்ஞத்திபா⁴க³ராஸட்ட²வஸேன க²ந்த⁴ட்டே² கோவிதா³.
Idāni ubhatovibhaṅgānantaraṃ saṅgahamāropitassa mahāvaggacūḷavaggasaṅgahitassa khandhakassa atthasaṃvaṇṇanaṃ ārabhitukāmo ‘‘ubhinnaṃ pātimokkhāna’’ntiādimāha. Tattha ubhinnaṃ pātimokkhānanti ubhinnaṃ pātimokkhavibhaṅgānaṃ. Pātimokkhaggahaṇena hettha tesaṃ vibhaṅgo abhedena gahito. Yaṃ khandhakaṃ saṅgāyiṃsūti sambandho. Khandhānaṃ samūho khandhako, khandhānaṃ vā pakāsanato dīpanato khandhako. ‘‘Khandhā’’ti cettha pabbajjupasampadādivinayakammasaṅkhātā cārittavārittasikkhāpadasaṅkhātā ca paññattiyo adhippetā. Pabbajjādīni hi bhagavatā paññattattā ‘‘paññattiyo’’ti vuccanti. Paññattiyañca khandhasaddo dissati ‘‘dārukkhandho aggikkhandho’’tiādīsu viya. Apica bhāgarāsaṭṭhatāpettha yujjatiyeva tāsaṃ paññattīnaṃ bhāgato rāsito ca vibhattattā. Khandhakovidāti paññattibhāgarāsaṭṭhavasena khandhaṭṭhe kovidā.
பத³பா⁴ஜனீயே யேஸங் பதா³னங் அத்தா² யேஹி அட்ட²கதா²னயேஹி பகாஸிதாதி யோஜேதப்³ப³ங். தே சே புன வதெ³ய்யாமாதி தே சே அட்ட²கதா²னயே புனபி வதெ³ய்யாம. அத² வா பத³பா⁴ஜனீயே யேஸங் பதா³னங் யே அத்தா² ஹெட்டா² பகாஸிதா, தே சே அத்தே² புன வதெ³ய்யாமாதி யோஜேதப்³ப³ங். இமஸ்மிங் பக்கே² ஹி-ஸத்³தோ³ பத³பூரணே த³ட்ட²ப்³போ³. பரியோஸானந்தி ஸங்வண்ணனாபரியோஸானங். உத்தானா சேவ யே அத்தா²தி யே அத்தா² புப்³பே³ அபகாஸிதாபி உத்தானா அக³ம்பீ⁴ரா.
Padabhājanīye yesaṃ padānaṃ atthā yehi aṭṭhakathānayehi pakāsitāti yojetabbaṃ. Te ce puna vadeyyāmāti te ce aṭṭhakathānaye punapi vadeyyāma. Atha vā padabhājanīye yesaṃ padānaṃ ye atthā heṭṭhā pakāsitā, te ce atthe puna vadeyyāmāti yojetabbaṃ. Imasmiṃ pakkhe hi-saddo padapūraṇe daṭṭhabbo. Pariyosānanti saṃvaṇṇanāpariyosānaṃ. Uttānā ceva ye atthāti ye atthā pubbe apakāsitāpi uttānā agambhīrā.
1. விஸேஸகாரணங் நத்தீ²தி ‘‘யேன ஸமயேன ஆயஸ்மதோ ஸாரிபுத்தத்தே²ரஸ்ஸ ஸிக்கா²பத³பஞ்ஞத்தியாசனஹேதுபூ⁴தோ பரிவிதக்கோ உத³பாதி³, தேன ஸமயேனா’’திஆதி³னா வுத்தகாரணங் விய இத⁴ விஸேஸகாரணங் நத்தி². அயமபி⁴லாபோதி ‘‘தேன ஸமயேனா’’தி அயமபி⁴லாபோ. கிங் பனேதஸ்ஸ வசனே பயோஜனந்தி யதி³ விஸேஸகாரணங் நத்தி², ஏதஸ்ஸ வசனே கிங் பயோஜனந்தி அதி⁴ப்பாயோ. நிதா³னத³ஸ்ஸனங் பயோஜனந்தி யோஜேதப்³ப³ங். தமேவ விபா⁴வேதுங் ‘‘யா ஹி ப⁴க³வதா’’திஆதி³ வுத்தங்.
1.Visesakāraṇaṃ natthīti ‘‘yena samayena āyasmato sāriputtattherassa sikkhāpadapaññattiyācanahetubhūto parivitakko udapādi, tena samayenā’’tiādinā vuttakāraṇaṃ viya idha visesakāraṇaṃ natthi. Ayamabhilāpoti ‘‘tena samayenā’’ti ayamabhilāpo. Kiṃ panetassa vacane payojananti yadi visesakāraṇaṃ natthi, etassa vacane kiṃ payojananti adhippāyo. Nidānadassanaṃ payojananti yojetabbaṃ. Tameva vibhāvetuṃ ‘‘yā hi bhagavatā’’tiādi vuttaṃ.
மஹாவேலா விய மஹாவேலா, விபுலவாலுகபுஞ்ஜதாய மஹந்தோ வேலாதடோ வியாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘மஹந்தே வாலிகராஸிம்ஹீதி அத்தோ²’’தி. உரு மரு ஸிகதா வாலுகா வண்ணு வாலிகாதி இமே ஸத்³தா³ ஸமானத்தா², ப்³யஞ்ஜனமேவ நானங். தேனாஹ ‘‘உரூதி வாலிகா வுச்சதீ’’தி.
Mahāvelā viya mahāvelā, vipulavālukapuñjatāya mahanto velātaṭo viyāti attho. Tenāha ‘‘mahante vālikarāsimhīti attho’’ti. Uru maru sikatā vālukā vaṇṇu vālikāti ime saddā samānatthā, byañjanameva nānaṃ. Tenāha ‘‘urūti vālikā vuccatī’’ti.
இதோ பட்டா²ய ச –
Ito paṭṭhāya ca –
யஸ்மா ஸுத்தந்தபாளீனங், அத்தோ² ஸங்கே²பவண்ணிதோ;
Yasmā suttantapāḷīnaṃ, attho saṅkhepavaṇṇito;
தஸ்மா மயங் கரிஸ்ஸாம, தாஸங் அத்த²ஸ்ஸ தீ³பனங்.
Tasmā mayaṃ karissāma, tāsaṃ atthassa dīpanaṃ.
நஜ்ஜாதி (உதா³॰ அட்ட²॰ 1) நத³தி ஸந்த³தீதி நதீ³, தஸ்ஸா நஜ்ஜா, நதி³யா நின்னகா³யாதி அத்தோ². நேரஞ்ஜராயாதி ‘‘நேலஞ்ஜலாயா’’தி வத்தப்³பே³ ல-காரஸ்ஸ ர-காரங் கத்வா ‘‘நேரஞ்ஜராயா’’தி வுத்தங், கத்³த³மஸேவாலபணகாதி³தோ³ஸரஹிதஸலிலாயாதி அத்தோ². கேசி ‘‘நீலங்ஜலாயாதி வத்தப்³பே³ நேரஞ்ஜராயாதி வுத்த’’ந்தி வத³ந்தி, நாமமேவ வா ஏதங் தஸ்ஸா நதி³யாதி வேதி³தப்³ப³ங். தஸ்ஸா நதி³யா தீரே யத்த² ப⁴க³வா விஹாஸி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘போ³தி⁴ருக்க²மூலே’’தி வுத்தங். ‘‘போ³தி⁴ வுச்சதி சதூஸு மக்³கே³ஸு ஞாண’’ந்தி (சூளவ॰ க²க்³க³விஸாணஸுத்தனித்³தே³ஸ 121) எத்த² மக்³க³ஞாணங் போ³தீ⁴தி வுத்தங், ‘‘பப்போதி போ³தி⁴ங் வரபூ⁴ரிமேத⁴ஸோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.217) எத்த² ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங். தது³ப⁴யம்பி போ³தி⁴ங் ப⁴க³வா எத்த² பத்தோதி ருக்கோ²பி ‘‘போ³தி⁴ருக்கோ²’’த்வேவ நாமங் லபி⁴. அத² வா ஸத்த பொ³ஜ்ஜ²ங்கே³ பு³ஜ்ஜ²தீதி ப⁴க³வா போ³தி⁴. தேன பு³ஜ்ஜ²ந்தேன ஸன்னிஸ்ஸிதத்தா ஸோ ருக்கோ² ‘‘போ³தி⁴ருக்கோ²’’தி நாமங் லபி⁴. அட்ட²கதா²யங் பன ஏகதே³ஸேனேவ அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘போ³தி⁴ வுச்சதி சதூஸு மக்³கே³ஸு ஞாண’’ந்திஆதி³ வுத்தங். மூலேதி ஸமீபே. பட²மாபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴தி அனுனாஸிகலோபேனாயங் நித்³தே³ஸோதி ஆஹ ‘‘பட²மங் அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴’’தி. பட²மந்தி ச பா⁴வனபுங்ஸகனித்³தே³ஸோ, தஸ்மா அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா ஸப்³ப³பட²மங் போ³தி⁴ருக்க²மூலே விஹரதீதி ஏவமெத்த² ஸம்ப³ந்தோ⁴ வேதி³தப்³போ³.
Najjāti (udā. aṭṭha. 1) nadati sandatīti nadī, tassā najjā, nadiyā ninnagāyāti attho. Nerañjarāyāti ‘‘nelañjalāyā’’ti vattabbe la-kārassa ra-kāraṃ katvā ‘‘nerañjarāyā’’ti vuttaṃ, kaddamasevālapaṇakādidosarahitasalilāyāti attho. Keci ‘‘nīlaṃjalāyāti vattabbe nerañjarāyāti vutta’’nti vadanti, nāmameva vā etaṃ tassā nadiyāti veditabbaṃ. Tassā nadiyā tīre yattha bhagavā vihāsi, taṃ dassetuṃ ‘‘bodhirukkhamūle’’ti vuttaṃ. ‘‘Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇa’’nti (cūḷava. khaggavisāṇasuttaniddesa 121) ettha maggañāṇaṃ bodhīti vuttaṃ, ‘‘pappoti bodhiṃ varabhūrimedhaso’’ti (dī. ni. 3.217) ettha sabbaññutaññāṇaṃ. Tadubhayampi bodhiṃ bhagavā ettha pattoti rukkhopi ‘‘bodhirukkho’’tveva nāmaṃ labhi. Atha vā satta bojjhaṅge bujjhatīti bhagavā bodhi. Tena bujjhantena sannissitattā so rukkho ‘‘bodhirukkho’’ti nāmaṃ labhi. Aṭṭhakathāyaṃ pana ekadeseneva atthaṃ dassetuṃ ‘‘bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇa’’ntiādi vuttaṃ. Mūleti samīpe. Paṭhamābhisambuddhoti anunāsikalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘paṭhamaṃ abhisambuddho’’ti. Paṭhamanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso, tasmā abhisambuddho hutvā sabbapaṭhamaṃ bodhirukkhamūle viharatīti evamettha sambandho veditabbo.
