| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 85
The Middle-Length Suttas Collection 85
බෝධිරාජකුමාරසුත්ත
With Prince Bodhi
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා භග්ගේසු විහරති සුසුමාරගිරේ භේසකළාවනේ මිගදායේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Bhaggas on Crocodile Hill, in the deer park at Bhesakaḷā’s Wood.
තේන ඛෝ පන සමයේන බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස කෝකනදෝ නාම පාසාදෝ අචිරකාරිතෝ හෝති අනජ්ඣාවුට්ඨෝ සමණේන වා බ්‍රාහ්මණේන වා කේනචි වා මනුස්සභූතේන.
Now at that time a new stilt longhouse named Pink Lotus had recently been constructed for Prince Bodhi. It had not yet been occupied by an ascetic or brahmin or any person at all.
අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ සඤ්ජිකාපුත්තං මාණවං ආමන්තේසි: “ඒහි ත්වං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, යේන භගවා තේනුපසඞ්කම; උපසඞ්කමිත්වා මම වචනේන භගවතෝ පාදේ සිරසා වන්ද, අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡ: ‘බෝධි, භන්තේ, රාජකුමාරෝ භගවතෝ පාදේ සිරසා වන්දති, අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡතී(අ)ති. ඒවඤ්ච වදේහි: ‘අධිවාසේතු කිර, භන්තේ, භගවා බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා(අ)”ති.
Then Prince Bodhi addressed the brahmin student Sañjikāputta, “Please, dear Sañjikāputta, go to the Buddha, and in my name bow with your head to his feet. Ask him if he is healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. And then ask him whether he might accept tomorrow’s meal from me together with the bhikkhu Saṅgha.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සඤ්ජිකාපුත්තෝ මාණවෝ බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සඤ්ජිකාපුත්තෝ මාණවෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “බෝධි ඛෝ රාජකුමාරෝ භෝතෝ ගෝතමස්ස පාදේ සිරසා වන්දති, අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡති. ඒවඤ්ච වදේති: ‘අධිවාසේතු කිර භවං ගෝතමෝ බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා(අ)”ති. අධිවාසේසි භගවා තුණ්හීභාවේන.
“Yes, sir,” Sañjikāputta replied. He did as Prince Bodhi asked, and the Buddha consented with silence.
අථ ඛෝ සඤ්ජිකාපුත්තෝ මාණවෝ භගවතෝ අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා යේන බෝධි රාජකුමාරෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා බෝධිං රාජකුමාරං ඒතදවෝච: “අවෝචුම්හ භෝතෝ වචනේන තං භවන්තං ගෝතමං: ‘බෝධි ඛෝ රාජකුමාරෝ භෝතෝ ගෝතමස්ස පාදේ සිරසා වන්දති, අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡති. ඒවඤ්ච වදේති—අධිවාසේතු කිර භවං ගෝතමෝ බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා(අ)ති. අධිවුට්ඨඤ්ච පන සමණේන ගෝතමේනා”ති.
Then, knowing that the Buddha had consented, Sañjikāputta got up from his seat, went to Prince Bodhi, and said, “I gave the ascetic Gotama your message, and he accepted.”
අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන සකේ නිවේසනේ පණීතං ඛාදනීයං භෝජනීයං පටියාදාපේත්වා, කෝකනදඤ්ච පාසාදං ඕදාතේහි දුස්සේහි සන්ථරාපේත්වා යාව පච්ඡිමසෝපානකළේවරා, සඤ්ජිකාපුත්තං මාණවං ආමන්තේසි: “ඒහි ත්වං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, යේන භගවා තේනුපසඞ්කම; උපසඞ්කමිත්වා භගවතෝ කාලං ආරෝචේහි: ‘කාලෝ, භන්තේ, නිට්ඨිතං භත්තන්(අ)”ති.
And when the night had passed Prince Bodhi had delicious fresh and cooked foods prepared in his own home. He also had the Pink Lotus longhouse spread with white cloth down to the last step of the staircase. Then he said to Sañjikāputta, “Please, dear Sañjikāputta, go to the Buddha, and announce the time, saying, ‘Sir, it’s time. The meal is ready.’”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සඤ්ජිකාපුත්තෝ මාණවෝ බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතෝ කාලං ආරෝචේසි: “කාලෝ, භෝ ගෝතම, නිට්ඨිතං භත්තන්”ති.
“Yes, sir,” Sañjikāputta replied, and he did as he was asked.
අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය යේන බෝධිස්ස රාජකුමාරස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමි.
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to Prince Bodhi’s home.
තේන ඛෝ පන සමයේන බෝධි රාජකුමාරෝ බහිද්වාරකෝට්ඨකේ ඨිතෝ හෝති භගවන්තං ආගමයමානෝ. අද්දසා ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන පච්චුග්ගන්ත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පුරක්ඛත්වා යේන කෝකනදෝ පාසාදෝ තේනුපසඞ්කමි. අථ ඛෝ භගවා පච්ඡිමං සෝපානකළේවරං නිස්සාය අට්ඨාසි.
Now at that time Prince Bodhi was standing outside the gates waiting for the Buddha. Seeing the Buddha coming off in the distance, he went out to greet him. After bowing and inviting the Buddha to go first, he approached the Pink Lotus longhouse. But the Buddha stopped by the last step of the staircase.
අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභිරුහතු, භන්තේ, භගවා දුස්සානි, අභිරුහතු සුගතෝ දුස්සානි; යං මම අස්ස දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා”ති. ඒවං වුත්තේ, භගවා තුණ්හී අහෝසි.
Then Prince Bodhi said to him, “Sir, let the Blessed One ascend on the cloth! Let the Holy One ascend on the cloth! It will be for my lasting welfare and happiness.” But when he said this, the Buddha kept silent.
දුතියම්පි ඛෝ …පේ… තතියම්පි ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභිරුහතු, භන්තේ, භගවා දුස්සානි, අභිරුහතු සුගතෝ දුස්සානි; යං මම අස්ස දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා”ති.
For a second time … and a third time, Prince Bodhi said to him, “Sir, let the Blessed One ascend on the cloth! Let the Holy One ascend on the cloth! It will be for my lasting welfare and happiness.”
අථ ඛෝ භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං අපලෝකේසි. අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ බෝධිං රාජකුමාරං ඒතදවෝච: “සංහරතු, රාජකුමාර, දුස්සානි; න භගවා චේලපටිකං අක්කමිස්සති. පච්ඡිමං ජනතං තථාගතෝ අනුකම්පතී”ති.
Then the Buddha glanced at Venerable Ānanda. So Ānanda said to Prince Bodhi, “Fold up the cloth, Prince. The Buddha will not step upon white cloth. The Realized One has compassion for future generations.”
අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ දුස්සානි සංහරාපේත්වා උපරිකෝකනදපාසාදේ ආසනානි පඤ්ඤපේසි. අථ ඛෝ භගවා කෝකනදං පාසාදං අභිරුහිත්වා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේන.
So Prince Bodhi had the cloth folded up and the seats spread out upstairs in the longhouse. Then the Buddha ascended the longhouse and sat on the seats spread out together with the Saṅgha of bhikkhus.
අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං පණීතේන ඛාදනීයේන භෝජනීයේන සහත්ථා සන්තප්පේසි සම්පවාරේසි. අථ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං භුත්තාවිං ඕනීතපත්තපාණිං අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “මය්හං ඛෝ, භන්තේ, ඒවං හෝති: ‘න ඛෝ සුඛේන සුඛං අධිගන්තබ්බං, දුක්ඛේන ඛෝ සුඛං අධිගන්තබ්බන්(අ)”ති.
Then Prince Bodhi served and satisfied the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha with his own hands with delicious fresh and cooked foods. When the Buddha had eaten and washed his hand and bowl, Prince Bodhi took a low seat, sat to one side, and said to him, “Sir, this is what I think: ‘Pleasure is not gained through pleasure; pleasure is gained through pain.’”
“මය්හම්පි ඛෝ, රාජකුමාර, පුබ්බේව සම්බෝධා අනභිසම්බුද්ධස්ස බෝධිසත්තස්සේව සතෝ ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ සුඛේන සුඛං අධිගන්තබ්බං, දුක්ඛේන ඛෝ සුඛං අධිගන්තබ්බන්(අ)ති.
“Prince, before my awakening—when I was still unawakened but intent on awakening—I too thought: ‘Pleasure is not gained through pleasure; pleasure is gained through pain.’
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, අපරේන සමයේන දහරෝව සමානෝ සුසුකාළකේසෝ භද්‍රේන යෝබ්බනේන සමන්නාගතෝ පඨමේන වයසා අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්සුමුඛානං රුදන්තානං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිං. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘ඉච්ඡාමහං, ආවුසෝ කාලාම, ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ බ්‍රහ්මචරියං චරිතුන්(අ)ති.
Some time later, while still black-haired, blessed with youth, in the prime of life—though my mother and father wished otherwise, weeping with tearful faces—I shaved off my hair and beard, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness. Once I had gone forth I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. I approached Āḷāra Kālāma and said to him, ‘Friend Kālāma, I wish to lead the spiritual life in this teaching and training.’
ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, ආළාරෝ කාලාමෝ මං ඒතදවෝච: ‘විහරතායස්මා, තාදිසෝ අයං ධම්මෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ නචිරස්සේව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යා(අ)ති.
Āḷāra Kālāma replied, ‘Stay, venerable. This teaching is such that a sensible person can soon realize their own tradition with their own insight and live having achieved it.’
