| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā |
೧೦. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಭಙ್ಗೋ
10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ
1. Suttantabhājanīyaṃ
ಪಠಮನಯವಣ್ಣನಾ
Paṭhamanayavaṇṇanā
೪೬೬. ಪತಿಟ್ಠಾನಂ ಇಧ ಸಂಸಾರೇ ಅವಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಕಿಲೇಸಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ಪತಿಟ್ಠಾನಾಯ ಪನ ಬ್ಯಾಪಾರಾಪತ್ತಿ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಆಯೂಹನಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಕಿಲೇಸೇಸು ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಯೋ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಚರಿತಾನಂ ವಿಸೇಸತೋ ಸಂಸಾರನಾಯಿಕಾ, ಕಿಲೇಸಸಹಿತಮೇವ ಚ ಕಮ್ಮಂ ಪತಿಟ್ಠಾನಾಯ ಹೋತಿ, ನ ಕೇವಲಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ…ಪೇ॰… ಆಯೂಹನಾ’’ತಿ। ತಥಾ ತಣ್ಹಾಯ ಭವಸ್ಸಾದಭಾವತೋ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಭವಾಭಿನನ್ದನಭೂತಾಯ ವಿಭವಾಭಿಸಙ್ಖರಣಭಾವತೋ ‘‘ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನಂ, ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಆಯೂಹನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದಿಟ್ಠೀಸುಪಿ ಅನ್ತೋಮುಖಪ್ಪವತ್ತಾಯ ಭವದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಸೇಸತೋ ಸಂಸಾರೇ ಅವಟ್ಠಾನಂ, ಯತೋ ಓಲೀಯನಾತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪತಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ಬಹಿಮುಖಪ್ಪವತ್ತಾಪಿ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿ ಭವಾಭಿಸಙ್ಖರಣಂ ನಾತಿವತ್ತತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಯಾ ಆಯೂಹನಾ’’ತಿ। ಲಯಾಪತ್ತಿ ಯಥಾರದ್ಧಸ್ಸ ಆರಮ್ಭಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಾನಂ ಅನ್ತೋಸಙ್ಕೋಚಭಾವತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಲೀನವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ಉದ್ಧತಾಪತ್ತಿ ಅನುಪಾಯಭೂತಾ ಬ್ಯಾಪಾರಾಪತ್ತಿ ಅಸಙ್ಕೋಚಭಾವತೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಆಯೂಹನಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಕೋಸಜ್ಜಪಕ್ಖಿಕತ್ತಾ ಚ ಕಾಮಸುಖಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಕ್ಖಿಕತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗಸ್ಸ ತದುಭಯವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನಾಯೂಹನಾ ವುತ್ತಾ, ಇತರಂ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನಿಯಾ। ಅವುತ್ತಾನನ್ತಿ ‘‘ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದೀನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ ಪತಿಟ್ಠಾನಾಯೂಹನಾತಿ ಯೋಜನಾ।
466. Patiṭṭhānaṃ idha saṃsāre avaṭṭhānaṃ, tassa mūlaṃ kilesāti āha ‘‘kilesavasena patiṭṭhāna’’nti. Patiṭṭhānāya pana byāpārāpatti kammanti vuttaṃ ‘‘abhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti. Yasmā kilesesu taṇhādiṭṭhiyo taṇhādiṭṭhicaritānaṃ visesato saṃsāranāyikā, kilesasahitameva ca kammaṃ patiṭṭhānāya hoti, na kevalaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘taṇhādiṭṭhīhi…pe… āyūhanā’’ti. Tathā taṇhāya bhavassādabhāvato, diṭṭhiyā vibhavābhinandanabhūtāya vibhavābhisaṅkharaṇabhāvato ‘‘taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā’’ti vuttaṃ. Diṭṭhīsupi antomukhappavattāya bhavadiṭṭhiyā visesato saṃsāre avaṭṭhānaṃ, yato olīyanāti vuccatīti āha ‘‘sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhāna’’nti. Bahimukhappavattāpi vibhavadiṭṭhi bhavābhisaṅkharaṇaṃ nātivattatīti vuttaṃ ‘‘ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā’’ti. Layāpatti yathāraddhassa ārambhassa aniṭṭhānaṃ antosaṅkocabhāvatoti āha ‘‘līnavasena patiṭṭhāna’’nti. Uddhatāpatti anupāyabhūtā byāpārāpatti asaṅkocabhāvatoti vuttaṃ ‘‘uddhaccavasena āyūhanā’’ti. Tathā kosajjapakkhikattā ca kāmasukhānuyogassa uddhaccapakkhikattā ca attakilamathānuyogassa tadubhayavasena patiṭṭhānāyūhanā vuttā, itaraṃ vuttanayānusārena veditabbaṃ. Idhāti imissā sammohavinodaniyā. Avuttānanti ‘‘kilesavasena patiṭṭhāna’’ntiādīnaṃ vasena veditabbā patiṭṭhānāyūhanāti yojanā.