அத² கோ² ப⁴க³வாதி எத்த² அதா²தி தஸ்மிங் ஸமயேதி ஏவமத்தோ² க³ஹேதப்³போ³ அனேகத்த²த்தா நிபாதானங், யஸ்மிங் ஸமயே அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா போ³தி⁴ருக்க²மூலே விஹரதி, தஸ்மிங் ஸமயேதி அத்தோ². தேனேவ உதா³னபாளியங் (உதா³॰ 2) ‘‘தேன கோ² பன ஸமயேன ப⁴க³வா ஸத்தாஹங் ஏகபல்லங்கேன நிஸின்னோ ஹோதி விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதீ³’’தி வுத்தங். அதா²தி வா பச்சா²தி இமஸ்மிங் அத்தே² நிபாதோ, தஸ்மா அபி⁴ஸம்போ³தி⁴தோ பச்சா²தி ஏவமத்தோ² க³ஹேதப்³போ³. கோ²தி பத³பூரணே நிபாதோ. ஸத்த அஹானி ஸத்தாஹங். அச்சந்தஸங்யோகே³ சேதங் உபயோக³வசனங். யஸ்மா ப⁴க³வா தங் ஸத்தாஹங் நிரந்தரதாய அச்சந்தமேவ ப²லஸமாபத்திஸுகே²ன விஹாஸி, தஸ்மா ‘‘ஸத்தாஹ’’ந்தி அச்சந்தஸங்யோக³வஸேன உபயோக³வசனங் வுத்தங். ஏகபல்லங்கேனாதி விஸாக²புண்ணமாய அனத்த²ங்க³தேயேவ ஸூரியே அபராஜிதபல்லங்கவஸேன வஜிராஸனே நிஸின்னகாலதோ பட்டா²ய ஸகிம்பி அனுட்ட²ஹித்வா யதா²பு⁴ஜிதேன ஏகேனேவ பல்லங்கேன.
Athakho bhagavāti ettha athāti tasmiṃ samayeti evamattho gahetabbo anekatthattā nipātānaṃ, yasmiṃ samaye abhisambuddho hutvā bodhirukkhamūle viharati, tasmiṃ samayeti attho. Teneva udānapāḷiyaṃ (udā. 2) ‘‘tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī’’ti vuttaṃ. Athāti vā pacchāti imasmiṃ atthe nipāto, tasmā abhisambodhito pacchāti evamattho gahetabbo. Khoti padapūraṇe nipāto. Satta ahāni sattāhaṃ. Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. Yasmā bhagavā taṃ sattāhaṃ nirantaratāya accantameva phalasamāpattisukhena vihāsi, tasmā ‘‘sattāha’’nti accantasaṃyogavasena upayogavacanaṃ vuttaṃ. Ekapallaṅkenāti visākhapuṇṇamāya anatthaṅgateyeva sūriye aparājitapallaṅkavasena vajirāsane nisinnakālato paṭṭhāya sakimpi anuṭṭhahitvā yathābhujitena ekeneva pallaṅkena.
விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதீ³தி எத்த² தத³ங்க³விக்க²ம்ப⁴னஸமுச்சே²த³படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴னிஸ்ஸரணவிமுத்தீஸு பஞ்சஸு படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴விமுத்திஸங்கா²தா ப⁴க³வதோ ப²லவிமுத்தி அதி⁴ப்பேதாதி ஆஹ ‘‘விமுத்திஸுக²ங் ப²லஸமாபத்திஸுக²ங் படிஸங்வேத³யமானோ’’தி. விமுத்தீதி ச உபக்கிலேஸேஹி படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴வஸேன சித்தஸ்ஸ விமுத்தபா⁴வோ, சித்தமேவ வா ததா² விமுத்தங் வேதி³தப்³ப³ங். தாய விமுத்தியா ஜாதங், ஸம்பயுத்தங் வா ஸுக²ங் விமுத்திஸுக²ங். ‘‘யாயங், ப⁴ந்தே, உபெக்கா² ஸந்தே ஸுகே² வுத்தா ப⁴க³வதா’’தி (ம॰ நி॰ 2.88) வசனதோ உபெக்கா²பி செத்த² ஸுக²மிச்சேவ வேதி³தப்³பா³. ததா² ஹி வுத்தங் ஸம்மோஹவினோத³னியங் (விப⁴॰ அட்ட²॰ 232) ‘‘உபெக்கா² பன ஸந்தத்தா, ஸுக²மிச்சேவ பா⁴ஸிதா’’தி. ப⁴க³வா ஹி சதுத்த²ஜ்ஜா²னிகங் அரஹத்தப²லஸமாபத்திங் ஸமாபஜ்ஜதி, ந இதரங். அத² வா ‘‘தேஸங் வூபஸமோ ஸுகோ²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.221, 272) யதா² ஸங்கா²ரது³க்க²வூபஸமோ ‘‘ஸுகோ²’’தி வுச்சதி, ஏவங் ஸகலகிலேஸது³க்கூ²பஸமபா⁴வதோ அக்³க³ப²லே லப்³ப⁴மானா படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴விமுத்தி ஏவ இத⁴ ‘‘ஸுக²’’ந்தி வேதி³தப்³பா³.
Vimuttisukhapaṭisaṃvedīti ettha tadaṅgavikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhinissaraṇavimuttīsu pañcasu paṭippassaddhivimuttisaṅkhātā bhagavato phalavimutti adhippetāti āha ‘‘vimuttisukhaṃ phalasamāpattisukhaṃ paṭisaṃvedayamāno’’ti. Vimuttīti ca upakkilesehi paṭippassaddhivasena cittassa vimuttabhāvo, cittameva vā tathā vimuttaṃ veditabbaṃ. Tāya vimuttiyā jātaṃ, sampayuttaṃ vā sukhaṃ vimuttisukhaṃ. ‘‘Yāyaṃ, bhante, upekkhā sante sukhe vuttā bhagavatā’’ti (ma. ni. 2.88) vacanato upekkhāpi cettha sukhamicceva veditabbā. Tathā hi vuttaṃ sammohavinodaniyaṃ (vibha. aṭṭha. 232) ‘‘upekkhā pana santattā, sukhamicceva bhāsitā’’ti. Bhagavā hi catutthajjhānikaṃ arahattaphalasamāpattiṃ samāpajjati, na itaraṃ. Atha vā ‘‘tesaṃ vūpasamo sukho’’tiādīsu (dī. ni. 2.221, 272) yathā saṅkhāradukkhavūpasamo ‘‘sukho’’ti vuccati, evaṃ sakalakilesadukkhūpasamabhāvato aggaphale labbhamānā paṭippassaddhivimutti eva idha ‘‘sukha’’nti veditabbā.
அதா²தி அதி⁴காரத்தே² நிபாதோ, கோ²தி பத³பூரணே. தேஸு அதி⁴காரத்தே²ன ‘‘அதா²’’தி இமினா விமுத்திஸுக²படிஸங்வேத³னதோ அஞ்ஞங் அதி⁴காரங் த³ஸ்ஸேதி. கோ பனேஸோதி? படிச்சஸமஉப்பாத³மனஸிகாரோ. ரத்தியாதி அவயவஸம்ப³ந்தே⁴ ஸாமிவசனங். பட²மந்தி அச்சந்தஸங்யோக³த்தே² உபயோக³வசனங் . ப⁴க³வா ஹி தஸ்ஸா ரத்தியா ஸகலம்பி பட²மங் யாமங் தேனேவ மனஸிகாரேன யுத்தோ அஹோஸீதி.
Athāti adhikāratthe nipāto, khoti padapūraṇe. Tesu adhikāratthena ‘‘athā’’ti iminā vimuttisukhapaṭisaṃvedanato aññaṃ adhikāraṃ dasseti. Ko panesoti? Paṭiccasamauppādamanasikāro. Rattiyāti avayavasambandhe sāmivacanaṃ. Paṭhamanti accantasaṃyogatthe upayogavacanaṃ . Bhagavā hi tassā rattiyā sakalampi paṭhamaṃ yāmaṃ teneva manasikārena yutto ahosīti.
பச்சயாகாரந்தி அவிஜ்ஜாதி³பச்சயத⁴ம்மங். படிச்சாதி படிமுக²ங் க³ந்த்வா, காரணஸாமக்³கி³ங் அபடிக்கி²பித்வாதி அத்தோ². படிமுக²க³மனஞ்ச பச்சயஸ்ஸ காரணஸாமக்³கி³யா அங்க³பா⁴வேன ப²லஸ்ஸ உப்பாத³னமேவ. அபடிக்கி²பித்வாதி பன வினா தாய காரணஸாமக்³கி³யா அங்க³பா⁴வங் அக³ந்த்வா ஸயமேவ ந உப்பாதே³தீதி அத்தோ². ஏதேன காரணப³ஹுதா த³ஸ்ஸிதா. அவிஜ்ஜாதி³ஏகேகஹேதுஸீஸேன ஹி ஹேதுஸமூஹோ நித்³தி³ட்டோ². ஸஹிதேதி ஸமுதி³தே, அவினிப்³பு⁴த்தேதி அத்தோ². அவிஜ்ஜாதி³கோ ஹி பச்சயத⁴ம்மோ ஸஹிதேயேவ அஞ்ஞமஞ்ஞங் அவினிப்³போ⁴க³வுத்தித⁴ம்மே உப்பாதே³தி. இமினா பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மப³ஹுதா த³ஸ்ஸிதா. உப⁴யேனபி ‘‘ஏகங் ந ஏகதோ’’திஆதி³னயோ (விப⁴॰ அட்ட²॰ 226 ஸங்கா²ரபத³னித்³தே³ஸ; விஸுத்³தி⁴॰ 2.617) தீ³பிதோ ஹோதி. ஏகதோ ஹி காரணதோ ந இத⁴ கிஞ்சி ஏகங் ப²லமத்தி², ந அனேகங், நாபி அனேகேஹி காரணேஹி ஏகங், அனேகேஹி பன காரணேஹி அனேகமேவ ஹோதி. ததா² ஹி அனேகேஹி உதுபத²வீபீ³ஜஸலிலஸங்கா²தேஹி காரணேஹி அனேகமேவ ரூபக³ந்த⁴ரஸாதி³அங்குரஸங்கா²தங் ப²லமுப்பஜ்ஜமானங் தி³ஸ்ஸதி. யங் பனேதங் ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா, ஸங்கா²ரபச்சயா விஞ்ஞாண’’ந்தி ஏகேகஹேதுப²லதீ³பனங் கதங், தத்த² பயோஜனங் ந விஜ்ஜதி.
