| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā |
10. பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்கோ³
10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங்
1. Suttantabhājanīyaṃ
பட²மனயவண்ணனா
Paṭhamanayavaṇṇanā
466. பதிட்டா²னாயூஹனா ஓக⁴தரணஸுத்தவண்ணனாயங் (ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.1) –
466. Patiṭṭhānāyūhanā oghataraṇasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.1) –
‘‘கிலேஸவஸேன பதிட்டா²னங், அபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனா. ததா² தண்ஹாதி³ட்டீ²ஹி பதிட்டா²னங், அவஸேஸகிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரேஹி ஆயூஹனா. தண்ஹாவஸேன பதிட்டா²னங், தி³ட்டி²வஸேன ஆயூஹனா. ஸஸ்ஸததி³ட்டி²யா பதிட்டா²னங், உச்சே²த³தி³ட்டி²யா ஆயூஹனா. லீனவஸேன பதிட்டா²னங், உத்³த⁴ச்சவஸேன ஆயூஹனா. காமஸுகா²னுயோக³வஸேன பதிட்டா²னங், அத்தகிலமதா²னுயோக³வஸேன ஆயூஹனா. ஸப்³பா³குஸலாபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன பதிட்டா²னங், ஸப்³ப³லோகியகுஸலாபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனா’’தி –
‘‘Kilesavasena patiṭṭhānaṃ, abhisaṅkhāravasena āyūhanā. Tathā taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhānaṃ, avasesakilesābhisaṅkhārehi āyūhanā. Taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā. Sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhānaṃ, ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā. Līnavasena patiṭṭhānaṃ, uddhaccavasena āyūhanā. Kāmasukhānuyogavasena patiṭṭhānaṃ, attakilamathānuyogavasena āyūhanā. Sabbākusalābhisaṅkhāravasena patiṭṭhānaṃ, sabbalokiyakusalābhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti –
வுத்தேஸு பகாரேஸு இத⁴ அவுத்தானங் வஸேன வேதி³தப்³பா³.
Vuttesu pakāresu idha avuttānaṃ vasena veditabbā.
ஸம்மப்பவத்தே த⁴ம்மே படிஸஞ்சிக்க²தி, உபபத்திதோ இக்க²தி, ததா³காரோ ஹுத்வா பவத்ததீதி படிஸங்கா²னலக்க²ணோ உபெக்கா²ஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்கோ³. ஏவஞ்ச கத்வா ‘‘படிஸங்கா² ஸந்திட்ட²னா க³ஹணே மஜ்ஜ²த்ததா’’தி உபெக்கா²கிச்சாதி⁴மத்ததாய ஸங்கா²ருபெக்கா² வுத்தா. அனுக்கமனிக்கே²பே பயோஜனங் புரிமஸ்ஸ புரிமஸ்ஸ பச்சி²மபச்சி²மகாரணபா⁴வோ.
Sammappavatte dhamme paṭisañcikkhati, upapattito ikkhati, tadākāro hutvā pavattatīti paṭisaṅkhānalakkhaṇo upekkhāsambojjhaṅgo. Evañca katvā ‘‘paṭisaṅkhā santiṭṭhanā gahaṇe majjhattatā’’ti upekkhākiccādhimattatāya saṅkhārupekkhā vuttā. Anukkamanikkhepe payojanaṃ purimassa purimassa pacchimapacchimakāraṇabhāvo.
467. ப³லவதீ ஏவ ஸதி ஸதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்கோ³தி கத்வா ப³லவபா⁴வதீ³பனத்த²ங் பஞ்ஞா க³ஹிதா, ந யஸ்ஸ கஸ்ஸசி ஸம்பதா⁴ரணஸதி, குஸலுப்பத்திகாரணஸ்ஸ பன ஸரணங் ஸதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘வத்தங் வா’’திஆதி³மாஹ. வத்தஸீஸே ட²த்வாதி ‘‘அஹோ வத மே த⁴ம்மங் ஸுணெய்யுங், ஸுத்வா ச த⁴ம்மங் பஸீதெ³ய்யுங், பஸன்னா ச மே பஸன்னாகாரங் கரெய்யு’’ந்தி ஏவங்சித்தோ அஹுத்வா ‘‘ஸ்வாக்கா²தோ ப⁴க³வதா த⁴ம்மோ…பே॰… விஞ்ஞூஹி, அஹோ வத மே த⁴ம்மங் ஸுணெய்யுங், ஸுத்வா ச த⁴ம்மங் ஆஜானெய்யுங், ஆஜானித்வா ச பன தத²த்தா²ய படிபஜ்ஜெய்யு’’ந்தி த⁴ம்மஸுத⁴ம்மதங் படிச்ச காருஞ்ஞங் அனுத்³த³யங் அனுகம்பங் உபாதா³ய மஹாகஸ்ஸபத்தே²ரேன விய பா⁴ஸிதந்தி அத்தோ². விமுத்தாயதனஸீஸேதி ‘‘ந ஹேவ கோ² ஸத்தா², அபிச கோ² யதா²ஸுதங் யதா²பரியத்தங் த⁴ம்மங் வித்தா²ரேன பரேஸங் தே³ஸெஸ்ஸாமீ’’தி ஏவங் விமுத்திகாரணபதா⁴னபா⁴வே ட²த்வா. சிரகதவத்தாதி³வஸேன தங்ஸமுட்டா²பகோ அரூபகொட்டா²ஸோ வுத்தோ, பா⁴வத்த²த்தா ஏவ வா கதபா⁴ஸித-ஸத்³தா³ கிரியாபூ⁴தஸ்ஸ அரூபகொட்டா²ஸஸ்ஸ வாசகாதி கத்வா ஆஹ ‘‘காயவிஞ்ஞத்திங்…பே॰… கொட்டா²ஸ’’ந்தி.
