Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౫. బోజ్ఝసుత్తం
5. Bojjhasuttaṃ
౪౫. ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో బోజ్ఝా ఉపాసికా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో బోజ్ఝం ఉపాసికం భగవా ఏతదవోచ –
45. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bojjhā upāsikā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho bojjhaṃ upāsikaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘అట్ఠఙ్గసమన్నాగతో, బోజ్ఝే, ఉపోసథో ఉపవుత్థో మహప్ఫలో హోతి మహానిసంసో మహాజుతికో మహావిప్ఫారో. కథం ఉపవుత్థో చ, బోజ్ఝే, అట్ఠఙ్గసమన్నాగతో ఉపోసథో మహప్ఫలో హోతి మహానిసంసో మహాజుతికో మహావిప్ఫారో? ఇధ , బోజ్ఝే, అరియసావకో ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘యావజీవం అరహన్తో పాణాతిపాతం పహాయ పాణాతిపాతా పటివిరతా నిహితదణ్డా నిహితసత్థా లజ్జీ దయాపన్నా, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పినో విహరన్తి. అహం పజ్జ ఇమఞ్చ రత్తిం ఇమఞ్చ దివసం పాణాతిపాతం పహాయ పాణాతిపాతా పటివిరతో నిహితదణ్డో నిహితసత్థో లజ్జీ దయాపన్నో, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ విహరామి. ఇమినాపఙ్గేన అరహతం అనుకరోమి, ఉపోసథో చ మే ఉపవుత్థో భవిస్సతీ’తి. ఇమినా పఠమేన అఙ్గేన సమన్నాగతో హోతి…పే॰….
‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato, bojjhe, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. Kathaṃ upavuttho ca, bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro? Idha , bojjhe, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā, sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti. Iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti…pe….
‘‘‘యావజీవం అరహన్తో ఉచ్చాసయనమహాసయనం పహాయ ఉచ్చాసయనమహాసయనా పటివిరతా నీచసేయ్యం కప్పేన్తి – మఞ్చకే వా తిణసన్థారకే వా. అహం పజ్జ ఇమఞ్చ రత్తిం ఇమఞ్చ దివసం ఉచ్చాసయనమహాసయనం పహాయ ఉచ్చాసయనమహాసయనా పటివిరతో నీచసేయ్యం కప్పేమి – మఞ్చకే వా తిణసన్థారకే వా. ఇమినాపఙ్గేన అరహతం అనుకరోమి, ఉపోసథో చ మే ఉపవుత్థో భవిస్సతీ’తి. ఇమినా అట్ఠమేన అఙ్గేన సమన్నాగతో హోతి. ఏవం ఉపవుత్థో ఖో, బోజ్ఝే, అట్ఠఙ్గసమన్నాగతో ఉపోసథో మహప్ఫలో హోతి మహానిసంసో మహాజుతికో మహావిప్ఫారో.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti – mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi – mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti. Iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti. Evaṃ upavuttho kho, bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
‘‘కీవమహప్ఫలో హోతి, కీవమహానిసంసో, కీవమహాజుతికో, కీవమహావిప్ఫారో? సేయ్యథాపి, బోజ్ఝే, యో ఇమేసం సోళసన్నం మహాజనపదానం పహూతరత్తరతనానం ఇస్సరియాధిపచ్చం రజ్జం కారేయ్య, సేయ్యథిదం – అఙ్గానం మగధానం కాసీనం కోసలానం వజ్జీనం మల్లానం చేతీనం వఙ్గానం కురూనం పఞ్చాలానం మచ్ఛానం సూరసేనానం అస్సకానం అవన్తీనం గన్ధారానం కమ్బోజానం, అట్ఠఙ్గసమన్నాగతస్స ఉపోసథస్స ఏతం కలం నాగ్ఘతి సోళసిం. తం కిస్స హేతు? కపణం, బోజ్ఝే, మానుసకం రజ్జం దిబ్బం సుఖం ఉపనిధాయ.
‘‘Kīvamahapphalo hoti, kīvamahānisaṃso, kīvamahājutiko, kīvamahāvipphāro? Seyyathāpi, bojjhe, yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtarattaratanānaṃ issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya, seyyathidaṃ – aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṅgānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ, aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ. Taṃ kissa hetu? Kapaṇaṃ, bojjhe, mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
‘‘యాని, బోజ్ఝే, మానుసకాని పఞ్ఞాస వస్సాని, చాతుమహారాజికానం దేవానం ఏసో ఏకో రత్తిన్దివో. తాయ రత్తియా తింసరత్తియో మాసో. తేన మాసేన ద్వాదసమాసియో సంవచ్ఛరో. తేన సంవచ్ఛరేన దిబ్బాని పఞ్చ వస్ససతాని చాతుమహారాజికానం దేవానం ఆయుప్పమాణం. ఠానం ఖో పనేతం, బోజ్ఝే, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో ఇత్థీ వా పురిసో వా అట్ఠఙ్గసమన్నాగతం ఉపోసథం ఉపవసిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా చాతుమహారాజికానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జేయ్య. ఇదం ఖో పనేతం, బోజ్ఝే, సన్ధాయ భాసితం – ‘కపణం మానుసకం రజ్జం దిబ్బం సుఖం ఉపనిధాయ’’’.