Paccayākāranti avijjādipaccayadhammaṃ. Paṭiccāti paṭimukhaṃ gantvā, kāraṇasāmaggiṃ apaṭikkhipitvāti attho. Paṭimukhagamanañca paccayassa kāraṇasāmaggiyā aṅgabhāvena phalassa uppādanameva. Apaṭikkhipitvāti pana vinā tāya kāraṇasāmaggiyā aṅgabhāvaṃ agantvā sayameva na uppādetīti attho. Etena kāraṇabahutā dassitā. Avijjādiekekahetusīsena hi hetusamūho niddiṭṭho. Sahiteti samudite, avinibbhutteti attho. Avijjādiko hi paccayadhammo sahiteyeva aññamaññaṃ avinibbhogavuttidhamme uppādeti. Iminā paccayuppannadhammabahutā dassitā. Ubhayenapi ‘‘ekaṃ na ekato’’tiādinayo (vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddesa; visuddhi. 2.617) dīpito hoti. Ekato hi kāraṇato na idha kiñci ekaṃ phalamatthi, na anekaṃ, nāpi anekehi kāraṇehi ekaṃ, anekehi pana kāraṇehi anekameva hoti. Tathā hi anekehi utupathavībījasalilasaṅkhātehi kāraṇehi anekameva rūpagandharasādiaṅkurasaṅkhātaṃ phalamuppajjamānaṃ dissati. Yaṃ panetaṃ ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti ekekahetuphaladīpanaṃ kataṃ, tattha payojanaṃ na vijjati.
ப⁴க³வா ஹி கத்த²சி பதா⁴னத்தா கத்த²சி பாகடத்தா கத்த²சி அஸாதா⁴ரணத்தா தே³ஸனாவிலாஸஸ்ஸ ச வேனெய்யானஞ்ச அனுரூபதோ ஏகமேவ ஹேதுங் வா ப²லங் வா தீ³பேதி. ‘‘ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னா’’தி ஹி ஏகமேவ ஹேதுங் ப²லஞ்சாஹ. ப²ஸ்ஸோ ஹி வேத³னாய பதா⁴னஹேது யதா²ப²ஸ்ஸங் வேத³னாவவத்தா²னதோ. வேத³னா ச ப²ஸ்ஸஸ்ஸ பதா⁴னப²லங் யதா²வேத³னங் ப²ஸ்ஸவவத்தா²னதோ. ‘‘ஸெம்ஹஸமுட்டா²னா ஆபா³தா⁴’’தி (மஹானி॰ 5) பாகடத்தா ஏகங் ஹேதுங் ஆஹ. பாகடோ ஹி எத்த² ஸெம்ஹோ, ந கம்மாத³யோ. ‘‘யே கேசி, பி⁴க்க²வே, அகுஸலா த⁴ம்மா, ஸப்³பே³தே அயோனிஸோமனஸிகாரமூலகா’’தி அஸாதா⁴ரணத்தா ஏகங் ஹேதுங் ஆஹ. அஸாதா⁴ரணோ ஹி அயோனிஸோமனஸிகாரோ அகுஸலானங், ஸாதா⁴ரணானி வத்தா²ரம்மணாதீ³னீதி. தஸ்மா அவிஜ்ஜா தாவெத்த² விஜ்ஜமானேஸுபி அஞ்ஞேஸு வத்தா²ரம்மணஸஹஜாதத⁴ம்மாதீ³ஸு ஸங்கா²ரகாரணேஸு ‘‘அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸினோ தண்ஹா பவட்³ட⁴தீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.52) ச ‘‘அவிஜ்ஜாஸமுத³யா ஆஸவஸமுத³யோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.104) ச வசனதோ அஞ்ஞேஸம்பி தண்ஹாதீ³னங் ஸங்கா²ரஹேதூனங் ஹேதூதி பதா⁴னத்தா, ‘‘அவித்³வா, பி⁴க்க²வே, அவிஜ்ஜாக³தோ புஞ்ஞாபி⁴ஸங்கா²ரம்பி அபி⁴ஸங்க²ரோதீ’’தி பாகடத்தா அஸாதா⁴ரணத்தா ச ஸங்கா²ரானங் ஹேதுபா⁴வேன தீ³பிதாதி வேதி³தப்³பா³. ஏவங் ஸப்³ப³த்த² ஏகேகஹேதுப²லதீ³பனே யதா²ஸம்ப⁴வங் நயோ நேதப்³போ³. தேனாஹு போராணா –
Bhagavā hi katthaci padhānattā katthaci pākaṭattā katthaci asādhāraṇattā desanāvilāsassa ca veneyyānañca anurūpato ekameva hetuṃ vā phalaṃ vā dīpeti. ‘‘Phassapaccayā vedanā’’ti hi ekameva hetuṃ phalañcāha. Phasso hi vedanāya padhānahetu yathāphassaṃ vedanāvavatthānato. Vedanā ca phassassa padhānaphalaṃ yathāvedanaṃ phassavavatthānato. ‘‘Semhasamuṭṭhānā ābādhā’’ti (mahāni. 5) pākaṭattā ekaṃ hetuṃ āha. Pākaṭo hi ettha semho, na kammādayo. ‘‘Ye keci, bhikkhave, akusalā dhammā, sabbete ayonisomanasikāramūlakā’’ti asādhāraṇattā ekaṃ hetuṃ āha. Asādhāraṇo hi ayonisomanasikāro akusalānaṃ, sādhāraṇāni vatthārammaṇādīnīti. Tasmā avijjā tāvettha vijjamānesupi aññesu vatthārammaṇasahajātadhammādīsu saṅkhārakāraṇesu ‘‘assādānupassino taṇhā pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 2.52) ca ‘‘avijjāsamudayā āsavasamudayo’’ti (ma. ni. 1.104) ca vacanato aññesampi taṇhādīnaṃ saṅkhārahetūnaṃ hetūti padhānattā, ‘‘avidvā, bhikkhave, avijjāgato puññābhisaṅkhārampi abhisaṅkharotī’’ti pākaṭattā asādhāraṇattā ca saṅkhārānaṃ hetubhāvena dīpitāti veditabbā. Evaṃ sabbattha ekekahetuphaladīpane yathāsambhavaṃ nayo netabbo. Tenāhu porāṇā –
‘‘ஏகங் ந ஏகதோ இத⁴, நானேகமனேகதோபி நோ ஏகங்;
‘‘Ekaṃ na ekato idha, nānekamanekatopi no ekaṃ;
ப²லமத்தி² அத்தி² பன ஏக-ஹேதுப²லதீ³பனே அத்தோ²’’தி.
Phalamatthi atthi pana eka-hetuphaladīpane attho’’ti.
பச்சேதுமரஹதீதி படிச்சோ. யோ ஹி நங் பச்சேதி அபி⁴ஸமேதி, தஸ்ஸ அச்சந்தமேவ து³க்க²வூபஸமாய ஸங்வத்ததி. ஸம்மா ஸஹ ச உப்பாதே³தீதி ஸமுப்பாதோ³. பச்சயத⁴ம்மோ ஹி அத்தனோ ப²லங் உப்பாதெ³ந்தோ ஸம்புண்ணமேவ உப்பாதே³தி, ந விகலங். யே ச த⁴ம்மே உப்பாதே³தி, தே ஸப்³பே³ ஸஹேவ உப்பாதே³தி, ந ஏகேகங். இதி படிச்சோ ச ஸோ ஸமுப்பாதோ³ சாதி படிச்சஸமுப்பாதோ³தி ஏவம்பெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. வித்தா²ரோதி படிச்சஸமுப்பாத³பத³வண்ணனாபபஞ்சோ. மயம்பி தங் அதிபபஞ்சப⁴யா இத⁴ ந த³ஸ்ஸயிஸ்ஸாம, ஏவங் பரதோ வக்க²மானம்பி வித்தா²ரங். அனுலோமபடிலோமந்தி பா⁴வனபுங்ஸகனித்³தே³ஸோ ‘‘விஸமங் சந்தி³மஸூரியா பரிவத்தந்தீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 4.70) விய. ஸ்வேவாதி ஸோ ஏவ பச்சயாகாரோ. புரிமனயேன வா வுத்தோதி ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா’’திஆதி³னா நயேன வுத்தோ பச்சயாகாரோ. பவத்தியாதி ஸங்ஸாரப்பவத்தியா. மனஸி அகாஸீதி யோ யோ பச்சயத⁴ம்மோ யஸ்ஸ யஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மஸ்ஸ யதா² யதா² ஹேதுபச்சயாதி³னா பச்சயபா⁴வேன பச்சயோ ஹோதி, தங் ஸப்³ப³ங் அவிபரீதங் அபரிஹாபெத்வா அனவஸேஸதோ பச்சவெக்க²ணவஸேன சித்தே அகாஸீதி அத்தோ².
Paccetumarahatīti paṭicco. Yo hi naṃ pacceti abhisameti, tassa accantameva dukkhavūpasamāya saṃvattati. Sammā saha ca uppādetīti samuppādo. Paccayadhammo hi attano phalaṃ uppādento sampuṇṇameva uppādeti, na vikalaṃ. Ye ca dhamme uppādeti, te sabbe saheva uppādeti, na ekekaṃ. Iti paṭicco ca so samuppādo cāti paṭiccasamuppādoti evampettha attho daṭṭhabbo. Vitthāroti paṭiccasamuppādapadavaṇṇanāpapañco. Mayampi taṃ atipapañcabhayā idha na dassayissāma, evaṃ parato vakkhamānampi vitthāraṃ. Anulomapaṭilomanti bhāvanapuṃsakaniddeso ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) viya. Svevāti so eva paccayākāro. Purimanayena vā vuttoti ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā nayena vutto paccayākāro. Pavattiyāti saṃsārappavattiyā. Manasi akāsīti yo yo paccayadhammo yassa yassa paccayuppannadhammassa yathā yathā hetupaccayādinā paccayabhāvena paccayo hoti, taṃ sabbaṃ aviparītaṃ aparihāpetvā anavasesato paccavekkhaṇavasena citte akāsīti attho.