467. Balavatī eva sati satisambojjhaṅgoti katvā balavabhāvadīpanatthaṃ paññā gahitā, na yassa kassaci sampadhāraṇasati, kusaluppattikāraṇassa pana saraṇaṃ satīti dassento ‘‘vattaṃ vā’’tiādimāha. Vattasīse ṭhatvāti ‘‘aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvā ca dhammaṃ pasīdeyyuṃ, pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyu’’nti evaṃcitto ahutvā ‘‘svākkhāto bhagavatā dhammo…pe… viññūhi, aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvā ca dhammaṃ ājāneyyuṃ, ājānitvā ca pana tathatthāya paṭipajjeyyu’’nti dhammasudhammataṃ paṭicca kāruññaṃ anuddayaṃ anukampaṃ upādāya mahākassapattherena viya bhāsitanti attho. Vimuttāyatanasīseti ‘‘na heva kho satthā, apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desessāmī’’ti evaṃ vimuttikāraṇapadhānabhāve ṭhatvā. Cirakatavattādivasena taṃsamuṭṭhāpako arūpakoṭṭhāso vutto, bhāvatthattā eva vā katabhāsita-saddā kiriyābhūtassa arūpakoṭṭhāsassa vācakāti katvā āha ‘‘kāyaviññattiṃ…pe… koṭṭhāsa’’nti.
பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ஸமுட்டா²பகதா புரிமானங் ச²ன்னங் அத்தனோ அத்தனோ அனந்தரிகஸ்ஸ, பரேஸங் ஸப்³பே³ஸங் வா தங்தங்பரியாயேன ஸமுட்டா²பனவஸேன யோஜேதப்³பா³. காமலோகவட்டாமிஸாதி தண்ஹா ததா³ரம்மணா க²ந்தா⁴தி வத³ந்தி, பஞ்சகாமகு³ணிகோ ச ராகோ³ ததா³ரம்மணஞ்ச காமாமிஸங், ‘‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ சா’’திஆதி³னா லோகக்³க³ஹணவஸேன பவத்தோ ஸஸ்ஸதுச்சே²த³ஸஹக³தோ ராகோ³ ததா³ரம்மணஞ்ச லோகாமிஸங், லோகத⁴ம்மா வா, வட்டஸ்ஸாத³வஸேன உப்பன்னோ ஸங்ஸாரஜனகோ ராகோ³ ததா³ரம்மணஞ்ச வட்டாமிஸங். மக்³க³ஸ்ஸ புப்³ப³பா⁴க³த்தா புப்³ப³பா⁴கா³.
Bojjhaṅgasamuṭṭhāpakatā purimānaṃ channaṃ attano attano anantarikassa, paresaṃ sabbesaṃ vā taṃtaṃpariyāyena samuṭṭhāpanavasena yojetabbā. Kāmalokavaṭṭāmisāti taṇhā tadārammaṇā khandhāti vadanti, pañcakāmaguṇiko ca rāgo tadārammaṇañca kāmāmisaṃ, ‘‘sassato attā ca loko cā’’tiādinā lokaggahaṇavasena pavatto sassatucchedasahagato rāgo tadārammaṇañca lokāmisaṃ, lokadhammā vā, vaṭṭassādavasena uppanno saṃsārajanako rāgo tadārammaṇañca vaṭṭāmisaṃ. Maggassa pubbabhāgattā pubbabhāgā.
பட²மனயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṭhamanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
து³தியனயவண்ணனா
Dutiyanayavaṇṇanā
468-469. அபி⁴ஞ்ஞெய்யா த⁴ம்மா நாம ‘‘ஸப்³பே³ ஸத்தா ஆஹாரட்டி²திகா, த்³வே தா⁴துயோ, திஸ்ஸோ தா⁴துயோ, சத்தாரி அரியஸச்சானி, பஞ்ச விமுத்தாயதனானி, ச² அனுத்தரியானி, ஸத்த நித்³த³ஸவத்தூ²னி, அட்டா²பி⁴பா⁴யதனானி, நவானுபுப்³ப³விஹாரா, த³ஸ நிஜ்ஜரவத்தூ²னீ’’தி ஏவங்பபே⁴தா³ த⁴ம்மா , ‘‘ஸப்³ப³ங், பி⁴க்க²வே, அபி⁴ஞ்ஞெய்ய’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 4.46) த³ஸ்ஸிதா க²ந்தா⁴த³யோ ச. வானந்தி வினந்த⁴னங் ப⁴வாதீ³னங், க³மனங் வா பியரூபஸாதரூபேஸு.
468-469. Abhiññeyyā dhammā nāma ‘‘sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve dhātuyo, tisso dhātuyo, cattāri ariyasaccāni, pañca vimuttāyatanāni, cha anuttariyāni, satta niddasavatthūni, aṭṭhābhibhāyatanāni, navānupubbavihārā, dasa nijjaravatthūnī’’ti evaṃpabhedā dhammā , ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, abhiññeyya’’nti (saṃ. ni. 4.46) dassitā khandhādayo ca. Vānanti vinandhanaṃ bhavādīnaṃ, gamanaṃ vā piyarūpasātarūpesu.
சங்கமங் அதி⁴ட்ட²ஹந்தஸ்ஸ உப்பன்னவீரியங் விபஸ்ஸனாஸஹக³தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். எத்தகேனாதி ‘‘லோகியலோகுத்தரமிஸ்ஸகா கதி²தா’’தி எத்தாவதா. லோகியந்தி வத³ந்தோ ந கிலமதீதி காயவிஞ்ஞத்திஸமுட்டா²பகஸ்ஸ லோகியத்தா அசோத³னீயோதி அத்தோ². அலப்³ப⁴…பே॰… படிக்கி²த்தாதி ரூபாவசரே அலப்³ப⁴மானகங் பீதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ங் உபாதா³ய லப்³ப⁴மானாபி அவிதக்கஅவிசாரா பீதி படிக்கி²த்தா, ‘‘பீதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்கோ³’’தி ந வுத்தோதி அத்தோ². காமாவசரே வா அலப்³ப⁴மானகங் அவிதக்கஅவிசாரங் பீதிங் உபாதா³ய லப்³ப⁴மானகாவ பீதிபொ³ஜ்ஜ²ங்க³பூ⁴தா படிக்கி²த்தா, அவிதக்கஅவிசாரோ பீதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்கோ³ ந வுத்தோதி அத்தோ².
Caṅkamaṃ adhiṭṭhahantassa uppannavīriyaṃ vipassanāsahagatanti veditabbaṃ. Ettakenāti ‘‘lokiyalokuttaramissakā kathitā’’ti ettāvatā. Lokiyanti vadanto na kilamatīti kāyaviññattisamuṭṭhāpakassa lokiyattā acodanīyoti attho. Alabbha…pe… paṭikkhittāti rūpāvacare alabbhamānakaṃ pītisambojjhaṅgaṃ upādāya labbhamānāpi avitakkaavicārā pīti paṭikkhittā, ‘‘pītisambojjhaṅgo’’ti na vuttoti attho. Kāmāvacare vā alabbhamānakaṃ avitakkaavicāraṃ pītiṃ upādāya labbhamānakāva pītibojjhaṅgabhūtā paṭikkhittā, avitakkaavicāro pītisambojjhaṅgo na vuttoti attho.
அஜ்ஜ²த்தவிமொக்க²ந்தி அஜ்ஜ²த்தத⁴ம்மே அபி⁴னிவிஸித்வா ததோ வுட்டி²தமக்³கோ³ ‘‘அஜ்ஜ²த்தவிமொக்கோ²’’தி இத⁴ வுத்தோதி அதி⁴ப்பாயோ. ந வாரேதப்³போ³தி விபஸ்ஸனாபாத³கேஸு கஸிணாதி³ஜா²னேஸு ஸதிஆதீ³னங் நிப்³பே³த⁴பா⁴கி³யத்தா ந படிக்கி²பிதப்³போ³தி அத்தோ². அனுத்³த⁴ரந்தா பன விபஸ்ஸனா விய போ³தி⁴யா மக்³க³ஸ்ஸ ஆஸன்னகாரணங் ஜா²னங் ந ஹோதி, ந ச ததா² ஏகந்திகங் காரணங், ந ச விபஸ்ஸனாகிச்சஸ்ஸ விய ஜா²னகிச்சஸ்ஸ நிட்டா²னங் மக்³கோ³தி கத்வா ந உத்³த⁴ரந்தி. தத்த² கஸிணஜ்ஜா²னக்³க³ஹணேன ததா³யத்தானி ஆருப்பானிபி க³ஹிதானீதி த³ட்ட²ப்³பா³னி. அஸுப⁴ஜ்ஜா²னானங் அவசனங் அவிதக்காவிசாரஸ்ஸ அதி⁴ப்பேதத்தா.
Ajjhattavimokkhanti ajjhattadhamme abhinivisitvā tato vuṭṭhitamaggo ‘‘ajjhattavimokkho’’ti idha vuttoti adhippāyo. Na vāretabboti vipassanāpādakesu kasiṇādijhānesu satiādīnaṃ nibbedhabhāgiyattā na paṭikkhipitabboti attho. Anuddharantā pana vipassanā viya bodhiyā maggassa āsannakāraṇaṃ jhānaṃ na hoti, na ca tathā ekantikaṃ kāraṇaṃ, na ca vipassanākiccassa viya jhānakiccassa niṭṭhānaṃ maggoti katvā na uddharanti. Tattha kasiṇajjhānaggahaṇena tadāyattāni āruppānipi gahitānīti daṭṭhabbāni. Asubhajjhānānaṃ avacanaṃ avitakkāvicārassa adhippetattā.
து³தியனயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Dutiyanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ததியனயவண்ணனா
Tatiyanayavaṇṇanā
470-471. தத³ங்க³ஸமுச்சே²த³னிஸ்ஸரணவிவேகனிஸ்ஸிததங் வத்வா படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴விவேகனிஸ்ஸிதத்தஸ்ஸ அவசனங் ‘‘ஸதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ங் பா⁴வேதீ’’திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 5.182; விப⁴॰ 471) இத⁴ பா⁴வேதப்³பா³னங் பொ³ஜ்ஜ²ங்கா³னங் வுத்தத்தா. பா⁴விதபொ³ஜ்ஜ²ங்க³ஸ்ஸ ஹி ஸச்சி²காதப்³பா³ ப²லபொ³ஜ்ஜ²ங்கா³ அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே வுத்தாதி. வொஸ்ஸக்³க³-ஸத்³தோ³ பரிச்சாக³த்தோ² பக்க²ந்த³னத்தோ² சாதி வொஸ்ஸக்³க³ஸ்ஸ து³வித⁴தா வுத்தா. யதா²வுத்தேனாதி தத³ங்க³ஸமுச்சே²த³ப்பகாரேன தன்னின்னபா⁴வாரம்மணகரணப்பகாரேன ச. பரிணாமெந்தங் விபஸ்ஸனாக்க²ணே, பரிணதங் மக்³க³க்க²ணே.
470-471. Tadaṅgasamucchedanissaraṇavivekanissitataṃ vatvā paṭippassaddhivivekanissitattassa avacanaṃ ‘‘satisambojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.182; vibha. 471) idha bhāvetabbānaṃ bojjhaṅgānaṃ vuttattā. Bhāvitabojjhaṅgassa hi sacchikātabbā phalabojjhaṅgā abhidhammabhājanīye vuttāti. Vossagga-saddo pariccāgattho pakkhandanattho cāti vossaggassa duvidhatā vuttā. Yathāvuttenāti tadaṅgasamucchedappakārena tanninnabhāvārammaṇakaraṇappakārena ca. Pariṇāmentaṃ vipassanākkhaṇe, pariṇataṃ maggakkhaṇe.
ததியனயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tatiyanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
472. உபெக்க²னவஸேனாதி ஸபா⁴வனித்³தே³ஸதங் த³ஸ்ஸேதி, ஹாபனவட்³ட⁴னேஸு ப்³யாபாரங் அகத்வா உபபத்திதோ இக்க²னவஸேனாதி அத்தோ². லோகியஉபெக்க²னாய அதி⁴கா உபெக்க²னா அஜ்ஜு²பெக்க²னாதி அயமத்தோ² இத⁴ லோகுத்தரா ஏவ அதி⁴ப்பேதாதி யுத்தோதி.
472. Upekkhanavasenāti sabhāvaniddesataṃ dasseti, hāpanavaḍḍhanesu byāpāraṃ akatvā upapattito ikkhanavasenāti attho. Lokiyaupekkhanāya adhikā upekkhanā ajjhupekkhanāti ayamattho idha lokuttarā eva adhippetāti yuttoti.
அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Bojjhaṅgavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 10. பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்கோ³ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā / 10. பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்கோ³ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
