| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೫. ಬೋಧಿರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Bodhirājakumārasuttavaṇṇanā
೩೨೪. ಓಲೋಕನಕಪದುಮನ್ತಿ ಲೀಲಾಅರವಿನ್ದಂ। ತಸ್ಮಾತಿ ಕೋಕನದಸಣ್ಠಾನತ್ತಾ ಕೋಕನದೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಲಭಿ।
324.Olokanakapadumanti līlāaravindaṃ. Tasmāti kokanadasaṇṭhānattā kokanadoti saṅkhaṃ labhi.
೩೨೫. ಯಾವ ಪಚ್ಛಿಮ…ಪೇ॰… ಫಲಕಂ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಾ ಸನ್ಥತತ್ತಾ। ಉಪರಿಮಫಲಗತಞ್ಹಿ ಸೋಪಾನಮತ್ಥಕಂ। ಓಲೋಕನತ್ಥಂಯೇವಾತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಭಗವತೋ ಆಗಮನಞ್ಞೇವ ಓಲೋಕನತ್ಥಂ, ಅಥ ಖೋ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ಥನಾಯ ಸನ್ಥರಾಪಿತಾಯ ಚೇಲಪಟಿಕಾಯ ಅಕ್ಕಮನಸ್ಸಪಿ।
325.Yāva pacchima…pe… phalakaṃ vuttaṃ tassa sabbapacchā santhatattā. Uparimaphalagatañhi sopānamatthakaṃ. Olokanatthaṃyevāti na kevalaṃ bhagavato āgamanaññeva olokanatthaṃ, atha kho attano patthanāya santharāpitāya celapaṭikāya akkamanassapi.
ಸಕುಣಪೋತಕೇತಿ ಕಾದಮ್ಬಟಿಟ್ಟಿಭಪುತ್ತಕೇ। ಅಞ್ಞೋವ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಾತುಗಾಮತೋ ಅಞ್ಞೋ ಇದಾನಿ ಭರಿಯಾಭೂತೋ ಮಾತುಗಾಮೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಪುತ್ತಂ ಲಭೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮವಸೇನ ಪುತ್ತಂ, ನೋ ತಸ್ಸ। ಉಭೋಹೀತಿ ಇಮೇಹಿ ಏವ ಉಭೋಹಿ। ಇಮೇಹಿ ಕಾರಣೇಹೀತಿ ತಸ್ಸ ರಾಜಕುಮಾರಸ್ಸ ಬುದ್ಧಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಮಿಚ್ಛಾಗಹಣಂ, ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಉಜ್ಝಾಯನಂ, ಅನಾಗತೇ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋತಿ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ ಸನ್ಥತಂ ಚೇಲಪಟಿಕಂ। ಮಙ್ಗಲಂ ಇಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಮಙ್ಗಲಿಕಾ।
Sakuṇapotaketi kādambaṭiṭṭibhaputtake. Aññova bhaveyyāti tasmiṃ attabhāve mātugāmato añño idāni bhariyābhūto mātugāmo bhaveyya. Puttaṃ labheyyāti attano kammavasena puttaṃ, no tassa. Ubhohīti imehi eva ubhohi. Imehi kāraṇehīti tassa rājakumārassa buddhaṃ paṭicca micchāgahaṇaṃ, titthiyānaṃ ujjhāyanaṃ, anāgate manussānaṃ bhikkhūnaṃ uddissa vippaṭisāroti imehi tīhi kāraṇehi. Paññattanti santhataṃ celapaṭikaṃ. Maṅgalaṃ icchantīti maṅgalikā.
೩೨೬. ತತಿಯಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಭಿಕ್ಖೂಸು ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾನುಪ್ಪಾದನಮಾಹ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ-ಸುಖಂ ಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಏವಮಾಹ।
326.Tatiyaṃkāraṇanti iminā bhikkhūsu vippaṭisārānuppādanamāha. Yaṃ kiñci paribhuñjana-sukhaṃ kāmasukhallikānuyogoti adhippāyena kāmasukhallikānuyogasaññī hutvā…pe… maññamāno evamāha.
೩೨೭. ಅಥ ನಂ ಭಗವಾ ತತೋ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸತೋ ವಿವೇಚೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತನೋ ದುಕ್ಕರಚರಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಆರಭಿ। ಮಹಾಸಚ್ಚಕೇ(ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೬೪ ಆದಯೋ) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹ’’ನ್ತಿಆದಿಪಾಠಸ್ಸ ತತ್ಥ ಆಗತನಿಯಾಮೇನೇವ ಆಗತತ್ತಾ। ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೨ ಆದಯೋ) ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
327. Atha naṃ bhagavā tato micchābhinivesato vivecetukāmo ‘‘so kho aha’’ntiādinā attano dukkaracariyaṃ dassetuṃ ārabhi. Mahāsaccake(ma. ni. 1.364 ādayo) vuttanayeneva veditabbaṃ ‘‘so kho aha’’ntiādipāṭhassa tattha āgataniyāmeneva āgatattā. Pāsarāsisutte (ma. ni. 1.272 ādayo) vuttanayenāti etthāpi eseva nayo.