அவிஜ்ஜாபச்சயாதிஆதீ³ஸு (விப⁴॰ அட்ட²॰ 225; விஸுத்³தி⁴॰ 2.586-587; உதா³॰ அட்ட²॰ 1) அவிந்தி³யங் காயது³ச்சரிதாதி³ங் விந்த³தீதி அவிஜ்ஜா, விந்தி³யங் காயஸுசரிதாதி³ங் ந விந்த³தீதி அவிஜ்ஜா, த⁴ம்மானங் அவிபரீதஸபா⁴வங் அவிதி³தங் கரோதீதி அவிஜ்ஜா, அந்தவிரஹிதே ஸங்ஸாரே ப⁴வாதீ³ஸு ஸத்தே ஜவாபேதீதி அவிஜ்ஜா, அவிஜ்ஜமானேஸு ஜவதி, விஜ்ஜமானேஸு ந ஜவதீதி அவிஜ்ஜா, விஜ்ஜாபடிபக்கா²தி வா அவிஜ்ஜா. ஸா ‘‘து³க்கே² அஞ்ஞாண’’ந்திஆதி³னா சதுப்³பி³தா⁴ வேதி³தப்³பா³. படிச்ச நங் ந வினா ப²லங் ஏதி உப்பஜ்ஜதி சேவ பவத்ததி சாதி பச்சயோ, உபகாரட்டோ² வா பச்சயோ. அவிஜ்ஜா ச ஸா பச்சயோ சாதி அவிஜ்ஜாபச்சயோ , தஸ்மா அவிஜ்ஜாபச்சயா. ஸங்க²ரொந்தீதி ஸங்கா²ரா, லோகியா குஸலாகுஸலசேதனா. தே புஞ்ஞாபுஞ்ஞானேஞ்சாபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன திவிதா⁴ வேதி³தப்³பா³. விஜானாதீதி விஞ்ஞாணங், தங் லோகியவிபாகவிஞ்ஞாணவஸேன பா³த்திங்ஸவித⁴ங். நமதீதி நாமங், வேத³னாதி³க்க²ந்த⁴த்தயங். ருப்பதீதி ரூபங், பூ⁴தரூபங் சக்கா²தி³உபாதா³ரூபஞ்ச. ஆயதந்தி, ஆயதஞ்ச ஸங்ஸாரது³க்க²ங் நயதீதி ஆயதனங் . பு²ஸதீதி ப²ஸ்ஸோ. வேத³யதீதி வேத³னா. இத³ம்பி த்³வயங் த்³வாரவஸேன ச²ப்³பி³த⁴ங், விபாகவஸேன க³ஹணே பா³த்திங்ஸவித⁴ங். தஸ்ஸதி பரிதஸ்ஸதீதி தண்ஹா, ஸா காமதண்ஹாதி³வஸேன ஸங்கே²பதோ திவிதா⁴, வித்தா²ரதோ அட்ட²ஸதவிதா⁴ ச. உபாதி³யதீதி உபாதா³னங், தங் காமுபாதா³னாதி³வஸஏன சதுப்³பி³த⁴ங்.
Avijjāpaccayātiādīsu (vibha. aṭṭha. 225; visuddhi. 2.586-587; udā. aṭṭha. 1) avindiyaṃ kāyaduccaritādiṃ vindatīti avijjā, vindiyaṃ kāyasucaritādiṃ na vindatīti avijjā, dhammānaṃ aviparītasabhāvaṃ aviditaṃ karotīti avijjā, antavirahite saṃsāre bhavādīsu satte javāpetīti avijjā, avijjamānesu javati, vijjamānesu na javatīti avijjā, vijjāpaṭipakkhāti vā avijjā. Sā ‘‘dukkhe aññāṇa’’ntiādinā catubbidhā veditabbā. Paṭicca naṃ na vinā phalaṃ eti uppajjati ceva pavattati cāti paccayo, upakāraṭṭho vā paccayo. Avijjā ca sā paccayo cāti avijjāpaccayo , tasmā avijjāpaccayā. Saṅkharontīti saṅkhārā, lokiyā kusalākusalacetanā. Te puññāpuññāneñcābhisaṅkhāravasena tividhā veditabbā. Vijānātīti viññāṇaṃ, taṃ lokiyavipākaviññāṇavasena bāttiṃsavidhaṃ. Namatīti nāmaṃ, vedanādikkhandhattayaṃ. Ruppatīti rūpaṃ, bhūtarūpaṃ cakkhādiupādārūpañca. Āyatanti, āyatañca saṃsāradukkhaṃ nayatīti āyatanaṃ. Phusatīti phasso. Vedayatīti vedanā. Idampi dvayaṃ dvāravasena chabbidhaṃ, vipākavasena gahaṇe bāttiṃsavidhaṃ. Tassati paritassatīti taṇhā, sā kāmataṇhādivasena saṅkhepato tividhā, vitthārato aṭṭhasatavidhā ca. Upādiyatīti upādānaṃ, taṃ kāmupādānādivasaena catubbidhaṃ.
ப⁴வதி பா⁴வயதி சாதி ப⁴வோ, ஸோ கம்மோபபத்திபே⁴த³தோ து³விதோ⁴. ஜனநங் ஜாதி. ஜீரணங் ஜரா. மரந்தி தேனாதி மரணங். ஸோசனங் ஸோகோ. பரிதே³வனங் பரிதே³வோ. து³க்க²யதீதி து³க்க²ங். உப்பாத³ட்டி²திவஸேன த்³வேதா⁴ க²னதீதி வா து³க்க²ங். து³ம்மனஸ்ஸ பா⁴வோ தோ³மனஸ்ஸங். பு⁴ஸோ ஆயாஸோ உபாயாஸோ. ஸம்ப⁴வந்தீதி நிப்³ப³த்தந்தி. ந கேவலஞ்ச ஸோகாதீ³ஹேவ, அத² கோ² ஸப்³ப³பதே³ஹி ‘‘ஸம்ப⁴வந்தீ’’தி பத³ஸ்ஸ யோஜனா காதப்³பா³. ஏவஞ்ஹி அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா ஸம்ப⁴வந்தீதி பச்சயபச்சயுப்பன்னவவத்தா²னங் த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. தேனேவாஹ ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா ஸம்ப⁴வந்தீதி இமினா நயேன ஸப்³ப³பதே³ஸு அத்தோ² வேதி³தப்³போ³’’தி. ஏவமேதஸ்ஸ…பே॰… ஸமுத³யோ ஹோதீதி எத்த² பன அயமத்தோ². ஏவந்தி நித்³தி³ட்ட²னயனித³ஸ்ஸனங். தேன அவிஜ்ஜாதீ³ஹேவ காரணேஹி, ந இஸ்ஸரனிம்மானாதீ³ஹீதி த³ஸ்ஸேதி. ஏதஸ்ஸாதி யதா²வுத்தஸ்ஸ. கேவலஸ்ஸாதி அஸம்மிஸ்ஸஸ்ஸ, ஸகலஸ்ஸ வா. து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸாதி து³க்க²ஸமூஹஸ்ஸ, ந ஸத்தஸ்ஸ நாபி ஸுப⁴ஸுகா²தீ³னங். ஸமுத³யோ ஹோதீதி நிப்³ப³த்தி ஸம்ப⁴வதி.
Bhavati bhāvayati cāti bhavo, so kammopapattibhedato duvidho. Jananaṃ jāti. Jīraṇaṃ jarā. Maranti tenāti maraṇaṃ. Socanaṃ soko. Paridevanaṃ paridevo. Dukkhayatīti dukkhaṃ. Uppādaṭṭhitivasena dvedhā khanatīti vā dukkhaṃ. Dummanassa bhāvo domanassaṃ. Bhuso āyāso upāyāso. Sambhavantīti nibbattanti. Na kevalañca sokādīheva, atha kho sabbapadehi ‘‘sambhavantī’’ti padassa yojanā kātabbā. Evañhi avijjāpaccayā saṅkhārā sambhavantīti paccayapaccayuppannavavatthānaṃ dassitaṃ hoti. Tenevāha ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā sambhavantīti iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo’’ti. Evametassa…pe… samudayo hotīti ettha pana ayamattho. Evanti niddiṭṭhanayanidassanaṃ. Tena avijjādīheva kāraṇehi, na issaranimmānādīhīti dasseti. Etassāti yathāvuttassa. Kevalassāti asammissassa, sakalassa vā. Dukkhakkhandhassāti dukkhasamūhassa, na sattassa nāpi subhasukhādīnaṃ. Samudayo hotīti nibbatti sambhavati.
அச்சந்தமேவ ஸங்கா²ரேஹி விரஜ்ஜதி ஏதேனாதி விராகோ³, அரியமக்³கோ³தி ஆஹ ‘‘விராக³ஸங்கா²தேன மக்³கே³னா’’தி. அஸேஸங் நிரோதா⁴ அஸேஸனிரோதா⁴, அஸேஸெத்வா நிஸ்ஸேஸெத்வா நிரோதா⁴ ஸமுச்சி²ந்த³னா அனுஸயப்பஹானவஸேன அக்³க³மக்³கே³ன அவிஜ்ஜாய அச்சந்தஸமுக்³கா⁴ததோதி அத்தோ². யதி³பி ஹெட்டி²மமக்³கே³ஹிபி பஹீயமானா அவிஜ்ஜா அச்சந்தஸமுக்³கா⁴தவஸேனேவ பஹீயதி, ததா²பி ந அனவஸேஸதோ பஹீயதி. அபாயக³மனீயா ஹி அவிஜ்ஜா பட²மமக்³கே³ன பஹீயதி, ததா² ஸகிதே³வ இமஸ்மிங் லோகே ஸப்³ப³த்த² ச அனரியபூ⁴மியங் உபபத்தியா பச்சயபூ⁴தா அவிஜ்ஜா யதா²க்கமங் து³தியததியமக்³கே³ஹி பஹீயதி, ந இதராதி, அரஹத்தமக்³கே³னேவ பன ஸா அனவஸேஸங் பஹீயதீதி. அனுப்பாத³னிரோதோ⁴ ஹோதீதி ஸப்³பே³ஸங் ஸங்கா²ரானங் அனவஸேஸங் அனுப்பாத³னிரோதோ⁴ ஹோதி. ஹெட்டி²மேன ஹி மக்³க³த்தயேன கேசி ஸங்கா²ரா நிருஜ்ஜ²ந்தி, கேசி ந நிருஜ்ஜ²ந்தி அவிஜ்ஜாய ஸாவஸேஸனிரோதா⁴, அக்³க³மக்³கே³ன பனஸ்ஸா அனவஸேஸனிரோதா⁴ ந கேசி ஸங்கா²ரா ந நிருஜ்ஜ²ந்தீதி. ஏவங் நிருத்³தா⁴னந்தி ஏவங் அனுப்பாத³னிரோதே⁴ன நிருத்³தா⁴னங். கேவல-ஸத்³தோ³ நிரவஸேஸவாசகோ ச ஹோதி ‘‘கேவலா அங்க³மக³தா⁴’’திஆதீ³ஸு. அஸம்மிஸ்ஸவாசகோ ச ‘‘கேவலா ஸாலயோ’’திஆதீ³ஸு. தஸ்மா உப⁴யதா²பி அத்த²ங் வத³தி ‘‘ஸகலஸ்ஸ, ஸுத்³த⁴ஸ்ஸ வா’’தி. தத்த² ஸகலஸ்ஸாதி அனவஸேஸஸ்ஸ ஸப்³ப³ப⁴வாதி³க³தஸ்ஸ. ஸத்தவிரஹிதஸ்ஸாதி பரபரிகப்பிதஜீவரஹிதஸ்ஸ.