ಸಮಪ್ಪವತ್ತೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚವಿರಹೇನ ಸಮಪ್ಪವತ್ತೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ। ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೀತಿ ಪತಿರೂಪಂ ಸಙ್ಕಲೇತಿ ಗಣೇತಿ ತುಲೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪಪತ್ತಿತೋ ಇಕ್ಖತೀ’’ತಿ। ತದಾಕಾರೋತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಾಕಾರೋ ಉಪಪತ್ತಿತೋ ಇಕ್ಖನಾಕಾರೋ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಸಭಾವತ್ತಾ ಏವ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ। ಪಚ್ಛಿಮಪಚ್ಛಿಮಕಾರಣಭಾವೋತಿ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಕಾರಣಭಾವೋ। ಪುರಿಮಂ ಪುರಿಮಞ್ಹಿ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋತಿ।
Samappavatte dhammeti līnuddhaccavirahena samappavatte sampayuttadhamme. Paṭisañcikkhatīti patirūpaṃ saṅkaleti gaṇeti tuleti. Tenāha ‘‘upapattito ikkhatī’’ti. Tadākāroti paṭisaṅkhānākāro upapattito ikkhanākāro. Evañca katvāti paṭisaṅkhānasabhāvattā eva upekkhāsambojjhaṅgassa. Pacchimapacchimakāraṇabhāvoti pacchimassa pacchimassa kāraṇabhāvo. Purimaṃ purimañhi pacchimassa pacchimassa visesapaccayoti.
೪೬೭. ಅವಿಪರೀತಕಾಯಾದಿಸಭಾವಗ್ಗಹಣಸಮತ್ಥತಾಯ ಬಲವತೀ ಏವ ಸತಿ। ಪಞ್ಞಾ ಗಹಿತಾ ಸತಿನೇಪಕ್ಕೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂಚಿತ್ತೋತಿ ಏವಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಚಿತ್ತೋ। ಚಿರಕತವತ್ತಾದಿವಸೇನಾತಿ ಚಿರಕತವತ್ತಾದಿಸೀಸೇನ। ‘‘ವುತ್ತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ‘‘ಕತ್ವಾ ಆಹ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಂ…ಪೇ॰… ಕೋಟ್ಠಾಸ’’ನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
467. Aviparītakāyādisabhāvaggahaṇasamatthatāya balavatī eva sati. Paññā gahitā satinepakkenāti attho. Evaṃcittoti evaṃ lābhasakkārasilokasannissitacitto. Cirakatavattādivasenāti cirakatavattādisīsena. ‘‘Vutto’’ti imināpi ‘‘katvā āha kāyaviññattiṃ…pe… koṭṭhāsa’’nti yojanā.
