| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੪. ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤਾਪਞ੍ਹੋ
4. Bodhisattadhammatāpañho
੪. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਤਾਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇ ‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਿਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬੋਧਿ ਨਿਯਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਨਿਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਯਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਨਿਯਤੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਪੁਨ ਚ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ ‘ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ ਠਿਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾવਿਲੋਕਨਾਨਿ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਕਾਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਦੀਪਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਦੇਸਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਜਨੇਤ੍ਤਿਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਆਯੁਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਮਾਸਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ વਿਲੋਕੇਤੀ’ਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਞਾਣੇ ਬੁਜ੍ਝਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਞਾਣੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਮੇਸਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਆਗਮੇਤੁਂ, ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਮਾਨਸਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਾਲਂ વਿਲੋਕੇਹਿ ‘ਕਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ। ਅਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਞਾਣੇ ਬੁਜ੍ਝਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਞਾਣੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਮੇਸਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਆਗਮੇਤੁਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ ‘ਕੁਮ੍ਹਿ ਕੁਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਿਯਤਾ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤੀ’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਿਯਤਾ’ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
4. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā dhammatādhammapariyāye ‘pubbeva bodhisattānaṃ mātāpitaro niyatā honti, bodhi niyatā hoti, aggasāvakā niyatā honti, putto niyato hoti, upaṭṭhāko niyato hotī’ti. Puna ca tumhe bhaṇatha ‘tusite kāye ṭhito bodhisatto aṭṭha mahāvilokanāni viloketi, kālaṃ viloketi, dīpaṃ viloketi, desaṃ viloketi, kulaṃ viloketi, janettiṃ viloketi, āyuṃ viloketi, māsaṃ viloketi, nekkhammaṃ viloketī’ti. Bhante nāgasena, aparipakke ñāṇe bujjhanaṃ natthi, paripakke ñāṇe na sakkā nimesantarampi āgametuṃ, anatikkamanīyaṃ paripakkamānasaṃ. Kasmā bodhisatto kālaṃ vilokehi ‘kamhi kāle uppajjāmī’ti. Aparipakke ñāṇe bujjhanaṃ natthi, paripakke ñāṇe na sakkā nimesantarampi āgametuṃ, kasmā bodhisatto kulaṃ viloketi ‘kumhi kule uppajjāmī’ti. Yadi, bhante nāgasena, pubbeva bodhisattassa mātāpitaro niyatā, tena hi ‘kulaṃ viloketī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi kulaṃ viloketi, tena hi ‘pubbeva bodhisattassa mātāpitaro niyatā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਨਿਯਤਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ, ਕੁਲਞ੍ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ વਿਲੋਕੇਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ ਪਨ ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ ‘ਯੇ ਮੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ, ਤੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਉਦਾਹੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’ਤਿ। ਏવਂ ਕੁਲਂ વਿਲੋਕੇਤਿ।
‘‘Niyatā, mahārāja, pubbeva bodhisattassa mātāpitaro, kulañca bodhisatto viloketi. Kinti pana kulaṃ viloketi ‘ye me mātāpitaro, te khattiyā udāhu brāhmaṇā’ti. Evaṃ kulaṃ viloketi.
‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ? વਾਣਿਜਸ੍ਸ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਬ੍ਬੇવ વਿਕ੍ਕਯਭਣ੍ਡਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਅਨਾਗਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਕਟਿਕਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਨਾਗਤਂ ਤਿਤ੍ਥਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਾਮਕਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਨਾਗਤਂ ਤੀਰਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਨਾવਾ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਭਿਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਆਯੁਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਤੁਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਸੇਤੁਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਥਿਰਾਥਿਰਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਭਿਰੁਹਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਨਾਗਤਂ ਕਾਲਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਕੁਲਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ ‘ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲਂ વਾ’ਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Aṭṭhannaṃ, mahārāja, pubbeva anāgataṃ oloketabbaṃ hoti. Katamesaṃ aṭṭhannaṃ? Vāṇijassa, mahārāja, pubbeva vikkayabhaṇḍaṃ oloketabbaṃ hoti, hatthināgassa pubbeva soṇḍāya anāgato maggo oloketabbo hoti, sākaṭikassa pubbeva anāgataṃ titthaṃ oloketabbaṃ hoti, niyāmakassa pubbeva anāgataṃ tīraṃ oloketvā nāvā pesetabbā hoti, bhisakkassa pubbeva āyuṃ oloketvā āturo upasaṅkamitabbo hoti, uttarasetussa pubbeva thirāthirabhāvaṃ jānitvā abhiruhitabbaṃ hoti, bhikkhussa pubbeva anāgataṃ kālaṃ paccavekkhitvā bhojanaṃ bhuñjitabbaṃ hoti, bodhisattānaṃ pubbeva kulaṃ oloketabbaṃ hoti ‘khattiyakulaṃ vā brāhmaṇakulaṃ vā’ti. Imesaṃ kho, mahārāja, aṭṭhannaṃ pubbeva anāgataṃ oloketabbaṃ hotī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤਾਪਞ੍ਹੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ।
Bodhisattadhammatāpañho catuttho.