Accantameva saṅkhārehi virajjati etenāti virāgo, ariyamaggoti āha ‘‘virāgasaṅkhātena maggenā’’ti. Asesaṃ nirodhā asesanirodhā, asesetvā nissesetvā nirodhā samucchindanā anusayappahānavasena aggamaggena avijjāya accantasamugghātatoti attho. Yadipi heṭṭhimamaggehipi pahīyamānā avijjā accantasamugghātavaseneva pahīyati, tathāpi na anavasesato pahīyati. Apāyagamanīyā hi avijjā paṭhamamaggena pahīyati, tathā sakideva imasmiṃ loke sabbattha ca anariyabhūmiyaṃ upapattiyā paccayabhūtā avijjā yathākkamaṃ dutiyatatiyamaggehi pahīyati, na itarāti, arahattamaggeneva pana sā anavasesaṃ pahīyatīti. Anuppādanirodho hotīti sabbesaṃ saṅkhārānaṃ anavasesaṃ anuppādanirodho hoti. Heṭṭhimena hi maggattayena keci saṅkhārā nirujjhanti, keci na nirujjhanti avijjāya sāvasesanirodhā, aggamaggena panassā anavasesanirodhā na keci saṅkhārā na nirujjhantīti. Evaṃ niruddhānanti evaṃ anuppādanirodhena niruddhānaṃ. Kevala-saddo niravasesavācako ca hoti ‘‘kevalā aṅgamagadhā’’tiādīsu. Asammissavācako ca ‘‘kevalā sālayo’’tiādīsu. Tasmā ubhayathāpi atthaṃ vadati ‘‘sakalassa, suddhassa vā’’ti. Tattha sakalassāti anavasesassa sabbabhavādigatassa. Sattavirahitassāti paraparikappitajīvarahitassa.
அபிசெத்த² கிஞ்சாபி ‘‘அவிஜ்ஜானிரோதா⁴ ஸங்கா²ரனிரோதோ⁴, ஸங்கா²ரனிரோதா⁴ விஞ்ஞாணனிரோதோ⁴’’தி எத்தாவதாபி ஸகலஸ்ஸ து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ அனவஸேஸதோ நிரோதோ⁴ வுத்தோ ஹோதி, ததா²பி யதா² அனுலோமே யஸ்ஸ யஸ்ஸ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ அத்தி²தாய யோ யோ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மோ ந நிருஜ்ஜ²தி பவத்ததி ஏவாதி இமஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா…பே॰… ஸமுத³யோ ஹோதீ’’தி வுத்தங். ஏவங் தப்படிபக்க²தோ தஸ்ஸ தஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ அபா⁴வே ஸோ ஸோ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மோ நிருஜ்ஜ²தி ந பவத்ததீதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் இத⁴ ‘‘அவிஜ்ஜானிரோதா⁴ ஸங்கா²ரனிரோதோ⁴, ஸங்கா²ரனிரோதா⁴ விஞ்ஞாணனிரோதோ⁴, விஞ்ஞாணனிரோதா⁴ நாமரூபனிரோதோ⁴…பே॰… து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ நிரோதோ⁴ ஹோதீ’’தி வுத்தங், ந பன அனுலோமே விய காலத்தயபரியாபன்னஸ்ஸ து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ நிரோத⁴த³ஸ்ஸனத்த²ங். அனாக³தஸ்ஸேவ ஹி அரியமக்³க³பா⁴வனாய அஸதி உப்பஜ்ஜனாரஹஸ்ஸ து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ அரியமக்³க³பா⁴வனாய நிரோதோ⁴ இச்சி²தோதி அயம்பி விஸேஸோ வேதி³தப்³போ³.
Apicettha kiñcāpi ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti ettāvatāpi sakalassa dukkhakkhandhassa anavasesato nirodho vutto hoti, tathāpi yathā anulome yassa yassa paccayadhammassa atthitāya yo yo paccayuppannadhammo na nirujjhati pavattati evāti imassa atthassa dassanatthaṃ ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… samudayo hotī’’ti vuttaṃ. Evaṃ tappaṭipakkhato tassa tassa paccayassa abhāve so so paccayuppannadhammo nirujjhati na pavattatīti dassanatthaṃ idha ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho…pe… dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti vuttaṃ, na pana anulome viya kālattayapariyāpannassa dukkhakkhandhassa nirodhadassanatthaṃ. Anāgatasseva hi ariyamaggabhāvanāya asati uppajjanārahassa dukkhakkhandhassa ariyamaggabhāvanāya nirodho icchitoti ayampi viseso veditabbo.
யதா³ ஹவேதி எத்த² ஹவேதி ப்³யத்தந்தி இமஸ்மிங் அத்தே² நிபாதோ. கேசி பன ‘‘ஹவேதி ஆஹவே யுத்³தே⁴’’தி அத்த²ங் வத³ந்தி, ‘‘யோதே⁴த² மாரங் பஞ்ஞாவுதே⁴னா’’தி (த⁴॰ ப॰ 40) ஹி வசனதோ கிலேஸமாரேன யுஜ்ஜ²னஸமயேதி தேஸங் அதி⁴ப்பாயோ. ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னலக்க²ணேனாதி ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னஸபா⁴வேன. லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னலக்க²ணேனாதி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. தத்த² ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னங் நாம அட்ட² ஸமாபத்தியோ கஸிணாரம்மணஸ்ஸ உபனிஜ்ஜா²யனதோ. லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னங் நாம விபஸ்ஸனாமக்³க³ப²லானி. விபஸ்ஸனா ஹி தீணி லக்க²ணானி உபனிஜ்ஜா²யதீதி லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னங், மக்³கோ³ விபஸ்ஸனாய ஆக³தகிச்சங் ஸாதே⁴தீதி லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னங், ப²லங் தத²லக்க²ணங் நிரோத⁴ஸச்சங் உபனிஜ்ஜா²யதீதி லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னங். நோ கல்லோ பஞ்ஹோதி அயுத்தோ பஞ்ஹோ, து³ப்பஞ்ஹோ ஏஸோதி அத்தோ². ஆதி³ஸத்³தே³ன –
Yadā haveti ettha haveti byattanti imasmiṃ atthe nipāto. Keci pana ‘‘haveti āhave yuddhe’’ti atthaṃ vadanti, ‘‘yodhetha māraṃ paññāvudhenā’’ti (dha. pa. 40) hi vacanato kilesamārena yujjhanasamayeti tesaṃ adhippāyo. Ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇenāti ārammaṇūpanijjhānasabhāvena. Lakkhaṇūpanijjhānalakkhaṇenāti etthāpi eseva nayo. Tattha ārammaṇūpanijjhānaṃ nāma aṭṭha samāpattiyo kasiṇārammaṇassa upanijjhāyanato. Lakkhaṇūpanijjhānaṃ nāma vipassanāmaggaphalāni. Vipassanā hi tīṇi lakkhaṇāni upanijjhāyatīti lakkhaṇūpanijjhānaṃ, maggo vipassanāya āgatakiccaṃ sādhetīti lakkhaṇūpanijjhānaṃ, phalaṃ tathalakkhaṇaṃ nirodhasaccaṃ upanijjhāyatīti lakkhaṇūpanijjhānaṃ. No kallo pañhoti ayutto pañho, duppañho esoti attho. Ādisaddena –
‘‘பு²ஸதீதி அஹங் ந வதா³மி. பு²ஸதீதி சாஹங் வதெ³ய்யங், தத்ரஸ்ஸ கல்லோ பஞ்ஹோ ‘கோ நு கோ², ப⁴ந்தே, பு²ஸதீ’தி? ஏவஞ்சாஹங் ந வதா³மி, ஏவங் மங் அவத³ந்தங் யோ ஏவங் புச்செ²ய்ய ‘கிங்பச்சயா நு கோ², ப⁴ந்தே, ப²ஸ்ஸோ’தி, ஏஸ கல்லோ பஞ்ஹோ. தத்ர கல்லங் வெய்யாகரணங் ‘ஸளாயதனபச்சயா ப²ஸ்ஸோ, ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னா’தி. கோ நு கோ², ப⁴ந்தே, வேத³யதீதி? நோ கல்லோ பஞ்ஹோதி ப⁴க³வா அவோச, வேத³யதீதி அஹங் ந வதா³மி, வேத³யதீதி சாஹங் வதெ³ய்யங், தத்ரஸ்ஸ கல்லோ பஞ்ஹோ ‘கோ நு கோ², ப⁴ந்தே, வேத³யதீ’தி? ஏவஞ்சாஹங் ந வதா³மி. ஏவங் மங் அவத³ந்தங் யோ ஏவங் புச்செ²ய்ய ‘கிங்பச்சயா நு கோ², ப⁴ந்தே, வேத³னா’தி, ஏஸ கல்லோ பஞ்ஹோ. தத்ர கல்லங் வெய்யாகரணங் ‘ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னா, வேத³னாபச்சயா தண்ஹா’’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.12) –
‘‘Phusatīti ahaṃ na vadāmi. Phusatīti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho ‘ko nu kho, bhante, phusatī’ti? Evañcāhaṃ na vadāmi, evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, phasso’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ ‘saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā’ti. Ko nu kho, bhante, vedayatīti? No kallo pañhoti bhagavā avoca, vedayatīti ahaṃ na vadāmi, vedayatīti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho ‘ko nu kho, bhante, vedayatī’ti? Evañcāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, vedanā’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ ‘phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā’’’ti (saṃ. ni. 2.12) –
ஏவமாதி³ங் பாளிஸேஸங் ஸங்க³ண்ஹாதி.
Evamādiṃ pāḷisesaṃ saṅgaṇhāti.
ஆதி³னா ச நயேனாதி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன பன ‘‘கதமா நு கோ², ப⁴ந்தே, ஜாதி, கஸ்ஸ ச பனாயங் ஜாதீதி. ‘நோ கல்லோ பஞ்ஹோ’தி ப⁴க³வா அவோசா’’தி ஏவமாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. நனு செத்த² ‘‘கதமங் நு கோ², ப⁴ந்தே, ஜராமரண’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 2.35) இத³ங் ஸுபுச்சி²தந்தி? கிஞ்சாபி ஸுபுச்சி²தங், யதா² பன ஸதஸஹஸ்ஸக்³க⁴னகே ஸுவண்ணதா²லகே வட்³டி⁴தஸ்ஸ ஸுபோ⁴ஜனஸ்ஸ மத்த²கே ஆமலகமத்தே கூ³த²பிண்டே³ ட²பிதே ஸப்³ப³ங் போ⁴ஜனங் து³ப்³போ⁴ஜனங் ஹோதி ச²ட்³டே³தப்³ப³ங், ஏவமேவ ‘‘கஸ்ஸ ச பனித³ங் ஜராமரண’’ந்தி இமினா ஸத்தூபலத்³தி⁴வாத³பதே³ன கூ³த²பிண்டே³ன தங் போ⁴ஜனங் து³ப்³போ⁴ஜனங் விய அயம்பி ஸப்³போ³ து³ப்பஞ்ஹோ ஜாதோதி.
