Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā

    3. බ්‍රහ්‌මචරියකථා

    3. Brahmacariyakathā

    1. සුද්‌ධබ්‍රහ්‌මචරියකථාවණ්‌ණනා

    1. Suddhabrahmacariyakathāvaṇṇanā

    269. හෙට්‌ඨාපීති පරනිම්‌මිතවසවත්‌තිදෙවෙහි හෙට්‌ඨාපි. මග්‌ගභාවනම්‌පි න ඉච්‌ඡන්‌තීති විඤ්‌ඤායති ‘‘ඉධ බ්‍රහ්‌මචරියවාසො’’ති ඉමිනා ‘‘ද්‌වෙපි බ්‍රහ්‌මචරියවාසා නත්‌ථි දෙවෙසූති උපලද්‌ධිවසෙනා’’ති වුත්‌තත්‌තා.

    269. Heṭṭhāpīti paranimmitavasavattidevehi heṭṭhāpi. Maggabhāvanampi na icchantīti viññāyati ‘‘idha brahmacariyavāso’’ti iminā ‘‘dvepi brahmacariyavāsā natthi devesūti upaladdhivasenā’’ti vuttattā.

    270. තස්‌සෙවාති පරවාදිනො එව. පුග්‌ගලවසෙනාති ‘‘ගිහීනඤ්‌චෙව එකච්‌චානඤ්‌ච දෙවාන’’න්‌ති එවං පුග්‌ගලවසෙන. තස්‌සාති පරවාදිනො. පටික්‌ඛෙපො න යුත්‌තොති එවං පුග්‌ගලවසෙන අත්‌ථයොජනා න යුත්‌තාති අධිප්‌පායො. පුග්‌ගලාධිට්‌ඨානෙන පන කතාපි අත්‌ථවණ්‌ණනා ඔකාසවසෙන පරිච්‌ඡිජ්‌ජතීති නායං දොසො. තස්‌සායං අධිප්‌පායොති අයං ‘‘ගිහීනඤ්‌චෙවා’’තිආදිනා වුත්‌තො තස්‌ස පරවාදිනො යදි අධිප්‌පායො, එවං සඤ්‌ඤාය පරවාදිනො සකවාදිනා සමානාදායොති න නිග්‌ගහාරහො සියා. තෙනාහ ‘‘සක…පෙ.… තබ්‌බො’’ති. පඨමං පන අනුජානිත්‌වා පච්‌ඡා පටික්‌ඛෙපෙනෙව නිග්‌ගහෙතබ්‌බතා වෙදිතබ්‌බා. කෙචි ‘‘යත්‌ථ නත්‌ථි පබ්‌බජ්‌ජා, නත්‌ථි තත්‌ථ බ්‍රහ්‌මචරියවාසොති පුච්‌ඡාය එකච්‌චානං මනුස්‌සානං මග්‌ගප්‌පටිවෙධං සන්‌ධාය පරවාදිනො පටික්‌ඛෙපො. යදිපි සො දෙවානං මග්‌ගප්‌පටිලාභං න ඉච්‌ඡති, සම්‌භවන්‌තං පන සබ්‌බං දස්‌සෙතුං අට්‌ඨකථායං ‘ගිහීන’මිච්‌චෙව අවත්‌වා ‘එකච්‌චානඤ්‌ච දෙවාන’න්‌ති වුත්‌ත’’න්‌ති වදන්‌ති, තං න සුන්‌දරං ‘‘සන්‌ධායා’’ති වුත්‌තත්‌තා, පුරිමොයෙවත්‌ථො යුත්‌තො.

    270. Tassevāti paravādino eva. Puggalavasenāti ‘‘gihīnañceva ekaccānañca devāna’’nti evaṃ puggalavasena. Tassāti paravādino. Paṭikkhepo na yuttoti evaṃ puggalavasena atthayojanā na yuttāti adhippāyo. Puggalādhiṭṭhānena pana katāpi atthavaṇṇanā okāsavasena paricchijjatīti nāyaṃ doso. Tassāyaṃ adhippāyoti ayaṃ ‘‘gihīnañcevā’’tiādinā vutto tassa paravādino yadi adhippāyo, evaṃ saññāya paravādino sakavādinā samānādāyoti na niggahāraho siyā. Tenāha ‘‘saka…pe… tabbo’’ti. Paṭhamaṃ pana anujānitvā pacchā paṭikkhepeneva niggahetabbatā veditabbā. Keci ‘‘yattha natthi pabbajjā, natthi tattha brahmacariyavāsoti pucchāya ekaccānaṃ manussānaṃ maggappaṭivedhaṃ sandhāya paravādino paṭikkhepo. Yadipi so devānaṃ maggappaṭilābhaṃ na icchati, sambhavantaṃ pana sabbaṃ dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘gihīna’micceva avatvā ‘ekaccānañca devāna’nti vutta’’nti vadanti, taṃ na sundaraṃ ‘‘sandhāyā’’ti vuttattā, purimoyevattho yutto.