‘‘Yāni, bojjhe, mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bojjhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, bojjhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘యం, బోజ్ఝే, మానుసకం వస్ససతం…పే॰… తాని, బోజ్ఝే, మానుసకాని ద్వే వస్ససతాని…పే॰… చత్తారి వస్ససతాని…పే॰… అట్ఠ వస్ససతాని…పే॰… సోళస వస్ససతాని పరనిమ్మితవసవత్తీనం దేవానం ఏసో ఏకో రత్తిన్దివో. తాయ రత్తియా తింసరత్తియో మాసో. తేన మాసేన ద్వాదసమాసియో సంవచ్ఛరో. తేన సంవచ్ఛరేన దిబ్బాని సోళస వస్ససహస్సాని పరనిమ్మితవసవత్తీనం దేవానం ఆయుప్పమాణం. ఠానం ఖో పనేతం, బోజ్ఝే, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో ఇత్థీ వా పురిసో వా అట్ఠఙ్గసమన్నాగతం ఉపోసథం ఉపవసిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా పరనిమ్మితవసవత్తీనం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జేయ్య. ఇదం ఖో పనేతం, బోజ్ఝే, సన్ధాయ భాసితం – ‘కపణం మానుసకం రజ్జం దిబ్బం సుఖం ఉపనిధాయా’’’తి.
‘‘Yaṃ, bojjhe, mānusakaṃ vassasataṃ…pe… tāni, bojjhe, mānusakāni dve vassasatāni…pe… cattāri vassasatāni…pe… aṭṭha vassasatāni…pe… soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bojjhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, bojjhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyā’’’ti.
‘‘పాణం న హఞ్ఞే న చదిన్నమాదియే,
‘‘Pāṇaṃ na haññe na cadinnamādiye,
ముసా న భాసే న చ మజ్జపో సియా;
Musā na bhāse na ca majjapo siyā;
అబ్రహ్మచరియా విరమేయ్య మేథునా,
Abrahmacariyā virameyya methunā,
రత్తిం న భుఞ్జేయ్య వికాలభోజనం.
Rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ.
‘‘మాలం న ధారే న చ గన్ధమాచరే,
‘‘Mālaṃ na dhāre na ca gandhamācare,
మఞ్చే ఛమాయం వ సయేథ సన్థతే;
Mañce chamāyaṃ va sayetha santhate;
ఏతఞ్హి అట్ఠఙ్గికమాహుపోసథం,
Etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ,
బుద్ధేన దుక్ఖన్తగునా పకాసితం.
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ.
‘‘చన్దో చ సురియో చ ఉభో సుదస్సనా,
‘‘Cando ca suriyo ca ubho sudassanā,
ఓభాసయం అనుపరియన్తి యావతా;
Obhāsayaṃ anupariyanti yāvatā;
తమోనుదా తే పన అన్తలిక్ఖగా,
Tamonudā te pana antalikkhagā,
నభే పభాసన్తి దిసావిరోచనా.
Nabhe pabhāsanti disāvirocanā.
‘‘ఏతస్మిం యం విజ్జతి అన్తరే ధనం,
‘‘Etasmiṃ yaṃ vijjati antare dhanaṃ,
ముత్తా మణి వేళురియఞ్చ భద్దకం;
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṃ;
సిఙ్గీసువణ్ణం అథ వాపి కఞ్చనం,
Siṅgīsuvaṇṇaṃ atha vāpi kañcanaṃ,
యం జాతరూపం హటకన్తి వుచ్చతి.
Yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati.
‘‘అట్ఠఙ్గుపేతస్స ఉపోసథస్స,
‘‘Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa,
కలమ్పి తే నానుభవన్తి సోళసిం;
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ;
చన్దప్పభా తారగణా చ సబ్బే.
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.
‘‘తస్మా హి నారీ చ నరో చ సీలవా,
‘‘Tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā,
అట్ఠఙ్గుపేతం ఉపవస్సుపోసథం;
Aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ;
పుఞ్ఞాని కత్వాన సుఖుద్రయాని,
Puññāni katvāna sukhudrayāni,
అనిన్దితా సగ్గముపేన్తి ఠాన’’న్తి. పఞ్చమం;
Aninditā saggamupenti ṭhāna’’nti. pañcamaṃ;
Related texts:
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧-౮. సంఖిత్తూపోసథసుత్తాదివణ్ణనా • 1-8. Saṃkhittūposathasuttādivaṇṇanā