Ādinā ca nayenāti ettha ādi-saddena pana ‘‘katamā nu kho, bhante, jāti, kassa ca panāyaṃ jātīti. ‘No kallo pañho’ti bhagavā avocā’’ti evamādiṃ saṅgaṇhāti. Nanu cettha ‘‘katamaṃ nu kho, bhante, jarāmaraṇa’’nti (saṃ. ni. 2.35) idaṃ supucchitanti? Kiñcāpi supucchitaṃ, yathā pana satasahassagghanake suvaṇṇathālake vaḍḍhitassa subhojanassa matthake āmalakamatte gūthapiṇḍe ṭhapite sabbaṃ bhojanaṃ dubbhojanaṃ hoti chaḍḍetabbaṃ, evameva ‘‘kassa ca panidaṃ jarāmaraṇa’’nti iminā sattūpaladdhivādapadena gūthapiṇḍena taṃ bhojanaṃ dubbhojanaṃ viya ayampi sabbo duppañho jātoti.
ஸோளஸ கங்கா²தி ‘‘அஹோஸிங் நு கோ² அஹங் அதீதமத்³தா⁴னங், ந நு கோ² அஹோஸிங், கிங் நு கோ² அஹோஸிங், கத²ங் நு கோ² அஹோஸிங், கிங் ஹுத்வா கிங் அஹோஸிங் நு கோ² அஹங் அதீதமத்³தா⁴னங், ப⁴விஸ்ஸாமி நு கோ² அஹங் அனாக³தமத்³தா⁴னங், ந நு கோ² ப⁴விஸ்ஸாமி, கிங் நு கோ² ப⁴விஸ்ஸாமி, கத²ங் நு கோ² ப⁴விஸ்ஸாமி, கிங் ஹுத்வா கிங் ப⁴விஸ்ஸாமி நு கோ² அஹங் அனாக³தமத்³தா⁴னங், அஹங் நு கொ²ஸ்மி, நோ நு கொ²ஸ்மி, கிங் நு கொ²ஸ்மி, கத²ங் நு கொ²ஸ்மி, அயங் நு கோ² ஸத்தோ குதோ ஆக³தோ, ஸோ குஹிங் கா³மீ ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.20; ம॰ நி॰ 1.18) ஏவமாக³தா அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னவிஸயா ஸோளஸவிதா⁴ கங்கா².
Soḷasa kaṅkhāti ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, na nu kho ahosiṃ, kiṃ nu kho ahosiṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, na nu kho bhavissāmi, kiṃ nu kho bhavissāmi, kathaṃ nu kho bhavissāmi, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi, kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatī’’ti (saṃ. ni. 2.20; ma. ni. 1.18) evamāgatā atītānāgatapaccuppannavisayā soḷasavidhā kaṅkhā.
தத்த² (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.18; ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.2.20) அஹோஸிங் நு கோ², ந நு கோ²தி ஸஸ்ஸதாகாரஞ்ச அதி⁴ச்சஸமுப்பத்திஆகாரஞ்ச நிஸ்ஸாய அதீதே அத்தனோ விஜ்ஜமானதஞ்ச அவிஜ்ஜமானதஞ்ச கங்க²தி, கிங் காரணந்தி ந வத்தப்³ப³ங். உம்மத்தகோ விய ஹி பா³லபுது²ஜ்ஜனோ யதா² ததா² வா பவத்ததி. அபிச அயோனிஸோமனஸிகாரோயேவெத்த² காரணங். ஏவங் அயோனிஸோமனஸிகாரஸ்ஸ பன கிங் காரணந்தி? ஸ்வேவ புது²ஜ்ஜனபா⁴வோ அரியானங் அத³ஸ்ஸனாதீ³னி வா. நனு ச புது²ஜ்ஜனோபி யோனிஸோ மனஸி கரோதீதி. கோ வா ஏவமாஹ ‘‘ந மனஸி கரோதீ’’தி. ந பன தத்த² புது²ஜ்ஜனபா⁴வோ காரணங், ஸத்³த⁴ம்மஸவனகல்யாணமித்தாதீ³னி தத்த² காரணானி . ந ஹி மச்ச²மங்ஸாதீ³னி அத்தனோ பகதியா ஸுக³ந்தா⁴னி, அபி⁴ஸங்கா²ரபச்சயா பன ஸுக³ந்தா⁴னிபி ஹொந்தி.
Tattha (ma. ni. aṭṭha. 1.18; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.20) ahosiṃ nu kho, na nu khoti sassatākārañca adhiccasamuppattiākārañca nissāya atīte attano vijjamānatañca avijjamānatañca kaṅkhati, kiṃ kāraṇanti na vattabbaṃ. Ummattako viya hi bālaputhujjano yathā tathā vā pavattati. Apica ayonisomanasikāroyevettha kāraṇaṃ. Evaṃ ayonisomanasikārassa pana kiṃ kāraṇanti? Sveva puthujjanabhāvo ariyānaṃ adassanādīni vā. Nanu ca puthujjanopi yoniso manasi karotīti. Ko vā evamāha ‘‘na manasi karotī’’ti. Na pana tattha puthujjanabhāvo kāraṇaṃ, saddhammasavanakalyāṇamittādīni tattha kāraṇāni . Na hi macchamaṃsādīni attano pakatiyā sugandhāni, abhisaṅkhārapaccayā pana sugandhānipi honti.
கிங் நு கோ² அஹோஸிந்தி ஜாதிலிங்கு³பபத்தியோ நிஸ்ஸாய ‘‘க²த்தியோ நு கோ² அஹோஸிங், ப்³ராஹ்மணவெஸ்ஸஸுத்³த³க³ஹட்ட²பப்³ப³ஜிததே³வமனுஸ்ஸானங் அஞ்ஞதரோ’’தி கங்க²தி.
Kiṃ nu kho ahosinti jātiliṅgupapattiyo nissāya ‘‘khattiyo nu kho ahosiṃ, brāhmaṇavessasuddagahaṭṭhapabbajitadevamanussānaṃ aññataro’’ti kaṅkhati.
கத²ங் நு கோ²தி ஸண்டா²னாகாரங் நிஸ்ஸாய ‘‘தீ³கோ⁴ நு கோ² அஹோஸிங், ரஸ்ஸஓதா³தகண்ஹப்பமாணிகஅப்பமாணிகாதீ³னங் அஞ்ஞதரோ’’தி கங்க²தி. கேசி பன ‘‘இஸ்ஸரனிம்மானாதி³ங் நிஸ்ஸாய ‘கேன நு கோ² காரணேன அஹோஸி’ந்தி ஹேதுதோ கங்க²தீ’’தி வத³ந்தி.
Kathaṃ nu khoti saṇṭhānākāraṃ nissāya ‘‘dīgho nu kho ahosiṃ, rassaodātakaṇhappamāṇikaappamāṇikādīnaṃ aññataro’’ti kaṅkhati. Keci pana ‘‘issaranimmānādiṃ nissāya ‘kena nu kho kāraṇena ahosi’nti hetuto kaṅkhatī’’ti vadanti.
கிங் ஹுத்வா கிங் அஹோஸிந்தி ஜாதிஆதீ³னி நிஸ்ஸாய ‘‘க²த்தியோ ஹுத்வா நு கோ² ப்³ராஹ்மணோ அஹோஸிங்…பே॰… தே³வோ ஹுத்வா மனுஸ்ஸோ’’தி அத்தனோ பரம்பரங் கங்க²தி. ஸப்³ப³த்தே²வ பன அத்³தா⁴னந்தி காலாதி⁴வசனமேதங், தஞ்ச பு⁴ம்மத்தே² உபயோக³வசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Kiṃ hutvā kiṃ ahosinti jātiādīni nissāya ‘‘khattiyo hutvā nu kho brāhmaṇo ahosiṃ…pe… devo hutvā manusso’’ti attano paramparaṃ kaṅkhati. Sabbattheva pana addhānanti kālādhivacanametaṃ, tañca bhummatthe upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
ப⁴விஸ்ஸாமி நு கோ², ந நு கோ²தி ஸஸ்ஸதாகாரஞ்ச உச்சே²தா³காரஞ்ச நிஸ்ஸாய அனாக³தே அத்தனோ விஜ்ஜமானதஞ்ச அவிஜ்ஜமானதஞ்ச கங்க²தி. ஸேஸமெத்த² வுத்தனயமேவ.
Bhavissāmi nu kho, na nu khoti sassatākārañca ucchedākārañca nissāya anāgate attano vijjamānatañca avijjamānatañca kaṅkhati. Sesamettha vuttanayameva.
அஹங் நு கொ²ஸ்மீதி அத்தனோ அத்தி²பா⁴வங் கங்க²தி. யுத்தங் பனேதந்தி? யுத்தங் அயுத்தந்தி கா எத்த² சிந்தா. அபிசெத்த² இத³ங் வத்து²ம்பி உதா³ஹரந்தி, சூளமாதாய கிர புத்தோ முண்டோ³, மஹாமாதாய புத்தோ அமுண்டோ³. தங் ஸுத்தங் முண்டே³ஸுங். ஸோ உட்டா²ய ‘‘அஹங் நு கோ² சூளமாதாய புத்தோ’’தி சிந்தேஸி. ஏவங் ‘‘அஹங் நு கொ²ஸ்மீ’’தி கங்கா² ஹோதி.
Ahaṃnu khosmīti attano atthibhāvaṃ kaṅkhati. Yuttaṃ panetanti? Yuttaṃ ayuttanti kā ettha cintā. Apicettha idaṃ vatthumpi udāharanti, cūḷamātāya kira putto muṇḍo, mahāmātāya putto amuṇḍo. Taṃ suttaṃ muṇḍesuṃ. So uṭṭhāya ‘‘ahaṃ nu kho cūḷamātāya putto’’ti cintesi. Evaṃ ‘‘ahaṃ nu khosmī’’ti kaṅkhā hoti.
நோ நு கொ²ஸ்மீதி அத்தனோ நத்தி²பா⁴வங் கங்க²தி. தத்ராபி இத³ங் வத்து² – ஏகோ கிர மச்சே² க³ண்ஹந்தோ உத³கே சிரட்டா²னேன ஸீதிபூ⁴தங் அத்தனோ ஊருங் ‘‘மச்சோ²’’தி சிந்தெத்வா பஹரி. அபரோ ஸுஸானபஸ்ஸே கெ²த்தங் ரக்க²ந்தோ பீ⁴தோ ஸங்குடிதோ ஸயி. ஸோ படிபு³ஜ்ஜி²த்வா அத்தனோ ஜண்ணுகானி ‘‘த்³வே யக்கா²’’தி சிந்தெத்வா பஹரி, ஏவங் ‘‘நோ நு கொ²ஸ்மீ’’தி கங்க²தி.
No nu khosmīti attano natthibhāvaṃ kaṅkhati. Tatrāpi idaṃ vatthu – eko kira macche gaṇhanto udake ciraṭṭhānena sītibhūtaṃ attano ūruṃ ‘‘maccho’’ti cintetvā pahari. Aparo susānapasse khettaṃ rakkhanto bhīto saṅkuṭito sayi. So paṭibujjhitvā attano jaṇṇukāni ‘‘dve yakkhā’’ti cintetvā pahari, evaṃ ‘‘no nu khosmī’’ti kaṅkhati.