    සුද්‌ධබ්‍රහ්‌මචරියකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Suddhabrahmacariyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    2. සංසන්‌දනබ්‍රහ්‌මචරියකථාවණ්‌ණනා

    2. Saṃsandanabrahmacariyakathāvaṇṇanā

    273. රූපාවචරමග්‌ගෙනාති රූපාවචරජ්‌ඣානෙන. තඤ්‌හි රූපභවූපපත්‌තියා උපායභාවතො මග්‌ගොති වුත්‌තො. යථාහ ‘‘රූපුපපත්‌තියා මග්‌ගං භාවෙතී’’ති (ධ. ස. 160). ඉදන්‌ති ඉදං රූපාවචරජ්‌ඣානං. ‘‘ඉධවිහායනිට්‌ඨහෙතුභූතො රූපාවචරමග්‌ගො’’තිආදිකං දීපෙන්‌තං වචනං අනාගාමිමග්‌ගස්‌ස තබ්‌භාවදීපකෙන ‘‘ඉධ භාවිතමග්‌ගො’’තිආදිකෙන කථං සමෙතීති චොදෙත්‌වා යථා සමෙති , තං දස්‌සෙතුං ‘‘පුබ්‌බෙ පනා’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ ‘‘පුබ්‌බෙ’’ති ඉමිනා ‘‘ඉධ භාවිතමග්‌ගො’’තිආදිකං වදන්‌ති, ඉධාපි පන ‘‘රූපාවචරමග්‌ගෙනා’’තිආදිකං. තත්‌ථ අනාගාමී එවාති අනාගාමිඵලට්‌ඨො එව. ඣානානාගාමීති අසමුච්‌ඡින්‌නජ්‌ඣත්‌තසංයොජනොපි රූපභවෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා අනාවත්‌තිධම්‌මමග්‌ගං භාවෙත්‌වා තත්‌ථෙව පරිනිබ්‌බායනතො. අධිප්‌පායොති යථාවුත්‌තො ද්‌වින්‌නං අට්‌ඨකථාවචනානං අවිරොධදීපකො අධිප්‌පායො.

    273. Rūpāvacaramaggenāti rūpāvacarajjhānena. Tañhi rūpabhavūpapattiyā upāyabhāvato maggoti vutto. Yathāha ‘‘rūpupapattiyā maggaṃ bhāvetī’’ti (dha. sa. 160). Idanti idaṃ rūpāvacarajjhānaṃ. ‘‘Idhavihāyaniṭṭhahetubhūto rūpāvacaramaggo’’tiādikaṃ dīpentaṃ vacanaṃ anāgāmimaggassa tabbhāvadīpakena ‘‘idha bhāvitamaggo’’tiādikena kathaṃ sametīti codetvā yathā sameti , taṃ dassetuṃ ‘‘pubbe panā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘pubbe’’ti iminā ‘‘idha bhāvitamaggo’’tiādikaṃ vadanti, idhāpi pana ‘‘rūpāvacaramaggenā’’tiādikaṃ. Tattha anāgāmī evāti anāgāmiphalaṭṭho eva. Jhānānāgāmīti asamucchinnajjhattasaṃyojanopi rūpabhave uppajjitvā anāvattidhammamaggaṃ bhāvetvā tattheva parinibbāyanato. Adhippāyoti yathāvutto dvinnaṃ aṭṭhakathāvacanānaṃ avirodhadīpako adhippāyo.