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං පරියාපුණිං. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තාවතකේනේව ඕට්ඨපහතමත්තේන ලපිතලාපනමත්තේන ඤාණවාදඤ්ච වදාමි, ථේරවාදඤ්ච ජානාමි පස්සාමීති ච පටිජානාමි, අහඤ්චේව අඤ්ඤේ ච. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ ආළාරෝ කාලාමෝ ඉමං ධම්මං කේවලං සද්ධාමත්තකේන සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේති; අද්ධා ආළාරෝ කාලාමෝ ඉමං ධම්මං ජානං පස්සං විහරතී(අ)ති.
I quickly memorized that teaching. So far as lip-recital and oral recitation were concerned, I spoke with knowledge and the authority of the elders. I claimed to know and see, and so did others. Then it occurred to me, ‘It is not solely by mere faith that Āḷāra Kālāma declares: “I realize this teaching with my own insight, and live having achieved it.” Surely he meditates knowing and seeing this teaching.’
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘කිත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ කාලාම, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසී(අ)ති? ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, ආළාරෝ කාලාමෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං පවේදේසි.
So I approached Āḷāra Kālāma and said to him, ‘Friend Kālāma, to what extent do you say you’ve realized this teaching with your own insight?’ When I said this, he declared the dimension of nothingness.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ ආළාරස්සේව කාලාමස්ස අත්ථි සද්ධා, මය්හම්පත්ථි සද්ධා; න ඛෝ ආළාරස්සේව කාලාමස්ස අත්ථි වීරියං …පේ… සති … සමාධි … පඤ්ඤා, මය්හම්පත්ථි පඤ්ඤා. යන්නූනාහං යං ධම්මං ආළාරෝ කාලාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේති තස්ස ධම්මස්ස සච්ඡිකිරියාය පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසිං.
Then it occurred to me, ‘It’s not just Āḷāra Kālāma who has faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom; I too have these things. Why don’t I make an effort to realize the same teaching that Āḷāra Kālāma says he has realized with his own insight?’ I quickly realized that teaching with my own insight, and lived having achieved it.
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘ඒත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ කාලාම, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති?
So I approached Āḷāra Kālāma and said to him, ‘Friend Kālāma, have you realized this teaching with your own insight up to this point, and declare having achieved it?’
‘ඒත්තාවතා ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමී(අ)ති.
‘I have, friend.’
‘අහම්පි ඛෝ, ආවුසෝ, ඒත්තාවතා ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමී(අ)ති.
‘I too have realized this teaching with my own insight up to this point, and live having achieved it.’
‘ලාභා නෝ, ආවුසෝ, සුලද්ධං නෝ, ආවුසෝ, යේ මයං ආයස්මන්තං තාදිසං සබ්‍රහ්මචාරිං පස්සාම. ඉති යාහං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමි, තං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි. යං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි, තමහං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමි. ඉති යාහං ධම්මං ජානාමි තං ත්වං ධම්මං ජානාසි; යං ත්වං ධම්මං ජානාසි තමහං ධම්මං ජානාමි. ඉති යාදිසෝ අහං, තාදිසෝ තුවං; යාදිසෝ තුවං තාදිසෝ අහං. ඒහි දානි, ආවුසෝ, උභෝව සන්තා ඉමං ගණං පරිහරාමා(අ)ති. ඉති ඛෝ, රාජකුමාර, ආළාරෝ කාලාමෝ ආචරියෝ මේ සමානෝ අත්තනෝ අන්තේවාසිං මං සමානං අත්තනා සමසමං ඨපේසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජේසි.
‘We are fortunate, friend, so very fortunate to see a venerable such as yourself as one of our spiritual companions! So the teaching that I’ve realized with my own insight, and declare having achieved it, you’ve realized with your own insight, and live having achieved it. The teaching that you’ve realized with your own insight, and live having achieved it, I’ve realized with my own insight, and declare having achieved it. So the teaching that I know, you know, and the teaching you know, I know. I am like you and you are like me. Come now, friend! We should both lead this community together.’ And that is how my teacher Āḷāra Kālāma placed me, his student, on the same position as him, and honored me with lofty praise.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘නායං ධම්මෝ නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තති, යාවදේව ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපපත්තියා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තං ධම්මං අනලඞ්කරිත්වා තස්මා ධම්මා නිබ්බිජ්ජ අපක්කමිං.
Then it occurred to me, ‘This teaching doesn’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. It only leads as far as rebirth in the dimension of nothingness.’ Realizing that this teaching was inadequate, I left disappointed.
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ඉච්ඡාමහං, ආවුසෝ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ බ්‍රහ්මචරියං චරිතුන්(අ)ති.
I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, I wish to lead the spiritual life in this teaching and training.’
ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, උදකෝ රාමපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘විහරතායස්මා, තාදිසෝ අයං ධම්මෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ නචිරස්සේව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යා(අ)ති.
Uddaka replied, ‘Stay, venerable. This teaching is such that a sensible person can soon realize their own tradition with their own insight and live having achieved it.’
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං පරියාපුණිං. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තාවතකේනේව ඕට්ඨපහතමත්තේන ලපිතලාපනමත්තේන ඤාණවාදඤ්ච වදාමි, ථේරවාදඤ්ච ජානාමි පස්සාමීති ච පටිජානාමි, අහඤ්චේව අඤ්ඤේ ච.
I quickly memorized that teaching. So far as lip-recital and oral recitation were concerned, I spoke with knowledge and the authority of the elders. I claimed to know and see, and so did others.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ රාමෝ ඉමං ධම්මං කේවලං සද්ධාමත්තකේන සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසි; අද්ධා රාමෝ ඉමං ධම්මං ජානං පස්සං විහාසී(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘It is not solely by mere faith that Rāma declared: “I realize this teaching with my own insight, and live having achieved it.” Surely he meditated knowing and seeing this teaching.’
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘කිත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසී(අ)ති? ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, උදකෝ රාමපුත්තෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං පවේදේසි.
So I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, to what extent did Rāma say he’d realized this teaching with his own insight?’ When I said this, Uddaka, son of Rāma, declared the dimension of neither perception nor non-perception.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ රාමස්සේව අහෝසි සද්ධා, මය්හම්පත්ථි සද්ධා; න ඛෝ රාමස්සේව අහෝසි වීරියං …පේ… සති … සමාධි … පඤ්ඤා, මය්හම්පත්ථි පඤ්ඤා. යන්නූනාහං යං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේති තස්ස ධම්මස්ස සච්ඡිකිරියාය පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසිං.
Then it occurred to me, ‘It’s not just Rāma who had faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom; I too have these things. Why don’t I make an effort to realize the same teaching that Rāma said he had realized with his own insight?’ I quickly realized that teaching with my own insight, and lived having achieved it.
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ඒත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති?
So I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, had Rāma realized this teaching with his own insight up to this point, and declared having achieved it?’
‘ඒත්තාවතා ඛෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති.
‘He had, friend.’
‘අහම්පි ඛෝ, ආවුසෝ, ඒත්තාවතා ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමී(අ)ති.
‘I too have realized this teaching with my own insight up to this point, and live having achieved it.’
‘ලාභා නෝ, ආවුසෝ, සුලද්ධං නෝ, ආවුසෝ, යේ මයං ආයස්මන්තං තාදිසං සබ්‍රහ්මචාරිං පස්සාම. ඉති යං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසි තං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි. යං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි තං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසි. ඉති යං ධම්මං රාමෝ අභිඤ්ඤාසි තං ත්වං ධම්මං ජානාසි; යං ත්වං ධම්මං ජානාසි තං ධම්මං රාමෝ අභිඤ්ඤාසි. ඉති යාදිසෝ රාමෝ අහෝසි තාදිසෝ තුවං, යාදිසෝ තුවං තාදිසෝ රාමෝ අහෝසි. ඒහි දානි, ආවුසෝ, තුවං ඉමං ගණං පරිහරා(අ)ති. ඉති ඛෝ, රාජකුමාර, උදකෝ රාමපුත්තෝ සබ්‍රහ්මචාරී මේ සමානෝ ආචරියට්ඨානේ මං ඨපේසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජේසි.
‘We are fortunate, friend, so very fortunate to see a venerable such as yourself as one of our spiritual companions! So the teaching that Rāma had realized with his own insight, and declared having achieved it, you've realized with your own insight, and live having achieved it. The teaching that you’ve realized with your own insight, and live having achieved it, Rāma had realized with his own insight, and declared having achieved it. So the teaching that Rāma directly knew, you know, and the teaching you know, Rāma directly knew. Rāma was like you and you are like Rāma. Come now, friend! You should lead this community.’ And that is how my spiritual companion Uddaka, son of Rāma, placed me in the position of a teacher, and honored me with lofty praise.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘නායං ධම්මෝ නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තති, යාවදේව නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපපත්තියා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තං ධම්මං අනලඞ්කරිත්වා තස්මා ධම්මා නිබ්බිජ්ජ අපක්කමිං.
Then it occurred to me, ‘This teaching doesn’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. It only leads as far as rebirth in the dimension of neither perception nor non-perception.’ Realizing that this teaching was inadequate, I left disappointed.
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ, මගධේසු අනුපුබ්බේන චාරිකං චරමානෝ, යේන උරුවේලා සේනානිගමෝ තදවසරිං. තත්ථද්දසං රමණීයං භූමිභාගං, පාසාදිකඤ්ච වනසණ්ඩං, නදිඤ්ච සන්දන්තිං සේතකං සුපතිත්ථං, රමණීයං සමන්තා ච ගෝචරගාමං.
