| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៦. ពោធិយាពុទ្ធោតិកថាវណ្ណនា
6. Bodhiyābuddhotikathāvaṇṇanā
៣៩៨. ឥទានិ ពោធិយា ពុទ្ធោតិកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ ពោធីតិ ចតុមគ្គញាណស្សាបិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណស្សាបិ អធិវចនំ។ តស្មា យេសំ យថា ឱទាតេន វណ្ណេន ឱទាតោ, សាមេន វណ្ណេន សាមោ, ឯវំ ពោធិយា ពុទ្ធោតិ លទ្ធិ, សេយ្យថាបិ ឯតរហិ ឧត្តរាបថកានំយេវ; តេ សន្ធាយ បុច្ឆា ច អនុយោគោ ច សកវាទិស្ស, បដិញ្ញា ច បដិក្ខេបោ ច ឥតរស្ស។
398. Idāni bodhiyā buddhotikathā nāma hoti. Tattha bodhīti catumaggañāṇassāpi sabbaññutaññāṇassāpi adhivacanaṃ. Tasmā yesaṃ yathā odātena vaṇṇena odāto, sāmena vaṇṇena sāmo, evaṃ bodhiyā buddhoti laddhi, seyyathāpi etarahi uttarāpathakānaṃyeva; te sandhāya pucchā ca anuyogo ca sakavādissa, paṭiññā ca paṭikkhepo ca itarassa.
អតីតាយាតិ បញ្ហេ តស្មិំ ខណេ អភាវតោ បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ បដិលាភំ សន្ធាយ បដិជានាតិ។ បុន កិច្ចវសេន បុដ្ឋោ កិច្ចាភាវតោ បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ យំ តេន តាយ ករណីយំ កតំ, តត្ថ សម្មោហាភាវំ បដិជានាតិ។ លេសោកាសំ បន អទត្វា ទុក្ខំ បរិជានាតីតិអាទិនា នយេន បុដ្ឋោ តស្ស កិច្ចស្ស អភាវា បដិក្ខិបតិ។
Atītāyāti pañhe tasmiṃ khaṇe abhāvato paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho paṭilābhaṃ sandhāya paṭijānāti. Puna kiccavasena puṭṭho kiccābhāvato paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho yaṃ tena tāya karaṇīyaṃ kataṃ, tattha sammohābhāvaṃ paṭijānāti. Lesokāsaṃ pana adatvā dukkhaṃ parijānātītiādinā nayena puṭṭho tassa kiccassa abhāvā paṭikkhipati.
អនាគតបញ្ហេ តស្មិំ ខណេ មគ្គញាណស្ស អភាវា បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ ‘‘អគមា រាជគហំ ពុទ្ធោ’’តិ (សុ. និ. ៤១០) អនាគតាយ ពោធិយា ពុទ្ធភាវំ មញ្ញមានោ បដិជានាតិ។ ពោធិករណីយំ ករោតីតិ បុដ្ឋោ តស្មិំ ខណេ កិច្ចាភាវេន បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ យទិ ន ករេយ្យ, ពុទ្ធោតិ ន វុច្ចេយ្យ។ យស្មា អវស្សំ ករិស្សតិ, តស្មា ករោតិយេវ នាមាតិ បដិជានាតិ។ បុន លេសោកាសំ អទត្វា បុដ្ឋោ បដិក្ខិបតិ។ បច្ចុប្បន្នបញ្ហោ សទ្ធិំ សំសន្ទនាយ ឧត្តានត្ថោវ។
Anāgatapañhe tasmiṃ khaṇe maggañāṇassa abhāvā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho ‘‘agamā rājagahaṃ buddho’’ti (su. ni. 410) anāgatāya bodhiyā buddhabhāvaṃ maññamāno paṭijānāti. Bodhikaraṇīyaṃ karotīti puṭṭho tasmiṃ khaṇe kiccābhāvena paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho yadi na kareyya, buddhoti na vucceyya. Yasmā avassaṃ karissati, tasmā karotiyeva nāmāti paṭijānāti. Puna lesokāsaṃ adatvā puṭṭho paṭikkhipati. Paccuppannapañho saddhiṃ saṃsandanāya uttānatthova.
៣៩៩. តិស្សោ ពោធិយោ ឯកតោ កត្វា បុដ្ឋោ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ សន្ធាយ តីហិបិ ពុទ្ធោតិ វត្តព្ពភាវតោ បដិជានាតិ។ បុន តីហិតិ បុដ្ឋោ សព្ពាសំ ឯកក្ខណេ អភាវា បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នស្ស សព្ពញ្ញុតញ្ញាណស្ស វសេន បដិជានាតិ។ បុន លេសោកាសំ អទត្វា សតតំ សមិតន្តិ បុដ្ឋោ បដិក្ខិបតិ។
399. Tisso bodhiyo ekato katvā puṭṭho sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya tīhipi buddhoti vattabbabhāvato paṭijānāti. Puna tīhiti puṭṭho sabbāsaṃ ekakkhaṇe abhāvā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho atītānāgatapaccuppannassa sabbaññutaññāṇassa vasena paṭijānāti. Puna lesokāsaṃ adatvā satataṃ samitanti puṭṭho paṭikkhipati.
ន ពត្តព្ពំ ពោធិយាតិ បុច្ឆា បរវាទិស្ស, ពោធិយា អភាវក្ខណេ អពុទ្ធភាវាបត្តិតោ បដិញ្ញា សកវាទិស្ស។ ននុ ពោធិបដិលាភាតិ បញ្ហេ បន យស្មិំ សន្តានេ ពោធិសង្ខាតំ មគ្គញាណំ ឧប្បន្នំ, តត្ថ ពុទ្ធោតិ សម្មុតិសព្ភាវតោ បដិញ្ញា តស្សេវ។ តស្ស អធិប្បាយំ អជានិត្វា ហញ្ចីតិ លទ្ធិដ្ឋបនា បរវាទិស្ស។ ឥទានិស្ស អសល្លក្ខណំ បាកដំ កាតុំ ពោធិបដិលាភា ពុទ្ធោតិ ពោធិយា ពុទ្ធោតិ បុច្ឆា សកវាទិស្ស។ តស្សត្ថោ – ‘‘កិំ តេ យស្មា ពោធិបដិលាភា ពុទ្ធោ, តស្មា ពោធិយា ពុទ្ធោ’’តិ។ ឥតរោ ‘‘ពោធិបដិលាភោ នាម ពោធិយា ឧប្បជ្ជិត្វា និរុទ្ធាយបិ សន្តានេ ឧប្បន្នភាវោយេវ។ ពោធិ នាម មគ្គក្ខណេ ញាណ’’ន្តិ ឥមំ វិភាគំ អសល្លក្ខេន្តោវ បុន បដិជានាតិ។ តតោ សកវាទិនា ពោធិបដិលាភា ពោធីតិ បុដ្ឋោ វចនោកាសំ អលភន្តោ បដិក្ខិបតីតិ។
Na battabbaṃ bodhiyāti pucchā paravādissa, bodhiyā abhāvakkhaṇe abuddhabhāvāpattito paṭiññā sakavādissa. Nanu bodhipaṭilābhāti pañhe pana yasmiṃ santāne bodhisaṅkhātaṃ maggañāṇaṃ uppannaṃ, tattha buddhoti sammutisabbhāvato paṭiññā tasseva. Tassa adhippāyaṃ ajānitvā hañcīti laddhiṭṭhapanā paravādissa. Idānissa asallakkhaṇaṃ pākaṭaṃ kātuṃ bodhipaṭilābhā buddhoti bodhiyā buddhoti pucchā sakavādissa. Tassattho – ‘‘kiṃ te yasmā bodhipaṭilābhā buddho, tasmā bodhiyā buddho’’ti. Itaro ‘‘bodhipaṭilābho nāma bodhiyā uppajjitvā niruddhāyapi santāne uppannabhāvoyeva. Bodhi nāma maggakkhaṇe ñāṇa’’nti imaṃ vibhāgaṃ asallakkhentova puna paṭijānāti. Tato sakavādinā bodhipaṭilābhā bodhīti puṭṭho vacanokāsaṃ alabhanto paṭikkhipatīti.
ពោធិយាពុទ្ធោតិកថាវណ្ណនា។
Bodhiyābuddhotikathāvaṇṇanā.
ឥតិ ឥមា តិស្សោបិ កថា ឧត្តរាបថកានំយេវ។
Iti imā tissopi kathā uttarāpathakānaṃyeva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (៣៨) ៦. ពោធិយា ពុទ្ធោតិកថា • (38) 6. Bodhiyā buddhotikathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៦. ពោធិយាពុទ្ធោតិកថាវណ្ណនា • 6. Bodhiyābuddhotikathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៦. ពោធិយាពុទ្ធោតិកថាវណ្ណនា • 6. Bodhiyābuddhotikathāvaṇṇanā
