Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൫. ബോജ്ഝസുത്തം
5. Bojjhasuttaṃ
൪൫. ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ബോജ്ഝാ ഉപാസികാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ബോജ്ഝം ഉപാസികം ഭഗവാ ഏതദവോച –
45. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bojjhā upāsikā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho bojjhaṃ upāsikaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ, ബോജ്ഝേ, ഉപോസഥോ ഉപവുത്ഥോ മഹപ്ഫലോ ഹോതി മഹാനിസംസോ മഹാജുതികോ മഹാവിപ്ഫാരോ. കഥം ഉപവുത്ഥോ ച, ബോജ്ഝേ, അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ ഉപോസഥോ മഹപ്ഫലോ ഹോതി മഹാനിസംസോ മഹാജുതികോ മഹാവിപ്ഫാരോ? ഇധ , ബോജ്ഝേ, അരിയസാവകോ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘യാവജീവം അരഹന്തോ പാണാതിപാതം പഹായ പാണാതിപാതാ പടിവിരതാ നിഹിതദണ്ഡാ നിഹിതസത്ഥാ ലജ്ജീ ദയാപന്നാ, സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പിനോ വിഹരന്തി. അഹം പജ്ജ ഇമഞ്ച രത്തിം ഇമഞ്ച ദിവസം പാണാതിപാതം പഹായ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ നിഹിതദണ്ഡോ നിഹിതസത്ഥോ ലജ്ജീ ദയാപന്നോ, സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ വിഹരാമി. ഇമിനാപങ്ഗേന അരഹതം അനുകരോമി, ഉപോസഥോ ച മേ ഉപവുത്ഥോ ഭവിസ്സതീ’തി. ഇമിനാ പഠമേന അങ്ഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി…പേ॰….
‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato, bojjhe, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. Kathaṃ upavuttho ca, bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro? Idha , bojjhe, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā, sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti. Iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti…pe….
‘‘‘യാവജീവം അരഹന്തോ ഉച്ചാസയനമഹാസയനം പഹായ ഉച്ചാസയനമഹാസയനാ പടിവിരതാ നീചസേയ്യം കപ്പേന്തി – മഞ്ചകേ വാ തിണസന്ഥാരകേ വാ. അഹം പജ്ജ ഇമഞ്ച രത്തിം ഇമഞ്ച ദിവസം ഉച്ചാസയനമഹാസയനം പഹായ ഉച്ചാസയനമഹാസയനാ പടിവിരതോ നീചസേയ്യം കപ്പേമി – മഞ്ചകേ വാ തിണസന്ഥാരകേ വാ. ഇമിനാപങ്ഗേന അരഹതം അനുകരോമി, ഉപോസഥോ ച മേ ഉപവുത്ഥോ ഭവിസ്സതീ’തി. ഇമിനാ അട്ഠമേന അങ്ഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏവം ഉപവുത്ഥോ ഖോ, ബോജ്ഝേ, അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ ഉപോസഥോ മഹപ്ഫലോ ഹോതി മഹാനിസംസോ മഹാജുതികോ മഹാവിപ്ഫാരോ.
‘‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti – mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahaṃ pajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi – mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpaṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’ti. Iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti. Evaṃ upavuttho kho, bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro.
‘‘കീവമഹപ്ഫലോ ഹോതി, കീവമഹാനിസംസോ, കീവമഹാജുതികോ, കീവമഹാവിപ്ഫാരോ? സേയ്യഥാപി, ബോജ്ഝേ, യോ ഇമേസം സോളസന്നം മഹാജനപദാനം പഹൂതരത്തരതനാനം ഇസ്സരിയാധിപച്ചം രജ്ജം കാരേയ്യ, സേയ്യഥിദം – അങ്ഗാനം മഗധാനം കാസീനം കോസലാനം വജ്ജീനം മല്ലാനം ചേതീനം വങ്ഗാനം കുരൂനം പഞ്ചാലാനം മച്ഛാനം സൂരസേനാനം അസ്സകാനം അവന്തീനം ഗന്ധാരാനം കമ്ബോജാനം, അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതസ്സ ഉപോസഥസ്സ ഏതം കലം നാഗ്ഘതി സോളസിം. തം കിസ്സ ഹേതു? കപണം, ബോജ്ഝേ, മാനുസകം രജ്ജം ദിബ്ബം സുഖം ഉപനിധായ.
‘‘Kīvamahapphalo hoti, kīvamahānisaṃso, kīvamahājutiko, kīvamahāvipphāro? Seyyathāpi, bojjhe, yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtarattaratanānaṃ issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya, seyyathidaṃ – aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṅgānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ, aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ. Taṃ kissa hetu? Kapaṇaṃ, bojjhe, mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
‘‘യാനി, ബോജ്ഝേ, മാനുസകാനി പഞ്ഞാസ വസ്സാനി, ചാതുമഹാരാജികാനം ദേവാനം ഏസോ ഏകോ രത്തിന്ദിവോ. തായ രത്തിയാ തിംസരത്തിയോ മാസോ. തേന മാസേന ദ്വാദസമാസിയോ സംവച്ഛരോ. തേന സംവച്ഛരേന ദിബ്ബാനി പഞ്ച വസ്സസതാനി ചാതുമഹാരാജികാനം ദേവാനം ആയുപ്പമാണം. ഠാനം ഖോ പനേതം, ബോജ്ഝേ, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതം ഉപോസഥം ഉപവസിത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ചാതുമഹാരാജികാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ. ഇദം ഖോ പനേതം, ബോജ്ഝേ, സന്ധായ ഭാസിതം – ‘കപണം മാനുസകം രജ്ജം ദിബ്ബം സുഖം ഉപനിധായ’’’.