    ඉධාති කාමලොකෙ. තත්‌ථාති බ්‍රහ්‌මලොකෙ. එත්‌ථ ච පරවාදී එවං පුච්‌ඡිතබ්‌බො ‘‘තීහි, භික්‌ඛවෙ, ඨානෙහී’’ති සුත්‌තං කිං යථාරුතවසෙන ගහෙතබ්‌බත්‌ථං, උදාහු සන්‌ධායභාසිතන්‌ති? තත්‌ථ ජානමානො සන්‌ධායභාසිතන්‌ති වදෙය්‍ය. අඤ්‌ඤථා ‘‘පරනිම්‌මිතවසවත්‌තිදෙවෙ උපාදායා’’තිආදි වත්‌තුං න සක්‌කා ‘‘දෙවෙ ච තාවතිංසෙ’’ති වුත්‌තත්‌තා. යථා හි තස්‌ස ‘‘සෙය්‍යථාපි දෙවෙහි තාවතිංසෙහි සද්‌ධිං මන්‌තෙත්‌වා’’තිආදීසු විය සක්‌කං දෙවරාජානං උපාදාය කාමාවචරදෙවෙසු තාවතිංසදෙවා පාකටා පඤ්‌ඤාතාති තෙසං ගහණං, න තෙයෙව අධිප්‌පෙතාති සුත්‌තපදස්‌ස සන්‌ධායභාසිතත්‌ථං සම්‌පටිච්‌ඡිතබ්‌බං, එවං ‘‘ඉධ බ්‍රහ්‌මචරියවාසො’’ති එත්‌ථාපි අනවජ්‌ජසුඛඅබ්‍යාසෙකසුඛනෙක්‌ඛම්‌මසුඛාදිසන්‌නිස්‌සයභාවෙන මහානිසංසතාය සාසනෙ පබ්‌බජ්‌ජා ‘‘ඉධ බ්‍රහ්‌මචරියවාසො’’ති ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ අධිප්‌පෙතා. සා හි උත්‌තරකුරුකානං දෙවානඤ්‌ච අනොකාසභාවතො දුක්‌කරා දුල්‌ලභා ච. තත්‌ථ සූරියපරිවත්‌තාදීහිපි දෙවෙසු මග්‌ගපටිලාභාය අත්‌ථිතා විභාවෙතබ්‌බා, උත්‌තරකුරුකානං පන විසෙසානධිගමභාවො උභින්‌නම්‌පි ඉච්‌ඡිතො එවාති.

    Idhāti kāmaloke. Tatthāti brahmaloke. Ettha ca paravādī evaṃ pucchitabbo ‘‘tīhi, bhikkhave, ṭhānehī’’ti suttaṃ kiṃ yathārutavasena gahetabbatthaṃ, udāhu sandhāyabhāsitanti? Tattha jānamāno sandhāyabhāsitanti vadeyya. Aññathā ‘‘paranimmitavasavattideve upādāyā’’tiādi vattuṃ na sakkā ‘‘deve ca tāvatiṃse’’ti vuttattā. Yathā hi tassa ‘‘seyyathāpi devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā’’tiādīsu viya sakkaṃ devarājānaṃ upādāya kāmāvacaradevesu tāvatiṃsadevā pākaṭā paññātāti tesaṃ gahaṇaṃ, na teyeva adhippetāti suttapadassa sandhāyabhāsitatthaṃ sampaṭicchitabbaṃ, evaṃ ‘‘idha brahmacariyavāso’’ti etthāpi anavajjasukhaabyāsekasukhanekkhammasukhādisannissayabhāvena mahānisaṃsatāya sāsane pabbajjā ‘‘idha brahmacariyavāso’’ti imasmiṃ sutte adhippetā. Sā hi uttarakurukānaṃ devānañca anokāsabhāvato dukkarā dullabhā ca. Tattha sūriyaparivattādīhipi devesu maggapaṭilābhāya atthitā vibhāvetabbā, uttarakurukānaṃ pana visesānadhigamabhāvo ubhinnampi icchito evāti.

    සංසන්‌දනබ්‍රහ්‌මචරියකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Saṃsandanabrahmacariyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    බ්‍රහ්‌මචරියකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Brahmacariyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    3. ඔධිසොකථාවණ්‌ණනා