ಪರೇಸನ್ತಿ ನ ಅನನ್ತರಾನಂ। ಸಬ್ಬೇಸಂ…ಪೇ॰… ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವಾ’’ತಿ। ಕಾಮೇತೀತಿ ಕಾಮೋ, ಅಸ್ಸಾದನವಸೇನ ಆಮಸತೀತಿ ಆಮಿಸಂ, ಕಾಮೋವ ಆಮಿಸನ್ತಿ ಕಾಮಾಮಿಸಂ, ಕಿಲೇಸಕಾಮೋ। ವತ್ಥುಕಾಮೋ ಪನ ಆಮಸೀಯತೀತಿ ಆಮಿಸಂ। ಏವಂ ಸೇಸದ್ವಯಮ್ಪಿ। ತೇಸು ಲೋಕೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಖವಿಸೇಸಾತಿ ಲೋಕೋ, ಉಪಪತ್ತಿವಿಸೇಸೋ। ವಟ್ಟಂ ಸಂಸಾರೋ। ಕಾಮಸ್ಸಾದವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಲೋಭೋ ಕಾಮಾಮಿಸಂ। ಭವವಿಸೇಸಪತ್ಥನಾವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಲೋಕಾಮಿಸಂ। ವಿಭವೋ ನಾಮ ಕಿಮತ್ಥಿಯೋ, ಕೋ ವಾ ತಂ ಅಭಿಪತ್ಥೇಯ್ಯಾತಿ ವಟ್ಟಾನುಗೇಧಭೂತೋ ಲೋಭೋ ವಟ್ಟಾಮಿಸನ್ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ತದಾರಮ್ಮಣನ್ತಿ ತಸ್ಸಾ ತಣ್ಹಾಯ ಆರಮ್ಮಣಂ, ರೂಪಾದಿ। ಲೋಕಧಮ್ಮಾ ಲಾಭಾದಯೋ। ವುತ್ತಾವಸೇಸಾ ಸಬ್ಬಾವ ತಣ್ಹಾ ಸಂಸಾರಜನಕೋ ರಾಗೋ।
Paresanti na anantarānaṃ. Sabbesaṃ…pe… yojetabbā ‘‘sabbe bojjhaṅgā sabbesaṃ paccayavisesā hontiyevā’’ti. Kāmetīti kāmo, assādanavasena āmasatīti āmisaṃ, kāmova āmisanti kāmāmisaṃ, kilesakāmo. Vatthukāmo pana āmasīyatīti āmisaṃ. Evaṃ sesadvayampi. Tesu lokīyanti ettha sukhavisesāti loko, upapattiviseso. Vaṭṭaṃ saṃsāro. Kāmassādavasena pavatto lobho kāmāmisaṃ. Bhavavisesapatthanāvasena pavatto lokāmisaṃ. Vibhavo nāma kimatthiyo, ko vā taṃ abhipattheyyāti vaṭṭānugedhabhūto lobho vaṭṭāmisanti ca vadanti. Tadārammaṇanti tassā taṇhāya ārammaṇaṃ, rūpādi. Lokadhammā lābhādayo. Vuttāvasesā sabbāva taṇhā saṃsārajanako rāgo.
ಪಠಮನಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ದುತಿಯನಯವಣ್ಣನಾ
Dutiyanayavaṇṇanā
೪೬೮-೯. ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾತಿ ಕಾಮಭವಾದೀಸು, ಸಞ್ಞೀಭವಾದೀಸು, ಏಕವೋಕಾರಭವಾದೀಸು ಚ ಸಬ್ಬಭವೇಸು ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ। ಆಹಾರತೋ ಠಿತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕಾ, ಪಚ್ಚಯಟ್ಠಿತಿಕಾ। ಯೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ತೇ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಸೋ ಏಕೋವ ಧಮ್ಮೋ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಾಯ ‘‘ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕಾ’’ತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ। ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋತಿ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತಧಾತುಯೋ। ತಿಸ್ಸೋ ಧಾತುಯೋತಿ ಕಾಮಧಾತುರೂಪಧಾತುಅರೂಪಧಾತುಯೋ। ಪಞ್ಚ ವಿಮುತ್ತಾಯತನಾನೀತಿ ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಅಞ್ಞತರೋ ವಾ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೨೨, ೩೫೫; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೨೬) ಆಗತಾನಿ ವಿಮುಚ್ಚನಕಾರಣಾನಿ। ಅನುತ್ತರಿಯಾನೀತಿ ದಸ್ಸನಾನುತ್ತರಿಯಾದೀನಿ ಛ ಅನುತ್ತರಿಯಾನಿ। ನಿದ್ದಸವತ್ಥೂನೀತಿ ಯೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ನಿದ್ದಸೋ ಹೋತಿ, ತಾನಿ ನಿದ್ದಸವತ್ಥೂನಿ ನಾಮ। ದೇಸನಾಮತ್ತಞ್ಚೇತಂ। ಖೀಣಾಸವೋ ಹಿ ದಸವಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಪುನ ದಸವಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ದಸವಸ್ಸೋ, ನವವಸ್ಸೋಪಿ…ಪೇ॰… ಏಕಮುಹುತ್ತಿಕೋಪಿ ನ ಹೋತಿಯೇವ ಪುನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಅಭಾವಾ, ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಪನೇವಂ ವುತ್ತಂ। ತಾನಿ ಪನ ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖು, ಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೩೧) ಸುತ್ತೇ ಆಗತಾನಿಯೇವ। ‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಾ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀನಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೬೦; ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೧೦೬) ದಸ ನಿಜ್ಜರವತ್ಥೂನಿ। ಖನ್ಧಾದಯೋತಿ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತಾದಯೋ। ವಿನನ್ಧನನ್ತಿ ‘‘ಭವಾದಿವಿನನ್ಧನಟ್ಠೇನ ವಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗಮನನ್ತಿ ಅಸ್ಸಾದನವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣೇ ಪವತ್ತಿಮಾಹ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಿಯರೂಪಸಾತರೂಪೇಸೂ’’ತಿ।