‘‘Yāni, bojjhe, mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bojjhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, bojjhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘യം, ബോജ്ഝേ, മാനുസകം വസ്സസതം…പേ॰… താനി, ബോജ്ഝേ, മാനുസകാനി ദ്വേ വസ്സസതാനി…പേ॰… ചത്താരി വസ്സസതാനി…പേ॰… അട്ഠ വസ്സസതാനി…പേ॰… സോളസ വസ്സസതാനി പരനിമ്മിതവസവത്തീനം ദേവാനം ഏസോ ഏകോ രത്തിന്ദിവോ. തായ രത്തിയാ തിംസരത്തിയോ മാസോ. തേന മാസേന ദ്വാദസമാസിയോ സംവച്ഛരോ. തേന സംവച്ഛരേന ദിബ്ബാനി സോളസ വസ്സസഹസ്സാനി പരനിമ്മിതവസവത്തീനം ദേവാനം ആയുപ്പമാണം. ഠാനം ഖോ പനേതം, ബോജ്ഝേ, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതം ഉപോസഥം ഉപവസിത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ പരനിമ്മിതവസവത്തീനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ. ഇദം ഖോ പനേതം, ബോജ്ഝേ, സന്ധായ ഭാസിതം – ‘കപണം മാനുസകം രജ്ജം ദിബ്ബം സുഖം ഉപനിധായാ’’’തി.
‘‘Yaṃ, bojjhe, mānusakaṃ vassasataṃ…pe… tāni, bojjhe, mānusakāni dve vassasatāni…pe… cattāri vassasatāni…pe… aṭṭha vassasatāni…pe… soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bojjhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, bojjhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyā’’’ti.
‘‘പാണം ന ഹഞ്ഞേ ന ചദിന്നമാദിയേ,
‘‘Pāṇaṃ na haññe na cadinnamādiye,
മുസാ ന ഭാസേ ന ച മജ്ജപോ സിയാ;
Musā na bhāse na ca majjapo siyā;
അബ്രഹ്മചരിയാ വിരമേയ്യ മേഥുനാ,
Abrahmacariyā virameyya methunā,
രത്തിം ന ഭുഞ്ജേയ്യ വികാലഭോജനം.
Rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ.
‘‘മാലം ന ധാരേ ന ച ഗന്ധമാചരേ,
‘‘Mālaṃ na dhāre na ca gandhamācare,
മഞ്ചേ ഛമായം വ സയേഥ സന്ഥതേ;
Mañce chamāyaṃ va sayetha santhate;
ഏതഞ്ഹി അട്ഠങ്ഗികമാഹുപോസഥം,
Etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ,
ബുദ്ധേന ദുക്ഖന്തഗുനാ പകാസിതം.
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ.
‘‘ചന്ദോ ച സുരിയോ ച ഉഭോ സുദസ്സനാ,
‘‘Cando ca suriyo ca ubho sudassanā,
ഓഭാസയം അനുപരിയന്തി യാവതാ;
Obhāsayaṃ anupariyanti yāvatā;
തമോനുദാ തേ പന അന്തലിക്ഖഗാ,
Tamonudā te pana antalikkhagā,
നഭേ പഭാസന്തി ദിസാവിരോചനാ.
Nabhe pabhāsanti disāvirocanā.
‘‘ഏതസ്മിം യം വിജ്ജതി അന്തരേ ധനം,
‘‘Etasmiṃ yaṃ vijjati antare dhanaṃ,
മുത്താ മണി വേളുരിയഞ്ച ഭദ്ദകം;
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṃ;
സിങ്ഗീസുവണ്ണം അഥ വാപി കഞ്ചനം,
Siṅgīsuvaṇṇaṃ atha vāpi kañcanaṃ,
യം ജാതരൂപം ഹടകന്തി വുച്ചതി.
Yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati.
‘‘അട്ഠങ്ഗുപേതസ്സ ഉപോസഥസ്സ,
‘‘Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa,
കലമ്പി തേ നാനുഭവന്തി സോളസിം;
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ;
ചന്ദപ്പഭാ താരഗണാ ച സബ്ബേ.
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.
‘‘തസ്മാ ഹി നാരീ ച നരോ ച സീലവാ,
‘‘Tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā,
അട്ഠങ്ഗുപേതം ഉപവസ്സുപോസഥം;
Aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ;
പുഞ്ഞാനി കത്വാന സുഖുദ്രയാനി,
Puññāni katvāna sukhudrayāni,
അനിന്ദിതാ സഗ്ഗമുപേന്തി ഠാന’’ന്തി. പഞ്ചമം;
Aninditā saggamupenti ṭhāna’’nti. pañcamaṃ;
Related texts:
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧-൮. സംഖിത്തൂപോസഥസുത്താദിവണ്ണനാ • 1-8. Saṃkhittūposathasuttādivaṇṇanā