I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. Traveling stage by stage in the Magadhan lands, I arrived at Senānigama near Uruvelā. There I saw a delightful park, a lovely grove with a flowing river that was clean and charming, with smooth banks. And nearby was a village for alms.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘රමණීයෝ වත භෝ භූමිභාගෝ, පාසාදිකෝ ච වනසණ්ඩෝ, නදී ච සන්දති සේතකා සුපතිත්ථා, රමණීයා සමන්තා ච ගෝචරගාමෝ. අලං වතිදං කුලපුත්තස්ස පධානත්ථිකස්ස පධානායා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තත්ථේව නිසීදිං: ‘අලමිදං පධානායා(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘This park is truly delightful, a lovely grove with a flowing river that’s clean and charming, with smooth banks. And nearby there’s a village for alms. This is good enough for a gentleman who wishes to put forth effort in meditation.’ So I sat down right there, thinking, ‘This is good enough for meditation.’
අපිස්සු මං, රාජකුමාර, තිස්සෝ උපමා පටිභංසු අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
And then these three examples, which were neither supernaturally inspired, nor learned before in the past, occurred to me.
සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං උදකේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං උදකේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය, තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
Suppose there was a green, sappy log, and it was lying in water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Prince? By drilling the stick against that green, sappy log lying in water, could they light a fire and produce heat?”
“නෝ හිදං, භන්තේ. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භන්තේ, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං තඤ්ච පන උදකේ නික්ඛිත්තං, යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because it’s a green, sappy log, and it’s lying in the water. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, රාජකුමාර, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි අවූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං න සුප්පහීනෝ හෝති, න සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ. ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, රාජකුමාර, පඨමා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“In the same way, there are ascetics and brahmins who don’t live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. They haven’t internally given up or stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings because of their efforts, they are incapable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the first example that occurred to me.
අපරාපි ඛෝ මං, රාජකුමාර, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
Then a second example occurred to me.
සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය, තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
Suppose there was a green, sappy log, and it was lying on dry land far from the water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Prince? By drilling the stick against that green, sappy log on dry land far from water, could they light a fire and produce heat?”
“නෝ හිදං, භන්තේ. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භන්තේ, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං කිඤ්චාපි ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං, යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because it’s still a green, sappy log, despite the fact that it’s lying on dry land far from water. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, රාජකුමාර, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි වූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං න සුප්පහීනෝ හෝති, න සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ. ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, රාජකුමාර, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“In the same way, there are ascetics and brahmins who live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. But they haven’t internally given up or stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings because of their efforts, they are incapable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the second example that occurred to me.
අපරාපි ඛෝ මං, රාජකුමාර, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
Then a third example occurred to me.
සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය, තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
Suppose there was a dried up, withered log, and it was lying on dry land far from the water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Prince? By drilling the stick against that dried up, withered log on dry land far from water, could they light a fire and produce heat?”
“ඒවං, භන්තේ. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භන්තේ, සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං, තඤ්ච පන ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තන්”ති.
“Yes, sir. Why is that? Because it’s a dried up, withered log, and it’s lying on dry land far from water.”
“ඒවමේව ඛෝ, රාජකුමාර, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි වූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං සුප්පහීනෝ හෝති සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ. ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, භබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, භබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, රාජකුමාර, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා. ඉමා ඛෝ මං, රාජකුමාර, තිස්සෝ උපමා පටිභංසු අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“In the same way, there are ascetics and brahmins who live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. And they have internally given up and stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings because of their efforts, they are capable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the third example that occurred to me. These are the three examples, which were neither supernaturally inspired, nor learned before in the past, that occurred to me.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හේය්‍යං අභිනිප්පීළේය්‍යං අභිසන්තාපේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හාමි අභිනිප්පීළේමි අභිසන්තාපේමි. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හතෝ අභිනිප්පීළයතෝ අභිසන්තාපයතෝ කච්ඡේහි සේදා මුච්චන්ති. සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, බලවා පුරිසෝ දුබ්බලතරං පුරිසං සීසේ වා ගහේත්වා ඛන්ධේ වා ගහේත්වා අභිනිග්ගණ්හේය්‍ය අභිනිප්පීළේය්‍ය අභිසන්තාපේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හතෝ අභිනිප්පීළයතෝ අභිසන්තාපයතෝ කච්ඡේහි සේදා මුච්චන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I, with teeth clenched and tongue pressed against the roof of my mouth, squeeze, squash, and torture mind with mind.’ So that’s what I did, until sweat ran from my armpits. It was like when a strong man grabs a weaker man by the head or throat or shoulder and squeezes, squashes, and tortures them. In the same way, with teeth clenched and tongue pressed against the roof of my mouth, I squeezed, squashed, and tortured mind with mind until sweat ran from my armpits. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු කණ්ණසෝතේහි වාතානං නික්ඛමන්තානං අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති. සේය්‍යථාපි නාම කම්මාරගග්ගරියා ධමමානාය අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු කණ්ණසෝතේහි වාතානං නික්ඛමන්තානං අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I practice the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then winds came out my ears making a loud noise, like the puffing of a blacksmith’s bellows. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා මුද්ධනි ඌහනන්ති. සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, බලවා පුරිසෝ තිණ්හේන සිඛරේන මුද්ධනි අභිමත්ථේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා මුද්ධනි ඌහනන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose and ears. But then strong winds ground my head, like a strong man was drilling into my head with a sharp point. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා සීසේ සීසවේදනා හෝන්ති. සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, බලවා පුරිසෝ දළ්හේන වරත්තක්ඛණ්ඩේන සීසේ සීසවේඨං දදේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා සීසේ සීසවේදනා හෝන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose and ears. But then I got a severe headache, like a strong man was tightening a tough leather strap around my head. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා කුච්ඡිං පරිකන්තන්ති. සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, දක්ඛෝ ගෝඝාතකෝ වා ගෝඝාතකන්තේවාසී වා තිණ්හේන ගෝවිකන්තනේන කුච්ඡිං පරිකන්තේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා, වාතා කුච්ඡිං පරිකන්තන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose and ears. But then strong winds carved up my belly, like a deft butcher or their apprentice was slicing my belly open with a meat cleaver. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තෝ කායස්මිං ඩාහෝ හෝති. සේය්‍යථාපි, රාජකුමාර, ද්වේ බලවන්තෝ පුරිසා දුබ්බලතරං පුරිසං නානාබාහාසු ගහේත්වා අඞ්ගාරකාසුයා සන්තාපේය්‍යුං සම්පරිතාපේය්‍යුං; ඒවමේව ඛෝ මේ, රාජකුමාර, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තෝ කායස්මිං ඩාහෝ හෝති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, රාජකුමාර, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose and ears. But then there was an intense burning in my body, like two strong men grabbing a weaker man by the arms to burn and scorch him on a pit of glowing coals. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
අපිස්සු මං, රාජකුමාර, දේවතා දිස්වා ඒවමාහංසු: ‘කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. ඒකච්චා දේවතා ඒවමාහංසු: ‘න කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ, අපි ච කාලං කරෝතී(අ)ති. ඒකච්චා දේවතා ඒවමාහංසු: ‘න කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ, නාපි කාලං කරෝති. අරහං සමණෝ ගෝතමෝ. විහාරෝ ත්වේව සෝ අරහතෝ ඒවරූපෝ හෝතී(අ)ති.