468-9. Sabbe sattāti kāmabhavādīsu, saññībhavādīsu, ekavokārabhavādīsu ca sabbabhavesu sabbe sattā. Āhārato ṭhiti etesanti āhāraṭṭhitikā, paccayaṭṭhitikā. Yena paccayena te tiṭṭhanti, so ekova dhammo ñātapariññāsaṅkhātāya ‘‘āhāraṭṭhitikā’’ti abhiññāya abhiññeyyo. Dve dhātuyoti saṅkhatāsaṅkhatadhātuyo. Tisso dhātuyoti kāmadhāturūpadhātuarūpadhātuyo. Pañca vimuttāyatanānīti ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo’’tiādinā (dī. ni. 3.322, 355; a. ni. 5.26) āgatāni vimuccanakāraṇāni. Anuttariyānīti dassanānuttariyādīni cha anuttariyāni. Niddasavatthūnīti yehi kāraṇehi niddaso hoti, tāni niddasavatthūni nāma. Desanāmattañcetaṃ. Khīṇāsavo hi dasavasso hutvā parinibbuto puna dasavasso na hoti. Na kevalañca dasavasso, navavassopi…pe… ekamuhuttikopi na hotiyeva puna paṭisandhiyā abhāvā, aṭṭhuppattivasena panevaṃ vuttaṃ. Tāni pana ‘‘idha, bhikkhu, sikkhāsamādāne tibbacchando hotī’’tiādinā (dī. ni. 3.331) sutte āgatāniyeva. ‘‘Sammādiṭṭhissa purisapuggalassa micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hotī’’tiādīni (dī. ni. 3.360; a. ni. 10.106) dasa nijjaravatthūni. Khandhādayoti khandhāyatanadhātādayo. Vinandhananti ‘‘bhavādivinandhanaṭṭhena vānaṃ vuccati taṇhā’’ti dasseti. Gamananti assādanavasena ārammaṇe pavattimāha. Tena vuttaṃ ‘‘piyarūpasātarūpesū’’ti.
ವಿಪಸ್ಸನಾಸಹಗತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪಕತ್ತಾ। ‘‘ಮಗ್ಗಂ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ಕಾಯಿಕಂ ವೀರಿಯ’’ನ್ತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ಲೋಕುತ್ತರವೀರಿಯಮ್ಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಕಾಯಿಕಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ।
Vipassanāsahagatanti veditabbaṃ viññattisamuṭṭhāpakattā. ‘‘Maggaṃ appattaṃ kāyikaṃ vīriya’’nti visesetvā vuttattā pana lokuttaravīriyampi pariyāyena kāyikaṃ nāma atthīti dīpitaṃ hoti.
ರೂಪಾವಚರೇ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ರೂಪಾವಚರೇ…ಪೇ॰… ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಸಹಗತಾ ಪೀತಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ‘‘ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ರೂಪಾವಚರೇ ಪೀತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಸಿಯಾ। ಏವಂ ಲಬ್ಭಮಾನಾಪಿ ಅಲಬ್ಭಮಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ನ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸನಂ ಸನ್ತಪಣೀತಾಯ ಪೀತಿಯಾ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭೂತಾತಿ ಪರಿಯಾಯಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭೂತಾ। ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರೋ ಪೀತಿ…ಪೇ॰… ನ ವುತ್ತೋ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರತ್ತಾ ತಸ್ಸ। ನ ಹಿ ಕಾಮಾವಚರಾ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಾ ಪೀತಿ ಅತ್ಥಿ।
Rūpāvacare pītisambojjhaṅgoti na vuccatīti āha ‘‘rūpāvacare…pe… paṭikkhittā’’ti. Yathā vipassanāsahagatā pīti pariyāyena ‘‘pītisambojjhaṅgo’’ti vuccati, evaṃ rūpāvacare pīti nibbedhabhāgiyā vattabbā siyā. Evaṃ labbhamānāpi alabbhamānaṃ upādāya na vuttā. ‘‘Avitakkaavicārā’’ti visesanaṃ santapaṇītāya pītiyā dassanatthaṃ. Bojjhaṅgabhūtāti pariyāyabojjhaṅgabhūtā. Avitakkaavicāro pīti…pe… na vutto savitakkasavicārattā tassa. Na hi kāmāvacarā avitakkaavicārā pīti atthi.