    3. Odhisokathāvaṇṇanā

    274. ඔධිසොති භාගසො, භාගෙනාති අත්‌ථො. භාගො නාම යස්‌මා එකදෙසො හොති, තස්‌මා ‘‘එකදෙසෙන එකදෙසෙනා’’ති වුත්‌තං. තත්‌ථ යදි චතුන්‌නං මග්‌ගානං වසෙන සමුදයපක්‌ඛිකස්‌ස කිලෙසගණස්‌ස චතුභාගෙහි පහානං ‘‘ඔධිසො පහාන’’න්‌ති අධිප්‌පෙතං, ඉච්‌ඡිතමෙවෙතං සකවාදිස්‌ස ‘‘තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා දිට්‌ඨිගතානං පහානායා’’ති ච ආදිවචනතො. යස්‌මා පන මග්‌ගො චතූසු සච්‌චෙසු නානාභිසමයවසෙන කිච්‌චකරො, න එකාභිසමයවසෙනාති පරවාදිනො ලද්‌ධි, තස්‌මා යථා ‘‘මග්‌ගො කාලෙන දුක්‌ඛං පරිජානාති, කාලෙන සමුදයං පජහතී’’තිආදිනා නානක්‌ඛණවසෙන සච්‌චෙසු පවත්‌තතීති ඉච්‌ඡිතො, එවං පච්‌චෙකම්‌පි නානක්‌ඛණවසෙන පවත්‌තෙය්‍ය. තථා සති දුක්‌ඛාදීනං එකදෙසඑකදෙසමෙව පරිජානාති පජහතීති දස්‌සෙතුං පාළියං ‘‘සොතාපත්‌ති…පෙ.… එකදෙසෙ පජහතී’’තිආදි වුත්‌තං. සති හි නානාභිසමයෙ පඨමමග්‌ගාදීහි පහාතබ්‌බානං සංයොජනත්‌තයාදීනං දුක්‌ඛදස්‌සනාදීහි එකදෙසඑකදෙසප්‌පහානං සියාති එකදෙසසොතාපත්‌තිමග්‌ගට්‌ඨාදිතා, තතො එව එකදෙසසොතාපන්‌නාදිතා ච ආපජ්‌ජති අනන්‌තරඵලත්‌තා ලොකුත්‌තරකුසලානං, න ච තං යුත්‌තං. න හි කාලභෙදෙන විනා සො එව සොතාපන්‌නො, අසොතාපන්‌නො චාති සක්‌කා විඤ්‌ඤාතුං. තෙනාහ ‘‘එකදෙසං සොතාපන්‌නො, එකදෙසං න සොතාපන්‌නො’’තිආදි.

    274. Odhisoti bhāgaso, bhāgenāti attho. Bhāgo nāma yasmā ekadeso hoti, tasmā ‘‘ekadesena ekadesenā’’ti vuttaṃ. Tattha yadi catunnaṃ maggānaṃ vasena samudayapakkhikassa kilesagaṇassa catubhāgehi pahānaṃ ‘‘odhiso pahāna’’nti adhippetaṃ, icchitamevetaṃ sakavādissa ‘‘tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā diṭṭhigatānaṃ pahānāyā’’ti ca ādivacanato. Yasmā pana maggo catūsu saccesu nānābhisamayavasena kiccakaro, na ekābhisamayavasenāti paravādino laddhi, tasmā yathā ‘‘maggo kālena dukkhaṃ parijānāti, kālena samudayaṃ pajahatī’’tiādinā nānakkhaṇavasena saccesu pavattatīti icchito, evaṃ paccekampi nānakkhaṇavasena pavatteyya. Tathā sati dukkhādīnaṃ ekadesaekadesameva parijānāti pajahatīti dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘sotāpatti…pe… ekadese pajahatī’’tiādi vuttaṃ. Sati hi nānābhisamaye paṭhamamaggādīhi pahātabbānaṃ saṃyojanattayādīnaṃ dukkhadassanādīhi ekadesaekadesappahānaṃ siyāti ekadesasotāpattimaggaṭṭhāditā, tato eva ekadesasotāpannāditā ca āpajjati anantaraphalattā lokuttarakusalānaṃ, na ca taṃ yuttaṃ. Na hi kālabhedena vinā so eva sotāpanno, asotāpanno cāti sakkā viññātuṃ. Tenāha ‘‘ekadesaṃ sotāpanno, ekadesaṃ na sotāpanno’’tiādi.