கிங் நு கொ²ஸ்மீதி க²த்தியோவ ஸமானோ அத்தனோ க²த்தியபா⁴வங் கங்க²தி கண்ணோ விய ஸூதபுத்தஸஞ்ஞீ. ஏஸ நயோ ஸேஸேஸு. தே³வோ பன ஸமானோ தே³வபா⁴வங் அஜானந்தோ நாம நத்தி². ஸோபி பன ‘‘அஹங் ரூபீ நு கோ² அரூபீ நு கோ²’’திஆதி³னா நயேன கங்க²தி. க²த்தியாத³யோ கஸ்மா ந ஜானந்தீதி சே? அப்பச்சக்கா² தேஸங் தத்த² தத்த² குலே உப்பத்தி. க³ஹட்டா²பி ச பாதலிகாத³யோ பப்³ப³ஜிதஸஞ்ஞினோ. பப்³ப³ஜிதாபி ‘‘குப்பங் நு கோ² மே கம்ம’’ந்திஆதி³னா நயேன க³ஹட்ட²ஸஞ்ஞினோ. மனுஸ்ஸாபி ச ஏகச்சே ராஜானோ விய அத்தனி தே³வஸஞ்ஞினோ ஹொந்தி.
Kiṃ nu khosmīti khattiyova samāno attano khattiyabhāvaṃ kaṅkhati kaṇṇo viya sūtaputtasaññī. Esa nayo sesesu. Devo pana samāno devabhāvaṃ ajānanto nāma natthi. Sopi pana ‘‘ahaṃ rūpī nu kho arūpī nu kho’’tiādinā nayena kaṅkhati. Khattiyādayo kasmā na jānantīti ce? Appaccakkhā tesaṃ tattha tattha kule uppatti. Gahaṭṭhāpi ca pātalikādayo pabbajitasaññino. Pabbajitāpi ‘‘kuppaṃ nu kho me kamma’’ntiādinā nayena gahaṭṭhasaññino. Manussāpi ca ekacce rājāno viya attani devasaññino honti.
கத²ங் நு கொ²ஸ்மீதி வுத்தனயமேவ. கேவலஞ்ஹெத்த² அப்³ப⁴ந்தரே ஜீவோ நாம அத்தீ²தி க³ஹெத்வா தஸ்ஸ ஸண்டா²னாகாரங் நிஸ்ஸாய ‘‘தீ³கோ⁴ நு கொ²ஸ்மி, ரஸ்ஸசதுரஸ்ஸச²ளங்ஸஅட்ட²ங்ஸஸோளஸங்ஸாதீ³னங் அஞ்ஞதரப்பகாரோ’’தி கங்க²ந்தோ ‘‘கத²ங் நு கொ²ஸ்மீ’’தி கங்க²தீதி வேதி³தப்³போ³. ஸரீரஸண்டா²னங் பன பச்சுப்பன்னங் அஜானந்தோ நாம நத்தி².
Kathaṃ nu khosmīti vuttanayameva. Kevalañhettha abbhantare jīvo nāma atthīti gahetvā tassa saṇṭhānākāraṃ nissāya ‘‘dīgho nu khosmi, rassacaturassachaḷaṃsaaṭṭhaṃsasoḷasaṃsādīnaṃ aññatarappakāro’’ti kaṅkhanto ‘‘kathaṃ nu khosmī’’ti kaṅkhatīti veditabbo. Sarīrasaṇṭhānaṃ pana paccuppannaṃ ajānanto nāma natthi.
குதோ ஆக³தோ, ஸோ குஹிங் கா³மீ ப⁴விஸ்ஸதீதி அத்தபா⁴வஸ்ஸ ஆக³திக³திட்டா²னங் கங்க²தி.
Kuto āgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatīti attabhāvassa āgatigatiṭṭhānaṃ kaṅkhati.
வபயந்தீதி விஅபயந்தி, இகாரலோபேனாயங் நித்³தே³ஸோ. ப்³யபயந்தீதி வுத்தங் ஹோதி. தேனாஹ ‘‘வபயந்தி அபக³ச்ச²ந்தீ’’தி. அபக³மனஞ்ச அனுப்பத்தினிரோத⁴வஸேனாதி ஆஹ ‘‘நிருஜ்ஜ²ந்தீ’’தி.
Vapayantīti viapayanti, ikāralopenāyaṃ niddeso. Byapayantīti vuttaṃ hoti. Tenāha ‘‘vapayanti apagacchantī’’ti. Apagamanañca anuppattinirodhavasenāti āha ‘‘nirujjhantī’’ti.
3. கதா³ பனஸ்ஸ போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மா சதுஸச்சத⁴ம்மா வா பாதுப⁴வந்தி உப்பஜ்ஜந்தி பகாஸந்தீதி? விபஸ்ஸனாமக்³க³ஞாணேஸு பவத்தமானேஸு. தத்த² விபஸ்ஸனாஞாணே தாவ விபஸ்ஸனாஞாணஸம்பயுத்தா ஸதிஆத³யோ விபஸ்ஸனாஞாணஞ்ச யதா²ரஹங் அத்தனோ அத்தனோ விஸயேஸு தத³ங்க³ப்பஹானவஸேன ஸுப⁴ஸஞ்ஞாதி³கே பஜஹந்தா காயானுபஸ்ஸனாதி³வஸேன விஸுங் விஸுங் உப்பஜ்ஜந்தி. மக்³க³க்க²ணே பன தே நிப்³பா³னமாலம்பி³த்வா ஸமுச்சே²த³வஸேன படிபக்கே² பஜஹந்தா சதூஸுபி அரியஸச்சேஸு அஸம்மோஹபடிவேத⁴ஸாத⁴னவஸேன ஸகிதே³வ உப்பஜ்ஜந்தி. ஏவங் தாவெத்த² போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மானங் உப்பஜ்ஜனட்டே²ன பாதுபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. அரியஸச்சத⁴ம்மானங் பன லோகியானங் விபஸ்ஸனாக்க²ணே விபஸ்ஸனாய ஆரம்மணகரணவஸேன லோகுத்தரானங் தத³தி⁴முத்ததாவஸேன மக்³க³க்க²ணே நிரோத⁴ஸச்சஸ்ஸ ஆரம்மணாபி⁴ஸமயவஸேன ஸப்³பே³ஸம்பி கிச்சாபி⁴ஸமயவஸேன பாகடபா⁴வதோ பகாஸனட்டே²ன பாதுபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³.
3. Kadā panassa bodhipakkhiyadhammā catusaccadhammā vā pātubhavanti uppajjanti pakāsantīti? Vipassanāmaggañāṇesu pavattamānesu. Tattha vipassanāñāṇe tāva vipassanāñāṇasampayuttā satiādayo vipassanāñāṇañca yathārahaṃ attano attano visayesu tadaṅgappahānavasena subhasaññādike pajahantā kāyānupassanādivasena visuṃ visuṃ uppajjanti. Maggakkhaṇe pana te nibbānamālambitvā samucchedavasena paṭipakkhe pajahantā catūsupi ariyasaccesu asammohapaṭivedhasādhanavasena sakideva uppajjanti. Evaṃ tāvettha bodhipakkhiyadhammānaṃ uppajjanaṭṭhena pātubhāvo veditabbo. Ariyasaccadhammānaṃ pana lokiyānaṃ vipassanākkhaṇe vipassanāya ārammaṇakaraṇavasena lokuttarānaṃ tadadhimuttatāvasena maggakkhaṇe nirodhasaccassa ārammaṇābhisamayavasena sabbesampi kiccābhisamayavasena pākaṭabhāvato pakāsanaṭṭhena pātubhāvo veditabbo.
இதி ப⁴க³வா ஸதிபி ஸப்³பா³காரேன ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் அத்தனோ ஞாணஸ்ஸ பாகடபா⁴வே படிச்சஸமுப்பாத³முகே²ன விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸஸ்ஸ கதத்தா நிபுணக³ம்பீ⁴ரஸுது³த்³த³ஸதாய பச்சயாகாரஸ்ஸ தங் பச்சவெக்கி²த்வா உப்பன்னப³லவஸோமனஸ்ஸோ படிபக்க²ஸமுச்சே²த³விபா⁴வனேன ஸத்³தி⁴ங் அத்தனோ தத³பி⁴ஸமயானுபா⁴வதீ³பகமேவெத்த² உதா³னங் உதா³னேஸி.
Iti bhagavā satipi sabbākārena sabbadhammānaṃ attano ñāṇassa pākaṭabhāve paṭiccasamuppādamukhena vipassanābhinivesassa katattā nipuṇagambhīrasududdasatāya paccayākārassa taṃ paccavekkhitvā uppannabalavasomanasso paṭipakkhasamucchedavibhāvanena saddhiṃ attano tadabhisamayānubhāvadīpakamevettha udānaṃ udānesi.
‘‘காமா தே பட²மா ஸேனா’’திஆதி³னா நயேன வுத்தப்பகாரங் மாரஸேனந்தி –
‘‘Kāmāte paṭhamā senā’’tiādinā nayena vuttappakāraṃ mārasenanti –
‘‘காமா தே பட²மா ஸேனா, து³தியா அரதி வுச்சதி;
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;
ததியா கு²ப்பிபாஸா தே, சதுத்தீ² தண்ஹா பவுச்சதி.
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
‘‘பஞ்சமீ தி²னமித்³த⁴ங் தே, ச²ட்டா² பீ⁴ரூ பவுச்சதி;
‘‘Pañcamī thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;
ஸத்தமீ விசிகிச்சா² தே, மக்கோ² த²ம்போ⁴ ச அட்ட²மா.
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho ca aṭṭhamā.
‘‘லாபோ⁴ ஸிலோகோ ஸக்காரோ, மிச்சா²லத்³தோ⁴ ச யோ யஸோ;
‘‘Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso;
யோ சத்தானங் ஸமுக்கங்ஸே, பரே ச அவஜானதி.
Yo cattānaṃ samukkaṃse, pare ca avajānati.
‘‘ஏஸா நமுசி தே ஸேனா, கண்ஹஸ்ஸாபி⁴ப்பஹாரினீ;
‘‘Esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī;
ந நங் அஸூரோ ஜினாதி, ஜெத்வா ச லப⁴தே ஸுக²’’ந்தி. (ஸு॰ நி॰ 438-441; மஹானி॰ 28) –
Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukha’’nti. (su. ni. 438-441; mahāni. 28) –
இமினா நயேன வுத்தப்பகாரங் மாரஸேனங்.
Iminā nayena vuttappakāraṃ mārasenaṃ.
தத்த² (ஸு॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.439-41; மஹானி॰ அட்ட²॰ 28) யஸ்மா ஆதி³தோவ அகா³ரியபூ⁴தே ஸத்தே வத்து²காமேஸு கிலேஸகாமா மோஹயந்தி, தே அபி⁴பு⁴ய்ய அனகா³ரியபா⁴வங் உபக³தானங் பந்தேஸு வா ஸேனாஸனேஸு அஞ்ஞதரஞ்ஞதரேஸு வா அதி⁴குஸலேஸு த⁴ம்மேஸு அரதி உப்பஜ்ஜதி. வுத்தம்பி சேதங் ‘‘பப்³ப³ஜிதேன கோ², ஆவுஸோ, அபி⁴ரதி து³க்கரா’’தி (ஸங்॰ நி॰ 4.331). ததோ தே பரபடிப³த்³த⁴ஜீவிகத்தா கு²ப்பிபாஸா பா³த⁴தி, தாய பா³தி⁴தானங் பரியேஸன தண்ஹா சித்தங் கிலமயதி, அத² நேஸங் கிலந்தசித்தானங் தி²னமித்³த⁴ங் ஓக்கமதி, ததோ விஸேஸமனதி⁴க³ச்ச²ந்தானங் து³ரபி⁴ஸம்ப⁴வேஸு அரஞ்ஞவனபத்தே²ஸு ஸேனாஸனேஸு விஹரதங் உத்ராஸஸஞ்ஞிதா பீ⁴ரு ஜாயதி, தேஸங் உஸ்ஸங்கிதபரிஸங்கிதானங் தீ³க⁴ரத்தங் விவேகரஸமனஸ்ஸாத³யமானானங் விஹரதங் ‘‘ந ஸியா நு கோ² ஏஸ மக்³கோ³’’தி படிபத்தியங் விசிகிச்சா² உப்பஜ்ஜதி, தங் வினோதெ³த்வா விஹரதங் அப்பமத்தகேன விஸேஸாதி⁴க³மேன மானமக்க²த²ம்பா⁴ ஜாயந்தி, தேபி வினோதெ³த்வா விஹரதங் ததோ அதி⁴கதரங் விஸேஸாதி⁴க³மங் நிஸ்ஸாய லாப⁴ஸக்காரஸிலோகா உப்பஜ்ஜந்தி, லாபா⁴தி³முச்சி²தா த⁴ம்மபதிரூபகானி பகாஸெந்தா மிச்சா²யஸங் அதி⁴க³ந்த்வா தத்த² டி²தா ஜாதிஆதீ³ஹி அத்தானங் உக்கங்ஸெந்தி பரங் வம்பெ⁴ந்தி, தஸ்மா காமாதீ³னங் பட²மஸேனாதி³பா⁴வோ வேதி³தப்³போ³.
Tattha (su. ni. aṭṭha. 2.439-41; mahāni. aṭṭha. 28) yasmā āditova agāriyabhūte satte vatthukāmesu kilesakāmā mohayanti, te abhibhuyya anagāriyabhāvaṃ upagatānaṃ pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu arati uppajjati. Vuttampi cetaṃ ‘‘pabbajitena kho, āvuso, abhirati dukkarā’’ti (saṃ. ni. 4.331). Tato te parapaṭibaddhajīvikattā khuppipāsā bādhati, tāya bādhitānaṃ pariyesana taṇhā cittaṃ kilamayati, atha nesaṃ kilantacittānaṃ thinamiddhaṃ okkamati, tato visesamanadhigacchantānaṃ durabhisambhavesu araññavanapatthesu senāsanesu viharataṃ utrāsasaññitā bhīru jāyati, tesaṃ ussaṅkitaparisaṅkitānaṃ dīgharattaṃ vivekarasamanassādayamānānaṃ viharataṃ ‘‘na siyā nu kho esa maggo’’ti paṭipattiyaṃ vicikicchā uppajjati, taṃ vinodetvā viharataṃ appamattakena visesādhigamena mānamakkhathambhā jāyanti, tepi vinodetvā viharataṃ tato adhikataraṃ visesādhigamaṃ nissāya lābhasakkārasilokā uppajjanti, lābhādimucchitā dhammapatirūpakāni pakāsentā micchāyasaṃ adhigantvā tattha ṭhitā jātiādīhi attānaṃ ukkaṃsenti paraṃ vambhenti, tasmā kāmādīnaṃ paṭhamasenādibhāvo veditabbo.
ஏவமேதங் த³ஸவித⁴ங் ஸேனங் உத்³தி³ஸித்வா யஸ்மா ஸா கண்ஹத⁴ம்மஸமன்னாக³தத்தா கண்ஹஸ்ஸ நமுசினோ உபகாராய ஸங்வத்ததி, தஸ்மா நங் ‘‘தவ ஸேனா’’தி நித்³தி³ஸந்தேன ‘‘ஏஸா நமுசி தே ஸேனா, கண்ஹஸ்ஸாபி⁴ப்பஹாரினீ’’தி வுத்தங். தத்த² அபி⁴ப்பஹாரினீதி ஸமணப்³ராஹ்மணானங் கா⁴தனீ நிப்போத²னீ, அந்தராயகரீதி அத்தோ². ந நங் அஸூரோ ஜினாதி, ஜெத்வா ச லப⁴தே ஸுக²ந்தி ஏவங் தவ ஸேனங் அஸூரோ காயே ச ஜீவிதே ச ஸாபெக்கோ² புரிஸோ ந ஜினாதி, ஸூரோ பன ஜினாதி, ஜெத்வா ச மக்³க³ஸுக²ங் ப²லஸுக²ஞ்ச அதி⁴க³ச்ச²தீதி அத்தோ². ஸோபி ப்³ராஹ்மணோதி ஸோபி கீ²ணாஸவப்³ராஹ்மணோ.
Evametaṃ dasavidhaṃ senaṃ uddisitvā yasmā sā kaṇhadhammasamannāgatattā kaṇhassa namucino upakārāya saṃvattati, tasmā naṃ ‘‘tava senā’’ti niddisantena ‘‘esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī’’ti vuttaṃ. Tattha abhippahārinīti samaṇabrāhmaṇānaṃ ghātanī nippothanī, antarāyakarīti attho. Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukhanti evaṃ tava senaṃ asūro kāye ca jīvite ca sāpekkho puriso na jināti, sūro pana jināti, jetvā ca maggasukhaṃ phalasukhañca adhigacchatīti attho. Sopi brāhmaṇoti sopi khīṇāsavabrāhmaṇo.
இதா³னி ‘‘தேன கோ² பன ஸமயேன ப⁴க³வா ஸத்தாஹங் ஏகபல்லங்கேன நிஸின்னோ ஹோதி விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதீ³. அத² கோ² ப⁴க³வா தஸ்ஸ ஸத்தாஹஸ்ஸ அச்சயேன தம்ஹா ஸமாதி⁴ம்ஹா வுட்ட²ஹித்வா ரத்தியா பட²மங் யாமங் படிச்சஸமுப்பாத³ங் அனுலோமங் ஸாது⁴கங் மனஸாகாஸி. ரத்தியா மஜ்ஜி²மங் யாமங் படிச்சஸமுப்பாத³ங் படிலோமங் ஸாது⁴கங் மனஸாகாஸி. ரத்தியா பச்சி²மங் யாமங் படிச்சஸமுப்பாத³ங் அனுலோமபடிலோமங் ஸாது⁴கங் மனஸாகாஸீ’’தி ஏவங் வுத்தாய உதா³னபாளியா (உதா³॰ 1) இமிஸ்ஸா ச க²ந்த⁴கபாளியா அவிரோத⁴ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘உதா³னே பனா’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். எத்த² தஸ்ஸ வஸேனாதி தஸ்ஸ பச்சயாகாரபஜானநஸ்ஸ பச்சயக்க²யாதி⁴க³மஸ்ஸ ச வஸேன. ஏகேகமேவ கொட்டா²ஸந்தி அனுலோமபடிலோமேஸு ஏகேகமேவ கொட்டா²ஸங். பாடிபத³ரத்தியா ஏவங் மனஸாகாஸீதி ரத்தியா தீஸுபி யாமேஸு அனுலோமபடிலோமங்யேவ மனஸாகாஸி. ப⁴க³வா கிர ட²பெத்வா ரதனக⁴ரஸத்தாஹங் ஸேஸேஸு ச²ஸு ஸத்தாஹேஸு அந்தரந்தரா த⁴ம்மங் பச்சவெக்கி²த்வா யேபு⁴ய்யேன விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதீ³ விஹாஸி, ரதனக⁴ரஸத்தாஹே பன அபி⁴த⁴ம்மபவிசயவஸேனேவ விஹாஸி. தஸ்மா அந்தரந்தரா த⁴ம்மபச்சவெக்க²ணவஸேன உப்பாதி³தமனஸிகாரேஸு பாடிபத³ரத்தியா உப்பாதி³தங் மனஸிகாரங் ஸந்தா⁴ய இமிஸ்ஸங் க²ந்த⁴கபாளியங் ஏவங் வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ.
Idāni ‘‘tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ anulomaṃ sādhukaṃ manasākāsi. Rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ paṭilomaṃ sādhukaṃ manasākāsi. Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ anulomapaṭilomaṃ sādhukaṃ manasākāsī’’ti evaṃ vuttāya udānapāḷiyā (udā. 1) imissā ca khandhakapāḷiyā avirodhaṃ dassetuṃ ‘‘udāne panā’’tiādi āraddhaṃ. Ettha tassa vasenāti tassa paccayākārapajānanassa paccayakkhayādhigamassa ca vasena. Ekekameva koṭṭhāsanti anulomapaṭilomesu ekekameva koṭṭhāsaṃ. Pāṭipadarattiyā evaṃ manasākāsīti rattiyā tīsupi yāmesu anulomapaṭilomaṃyeva manasākāsi. Bhagavā kira ṭhapetvā ratanagharasattāhaṃ sesesu chasu sattāhesu antarantarā dhammaṃ paccavekkhitvā yebhuyyena vimuttisukhapaṭisaṃvedī vihāsi, ratanagharasattāhe pana abhidhammapavicayavaseneva vihāsi. Tasmā antarantarā dhammapaccavekkhaṇavasena uppāditamanasikāresu pāṭipadarattiyā uppāditaṃ manasikāraṃ sandhāya imissaṃ khandhakapāḷiyaṃ evaṃ vuttanti adhippāyo.
போ³தி⁴கதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Bodhikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / மஹாவக்³க³பாளி • Mahāvaggapāḷi / 1. போ³தி⁴கதா² • 1. Bodhikathā
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஹாவக்³க³-அட்ட²கதா² • Mahāvagga-aṭṭhakathā / போ³தி⁴கதா² • Bodhikathā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā / போ³தி⁴கதா²வண்ணனா • Bodhikathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / போ³தி⁴கதா²வண்ணனா • Bodhikathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / பாசித்யாதி³யோஜனாபாளி • Pācityādiyojanāpāḷi / 1. போ³தி⁴கதா² • 1. Bodhikathā