೩೪೩. ಅಙ್ಕುಸಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ ಏತೇನ ತಸ್ಸ ಗಹಣೇ ಛೇಕೋ ಹೋತೀತಿ ಅಙ್ಕುಸಗಹಣಸಿಪ್ಪಂ। ಮೇಘಉತುನ್ತಿ ಮೇಘಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸೀತಉತುಂ। ಪಬ್ಬತಉತುನ್ತಿ ಪಬ್ಬತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಣ್ಹಉತುಂ। ಉಭಯವಸೇನ ಚ ತಸ್ಸ ತಥಾ ಸೀತುಣ್ಹಉತುತೋ ಏನೋ ಆಗತೋತಿ ತ-ಕಾರಸ್ಸ ದ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಉದೇನೋತಿ ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ।
343. Aṅkusaṃ gaṇhanti etena tassa gahaṇe cheko hotīti aṅkusagahaṇasippaṃ. Meghautunti meghaṃ paṭicca uppannasītautuṃ. Pabbatautunti pabbataṃ paṭicca uṇhautuṃ. Ubhayavasena ca tassa tathā sītuṇhaututo eno āgatoti ta-kārassa da-kāraṃ katvā udenoti nāmaṃ akāsi.
ತಾಪಸೋ ಓಗಾಳ್ಹಞಾಣವಸೇನ ರಞ್ಞೋ ಮತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ। ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಕೋಸಮ್ಬಿನಗರೇ ಪರನ್ತಪರಞ್ಞೋ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಭಾವತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಪುಬ್ಬೇತಿ ಸೀಲವನ್ತಕಾಲೇ। ಹತ್ಥಿಗನ್ಥನ್ತಿ ಹತ್ಥೀನಂ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ವತ್ತಾಪನಸತ್ಥಂ। ತೇನೇವಸ್ಸ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತಿ, ಕಿಚ್ಚಞ್ಚ ಇಜ್ಝತಿ।
Tāpaso ogāḷhañāṇavasena rañño matabhāvaṃ ñatvā. Ādito paṭṭhāyāti kosambinagare parantaparañño aggamahesibhāvato paṭṭhāya. Pubbeti sīlavantakāle. Hatthiganthanti hatthīnaṃ attano vase vattāpanasatthaṃ. Tenevassa taṃ sikkhāpeti, kiccañca ijjhati.
೩೪೪. ಪದಹನಭಾವೋತಿ ಭಾವನಾನುಯೋಗೋ। ಪಧಾನೇ ವಾ ನಿಯುತ್ತೋ ಪಧಾನಿಯೋ, ಪಧಾನಿಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ತಸ್ಸೇವ ಪಧಾನಿಯಭಾವಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾನಿ ಕಾರಣಾನಿ ಪಧಾನಿಯಙ್ಗಾನಿ। ಸದ್ಧಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸದ್ಧೋ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಸತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಅಭಿನೀಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಆಗತಾ ಆಗಮನಸದ್ಧಾ ಏವ, ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪನ ಸದ್ಧಾ ಗರುತರಾತಿ ಸಾ ಏವ ಗಹಿತಾ। ಅಚಲಭಾವೇನ ಓಕಪ್ಪನಂ ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಖ್ಯಾತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಕೇನಚಿ ಅಕಮ್ಪಿಯಭಾವೇನ ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಓಗಾಹಿತ್ವಾ ಕಪ್ಪನಂ। ಪಸಾದುಪ್ಪತ್ತಿ ರತನತ್ತಯೇ ಪಸೀದನಮೇವ। ಬೋಧಿನ್ತಿ ಚತುಮಗ್ಗಞಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ತಂನಿಮಿತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ, ಬೋಧೀತಿ ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಪದಟ್ಠಾನಞ್ಹಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ, ಮಗ್ಗಞಾಣಪದಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನಿಚ್ಛಿತಸುಬುದ್ಧತಾಯ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸುಧಮ್ಮತಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿ ವಿನಿಚ್ಛಿತಾ ಏವ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ದೇಸನಾಸೀಸಮೇವ ಚೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ವೀರಿಯಂ ಇಜ್ಝತಿ ರತನತ್ತಯಸದ್ಧಾಯ ‘‘ಇಮಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ಜರಾಮರಣತೋ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಧಾನಾನುಯೋಗೇ ಅವಂಮುಖಸಮ್ಭವತೋ।
344.Padahanabhāvoti bhāvanānuyogo. Padhāne vā niyutto padhāniyo, padhāniyassa bhikkhuno, tasseva padhāniyabhāvassa aṅgāni kāraṇāni padhāniyaṅgāni. Saddhā etassa atthīti saddho. Kiñcāpi paccekabodhisattānampi abhinīhārato paṭṭhāya āgatā āgamanasaddhā eva, mahābodhisattānaṃ pana saddhā garutarāti sā eva gahitā. Acalabhāvena okappanaṃ ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhyāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti kenaci akampiyabhāvena ratanattayaguṇe ogāhitvā kappanaṃ. Pasāduppatti ratanattaye pasīdanameva. Bodhinti catumaggañāṇanti vuttaṃ taṃnimittattā sabbaññutaññāṇassa, bodhīti vā sammāsambodhi. Sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānañhi maggañāṇaṃ, maggañāṇapadaṭṭhānañca sabbaññutaññāṇaṃ ‘‘sammāsambodhī’’ti vuccati. Nicchitasubuddhatāya dhammassa sudhammatā saṅghassa suppaṭipatti vinicchitā eva hotīti āha ‘‘desanāsīsameva ceta’’ntiādi. Tassa padhānaṃ vīriyaṃ ijjhati ratanattayasaddhāya ‘‘imāya paṭipadāya jarāmaraṇato muccissāmī’’ti padhānānuyoge avaṃmukhasambhavato.
ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋತಿಆದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಮೇವ। ಅಗುಣಂ ಪಕಾಸೇತಾ ಆಯತಿಂ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜಿತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿಸೋಧನತ್ಥಂ। ಉದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಗನ್ತುನ್ತಿ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಞ್ಚ ವಯಞ್ಚ ಜಾನಿತುಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏತೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿನಿಮುತ್ತಾಯ। ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝಿತುನ್ತಿ ತದಙ್ಗವಸೇನ ಪಜಹಿತುಂ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಿತುಂ। ಯಂ ದುಕ್ಖಂ ಖೀಯತೀತಿ ಕಿಲೇಸೇಸು ಅಪ್ಪಹೀನೇಸು ತೇನ ತದುಪನಿಸ್ಸಯಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಯಂ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
Appābādhotiādi heṭṭhā vuttameva. Aguṇaṃ pakāsetā āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjitā sammāpaṭipattiyā visodhanatthaṃ. Udayañca atthañca gantunti ‘‘avijjāsamudayā’’tiādinā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ udayañca vayañca jānituṃ. Tenāha ‘‘etenā’’tiādi. Parisuddhāya upakkilesavinimuttāya. Nibbijjhitunti tadaṅgavasena pajahituṃ samucchedappahānassa paccayo bhavituṃ. Yaṃ dukkhaṃ khīyatīti kilesesu appahīnesu tena tadupanissayakammaṃ paṭicca yaṃ dukkhaṃ uppajjeyya, taṃ sandhāya vuttaṃ.
೩೪೫. ಸೇಸದಿವಸೇತಿ ಸತ್ತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ।
345.Sesadivaseti sattadivasato paṭṭhāya yāva dve rattindivā.
೩೪೬. ಕುಚ್ಛಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ಗಬ್ಭೋ ನಿಸ್ಸಯವೋಹಾರೇನ ‘‘ಕುಚ್ಛೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಕುಚ್ಛಿಮತೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ಆಪನ್ನಸತ್ತಾ’’ತಿ। ಆರಕ್ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಮಾತರಾ ಗಹಿತಸರಣಂ ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಸರಣಗಮನಂ ಪವೇದಯಿತಸ್ಸ ಕುಸಲಂ ಸರಣಂ ನಾಮ, ಮಾತು ಕತರಕ್ಖೋ ಪುತ್ತಸ್ಸಪಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋತಿ। ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇತಿ ವಚನತ್ಥಂ ಜಾನನಕಾಲೇ। ಸಾರೇನ್ತೀತಿ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ಯಥಾಬಲಂ ರತನತ್ತಯಗುಣಪತಿಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ಅಸ್ಸ ಸಾರೇನ್ತಿ। ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ। ಸರಣಂ ಗಹಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ ರತನತ್ತಯಸ್ಸ ಸರಣಭಾವಸಲ್ಲಕ್ಖಣಪುಬ್ಬಕತನ್ನಿನ್ನಚಿತ್ತಭಾವತೋವ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
346. Kucchisannissito gabbho nissayavohārena ‘‘kucchī’’ti vuccati, so etissā atthīti kucchimatī. Tenāha ‘‘āpannasattā’’ti. Ārakkho panassa paccupaṭṭhito hotīti mātarā gahitasaraṇaṃ gabbhavuṭṭhitassa tassa saraṇagamanaṃ pavedayitassa kusalaṃ saraṇaṃ nāma, mātu katarakkho puttassapi paccupaṭṭhitoti. Mahallakakāleti vacanatthaṃ jānanakāle. Sārentīti yathādiṭṭhaṃ yathābalaṃ ratanattayaguṇapatiṭṭhāpanavasena assa sārenti. Sallakkhetvāti vuttamatthaṃ upadhāretvā. Saraṇaṃ gahitaṃ nāma hoti ratanattayassa saraṇabhāvasallakkhaṇapubbakatanninnacittabhāvatova. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಬೋಧಿರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Bodhirājakumārasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೫. ಬೋಧಿರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತಂ • 5. Bodhirājakumārasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಬೋಧಿರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Bodhirājakumārasuttavaṇṇanā