Then some deities saw me and said, ‘The ascetic Gotama is dead.’ Others said, ‘He’s not dead, but he’s dying.’ Others said, ‘He’s not dead or dying. The ascetic Gotama is a perfected one, for that is how the perfected ones live.’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති. අථ ඛෝ මං, රාජකුමාර, දේවතා උපසඞ්කමිත්වා ඒතදවෝචුං: ‘මා ඛෝ ත්වං, මාරිස, සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජි. සචේ ඛෝ ත්වං, මාරිස, සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජිස්සසි, තස්ස තේ මයං දිබ්බං ඕජං ලෝමකූපේහි අජ්ඣෝහාරේස්සාම, තාය ත්වං යාපේස්සසී(අ)ති. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘අහඤ්චේව ඛෝ පන සබ්බසෝ අජජ්ජිතං පටිජානේය්‍යං. ඉමා ච මේ දේවතා දිබ්බං ඕජං ලෝමකූපේහි අජ්ඣෝහාරේය්‍යුං, තාය චාහං යාපේය්‍යං, තං මමස්ස මුසා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, තා දේවතා පච්චාචික්ඛාමි. ‘හලන්(අ)ති වදාමි.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I practice completely cutting off food?’ But deities came to me and said, ‘Good sir, don’t practice totally cutting off food. If you do, we’ll infuse divine nectar into your pores and you will live on that.’ Then it occurred to me, ‘If I claim to be completely fasting while these deities are infusing divine nectar in my pores, that would be a lie on my part.’ So I dismissed those deities, saying, ‘There’s no need.’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරේය්‍යං පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං යදි වා කුලත්ථයූසං යදි වා කළායයූසං යදි වා හරේණුකයූසන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරේසිං පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං යදි වා කුලත්ථයූසං යදි වා කළායයූසං යදි වා හරේණුකයූසං. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරයතෝ පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං යදි වා කුලත්ථයූසං යදි වා කළායයූසං යදි වා හරේණුකයූසං, අධිමත්තකසිමානං පත්තෝ කායෝ හෝති. සේය්‍යථාපි නාම ආසීතිකපබ්බානි වා කාළපබ්බානි වා; ඒවමේවස්සු මේ අඞ්ගපච්චඞ්ගානි භවන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ඕට්ඨපදං; ඒවමේවස්සු මේ ආනිසදං හෝති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම වට්ටනාවළී; ඒවමේවස්සු මේ පිට්ඨිකණ්ටකෝ උණ්ණතාවනතෝ හෝති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ජරසාලාය ගෝපානසියෝ ඕලුග්ගවිලුග්ගා භවන්ති; ඒවමේවස්සු මේ ඵාසුළියෝ ඕලුග්ගවිලුග්ගා භවන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ගම්භීරේ උදපානේ උදකතාරකා ගම්භීරගතා ඕක්ඛායිකා දිස්සන්ති; ඒවමේවස්සු මේ අක්ඛිකූපේසු අක්ඛිතාරකා ගම්භීරගතා ඕක්ඛායිකා දිස්සන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම තිත්තකාලාබු ආමකච්ඡින්නෝ වාතාතපේන සම්ඵුටිතෝ හෝති සම්මිලාතෝ; ඒවමේවස්සු මේ සීසච්ඡවි සම්ඵුටිතා හෝති සම්මිලාතා තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ‘උදරච්ඡවිං පරිමසිස්සාමී(අ)ති පිට්ඨිකණ්ටකංයේව පරිග්ගණ්හාමි, ‘පිට්ඨිකණ්ටකං පරිමසිස්සාමී(අ)ති උදරච්ඡවිංයේව පරිග්ගණ්හාමි. යාවස්සු මේ, රාජකුමාර, උදරච්ඡවි පිට්ඨිකණ්ටකං අල්ලීනා හෝති තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ‘වච්චං වා මුත්තං වා කරිස්සාමී(අ)ති තත්ථේව අවකුජ්ජෝ පපතාමි තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ඉමමේව කායං අස්සාසේන්තෝ පාණිනා ගත්තානි අනුමජ්ජාමි. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, පාණිනා ගත්තානි අනුමජ්ජතෝ පූතිමූලානි ලෝමානි කායස්මා පපතන්ති තායේවප්පාහාරතාය.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I just take a little bit of food each time, a cup of broth made from mung beans, horse gram, chickpeas, or green gram.’ So that’s what I did, until my body became extremely emaciated. Due to eating so little, my limbs became like the joints of an eighty-year-old or a corpse, my bottom became like a camel’s hoof, my vertebrae stuck out like beads on a string, and my ribs were as gaunt as the broken-down rafters on an old barn. Due to eating so little, the gleam of my eyes sank deep in their sockets, like the gleam of water sunk deep down a well. Due to eating so little, my scalp shriveled and withered like a green bitter-gourd in the wind and sun. Due to eating so little, the skin of my belly stuck to my backbone, so that when I tried to rub the skin of my belly I grabbed my backbone, and when I tried to rub my backbone I rubbed the skin of my belly. Due to eating so little, when I tried to urinate or defecate I fell face down right there. Due to eating so little, when I tried to relieve my body by rubbing my limbs with my hands, the hair, rotted at its roots, fell out.
අපිස්සු මං, රාජකුමාර, මනුස්සා දිස්වා ඒවමාහංසු: ‘කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති, ඒකච්චේ මනුස්සා ඒවමාහංසු: ‘න කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ, සාමෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. ඒකච්චේ මනුස්සා ඒවමාහංසු: ‘න කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ, නපි සාමෝ, මඞ්ගුරච්ඡවි සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. යාවස්සු මේ, රාජකුමාර, තාව පරිසුද්ධෝ ඡවිවණ්ණෝ පරියෝදාතෝ උපහතෝ හෝති තායේවප්පාහාරතාය.
Then some people saw me and said, ‘The ascetic Gotama is black.’ Some said, ‘He’s not black, he’s brown.’ Some said, ‘He’s neither black nor brown. The ascetic Gotama has tawny skin.’ That’s how far the pure, bright complexion of my skin had been ruined by taking so little food.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘යේ ඛෝ කේචි අතීතමද්ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයිංසු, ඒතාවපරමං නයිතෝ භිය්‍යෝ. යේපි හි කේචි අනාගතමද්ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයිස්සන්ති, ඒතාවපරමං නයිතෝ භිය්‍යෝ. යේපි හි කේචි ඒතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, ඒතාවපරමං නයිතෝ භිය්‍යෝ. න ඛෝ පනාහං ඉමාය කටුකාය දුක්කරකාරිකාය අධිගච්ඡාමි උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං; සියා නු ඛෝ අඤ්ඤෝ මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Whatever ascetics and brahmins have experienced painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion—whether in the past, future, or present—this is as far as it goes, no-one has done more than this. But I have not achieved any superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones by this severe, gruelling work. Could there be another path to awakening?’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘අභිජානාමි ඛෝ පනාහං පිතු සක්කස්ස කම්මන්තේ සීතාය ජම්බුච්ඡායාය නිසින්නෝ විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරිතා; සියා නු ඛෝ ඒසෝ මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, සතානුසාරි විඤ්ඤාණං අහෝසි: ‘ඒසේව මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘I recall sitting in the cool shade of the rose-apple tree while my father the Sakyan was off working. Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, I entered and remained in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. Could that be the path to awakening?’ Stemming from that memory came the realization: ‘That is the path to awakening!’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘කිං නු ඛෝ අහං තස්ස සුඛස්ස භායාමි යං තං සුඛං අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහී(අ)ති? තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ අහං තස්ස සුඛස්ස භායාමි යං තං සුඛං අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහී(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Why am I afraid of that pleasure, for it has nothing to do with sensual pleasures or unskillful qualities?’ Then it occurred to me, ‘I’m not afraid of that pleasure, for it has nothing to do with sensual pleasures or unskillful qualities.’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ තං සුකරං සුඛං අධිගන්තුං ඒවං අධිමත්තකසිමානං පත්තකායේන. යන්නූනාහං ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේය්‍යං ඕදනකුම්මාසන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේසිං ඕදනකුම්මාසං. තේන ඛෝ පන මං, රාජකුමාර, සමයේන පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ පච්චුපට්ඨිතා හෝන්ති: ‘යං ඛෝ සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං අධිගමිස්සති තං නෝ ආරෝචේස්සතී(අ)ති. යතෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේසිං ඕදනකුම්මාසං, අථ මේ තේ පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ නිබ්බිජ්ජ පක්කමිංසු: ‘බාහුල්ලිකෝ සමණෝ ගෝතමෝ පධානවිබ්භන්තෝ, ආවත්තෝ බාහුල්ලායා(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘I can’t achieve that pleasure with a body so excessively emaciated. Why don’t I eat some solid food, some rice and porridge?’ So I ate some solid food. Now at that time the five bhikkhus were attending on me, thinking, ‘The ascetic Gotama will tell us of any truth that he realizes.’ But when I ate some solid food, they left disappointed in me, saying, ‘The ascetic Gotama has become indulgent; he has strayed from the struggle and returned to indulgence.’
සෝ ඛෝ අහං, රාජකුමාර, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේත්වා බලං ගහේත්වා විවිච්චේව කාමේහි …පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහාසිං. විතක්කවිචාරානං වූපසමා … දුතියං ඣානං … තතියං ඣානං … චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහාසිං. සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරාමි, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරාමි. අයං ඛෝ මේ, රාජකුමාර, රත්තියා පඨමේ යාමේ පඨමා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ—යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ.
After eating solid food and gathering my strength, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, I entered and remained in the first jhāna … second jhāna … third jhāna … fourth jhāna. When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward recollection of past lives. I recollected many past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. And so I recollected my many kinds of past lives, with features and details. This was the first knowledge, which I achieved in the first watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සාමි චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාමි …පේ…
When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and superhuman, I saw sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. I understood how sentient beings are reborn according to their deeds.
අයං ඛෝ මේ, රාජකුමාර, රත්තියා මජ්ඣිමේ යාමේ දුතියා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ—යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ.
This was the second knowledge, which I achieved in the middle watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ ‘ඉදං දුක්ඛන්(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං …පේ… ‘අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං; ‘ඉමේ ආසවා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං …පේ… ‘අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං.
When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward knowledge of the ending of defilements. I truly understood: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. I truly understood: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements’.
තස්ස මේ ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං අහෝසි.
Knowing and seeing like this, my mind was freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When it was freed, I knew it was freed.
‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති අබ්භඤ්ඤාසිං.
I understood: ‘Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.’
අයං ඛෝ මේ, රාජකුමාර, රත්තියා පච්ඡිමේ යාමේ තතියා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ—යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ.
This was the third knowledge, which I achieved in the last watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘අධිගතෝ ඛෝ ම්‍යායං ධම්මෝ ගම්භීරෝ දුද්දසෝ දුරනුබෝධෝ සන්තෝ පණීතෝ අතක්කාවචරෝ නිපුණෝ පණ්ඩිතවේදනීයෝ. ආලයරාමා ඛෝ පනායං පජා ආලයරතා ආලයසම්මුදිතා. ආලයරාමාය ඛෝ පන පජාය ආලයරතාය ආලයසම්මුදිතාය දුද්දසං ඉදං ඨානං යදිදං—ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පාදෝ. ඉදම්පි ඛෝ ඨානං දුද්දසං—යදිදං සබ්බසඞ්ඛාරසමථෝ සබ්බූපධිපටිනිස්සග්ගෝ තණ්හාක්ඛයෝ විරාගෝ නිරෝධෝ නිබ්බානං. අහඤ්චේව ඛෝ පන ධම්මං දේසේය්‍යං, පරේ ච මේ න ආජානේය්‍යුං, සෝ මමස්ස කිලමථෝ, සා මමස්ස විහේසා(අ)ති. අපිස්සු මං, රාජකුමාර, ඉමා අනච්ඡරියා ගාථායෝ පටිභංසු පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා:
Then it occurred to me, ‘This principle I have discovered is deep, hard to see, hard to understand, peaceful, sublime, beyond the scope of logic, subtle, comprehensible to the astute. But people like clinging, they love it and enjoy it. It’s hard for them to see this thing; that is, specific conditionality, dependent origination. It’s also hard for them to see this thing; that is, the stilling of all activities, the letting go of all attachments, the ending of craving, fading away, cessation, Nibbana. And if I were to teach the Dhamma, others might not understand me, which would be wearying and troublesome for me.’ And then these verses, which were neither supernaturally inspired, nor learned before in the past, occurred to me:
‘කිච්ඡේන මේ අධිගතං, හලං දානි පකාසිතුං; රාගදෝසපරේතේහි, නායං ධම්මෝ සුසම්බුධෝ.
‘I’ve struggled hard to realize this, enough with trying to explain it! Those mired in greed and hate can’t really understand this teaching.
පටිසෝතගාමිං නිපුණං, ගම්භීරං දුද්දසං අණුං; රාගරත්තා න දක්ඛන්ති, තමෝඛන්ධේන ආවුටා(අ)ති.
It goes against the stream, subtle, deep, obscure, and very fine. Those besotted by greed cannot see, for they’re shrouded in a mass of darkness.’
ඉතිහ මේ, රාජකුමාර, පටිසඤ්චික්ඛතෝ අප්පෝස්සුක්කතාය චිත්තං නමති නෝ ධම්මදේසනාය.
And as I reflected like this, my mind inclined to remaining passive, not to teaching the Dhamma.
අථ ඛෝ, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මුනෝ සහම්පතිස්ස මම චේතසා චේතෝපරිවිතක්කමඤ්ඤාය ඒතදහෝසි: ‘නස්සති වත භෝ ලෝකෝ; විනස්සති වත භෝ ලෝකෝ. යත්‍ර හි නාම තථාගතස්ස අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස අප්පෝස්සුක්කතාය චිත්තං නමති නෝ ධම්මදේසනායා(අ)ති.
Then Brahmā Sahampati, knowing what I was thinking, thought, ‘Alas! The world will be lost, the world will perish! For the mind of the Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha, inclines to remaining passive, not to teaching the Dhamma.’
අථ ඛෝ, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මා සහම්පති—සේය්‍යථාපි නාම බලවා පුරිසෝ සමිඤ්ජිතං වා බාහං පසාරේය්‍ය පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්ජේය්‍ය; ඒවමේව—බ්‍රහ්මලෝකේ අන්තරහිතෝ මම පුරතෝ පාතුරහෝසි. අථ ඛෝ, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මා සහම්පති ඒකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යේනාහං තේනඤ්ජලිං පණාමේත්වා මං ඒතදවෝච: ‘දේසේතු, භන්තේ, භගවා ධම්මං, දේසේතු සුගතෝ ධම්මං. සන්ති සත්තා අප්පරජක්ඛජාතිකා අස්සවනතාය ධම්මස්ස පරිහායන්ති; භවිස්සන්ති ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරෝ(අ)ති.
Then Brahmā Sahampati, as easily as a strong person would extend or contract their arm, vanished from the Brahmā realm and reappeared in front of me. He arranged his robe over one shoulder, raised his joined palms toward me, and said, ‘Sir, let the Blessed One teach the Dhamma! Let the Holy One teach the Dhamma! There are beings with little dust in their eyes. They’re in decline because they haven’t heard the teaching. There will be those who understand the teaching!’
ඉදමවෝච, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මා සහම්පති; ඉදං වත්වා අථාපරං ඒතදවෝච:
That’s what Brahmā Sahampati said. Then he went on to say:
‘පාතුරහෝසි මගධේසු පුබ්බේ, ධම්මෝ අසුද්ධෝ සමලේහි චින්තිතෝ; අපාපුරේතං අමතස්ස ද්වාරං, සුණන්තු ධම්මං විමලේනානුබුද්ධං.
‘Among the Magadhans there appeared in the past an impure teaching thought up by those still stained. Fling open the door to the deathless! Let them hear the teaching
the immaculate one discovered.
සේලේ යථා පබ්බතමුද්ධනිට්ඨිතෝ, යථාපි පස්සේ ජනතං සමන්තතෝ; තථූපමං ධම්මමයං සුමේධ, පාසාදමාරුය්හ සමන්තචක්ඛු.
Standing high on a rocky mountain, you can see the people all around. In just the same way, All-seer, so intelligent, having ascended the Temple of Truth,
සෝකාවතිණ්ණං ජනතමපේතසෝකෝ, අවේක්ඛස්සු ජාතිජරාභිභූතං; උට්ඨේහි වීර විජිතසඞ්ගාම, සත්ථවාහ අණණ විචර ලෝකේ; දේසස්සු භගවා ධම්මං, අඤ්ඤාතාරෝ භවිස්සන්තී(අ)ති.
rid of sorrow, look upon the people swamped with sorrow,
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මුනෝ ච අජ්ඣේසනං විදිත්වා සත්තේසු ච කාරුඤ්ඤතං පටිච්ච බුද්ධචක්ඛුනා ලෝකං වෝලෝකේසිං. අද්දසං ඛෝ අහං, රාජකුමාර, බුද්ධචක්ඛුනා ලෝකං වෝලෝකේන්තෝ සත්තේ අප්පරජක්ඛේ මහාරජක්ඛේ තික්ඛින්ද්‍රියේ මුදින්ද්‍රියේ ස්වාකාරේ ද්වාකාරේ සුවිඤ්ඤාපයේ දුවිඤ්ඤාපයේ අප්පේකච්චේ පරලෝකවජ්ජභයදස්සාවිනේ විහරන්තේ, අප්පේකච්චේ න පරලෝකවජ්ජභයදස්සාවිනේ විහරන්තේ. සේය්‍යථාපි නාම උප්පලිනියං වා පදුමිනියං වා පුණ්ඩරීකිනියං වා අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකානුග්ගතානි අන්තෝනිමුග්ගපෝසීනි, අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකානුග්ගතානි සමෝදකං ඨිතානි, අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකා අච්චුග්ගම්ම ඨිතානි අනුපලිත්තානි උදකේන; ඒවමේව ඛෝ අහං, රාජකුමාර; බුද්ධචක්ඛුනා ලෝකං වෝලෝකේන්තෝ අද්දසං සත්තේ අප්පරජක්ඛේ මහාරජක්ඛේ තික්ඛින්ද්‍රියේ මුදින්ද්‍රියේ ස්වාකාරේ ද්වාකාරේ සුවිඤ්ඤාපයේ දුවිඤ්ඤාපයේ, අප්පේකච්චේ පරලෝකවජ්ජභයදස්සාවිනේ විහරන්තේ, අප්පේකච්චේ න පරලෝකවජ්ජභයදස්සාවිනේ විහරන්තේ. අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මානං සහම්පතිං ගාථාය පච්චභාසිං:
Then, understanding Brahmā’s invitation, I surveyed the world with the eye of a Buddha, because of my compassion for sentient beings. And I saw sentient beings with little dust in their eyes, and some with much dust in their eyes; with keen faculties and with weak faculties, with good qualities and with bad qualities, easy to teach and hard to teach. And some of them lived seeing the danger in the fault to do with the next world, while others did not. It’s like a pool with blue water lilies, or pink or white lotuses. Some of them sprout and grow in the water without rising above it, thriving underwater. Some of them sprout and grow in the water reaching the water’s surface. And some of them sprout and grow in the water but rise up above the water and stand with no water clinging to them. Then I replied in verse to Brahmā Sahampati:
‘අපාරුතා තේසං අමතස්ස ද්වාරා, යේ සෝතවන්තෝ පමුඤ්චන්තු සද්ධං; විහිංසසඤ්ඤී පගුණං න භාසිං, ධම්මං පණීතං මනුජේසු බ්‍රහ්මේ(අ)ති.
‘Flung open are the doors to the deathless! Let those with ears to hear commit to faith. Thinking it would be troublesome, Brahmā,
I did not teach the sophisticated, sublime Dhamma among humans.’
අථ ඛෝ, රාජකුමාර, බ්‍රහ්මා සහම්පති ‘කතාවකාසෝ ඛෝම්හි භගවතා ධම්මදේසනායා(අ)ති මං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා තත්ථේවන්තරධායි.
Then Brahmā Sahampati, knowing that his request for me to teach the Dhamma had been granted, bowed and respectfully circled me, keeping me on his right, before vanishing right there.
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘කස්ස නු ඛෝ අහං පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යං? කෝ ඉමං ධම්මං ඛිප්පමේව ආජානිස්සතී(අ)ති? තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ ආළාරෝ කාලාමෝ පණ්ඩිතෝ වියත්තෝ මේධාවී දීඝරත්තං අප්පරජක්ඛජාතිකෝ. යන්නූනාහං ආළාරස්ස කාලාමස්ස පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යං; සෝ ඉමං ධම්මං ඛිප්පමේව ආජානිස්සතී(අ)ති. අථ ඛෝ මං, රාජකුමාර, දේවතා උපසඞ්කමිත්වා ඒතදවෝච: ‘සත්තාහකාලඞ්කතෝ, භන්තේ, ආළාරෝ කාලාමෝ(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Who should I teach first of all? Who will quickly understand the teaching?’ Then it occurred to me, ‘That Āḷāra Kālāma is astute, competent, clever, and has long had little dust in his eyes. Why don’t I teach him first of all? He’ll quickly understand the teaching.’ But a deity came to me and said, ‘Sir, Āḷāra Kālāma passed away seven days ago.’
ඤාණඤ්ච පන මේ දස්සනං උදපාදි: ‘සත්තාහකාලඞ්කතෝ ආළාරෝ කාලාමෝ(අ)ති. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘මහාජානියෝ ඛෝ ආළාරෝ කාලාමෝ. සචේ හි සෝ ඉමං ධම්මං සුණේය්‍ය, ඛිප්පමේව ආජානේය්‍යා(අ)ති.
And knowledge and vision arose in me, ‘Āḷāra Kālāma passed away seven days ago.’ Then it occurred to me, ‘This is a great loss for Āḷāra Kālāma. If he had heard the teaching, he would have understood it quickly.’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘කස්ස නු ඛෝ අහං පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යං? කෝ ඉමං ධම්මං ඛිප්පමේව ආජානිස්සතී(අ)ති? තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ උදකෝ රාමපුත්තෝ පණ්ඩිතෝ වියත්තෝ මේධාවී දීඝරත්තං අප්පරජක්ඛජාතිකෝ. යන්නූනාහං උදකස්ස රාමපුත්තස්ස පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යං; සෝ ඉමං ධම්මං ඛිප්පමේව ආජානිස්සතී(අ)ති. අථ ඛෝ මං, රාජකුමාර, දේවතා උපසඞ්කමිත්වා ඒතදවෝච: ‘අභිදෝසකාලඞ්කතෝ, භන්තේ, උදකෝ රාමපුත්තෝ(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Who should I teach first of all? Who will quickly understand the teaching?’ Then it occurred to me, ‘That Uddaka, son of Rāma, is astute, competent, clever, and has long had little dust in his eyes. Why don’t I teach him first of all? He’ll quickly understand the teaching.’ But a deity came to me and said, ‘Sir, Uddaka, son of Rāma, passed away just last night.’
ඤාණඤ්ච පන මේ දස්සනං උදපාදි: ‘අභිදෝසකාලඞ්කතෝ උදකෝ රාමපුත්තෝ(අ)ති. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘මහාජානියෝ ඛෝ උදකෝ රාමපුත්තෝ. සචේ හි සෝ ඉමං ධම්මං සුණේය්‍ය, ඛිප්පමේව ආජානේය්‍යා(අ)ති.
And knowledge and vision arose in me, ‘Uddaka, son of Rāma, passed away just last night.’ Then it occurred to me, ‘This is a great loss for Uddaka. If he had heard the teaching, he would have understood it quickly.’
තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘කස්ස නු ඛෝ අහං පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යං? කෝ ඉමං ධම්මං ඛිප්පමේව ආජානිස්සතී(අ)ති? තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘බහුකාරා ඛෝ මේ පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ යේ මං පධානපහිතත්තං උපට්ඨහිංසු. යන්නූනාහං පඤ්චවග්ගියානං භික්ඛූනං පඨමං ධම්මං දේසේය්‍යන්(අ)ති. තස්ස මය්හං, රාජකුමාර, ඒතදහෝසි: ‘කහං නු ඛෝ ඒතරහි පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ විහරන්තී(අ)ති. අද්දසං ඛ්වාහං, රාජකුමාර, දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ බාරාණසියං විහරන්තේ ඉසිපතනේ මිගදායේ.
Then it occurred to me, ‘Who should I teach first of all? Who will quickly understand the teaching?’ Then it occurred to me, ‘The group of five bhikkhus were very helpful to me. They looked after me during my time of resolute striving. Why don’t I teach them first of all?’ Then it occurred to me, ‘Where are the group of five bhikkhus staying these days?’ With clairvoyance that is purified and superhuman I saw that the group of five bhikkhus were staying near Varanasi, in the deer park at Isipatana.
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, උරුවේලායං යථාභිරන්තං විහරිත්වා යේන බාරාණසී තේන චාරිකං පක්කමිං.
So, when I had stayed in Uruvelā as long as I pleased, I set out for Varanasi.
අද්දසා ඛෝ මං, රාජකුමාර, උපකෝ ආජීවකෝ අන්තරා ච ගයං අන්තරා ච බෝධිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නං. දිස්වාන මං ඒතදවෝච: ‘විප්පසන්නානි ඛෝ තේ, ආවුසෝ, ඉන්ද්‍රියානි, පරිසුද්ධෝ ඡවිවණ්ණෝ පරියෝදාතෝ. කංසි ත්වං, ආවුසෝ, උද්දිස්ස පබ්බජිතෝ? කෝ වා තේ සත්ථා? කස්ස වා ත්වං ධම්මං රෝචේසී(අ)ති?
While I was traveling along the road between Gayā and Bodhgaya, the Ājīvaka ascetic Upaka saw me and said, ‘Friend, your faculties are so very clear, and your complexion is pure and bright. In whose name have you gone forth, friend? Who is your Teacher? Whose teaching do you believe in?’
ඒවං වුත්තේ, අහං, රාජකුමාර, උපකං ආජීවකං ගාථාහි අජ්ඣභාසිං:
I replied to Upaka in verse:
‘සබ්බාභිභූ සබ්බවිදූහමස්මි, සබ්බේසු ධම්මේසු අනූපලිත්තෝ; සබ්බඤ්ජහෝ තණ්හාක්ඛයේ විමුත්තෝ, සයං අභිඤ්ඤාය කමුද්දිසේය්‍යං.
‘I am the champion, the knower of all, unsullied in the midst of all things. I’ve given up all, freed in the ending of craving. Since I know for myself, whose follower should I be?
න මේ ආචරියෝ අත්ථි, සදිසෝ මේ න විජ්ජති; සදේවකස්මිං ලෝකස්මිං, නත්ථි මේ පටිපුග්ගලෝ.
I have no teacher. There is no-one like me. In the world with its gods, I have no rival.
අහඤ්හි අරහා ලෝකේ, අහං සත්ථා අනුත්තරෝ; ඒකෝම්හි සම්මාසම්බුද්ධෝ, සීතිභූතෝස්මි නිබ්බුතෝ.
For in this world, I am the perfected one; I am the supreme Teacher. I alone am fully awakened, cooled, extinguished.
ධම්මචක්කං පවත්තේතුං, ගච්ඡාමි කාසිනං පුරං; අන්ධීභූතස්මිං ලෝකස්මිං, ආහඤ්ඡං අමතදුන්දුභින්(අ)ති.
I am going to the city of Kāsi to roll forth the Wheel of Dhamma. In this world that is so blind, I’ll beat the deathless drum!’
‘යථා ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ, පටිජානාසි අරහසි අනන්තජිනෝ(අ)ති.
‘According to what you claim, friend, you ought to be the Infinite Victor.’
‘මාදිසා වේ ජිනා හෝන්ති, යේ පත්තා ආසවක්ඛයං; ජිතා මේ පාපකා ධම්මා, තස්මාහමුපක ජිනෝ(අ)ති.
‘The victors are those who, like me, have reached the ending of defilements. I have conquered bad qualities, Upaka—that’s why I’m a victor.’
ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, උපකෝ ආජීවකෝ ‘හුපේය්‍යපාවුසෝ(අ)ති වත්වා සීසං ඕකම්පේත්වා උම්මග්ගං ගහේත්වා පක්කාමි.
When I had spoken, Upaka said: ‘If you say so, friend.’ Shaking his head, he took a wrong turn and left.
අථ ඛ්වාහං, රාජකුමාර, අනුපුබ්බේන චාරිකං චරමානෝ යේන බාරාණසී ඉසිපතනං මිගදායෝ යේන පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ තේනුපසඞ්කමිං. අද්දසංසු ඛෝ මං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන අඤ්ඤමඤ්ඤං සණ්ඨපේසුං: ‘අයං ඛෝ, ආවුසෝ, සමණෝ ගෝතමෝ ආගච්ඡති බාහුල්ලිකෝ පධානවිබ්භන්තෝ ආවත්තෝ බාහුල්ලාය. සෝ නේව අභිවාදේතබ්බෝ, න පච්චුට්ඨාතබ්බෝ, නාස්ස පත්තචීවරං පටිග්ගහේතබ්බං; අපි ච ඛෝ ආසනං ඨපේතබ්බං—සචේ සෝ ආකඞ්ඛිස්සති නිසීදිස්සතී(අ)ති.
Traveling stage by stage, I arrived at Varanasi, and went to see the group of five bhikkhus in the deer park at Isipatana. The group of five bhikkhus saw me coming off in the distance and stopped each other, saying, ‘Here comes the ascetic Gotama. He’s so indulgent; he strayed from the struggle and returned to indulgence. We shouldn’t bow to him or rise for him or receive his bowl and robe. But we can set out a seat; he can sit if he likes.’
යථා යථා ඛෝ අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ උපසඞ්කමිං තථා තථා පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ නාසක්ඛිංසු සකාය කතිකාය සණ්ඨාතුං. අප්පේකච්චේ මං පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහේසුං. අප්පේකච්චේ ආසනං පඤ්ඤපේසුං. අප්පේකච්චේ පාදෝදකං උපට්ඨපේසුං. අපි ච ඛෝ මං නාමේන ච ආවුසෝවාදේන ච සමුදාචරන්ති.
Yet as I drew closer, the group of five bhikkhus were unable to stop themselves as they had agreed. Some came out to greet me and receive my bowl and robe, some spread out a seat, while others set out water for washing my feet. But they still addressed me by name and as ‘friend’.
ඒවං වුත්තේ, අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ ඒතදවෝචං: ‘මා, භික්ඛවේ, තථාගතං නාමේන ච ආවුසෝවාදේන ච සමුදාචරථ; අරහං, භික්ඛවේ, තථාගතෝ සම්මාසම්බුද්ධෝ. ඕදහථ, භික්ඛවේ, සෝතං. අමතමධිගතං අහමනුසාසාමි, අහං ධම්මං දේසේමි. යථානුසිට්ඨං තථා පටිපජ්ජමානා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
So I said to them, ‘Bhikkhus, don’t address me by name and as “friend”. The Realized One is Perfected, a fully awakened Buddha. Listen up, bhikkhus: I have achieved the Deathless! I shall instruct you, I will teach you the Dhamma. By practicing as instructed you will soon realize the supreme end of the spiritual path in this very life. You will live having achieved with your own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.’
ඒවං වුත්තේ, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ මං ඒතදවෝචුං: ‘තායපි ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ ගෝතම, ඉරියාය තාය පටිපදාය තාය දුක්කරකාරිකාය නාජ්ඣගමා උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං; කිං පන ත්වං ඒතරහි බාහුල්ලිකෝ පධානවිබ්භන්තෝ ආවත්තෝ බාහුල්ලාය අධිගමිස්සසි උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසන්(අ)ති?
But they said to me, ‘Friend Gotama, even by that conduct, that practice, that grueling work you did not achieve any superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones. How could you have achieved such a state now that you’ve become indulgent, strayed from the struggle and fallen into indulgence?’
ඒවං වුත්තේ, අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ ඒතදවෝචං: ‘න, භික්ඛවේ, තථාගතෝ බාහුල්ලිකෝ න පධානවිබ්භන්තෝ න ආවත්තෝ බාහුල්ලාය. අරහං, භික්ඛවේ, තථාගතෝ සම්මාසම්බුද්ධෝ. ඕදහථ, භික්ඛවේ, සෝතං. අමතමධිගතං අහමනුසාසාමි, අහං ධම්මං දේසේමි. යථානුසිට්ඨං තථා පටිපජ්ජමානා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
So I said to them, ‘The Realized One has not become indulgent, strayed from the struggle and fallen into indulgence. The Realized One is Perfected, a fully awakened Buddha. Listen up, bhikkhus: I have achieved the Deathless! I shall instruct you, I will teach you the Dhamma. By practicing as instructed you will soon realize the supreme end of the spiritual path in this very life. You will live having achieved with your own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.’
දුතියම්පි ඛෝ, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ මං ඒතදවෝචුං: ‘තායපි ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ ගෝතම, ඉරියාය තාය පටිපදාය තාය දුක්කරකාරිකාය නාජ්ඣගමා උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං; කිං පන ත්වං ඒතරහි බාහුල්ලිකෝ පධානවිබ්භන්තෝ ආවත්තෝ බාහුල්ලාය අධිගමිස්සසි උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසන්(අ)ති?
But for a second time they said to me, ‘Friend Gotama … you’ve fallen into indulgence.’
දුතියම්පි ඛෝ අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ ඒතදවෝචං: ‘න, භික්ඛවේ, තථාගතෝ බාහුල්ලිකෝ න පධානවිබ්භන්තෝ න ආවත්තෝ බාහුල්ලාය. අරහං, භික්ඛවේ, තථාගතෝ සම්මාසම්බුද්ධෝ. ඕදහථ, භික්ඛවේ, සෝතං. අමතමධිගතං අහමනුසාසාමි, අහං ධම්මං දේසේමි. යථානුසිට්ඨං තථා පටිපජ්ජමානා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
So for a second time I said to them, ‘The Realized One has not become indulgent …’
තතියම්පි ඛෝ, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ මං ඒතදවෝචුං: ‘තායපි ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ ගෝතම, ඉරියාය තාය පටිපදාය තාය දුක්කරකාරිකාය නාජ්ඣගමා උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං; කිං පන ත්වං ඒතරහි බාහුල්ලිකෝ පධානවිබ්භන්තෝ ආවත්තෝ බාහුල්ලාය අධිගමිස්සසි උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසන්(අ)ති?
But for a third time they said to me, ‘Friend Gotama … you’ve fallen into indulgence.’
ඒවං වුත්තේ, අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ ඒතදවෝචං: ‘අභිජානාථ මේ නෝ තුම්හේ, භික්ඛවේ, ඉතෝ පුබ්බේ ඒවරූපං පභාවිතමේතන්(අ)ති?
So I said to them, ‘Bhikkhus, have you ever known me to speak like this before?’
‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).
‘No, sir.’
‘අරහං, භික්ඛවේ, තථාගතෝ සම්මාසම්බුද්ධෝ. ඕදහථ, භික්ඛවේ, සෝතං. අමතමධිගතං අහමනුසාසාමි, අහං ධම්මං දේසේමි. යථානුසිට්ඨං තථා පටිපජ්ජමානා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
‘The Realized One is Perfected, a fully awakened Buddha. Listen up, bhikkhus: I have achieved the Deathless! I shall instruct you, I will teach you the Dhamma. By practicing as instructed you will soon realize the supreme end of the spiritual path in this very life. You will live having achieved with your own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.’
අසක්ඛිං ඛෝ අහං, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියේ භික්ඛූ සඤ්ඤාපේතුං. ද්වේපි සුදං, රාජකුමාර, භික්ඛූ ඕවදාමි. තයෝ භික්ඛූ පිණ්ඩාය චරන්ති. යං තයෝ භික්ඛූ පිණ්ඩාය චරිත්වා ආහරන්ති, තේන ඡබ්බග්ගියා යාපේම. තයෝපි සුදං, රාජකුමාර, භික්ඛූ ඕවදාමි, ද්වේ භික්ඛූ පිණ්ඩාය චරන්ති. යං ද්වේ භික්ඛූ පිණ්ඩාය චරිත්වා ආහරන්ති තේන ඡබ්බග්ගියා යාපේම.
I was able to persuade the group of five bhikkhus. Then sometimes I advised two bhikkhus, while the other three went for alms. Then those three would feed all six of us with what they brought back. Sometimes I advised three bhikkhus, while the other two went for alms. Then those two would feed all six of us with what they brought back.
අථ ඛෝ, රාජකුමාර, පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ මයා ඒවං ඕවදියමානා ඒවං අනුසාසියමානා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිංසූ”ති.
As the group of five bhikkhus were being advised and instructed by me like this, they soon realized the supreme end of the spiritual path in this very life. They lived having achieved with their own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.”
ඒවං වුත්තේ, බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “කීව චිරේන නු ඛෝ, භන්තේ, භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යා”ති?
When he had spoken, Prince Bodhi said to the Buddha, “Sir, when a bhikkhu has the Realized One as trainer, how long would it take for them to realize the supreme end of the spiritual path in this very life?”
“තේන හි, රාජකුමාර, තංයේවේත්ථ පටිපුච්ඡිස්සාමි. යථා තේ ඛමේය්‍ය, තථා නං බ්‍යාකරේය්‍යාසි. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, කුසලෝ ත්වං හත්ථාරූළ්හේ අඞ්කුසගය්හේ සිප්පේ”ති?
“Well then, prince, I’ll ask you about this in return, and you can answer as you like. What do you think, prince? Are you skilled in the art of wielding a hooked goad while riding an elephant?”
“ඒවං, භන්තේ, කුසලෝ අහං හත්ථාරූළ්හේ අඞ්කුසගය්හේ සිප්පේ”ති.
“Yes, sir.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, ඉධ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය: ‘බෝධි රාජකුමාරෝ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං ජානාති; තස්සාහං සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛිස්සාමී(අ)ති. සෝ චස්ස අස්සද්ධෝ; යාවතකං සද්ධේන පත්තබ්බං තං න සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස බහ්වාබාධෝ; යාවතකං අප්පාබාධේන පත්තබ්බං තං න සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස සඨෝ මායාවී; යාවතකං අසඨේන අමායාවිනා පත්තබ්බං තං න සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස කුසීතෝ; යාවතකං ආරද්ධවීරියේන පත්තබ්බං තං න සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස දුප්පඤ්ඤෝ; යාවතකං පඤ්ඤවතා පත්තබ්බං තං න සම්පාපුණේය්‍ය. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, අපි නු සෝ පුරිසෝ තව සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛේය්‍යා”ති?
“What do you think, prince? Suppose a man were to come along thinking, ‘Prince Bodhi knows the art of wielding a hooked goad while riding an elephant. I’ll train in that art under him.’ If he’s faithless, he wouldn’t achieve what he could with faith. If he’s unhealthy, he wouldn’t achieve what he could with good health. If he’s devious or deceitful, he wouldn’t achieve what he could with honesty and integrity. If he’s lazy, he wouldn’t achieve what he could with energy. If he’s stupid, he wouldn’t achieve what he could with wisdom. What do you think, prince? Could that man still train under you in the art of wielding a hooked goad while riding an elephant?”
“ඒකමේකේනාපි, භන්තේ, අඞ්ගේන සමන්නාගතෝ සෝ පුරිසෝ න මම සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛේය්‍ය, කෝ පන වාදෝ පඤ්චහඞ්ගේහී”ති.
“Sir, if he had even a single one of these factors he couldn’t train under me, let alone all five.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, ඉධ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය: ‘බෝධි රාජකුමාරෝ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං ජානාති; තස්සාහං සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛිස්සාමී(අ)ති. සෝ චස්ස සද්ධෝ; යාවතකං සද්ධේන පත්තබ්බං තං සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස අප්පාබාධෝ; යාවතකං අප්පාබාධේන පත්තබ්බං තං සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස අසඨෝ අමායාවී; යාවතකං අසඨේන අමායාවිනා පත්තබ්බං තං සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස ආරද්ධවීරියෝ; යාවතකං ආරද්ධවීරියේන පත්තබ්බං තං සම්පාපුණේය්‍ය. සෝ චස්ස පඤ්ඤවා; යාවතකං පඤ්ඤවතා පත්තබ්බං තං සම්පාපුණේය්‍ය. තං කිං මඤ්ඤසි, රාජකුමාර, අපි නු සෝ පුරිසෝ තව සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛේය්‍යා”ති?
“What do you think, prince? Suppose a man were to come along thinking, ‘Prince Bodhi knows the art of wielding a hooked goad while riding an elephant. I’ll train in that art under him.’ If he’s faithful, he’d achieve what he could with faith. If he’s healthy, he’d achieve what he could with good health. If he’s honest and has integrity, he’d achieve what he could with honesty and integrity. If he’s energetic, he’d achieve what he could with energy. If he’s wise, he’d achieve what he could with wisdom. What do you think, prince? Could that man still train under you in the art of wielding a hooked goad while riding an elephant?”
“ඒකමේකේනාපි, භන්තේ, අඞ්ගේන සමන්නාගතෝ සෝ පුරිසෝ මම සන්තිකේ හත්ථාරූළ්හං අඞ්කුසගය්හං සිප්පං සික්ඛේය්‍ය, කෝ පන වාදෝ පඤ්චහඞ්ගේහී”ති.
“Sir, if he had even a single one of these factors he could train under me, let alone all five.”
“ඒවමේව ඛෝ, රාජකුමාර, පඤ්චිමානි පධානියඞ්ගානි. කතමානි පඤ්ච? ඉධ, රාජකුමාර, භික්ඛු සද්ධෝ හෝති; සද්දහති තථාගතස්ස බෝධිං: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති; අප්පාබාධෝ හෝති අප්පාතඞ්කෝ සමවේපාකිනියා ගහණියා සමන්නාගතෝ නාතිසීතාය නාච්චුණ්හාය මජ්ඣිමාය පධානක්ඛමාය; අසඨෝ හෝති අමායාවී යථාභූතං අත්තානං ආවිකත්තා සත්ථරි වා විඤ්ඤූසු වා සබ්‍රහ්මචාරීසු; ආරද්ධවීරියෝ විහරති අකුසලානං ධම්මානං පහානාය කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය, ථාමවා දළ්හපරක්කමෝ අනික්ඛිත්තධුරෝ කුසලේසු ධම්මේසු; පඤ්ඤවා හෝති උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතෝ අරියාය නිබ්බේධිකාය සම්මාදුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. ඉමානි ඛෝ, රාජකුමාර, පඤ්ච පධානියඞ්ගානි.
“In the same way, prince, there are these five factors that support meditation. What five? It’s when a noble disciple has faith in the Realized One’s awakening: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They are rarely ill or unwell. Their stomach digests well, being neither too hot nor too cold, but just right, and fit for meditation. They’re not devious or deceitful. They reveal themselves honestly to the Teacher or sensible spiritual companions. They live with energy roused up for giving up unskillful qualities and embracing skillful qualities. They’re strong, staunchly vigorous, not slacking off when it comes to developing skillful qualities. They’re wise. They have the wisdom of arising and passing away which is noble, penetrative, and leads to the complete ending of suffering. These are the five factors that support meditation.
ඉමේහි, රාජකුමාර, පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය සත්ත වස්සානි. තිට්ඨන්තු, රාජකුමාර, සත්ත වස්සානි. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය ඡබ්බස්සානි … පඤ්ච වස්සානි … චත්තාරි වස්සානි … තීණි වස්සානි … ද්වේ වස්සානි … ඒකං වස්සං. තිට්ඨතු, රාජකුමාර, ඒකං වස්සං. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය සත්ත මාසානි. තිට්ඨන්තු, රාජකුමාර, සත්ත මාසානි. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය ඡ මාසානි … පඤ්ච මාසානි … චත්තාරි මාසානි … තීණි මාසානි … ද්වේ මාසානි … ඒකං මාසං … අඩ්ඪමාසං. තිට්ඨතු, රාජකුමාර, අඩ්ඪමාසෝ. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය සත්ත රත්තින්දිවානි. තිට්ඨන්තු, රාජකුමාර, සත්ත රත්තින්දිවානි. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍ය ඡ රත්තින්දිවානි … පඤ්ච රත්තින්දිවානි … චත්තාරි රත්තින්දිවානි … තීණි රත්තින්දිවානි … ද්වේ රත්තින්දිවානි … ඒකං රත්තින්දිවං. තිට්ඨතු, රාජකුමාර, ඒකෝ රත්තින්දිවෝ. ඉමේහි පඤ්චහි පධානියඞ්ගේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු තථාගතං විනායකං ලභමානෝ සායමනුසිට්ඨෝ පාතෝ විසේසං අධිගමිස්සති, පාතමනුසිට්ඨෝ සායං විසේසං අධිගමිස්සතී”ති.
When a bhikkhu with these five factors that support meditation has the Realized One as trainer, they could realize the supreme end of the spiritual path in seven years. Let alone seven years, they could realize the supreme end of the spiritual path in six years, or as little as one year. Let alone one year, when a bhikkhu with these five factors that support meditation has the Realized One as trainer, they could realize the supreme end of the spiritual path in seven months, or as little as one day. Let alone one day, when a bhikkhu with these five factors that support meditation has the Realized One as trainer, they could be instructed in the evening and achieve distinction in the morning, or be instructed in the morning and achieve distinction in the evening.”
ඒවං වුත්තේ, බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අහෝ බුද්ධෝ, අහෝ ධම්මෝ, අහෝ ධම්මස්ස ස්වාක්ඛාතතා. යත්‍ර හි නාම සායමනුසිට්ඨෝ පාතෝ විසේසං අධිගමිස්සති, පාතමනුසිට්ඨෝ සායං විසේසං අධිගමිස්සතී”ති.
When he had spoken, Prince Bodhi said to the Buddha, “Oh, the Buddha! Oh, the teaching! Oh, how well explained is the teaching! For someone could be instructed in the evening and achieve distinction in the morning, or be instructed in the morning and achieve distinction in the evening.”
ඒවං වුත්තේ, සඤ්ජිකාපුත්තෝ මාණවෝ බෝධිං රාජකුමාරං ඒතදවෝච: “ඒවමේව පනායං භවං බෝධි: ‘අහෝ බුද්ධෝ, අහෝ ධම්මෝ, අහෝ ධම්මස්ස ස්වාක්ඛාතතා(අ)ති ච වදේති; අථ ච පන න තං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡති ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්චා”ති.
When he said this, Sañjikāputta said to Prince Bodhi, “Though Master Bodhi speaks like this, you don’t go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha.”
“මා හේවං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, අවච; මා හේවං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, අවච. සම්මුඛා මේතං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, අය්‍යාය සුතං, සම්මුඛා පටිග්ගහිතං”. “ඒකමිදං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, සමයං භගවා කෝසම්බියං විහරති ඝෝසිතාරාමේ. අථ ඛෝ මේ අය්‍යා කුච්ඡිමතී යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ මේ අය්‍යා භගවන්තං ඒතදවෝච: ‘යෝ මේ අයං, භන්තේ, කුච්ඡිගතෝ කුමාරකෝ වා කුමාරිකා වා සෝ භගවන්තං සරණං ගච්ඡති ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං තං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්(අ)ති.
“Don’t say that, dear Sañjikāputta, don’t say that! I have heard and learned this in the presence of the lady, my mother. This one time the Buddha was staying near Kosambī, in Ghosita’s Monastery. Then my pregnant mother went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, ‘Sir, the prince or princess in my womb goes for refuge to the Buddha, the teaching, and the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember them as a lay follower who has gone for refuge for life.’
ඒකමිදං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, සමයං භගවා ඉධේව භග්ගේසු විහරති සුසුමාරගිරේ භේසකළාවනේ මිගදායේ. අථ ඛෝ මං ධාති අඞ්කේන හරිත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ මං ධාති භගවන්තං ඒතදවෝච: ‘අයං, භන්තේ, බෝධි රාජකුමාරෝ භගවන්තං සරණං ගච්ඡති ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං තං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්(අ)ති.
Another time the Buddha was staying here in the land of the Bhaggas on Crocodile Hill, in the deer park at Bhesakaḷā’s Wood. Then my nurse, carrying me on her hip, went to the Buddha, bowed, stood to one side, and said to him, ‘Sir, this Prince Bodhi goes for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember him as a lay follower who has gone for refuge for life.’
ඒසාහං, සම්ම සඤ්ජිකාපුත්ත, තතියකම්පි භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
Now for a third time I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
බෝධිරාජකුමාරසුත්තං නිට්ඨිතං පඤ්චමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