ಇಧ ವುತ್ತೋ ಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಗ್ಗಪಟಿವೇಧಾನುಲೋಮನತೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವಿಯ ಪಾದಕಜ್ಝಾನೇಸುಪಿ ಸತಿಆದಯೋ ‘‘ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯತ್ತಾ ನ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಏವಂ ಕಸಿಣಜ್ಝಾನಾದೀಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಉದ್ಧರನ್ತಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವತ್ವಾ ಅನುದ್ಧರನ್ತಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವತ್ತುಂ ‘‘ಅನುದ್ಧರನ್ತಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇ ಹಿ ಆಸನ್ನೇಕನ್ತಕಿಚ್ಚನಿಬ್ಬತ್ತೀಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಉದ್ಧರನ್ತಿ, ನ ಝಾನಕ್ಖಣೇ ತದಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ವಿಯ…ಪೇ॰… ನ ಉದ್ಧರನ್ತೀ’’ತಿ। ಕಸಿಣನಿಸ್ಸನ್ದೋ ಅರೂಪಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ತದಾಯತ್ತಾನೀ’’ತಿ।
Idha vutto pariyāyenāti attho. Maggapaṭivedhānulomanato vipassanāya viya pādakajjhānesupi satiādayo ‘‘bojjhaṅgā’’tveva vuccantīti āha ‘‘nibbedhabhāgiyattā na paṭikkhipitabbo’’ti. Evaṃ kasiṇajjhānādīsu bojjhaṅge uddharantānaṃ adhippāyaṃ vatvā anuddharantānaṃ adhippāyaṃ vattuṃ ‘‘anuddharantā panā’’tiādimāha. Te hi āsannekantakiccanibbattīhi vipassanākkhaṇe bojjhaṅge uddharanti, na jhānakkhaṇe tadabhāvato. Tenāha ‘‘vipassanākiccassa viya…pe… na uddharantī’’ti. Kasiṇanissando arūpānīti āha ‘‘tadāyattānī’’ti.
ದುತಿಯನಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ತತಿಯನಯವಣ್ಣನಾ
Tatiyanayavaṇṇanā
೪೭೦-೧. ವೋಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಪಹಾನಂ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ, ವೋಸ್ಸಜ್ಜನಂ ವಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವೋ ನಿರಾಸಙ್ಕಾನುಪ್ಪವೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ವೋಸ್ಸಗ್ಗಸದ್ದೋ…ಪೇ॰… ದುವಿಧತಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ತದಙ್ಗತನ್ನಿನ್ನಪ್ಪಕಾರೇನ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಮುಚ್ಛೇದತದಾರಮ್ಮಣಕರಣಪ್ಪಕಾರೇನ।
470-1. Vossajjanaṃ pahānaṃ vossaggo, vossajjanaṃ vā vissaṭṭhabhāvo nirāsaṅkānuppavesoti āha ‘‘vossaggasaddo…pe… duvidhatā vuttā’’ti. Vipassanākkhaṇe tadaṅgatanninnappakārena, maggakkhaṇe samucchedatadārammaṇakaraṇappakārena.
ತತಿಯನಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatiyanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
೪೭೨. ಉಪೇಕ್ಖನಮುಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಸಭಾವೋ, ಸೋ ಚ ಸಮಾಧಿವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವಿಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಊನಾಧಿಕಭಾವಬ್ಯಾವಟೋ ಅಹುತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅನೂನಾನಧಿಕಭಾವೇ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಆಹ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖನವಸೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ। ತತ್ಥ ಉಪಪತ್ತಿತೋ ಇಕ್ಖನನ್ತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಮಾಹ।
472. Upekkhanamupekkhāsambojjhaṅgassa sabhāvo, so ca samādhivīriyasambojjhaṅgo viya sampayuttānaṃ ūnādhikabhāvabyāvaṭo ahutvā tesaṃ anūnānadhikabhāve majjhattākārappavattīti imamatthaṃ āha ‘‘upekkhanavasenā’’tiādinā. Tattha upapattito ikkhananti paṭisaṅkhānamāha.
ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bojjhaṅgavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೦. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಭಙ್ಗೋ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೦. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಭಙ್ಗೋ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