    අපිචායං නානාභිසමයවාදී එවං පුච්‌ඡිතබ්‌බො ‘‘මග්‌ගඤාණං සච්‌චානි පටිවිජ්‌ඣන්‌තං කිං ආරම්‌මණතො පටිවිජ්‌ඣති, උදාහු කිච්‌චතො’’ති. යදි ආරම්‌මණතොති වදෙය්‍ය, තස්‌ස විපස්‌සනාඤාණස්‌ස විය දුක්‌ඛසමුදයානං අච්‌චන්‌තපරිච්‌ඡෙදසමුච්‌ඡෙදා න යුත්‌තා තතො අනිස්‌සටත්‌තා, තථා මග්‌ගදස්‌සනං. න හි සයමෙව අත්‌තානං ආරබ්‌භ පවත්‌තතීති යුත්‌තං, මග්‌ගන්‌තරපරිකප්‌පනායං අනවට්‌ඨානං ආපජ්‌ජතීති, තස්‌මා තීණි සච්‌චානි කිච්‌චතො, නිරොධං කිච්‌චතො ආරම්‌මණතො ච පටිවිජ්‌ඣතීති එවමසම්‌මොහතො පටිවිජ්‌ඣන්‌තස්‌ස මග්‌ගඤාණස්‌ස නත්‌ථෙව නානාභිසමයො. වුත්‌තඤ්‌හෙතං ‘‘යො, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛං පස්‌සති, දුක්‌ඛසමුදයම්‌පි සො පස්‌සතී’’තිආදි. න චෙතං කාලන්‌තරදස්‌සනං සන්‌ධාය වුත්‌තං. ‘‘යො නු ඛො, ආවුසො, දුක්‌ඛං පස්‌සති, දුක්‌ඛසමුදයම්‌පි සො පස්‌සති, දුක්‌ඛනිරොධම්‌පි…පෙ.… දුක්‌ඛනිරොධගාමිනිපටිපදම්‌පි සො පස්‌සතී’’ති (සං. නි. 5.1100) එකසච්‌චදස්‌සනසමඞ්‌ගිනො අඤ්‌ඤසච්‌චදස්‌සනසමඞ්‌ගිභාවවිචාරණායං තදත්‌ථසාධනත්‌ථං ආයස්‌මතා ගවංපතිත්‌ථෙරෙන ආභතත්‌තා පච්‌චෙකඤ්‌ච සච්‌චත්‌තයදස්‌සනස්‌ස යොජිතත්‌තා. අඤ්‌ඤථා පුරිමදිට්‌ඨස්‌ස පුන අදස්‌සනතො සමුදයාදිදස්‌සනෙ දුක්‌ඛාදිදස්‌සනමයොජනීයං සියා. න හි ලොකුත්‌තරමග්‌ගො ලොකියමග්‌ගො විය කතකාරිභාවෙන පවත්‌තති සමුච්‌ඡෙදකත්‌තා. තථා යොජනෙ ච සබ්‌බං දස්‌සනං දස්‌සනන්‌තරපරන්‌ති දස්‌සනානුපරමො සියා. එවං ආගමතො යුත්‌තිතො ච නානාභිසමයස්‌ස අසම්‌භවතො පච්‌චෙකං මග්‌ගානං ඔධිසො පහානං නත්‌ථීති නිට්‌ඨමෙත්‌ථ ගන්‌තබ්‌බං.

    Apicāyaṃ nānābhisamayavādī evaṃ pucchitabbo ‘‘maggañāṇaṃ saccāni paṭivijjhantaṃ kiṃ ārammaṇato paṭivijjhati, udāhu kiccato’’ti. Yadi ārammaṇatoti vadeyya, tassa vipassanāñāṇassa viya dukkhasamudayānaṃ accantaparicchedasamucchedā na yuttā tato anissaṭattā, tathā maggadassanaṃ. Na hi sayameva attānaṃ ārabbha pavattatīti yuttaṃ, maggantaraparikappanāyaṃ anavaṭṭhānaṃ āpajjatīti, tasmā tīṇi saccāni kiccato, nirodhaṃ kiccato ārammaṇato ca paṭivijjhatīti evamasammohato paṭivijjhantassa maggañāṇassa nattheva nānābhisamayo. Vuttañhetaṃ ‘‘yo, bhikkhave, dukkhaṃ passati, dukkhasamudayampi so passatī’’tiādi. Na cetaṃ kālantaradassanaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Yo nu kho, āvuso, dukkhaṃ passati, dukkhasamudayampi so passati, dukkhanirodhampi…pe… dukkhanirodhagāminipaṭipadampi so passatī’’ti (saṃ. ni. 5.1100) ekasaccadassanasamaṅgino aññasaccadassanasamaṅgibhāvavicāraṇāyaṃ tadatthasādhanatthaṃ āyasmatā gavaṃpatittherena ābhatattā paccekañca saccattayadassanassa yojitattā. Aññathā purimadiṭṭhassa puna adassanato samudayādidassane dukkhādidassanamayojanīyaṃ siyā. Na hi lokuttaramaggo lokiyamaggo viya katakāribhāvena pavattati samucchedakattā. Tathā yojane ca sabbaṃ dassanaṃ dassanantaraparanti dassanānuparamo siyā. Evaṃ āgamato yuttito ca nānābhisamayassa asambhavato paccekaṃ maggānaṃ odhiso pahānaṃ natthīti niṭṭhamettha gantabbaṃ.

    ඔධිසොකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Odhisokathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi
    3. බ්‍රහ්‌මචරියකථා • 3. Brahmacariyakathā
    3. ඔධිසොකථා • 3. Odhisokathā

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 3. බ්‍රහ්‌මචරියකථා • 3. Brahmacariyakathā

    ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā
    3. බ්‍රහ්‌මචරියකථා • 3. Brahmacariyakathā
    4. ඔධිසොකථාවණ්‌ණනා • 4. Odhisokathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact